장음표시 사용
621쪽
ηos De Auersiis Entium creatorumgenesita
tis essentia esse, ut dicat habitudinem ad subiectum Itaque jur inesse late hic accipitur erout dicit quamuis affectionem vel habitudinem ad substantiam, siue ha, bitualem, aut aptitudinalem, sue etiam actuale Quod si, pcr inesse, intelligitur inhaerentia proprodicta, locum habet pronunciatum in accidentibus solum intrinsece assidiciatibus subiectum monautem in adhaerentibus extrinsece , ut est vestis vespeet vestiti, locus circunstas respectu locati; nec in den minantibus cxtrinlece, ut est actio transcias respectu agentis. Vide, si placet, D, Thomam 3 p. q. 77.
art. I. ad secundum. . Accidentia in concreto metuentia apparent, yliam
in abstracto . . Metaph. t. 3. J Rationem assignatibidem: Quoniam it, subicctam eis determinatum est ;Concretum enim accidotale significat & subiectum,& formam accidentem subiecto; viqibum,v. c. dicitdc rem albam, & ipsam albedinem, siue, ut loquitur Aristoteles 7. Metaph. c. 6.Album significat duo, i cui accidit, id est subiectum; γ id quod accidit, id est albedinem inhaerentem : quare concretum accide tale sumitur vi subsistens per se:abstractum verb, Vt quod est in alio; quomodo in substantijs etiam humanitas,u. c. significat naturam humanam,tanquam
rinci piu homilis i quia significat illam sine' subsientia, qui est modus naturae substantialis, & terminus ulcimo complens eam in genere substantiae.
De accidente in Ordine ad subsantiam, Pisc.
I. Eni vel est sub antia, mel alcidens. JEst commune pronunciatum Philosophorum.
622쪽
sensus illius est, inter substantiam & accidens,nulluesse medium, siue nullum esse Ens quod media quadam uater substantiam & accidens naturam habeat. Ratio est; quia substantia & accidens inter se collata
secundum propriam rationem essendi diuiduntur secundum amrmationem & negationem, per modum contradictionis; scilicet secundum elle in subiecto, o modo,quo explicatum est, & non esse in subiecto; atqui inter huiusmodi, comparatione alterius nihil potest esse medium. Vide, si placet, D Thoma ι. p. q. 77. a. 1. ad quintum. Huac quoq, Omnes omnino Entium modi, aut substantiales sunt , qui pertinent ad constitutionem vel ad complementum .iubstantiae, utvnio substantialis, materiae & formae, subsistentia,&c. Aut accidentales, qui supponant substatiam iam plene constitutam , eamque assiciunt, ut ambulatio, sessio, praesentia localis,&c: vel pertinet
ad complementum alterius accidentis,ut v. c actualis inhaerentia Quantitatis in substantia. Vide si placet, Suarer disp. h. Metaph. se st. I.n. I 3.&seqq. r. Accidentia iuvami ad con fruationem sub lau- i. e. J. Intelligitur de accidentibus cuique rei connaturalibus, dc in certa mensuri congi uc aduenientibus. Sic v. c. quatuor primae qualitates conseruant viventia natur lia in suo esse, & ita quidem iuuant,
ut sine illis conseruati liqc neutiquam possim: Neq; enim vita forma substantialis physica persistere in
materia potest, nisi certis ccidentibus, veluti dispo-stionibus affecta, quo sensu verum est istud : cui fouit proprietates , tollit essentiam. Porro radix& origo , cur substantia creata recipiat in se acciden:ia est haec ; quia in se est imita & limitata , vec sibi ipsia sussiciens : ideo requirit accidentia , per quae ulterius perficiatur , adiuuetur ,& ςxornetur. At vero substantia increata Dei,
623쪽
o8 De diuersiis Entium creatorum generibus.
quia in se est infinite perfecta,& in se continetor , nem plenitudinem bonitatis, quae est in tota latitudine Entis : propterea non potest amplius perfici per
accidentia, nec est capax illorum . . 3. Accidentia non funt necessui ia. l. I. Poster. c. 6.tex. 13. J Vbi probat Aristoteles ex instituto, demostrationem propter quid, constare ea propositionibus necessatus : at accidentia, inquit, non sunt n cessaria; Ex quo inseri, ea quae insunt per accidens, non ingredi demon strationem propter quid. Intelli. gitur itaque & verum est de accidentibus contingentibus,quae nec sunt in primo,nec in secundo modo praedicandi per se: talia enim, contingit es in inesse, υel non inesse, ut loquuntur Philosophi ex Porphyrio; idque vel ratione sui; quoi nodo calor, V. C. potest non inelle, seu abesse ab animali nigredo a
corvis. &c: quia calor non postulat necessario conseruari in tali subiecto, cum possit elle in alio; vel ex parte subiecti, quo modo albedo potest abelle apariete, simitas a naso,&c. quia paries non postulat necessatibalbedinei nec nasus simitatem; vel denique cx parte accidentis de subiecti simul: sic eadem albedo potest abesse a pariete, cum & paries possit cile non albus, & albedo possit esse in alio subrecto,quam pariete. S sius huius dicti moralis valet in eos, qui accidentariis & leuioris momenti rebus plus nimio intendunt. . Accessorium non mittat naturam principalis. JDoctrina huius axiomatis eadem sere est, quae praecedentis. Pro maiore tamen illius explicatione no tandum est, nomine naturae hic intelligi ipsam rci- principalis estentiam, quae propterea dicitur ab accessorio non vitiari; quia intrinsece in sua essentiali ratione non immutatur physice : posterius enim non re vi naturam prioris, de accidens supponit rem, non
624쪽
Pars quinta. Titulus a IN. 4o9
sacit, vi mox explicabitur fusilis. Itaque naturam substantiae variato accidens intrinsiece non potest, cum non ingrediatur essentialem rationem substantiae, de haec quoad naturam & essentiam suam non Pendeat intrinsece ab accidente. Pendet nihilominus1ubstantia creata ab accidente, quoad tuum conseruari, & quoad bene vel male esse: Nam & accidentia iuuant ad conseruationem substantiae, & eandem bene vel male disponunt, iuxta illud: I. Accidentia mutant conditionem se santis. JPatet experientia quotidiana, & verum est non in physicis modo, sed etiam moralibus. Videmus enim
nomines ordinarie bene vel male disponi acciden taliter ab ijs,quae adueniunt extrinsecus: aliter namque disponitur animus sedentis in asino, aliter exultantis in regali throno : unde est illud vulgare: Honores mutant mores. Vide, si placet, quae diximus ad illud: Bonum es ex integra causa, malum ex singulis defectibus. Titulo de bono, distinet. 6.
6. Accidens Iupponit rem , subsantia facit. J Accidentia dicuntur ab accido, vel accedo ; quia accidunt, & accedunt rei in sua substatia & estentia con stitutae quo modo Petro, v. c. accidunt, scientia, magnitudo, ambulatio, visio, &c. Materia autem &forma non accidunt, neque accedunt Petro ; nihil
enim accidit alicui priusqμam sit ; sed psisquam es : at
ante materiam suam & formam Petrus nullo modo
intelligitur esset ergo ante illas nihil ei accidit : at postquam Petrus est, quid ei aduenit, illi accidit, Milli additur: Hac igitur ratione dicitur accidens sup- onere rem; nimirum cuius est accidens, & cui exienti accedit: At vero Substantia dicitur rem facere; quia per se siue per suum conceptum intrinsece constituit rem in suo esse, ita ut durante stibilantia, non possit res talis non durare, etiamsi omnia
625쪽
.io De Auess A ntium crea brumgeneribus
r. Accidentia ab imitantur propagini. J Intelligitur
'praecipue de accidentibus propriis ex natura rei emanantibus, quemadmodum diim planta: reserunt. naturam & virtutem illius radicis aut fruticis a quibus propagantur & sustentantur; ita accidentia certa proportione referunt naturam illius suhst otiae,
a qua profluxerunt. Hinc moraliter facta dictaquoviri boni habentur bona, viri mali mala ; quia simialia censentur suae radici & propagini. Vnde Christu
in Evangelio: Bonus homo de bono cordis thesiuro profert bona, π malus timo de malo thesauro profert mala. Matth. ra 3Jo. iuxta hunc quoque sensuin verum.
est istud: S. Accessorium sequitur naturam sui principalii. JIta habet Regula Σ Iuris in 6. quae, ut Dynus testatur in Commentario, locum obtinet , siue agatur de principali inducendo, siue de eodem tollendo, siue confirmando,ut i ti)s explicant Interpreties ibidem. V. c. qui emptum accipit equum, secum quoque aufert, ct capistrum. Caeterum nomine accelsorij intelligitur id, quod per se accidit illi,cuius dicitur accessorium,&non habet naturam aut dignitatem plane independentem ab eo. Vnde si quis contractum liquem,vel promissionern quamcunque iuramento, confirmet, potest fieri, ut iuramentum obliget, licet
promissio in se sit inualida ; de qua re consule, si placet, Lessium dς Iustitia& Iure, cap. 77.dub. 7
9. Accidentia lauant ad cognitionem substantia. Sumitur exl. I. de Anima c. i. t. o.J Vbi ait, accidentia magnam afferre opem ad percipiendum ipsum,quod quid est. Vera est haec auctoritas de accidentibu SP, tum proprijs, tum etiam comunibus; de illis quide quia ex proprietatibus venitur in cognitionςm Icru,
626쪽
quibus sunt propriae: quo modo, via inuesstionis ex olentia naturali ipsa rei essentia intelligitur; assimiantur enim suae propagini, ut dictum: de his verb; i quia ex crispo capillo, rubicunda facie, corpore de coro cognoscitur Petrus,v c. & ita similiter in alij q; praecipue si spectentur ut combinata ad inuicem. Vnde Ecclesiastes: Ex iisu cognoscitur visim ex occuro facies sensatus. Sic de ex fructibus arborem , ex coloribus auem, ex cauda vulpem, & ex ungue leonem cognoscimus; non quidem a prio , & demonstratione propter quid, quia talis cognitio procedit a notioribus natura ad ea, quae notiora sunt nobis, igest, ab essentia rei, & proprietatibus continuo fluxu inde dimanantibus , ut grauiter& docte ostendunt
Metaphy sici: Vertim remote & a posteriori; quo' . modo noster intellectus ex sensibilium cognitione accidentium inuestigare solet ipsam quidditatem, substantiae: N ihil enim in nostro est intellectu,quod non prius fuerit in aliquo sensu. Et io. Sola accidentia sunt sensibilia. Sumitur ex I. a.
de Anima cap. 6. J Vbi de sensibilibus proprijs M
communibus disputat Aristotcles. Aliqui aliunde citant; sed male , vi inquirenti perspicuum fiet: dicuntur autem sola accidentia elle sensia cognoscibilia per se primo &directe, quo nibdo supra dictum est, substantiam non esse sensibilem, Titulo a Sub - riantia generatim. Ratio est; quia quidquid a sensupercipitur, hoc agendo sensum mouet; cum sensus non solum activa potentia sit ; sed etiam passiua: Axq substantia per se non mouet sensum, nec mittit sui speciem in sensum; cum ille solas species acci-dςntium percipiat per se primo, ut patet ex eodem ς pite. Itaque sola accidentia per se primo a sensuo percipiuntur: Substantia verb secundari b, prout est
627쪽
ii De diuersis E ntium crearerum generisus.. .rr. acta accidentium non quot infensum, sed concreta. J Et si sola accidentia per se sensibilia sint. ut diximus; non tamen illa secundum se praecise, tain abstracto sumpta in sensum agunt ; sed simpla in
concreto, siue accidentalia concreta, iuxta propositum axioma, suod desumptum est ex l. de sensu de sensiti c. s. ut Philosophus inquit: non hic calor ca- tisaeit, sed hoe calidum. Ratio est, quia actiones sunt. sngularium per se existentium, siue suppositorum,. ut explicatu est, Titulo de causa Vpkiente. Itaque
sensus exterior videt quidem accidens: non tamen.
abstracte, sed concrete, & ideo dicitur videre per se
albedinem, v. c. per accidens autem substantiam, ut docetur in a. de Anima c. 6; quia videt album se coloratum , in quo includitur aliquo modo sub- stantia. Vide, si placet, Titui. H. distinet.Io. num. 2.
Ιχ. Accidentia sensibilia conueniunt foli Uantia materiali. 7. Metaph. Commento 3.J Nomine substantiae materialis intelligitur compositum constans materia prima, siue sorma etiam materialis sit, ut in brutis, plantis, & alijs mixtis atque clementis ; siue spiritualis, ut in homine. Tali itaque composito tantum , conuenire dicuntur accidentia sensibili , quia conueniunt ipsi ratione materiae. Hinc quidam probriit caelum constare materia prima; quia dantur
in ipso accidentia sensibilia. as. Accidentisprimo insuntsubstant,ssingularibus. Colligitur in cap. de Substantia, tex. s. dc . J Vbi inquit Philosophus, primas substantias dici,eo quod omnia deus praedicentur, vel sint in ipsis. Intelligi
tur autem & absolute verum est de accidentibus incommunibus:ista enim habent idem subiectum coii- uenientiae & existentiae vi albedo, v. c. primo conuenit indiuiduis, Petro, Paulo,&ci & primo existit 1 .
628쪽
Pars quinta. Titulus IV . nisin illis per indiuidua aute attribuitur speciebus : quia enim Petrus aut Paulus est albus, ideo homo dici lux albus : In proprijs vero intelligendum est de subiectoi existitiae, non decabiecto conuenientiae; quia hoc est natura specifica , ex qua immediat Effluunt, & cui primo conueniunt Proprietates, quo lenita verum est istud : Proprium innascitur speciei.
De Accidente in ordine ad subiectum.
et . A Ccidens comparat'r ad subiectum , sicut actusae Aa potentiavid Est communis sententia Philosephorum, cuius ratio est, quia omne accidens aliquo modo assicit & actuat suum subiectum, &'cum eo compositum accidentale constituit , idque vel in- haerendo proprie, per intrinsecam informationem doconiunctionem cum subiecto, vel adhaerendo, aut alio modo modificando & denominando; quo modo vestis adhaeret & adiacet vestito, ambulatio assicit , di denominat ambulantem, dic. Vnde accidens generatim sumptum, ita potest describi : Ebiforma aliquo modo a ciens Q denominanssubiectum accidentaliter, id est,extra essentiam illius completam. Ex hoc pronunciato Theologi probant, Deum non esse capacem accidentis; quia cum sit forma simpliciter simplex, & actus omnino purus , non includit ullam rationem potentiae, nec accidentis vllius potest esse subiectum. Vide,si placet, D. Thomam I.f. q. 3, a. 6- incorp. Vide etiam . quae diximus huius Tituli, distinct. 3. num. a. ad illud: Accidentia iuuant ad conseruationem . antia.
2. Accidens non migrat de subieῆν in subiecti m. J
629쪽
Ita scilicet,ut idem numero accidens,quod primimi fuit in uno subiecto; postmodum subiectetur in alio: Sumitur ex cap. 2. de Antepraedicamentis, ubi Aristoteles ait, steri non posse, ut accidens elistat seo
sim, siue separatim ab eo, cui inest; qiuod intelligitur& verum est de quolibet accide ite phy sico, in suppositionet personali, loquendo naturaliter: sic enini fieri non potest, ut existat seorsim : potest tamen fieri supernaturaliter, ut patet in venerabili Eucharistia: Deus enim, qui est prima causa substantiae &accidentis, potest sua virtute, conseruare accidens, istbtracta substantia, per quam antea conseruabatur in elle, tanquam per caulasn propriam et Quem admodum alios etiam effectus naturalium causarum
producere potest sine causis naturalibus; uti corpus humanum formauit in utero Virginis sine virili semine. Haec autem intelligenda sunt de ijs accidentibus , quae propriam habent entitatem distinctana irealiter ab inhaerentia actuali, ut sunt plerqque qualitates de qualitates : sunt enim quaedam accidentia, de quorum essentia est actualis inhaerentia, siue, ut actu inhaereant in subiecto: Ea scilicet, quae ab eo distinguuntur tantum ut modi, aut quorum intrinseca ratio est, actu assicere subiectum, ita ut implicet contradictionem , ea separatim a subiecto existere. At vero de essentia accidentium prioris generis non est nisi inhaerentia aptitudinalis : actualis enim conia iunctio cum subiecto differt, a parte rei ab ipsis;
proinde eam tolli, intrinsecae eorum rationi non repugnat. Itaque cum Aristoteles loco citato, &l. I.
t. alij que Philosophi negant, accidentia separari poste a subiecto, loquuntur de virtute naturali, ut diximus. Vide, si placet, D. Thomam 3.p. q. 77- a I. in Corp. distinguunt hic aliqui subiectum inhaesio-ιua & denominacionis, aiuntque de illo pronuciaturu
630쪽
intelligi; de hoc vero non item : cum enim moritur, inquiunt, homo, v. c. scientia eius a toto composito
migrat in solam animam; sed hoc valde improprie dicitur, nec illa distinctio hic est nec ellaria.
3. Cerrupto subiecto corrumpitur m accidens. Sumitur ex locis citatis, & exl. I. Posteriorum cap. 8. JVbi docet Philosophus, scientiam corrumpi, si ipse
sciens moriatur: tum enim , etsi maneat scientia in anima separata quae immortalis est,& propriu taentiae subiectum mon tamen manet eodem modo; quia anima separata non iam cognoscit dependenter aphantasinate,& organo corporeo illa uti facit quamdiu est in corpore. Huic effato potius, quAm praece denti inseruit distinctio de subiecto inhaesionis de de Dominationis: de isto enim intelligi debet axioma; de hoc vero non item. v trumque patet exemplo hominis morientis. Ratio pronunciati est; quia accides no potest migrare de subiecto in subiectu, ut dictum est rutaque corrupto subiecto inhaesonis, cor iupitur necessario accides inher es. Alioqui debet existere naturaliter absq; subiecto,quod eius naturae repugnat. . . Idem accidens nonpotes e se in diuersis subiecIis. sumitur ex cap. citaro,& verum est hoc sensu.J Accidens unum & idem numero non potest simul inhaerere diuersis, & ale totaliter distinctis subiectis. Vide, si placet, D. Thomam q 'I . de. Veritate a. . Atque haec tria pronunciata intelligenda sunt de subiectis eiusdem rationii, immediatis & proprie dictis. Quare non repugnar eandem sicientiam, V. c. esse in homine, tanquam in subiecto denominationis, & elle in anima hominis, tanquam in subiecto inhaesonis; quia haec sunt diuersarum rationum; sed repugnat, eandem v. c. scientiam, quae est in hoc homine , esse etiam in alio, vol quae est in hac anima,