장음표시 사용
591쪽
386 DE diuersiis Entum creatorum generibus.
de. Gen. c. Io. q. 3. a. 3. sub finem.
3. Oleum inter omnes liquoresfuper eminet.J Quemadmodum videlicet ignis inter reliqua clementa. Ratio est, quia ex omnibus liquoribus oleum leuissimum est, uti ignis e corporibus simplicibus.
6.ΘInfimum mellis, medium mini , summum olei eis optimu. J Ratio vulgaris huius dicti est; quia optimumel est, quod minus fluidum, & magis concretum, iuxta illud: VI et dulcius es, quod est craμμι, l. 1 de
Historia Animalium c. 21. tale autem sidit in sun do. V is &generositas vini consistit in calore, qui se colligit circa medium : nana sἰumma illius pars laeditur a vicino aere; infima est faeculenta. Optimum olei est maxime defaecatum& purum, ac magis aerium; tale autem cst id, quod supernatat in summo; quia est leuius. T. Aurum ex omnibus metallis eis nobilissimum. Traditura D. Thon a in l. 3. Meteor. digressione de coloribus lect. 9. J Vbi docet, id verum este non secundum opinionem hominum duntaxat; sed etiam secundum ipsani rei naturam. Ratio est; quia nobilissimas inter metalla qualitates habet & operationes , ex quibus substantiae ipsius nobilitas dignosse
Q S. Aurum inter metalla olum non crematur. l. G.
Meteor. c. 6. & vltimo. J Vbi sub finem capitis dc libri docet Aristoteles, caetera meralia ideo concremari, quod siccam exhalationem habeant, qua caret aurum , utpote metallorum omnium purissimum. Albertus Magnus lib. de Mineralibus c J. pronunciatum istud refert hisce vorbis: Aurum ob optimas Wrgenti Diui, sulphuris 'duitiones non crematur licet alia crementur metalla) sed depuratur ; quod in-tallise, quamdiu scoriam admixtam habet: Nam pu-
592쪽
Pars quinta. ritulus xVIII. i 38
rum aurum non minuitur, nec fit minoris ponderis cum uritur,ut docet etiam S. Thomas in l. . Meteor.
digressione de Coloribus, teist. 9.
, χ . De Plantis. i. Γ L antarum genus primam est genus animantium. l. 8. de Historia Animalium c i. J Plantas antimatas elle & viuere probant Physiologi ex eo; quia
proprie nutriuntur & crescunt in omnem dimensionem, per iniussusceptionem alimenti a principio intrinseco : Per radices enim attrahunt succum terrae,&sua virtute intrinseca distribuunt in omnes partes, ac conuertunt in suam substantiam, quod non faciunt, nec facere possunt inanimata. Dicuntur autem plantae esse, pri num genui animantium; quia prγditae sunt sola anima vegetativa, quae constituit primum, id est, infimum genus animatorum, ut docent Philosoplii in l. 1. de Anima. Caeterum animantis appellatio, tametsi solis fere animalibus tribuatur,insccminino praesertim genere : non raro tamen, in neutro. praesertim genere ad omnia extenditur quae habent animam,& eam vegetatiuamantum: ut docet Seneca l. 8. Epist. Moral, 2. PlaNta non est propter plantam ; sied propter animal. l. i. de Plancis c. i. J Ratio est; quia in serie entium inter se sub ordinatorum deterius semper est gratia melioris, ut explicatum est, Titulo de Causa uasi, distinet. 7. . Terra plantarum mater est, si pater. J Dictum istud Anaxagorae refert &approbathristoteles l. i. de Plantis c. i. sub finem. Rationem insinuat ibidem, iis verbis: Est autem imitumplantaru alimenti
593쪽
323 De diuersis Entium creatorum generiἴus.
a terra, G rursus aliud fructuum generationis a sole. Pro cuius explicatione notandum est: cum ad gene . ration em viventium sui caetera taceam) certa tem peramenti ratio, & virtus organorum delineatrix exigatur; quam, ut perspicuum est, millum elemcntum, aut corpus inanime,ex se vindicat; constat quoque non conuenire Terrae cx se vim generandi herbas , plantas, aliaque huius generis . . Eam igitur a Deo accepit, tertio creationis mundi die, cum, ut I. cap. Genes eos diuina narrat historia: Dixit Deui; germinet Terra herbam mirentem, &c. Quod post D.
Augustinum l. 1. de Genesi ad litteram edi sterit S.
Thomas I. p. q. 69. a. a. &in a. d. l . q. r. a. . & alij
Doctores ibidem. Ita istiusmodi itaque viventium procreatione Terra se habet quasi mater, non selum quia materiam ministrat, & alimenta praebet; sed etiam quia ad germina esse istiue concurrit; praesertim si semine imbuta sit, & calefiat a Sole, qui se habet ut agens uniuemle quidem; non tamen principale, vel pluribus explicabitur. Titulo so. de Generatione, dist 6. ad illud : Sol & homo generant ho
. plant a montanae magis sunt medicinales. l 1. de Piantis c. I. caetcris nimirum paribus. J Ratio est; quia ob puriorem aerern, & alias montium commoditates vires suas, ac caeteras qualitates natiuas selliacius obtinent, quam in vallibus, & campestribus locis, ubi saepe nil a crassiorum humorum accretione vis herbarum non mediocriter obtunditur, ut proinde in montibus plantae euadere soleant persectiores& generosiores,ut docet Aristoteles ibidem. Idip- sim quoque, non de plantis modo ; sed alijs ctiam viventium generibus,quae in locis uditioribus deput, asserit, & multis declarat Guarinonius l. 3. de Abominatione desolationis c. d. &9. idque confirmat
594쪽
- . pars quinta. Titulus A VIII
auctoritate Hippocratis, Galeni, Aristotelis & alio
rum. Consule eum, si placet. s. planta omnes sine cultu Diuescunt. Traditur ab Alberto in l. i. de Veget. trach. i. c. 6. J Veritas h ius constat experientia quotidiana. Ratio sumitu et ex maledictione terrae, Genesis 3. versu i 7. Vbi primo Parenti dicitur: avia audisa vocem mxoris tua O comedesti de ligno, ex quo prsceperam tibi, ne comederes, maledi Sia terra in opere tuo, &c. quae Verba significant sterilitatem quan clam & malignitatem terrae in ferendo fructu, ut non nisi magno labore culta serat, &-ali σε ferat, eriticum vertat in siliginem,& contingat illud: Grandia quin etiam committimus hordea fulcis, 3. iis stlix Alium c ' Aeriles dominantur auens. 6. Non conualescit planta, qua pius transfertur. L. Seneca Epist. a. J Ratio est, quia neque altas radices agere , neque alimentum suiliciens attiabere permittitur. Pronunc atum istud 4n vagabunda ingenia, dc in omnem valet inconstantiam.
. Salua eis arbore prastantiar. J Vulgare istud
proloquium clarum ine, terminis : Arbor enim se te ad sylvam babet, ut miles ad exercuum, ut costa ad corpus, & Vt pars qu libet ad suum totum; atqui omne totum, ut quantitate, sic etiam dignitate in suo genere partem superat, quia & partem in se continet, & aliam insuper persectionem habet. Vsus illius multiplex est, re isequens . siue in bonum, siue
595쪽
3 io De diuersiis Entium creatorumgeneri EDISTINCTIO VI.
i. Nimal consat exanima cir corpore. l. i. Poli. α Lticorum. c. 3.J Sicuti generatim Omne compositum physicum constituitur ex materia, quae se habet, tanquan patiens,&ex forma, quae se habet vi agens; ita anim*l Vnumquodquς componitur ex
corpore, quod est subiectum patiens,&anima, quae informat, vivificat,& gubernat ipsum corpus, ut docet Philosephus ibidem & pluribus explicatum est ad illud: Forma es agere,materiae pati. Titulo de Causa
Formali, distinct.6. num. I. 2. Corpora omnia naturalia anima sunt instrumenta.
1. de Animat, 37.J Nimirum siue animalium, siuectiam plantarum , ut ibidem docet Philosophus. Ratio huius ex eo sumi potest; quia, corpus rotuin animaegratia es ut docetur l. i. de partibus animalium c. i. & I. nempe ut veluti pars minus principalis &instrumentaria istius directioni subseruiat, ut non obscure colligitusi ex eodem loco, ubi addit Philosophus, membra iliter officioi um gratia
confre G munerum, ad quae accommodantur. In eandem uetueritiam D. Thomas 2. Polit. lectione tr. G pus cir corporis perfectiones, ait , esse propter animam. yensus moralis huius pronunciati esticax est in illos , qui corporis seruitio mancipati &dejecti, animam nobili sumam ad immortalia sese suapte natura erigere non sinunt; quibus utinam bene perspe- et foret aurea illa Senecae sententia: 2 rator sum c ad maiora g itus, quam retit maucipium sim mei corpo-
596쪽
Pars quinta. Titulus a VIII. 39 a
3. Anima se haset ad corpus , mi Dominus adser- usui. l. I. Polit. c. 3. &lib. I. Moral. Eudemiorum c. I i. J In quam sententiam D. Thomas in 7. Politic.
lech. 9. inquit: Corpua reflectu animae quodammodo feruus est. Itaque qui tuo corpori se mancipat, non legitimi alicuius Domini; sed vilissimi serui mancipium efficitur;nec unam modo seruitutem subit; sed inplures sese misere praecipitat, iuxta illud Sene- . cae: multis ferint, qui seruit corpori. lib. 1. Episto-
. Animalia perfecta non nisi ex femine procreantur. J Est commune dictum Philosophorum, fundatum in perfectione naturali huiusna odi animan tium: Sicuti enim persectiorem habent naturam, sta plura requirunt ad sui productione, quam caetera viventia; - sicque non nisi propagatione ieminis gigiti queunt;
quod satis confirmat experientia : Neque enim videmus leonem, aut equum, aliaue enis modi nobilioris notae animalia, ab que parentum semine prouenire. Haede cλusia D. Augustinus l. i ,. de Civit. Dei, c. 7 Besiae, inquit, is uora naenasiunior, redi possunt.pos ditauium, ad infulas tranando transiisse : sed proximas : sunt a tem quadam tam lonise ρο-
ae a continentibus , Ut ad eas nulla iideatur natare
potuisse bestiarum. Quod si bamines eas captas secum a
Axerunt,oe eo modo, Tibi habitabant, eorum genera n-
nituerunt,menandi Πώδο fieri potuisse incredime nonori quamuis ius. Dei, opermisse . tiam opere Angelorum,negandum non sit potnijse transferri s. Animaliaimpersedia pluraj ni quam/erfecta.IHuius quoque vulgaris dicti veritas patet os cientii quotidi S : Et generatim impersectiora letitia numero ubique sint si periora. Ratio est , 'uiua natura iacili s noducuntur & multiplicantur: Vndo etiam animalia minus persecta ordinario
597쪽
39 r De diuersis Entium creatorumgeneri . foecundiora sunt, quam quae natur* sunt perfectioris.
6. Animalia perfectiara sunt , qua natura calidis humidiora. l. r. de Generatione Animalium c. I. Ratio huius est; quia, ut ait, Alexand pr Aphrod. in I. de Anima c. ia. Animalis essentia in calido & humido maxime versetur, cum vita Animalis conseruari non possit, absque calore natiuo & humido radicati. Vnde Aristotςles in libro de Longitudine Breuitate vitae docet, Animalis misere esse tale, quale est eius humidum G calidam. Hac etiam de causa sonium dicitur esse moribundum , & vitae suo modo contrarium ; eo quod frigidum si & siccum. Con-
sale, si placet, Albertum Magnum de mori. & vit
7. Animalia aquatilia breuioris mira sunt, quam terrestria, libro de Longitud. dc breuit. Vitae cap. 3.ὶ Rationem addit Philosophus ibidem, quia nimirum in illis praedominatur humor aqueus ι non humor smpliciter : tale enim humidum aquosum facile corruptibile est, cum frigidum sit & gelabile. . Inpecta diuisa vivere ad tempud possunt. l. de incessi. Animalium c. 1.J Vbi rationem addit; quia ita compacta sunt, ac si ex multis essent coniuncta animalibus: minim) autem ex illis post diuulsionem viuere possunt ea, quae prae exiguitate sua quamprimi ia refrigerantur. Eandem doctrinam tradit Aristoteles l. de iuuentute & senectute c. i. Vbi cum dixisset, Z Infecta liuere ps diuisionem, scribit, bene constituta .nimalia sid est, perfecta) hoc nonpati,quia in i a na- rura es, quam maxime runa simplex; non quod anima illorum simpliciter & omnino sit una & indiuisbilis, ut quidam putant; sed quoniam in tali genere, id est, inter formas materiales,quoad consistentiam in partibus separatis sunt minus diuisibiles an
598쪽
Pars quinta. Titulus NVII1. 3 3
mae persectorum brutorum; quim impet se horum& plantarum: Hae enim sunt una actu, plures potentia. Si quaeras, cur partes Plantarum auulsae,v. c. mi, crescant in nouam alborem: ex partibus vero
insectorum , non ita facile nouum fiat insectum. Respondet Aristoteles i.de Longit. &breu. vitae c. . quia planta habet in quavis sui parte indices,
germen in potentia, animalia non item. 9. plura mare ammalia, quam tessus habet. S. Ambrosius i. s. Hexaem. c. 1. J Ratio est, siue quia elementum aquae vastissimum est, solisque plicibus destinatum ad vitam, non quoad externam modo superficiem, uti tellus respectu hominum; sed etiam, ac multo magis quoad ρartes interiores & penitio-xes , sivς quia pisces vitae breuioris sunt,ob exiguum calorem, α exuberantem humiditatem; sue quia
aqua rerum productioni aptior; quoniam,vapor numidus omnes res creat, ut ait Ouidius; ideoque Plinius i. 9. s. i. ait, humoris luxuriam caulam esse, cur complura sint animalia in mari maiora terrestribus, tam multiplicibus sormis ac figuris , quae etiam est Aristotelis sententia l.3. de Generat. Animalium c. II. In hanc sententiam est illud Psalmistae : Ime reptilia quorum non es numerus. Psalmo Io .versu 2S. Etsi enim reptilia proprie inter terrestria numerantur; quia tamen repere eorum est animalium , quae pedibus carent, etiam pisces, qui iis destituti sunt, in reptilibus Graece Latineque censentur. Ita Sali nus, die mundi I. num. a. & 3. tomo I. Annalium Ecclefiasticorum Veteris Testamenti. Sumitur autem mare hic non pro Oceano duntaxat: sed Syne d hice, pro tota aquarum collectione, sue. pro
r o. inimalia noxia sunt inmundo sepe Oa. Sum tur l. r. Polit. c. s. J V in omnia animalia esse homi-
599쪽
3 9 De Auersis Entium creatorum teneribus.
nis causit, docot Philosophus mansueta quidem propter utilitatem & cibum: sera verb,etsi non omnia, at plurima propter cibum,& alia adiumenta: Omiliactenim suos habent sines,ob quos ab optima rerum parente Natura producta sunt,&faciunt ad pulchriutudinem &conseruationen, Vniuersi: Deus namquedi Natura nihil faciunt frustra, nec quicqua patiun tur otiosum, ut explicatu est Tat.de Causa ali. Vim de de noxijs animantibus D. Augustinus ait, i. 3. de Genesi ad littera: Haec aut poenaliter adunt, aut Lalubruer exercent, aut muli ter probant, aut ignoranter docent, Sc. Porro quod de noxijs, idem de impersectis quibusdam & minutis in telligi potest. H. Elephas ex loonibu ferin est disciplina capaci f us. Aristoteles 9. de Historia Animalium c. 64Rationem assignat ibidem; quia, ait, per multa afficia
erudithr, cum S genua flectere, & Regem adorare,& ad numeros mouere pedes, imo per funes ambulare condiscat. Idem docet Albertus Magnus, i. S. de Animali bus, Trach i. cas .et. i a. Leo est generosissimus bollu/rnm: Sumitur ex l. v. de Historia animalium. c. - . J Vbi animum Leonis describit Philosophus, in haec verba: In venatu dum cernittir, nunqua Vit, an metuit; sed etiam ,si me-nantiunt multitudine ce/re cρgitvr sensim pedalimqne
discedit, leuer obsistens, atqurre pectam:nactus i in opa Juga, quam potes maxime velocise obirahit: donec in aperta deueniat, tunc rursas lemὶ incedit. Dicitur nihilominus Leo ignem praecipue formida re, ut de illo praeter Aristotelam testatue etiam H
rdo fluefaces , quas, quamuisfariat, ho et Addit eodem capite Philosophus,visum esse Leone, qui, eum suem aggrederetur, ut setis horrentem asia pexis,fugeret. Consule,si placet,Aaristat.loco citato.
600쪽
Pars quinta. Titulus VIII. 3 9s
a 3 equila vom venatur prope nidum. J Resertur ab Alberto Magno lib. 8. de Animal. Traist. 2. c. I. JSumiturque exi. 9. Aristotelis de Historia animalium c. 3 . ubi docet, aquilam locis nido suo distantibus praedari. Idem docet Albertus Magnus loco citato, inter reliquas volucrum species Proprium esse, non Aquilae solum; sed etiam Vulturi. Sensus huius moralis locum habere potest,cum in omnibus magistratum gerentibus: tum vero in exercituum Ducibus &Archistrategis. .r . Aquila nσα captat muscas. J Significat vulgare istud Proverbium, viros summos ad magna respicere, eaque sola .estimare & cogitare, parua vero negligere & despicere ; vide viro Magnanimo docet Aristoteles i. . Ethic. c. 3. ubi inquit: Magnanimui pauca facii sed magna. Addit ibidem eum motum habere tardum, vocem grauem, orationem sedatam,&c. quia,festiηarenρusoler qui paucis rebus intendit. In eandem sententiam usurpatur, S illud:
. Falcones non infident cadaueri. J Traditur ab Alberto Magno l. 23. de Animalibus C. 6. J Vbi addit, id tamen & a miluis fieri & ab Aquilis. Valet
utrumque in commendationem generosorum Pugilum ac Campiducum, qui minutulis vilibusque neglectis , magna semper & noua trophaea cogitant. Vide, si placet, quae diximus ad illud et Satius . est inum facere insigniter, quam multa mediocriter. In hunc quoque sensum est praeclarum istud monitum P. Balthasatis Aluareet : Nemo degeneret apr celsis c gitationibus siliorum Uei; quo suos ille in Religio-nc Tirones exstimulabat ad perseuerandum in sua Vocatione, & reipsa explenda generosa animi proposita , quae Deus illis communicasset , ut refert Ludovicus de Ponte ii 3 illius vita, cap. 2o. Plura huiusmodi pronunciata adferri hoc teco possent;