장음표시 사용
601쪽
3s 6 De diuersiis Entium erectorumgeneribus.
1ed, quia moralis serὶ eorum acceptio est, ad niat: sum de Virtutidus esse remittenda videtur.
r. π π omo es paruψ mundis. J Ita a Philosophis T I nuncupatur, ob similitudinem, quam habet
cum Mundo magno, seu Universe, cuius ipse est quoddam veluti compendium, continens in se harmonicam illam rerum diuersi ssimaru Persectionem, quae in totius Vniuersitatis confluxum cernitur, ac proinde uti Vniuersum propter decetissima partium
omnium inter se consensionem ornatumque meritora ος dicitur: ita homo, nobilissimum Dei animal, quod omnium in unum confluentium naturarum
possessionem & totius Vniuersi summa in se, quam elegantissime ordinatam collibet, iure μηρο κοσμος, id est . parsus mundus vocitatur. Eadem de causa Marci i6.is. dicitur: 2. Homo est omnis creatura. J Quia nimirum omnes naturae in ipsuro confluunt, omnesque huiua Vniuersi creaturae in ipso quodammodo reperiutur. Etenim totum Vniuersum ex quatuor praecipuὶ eo sentialibus rerum naturalium gradibus constat: nam quaedam habent esse solum corporem, licet cum in gna perfectionis varietate, ut cernere licet in caelis elementis & quibusdam mixtis; aliae mitam meget an tem, quales sunt arbores, plantae,stores; aliae ih nitensem, quales animantes, aues, pisces;aliae denique habent, e sessiritale σ miram intelligentem, ut Angeli et Omnes hosce gradus simul collectos Auctor Naturae Homini ex corpore &spicitu composito imper-
602쪽
fuit: Est enim in illo Esse, sicuti in caelis & elementis, ac simul corpus mixtum ex elementis; est vita stirpium, brutarum sensus animantium , & mentis
Angelicae, propter intelligendi vim participatio rimo, quod iummum est, impressa diuinitatis em - gies: id quod pr ter alios obseruarunt Trismegistus
in Pimandro,& Gregorius Magnus, Homilia 19. in Evangelia. Vide,si placet, D. Thomam r. p. q,9 I. a. i. & q. 96. a. 6. Sed & hoc notatu dignum est, quod sicuti Vniuersum in medio sui centrum habet, circa quod partes extimae distant aequaliter; ita qtiam, Si homo brachijs 3c cruribus extensis iaceat, umbilicus erit centrum circuli, cuius peripheria per
manuum versus caput extensiarum, pedumque transibit extremitates: Extensa ver b in directum brachia tantum patent, quantum a vertice ad calces in terest. De qua re consule, si placet, Plinium lib. r. c. II. Cardanum l. i. de Subtilitate. Vitruvium initatio libri i3. & eius Interprete S. 3. Homo naturaliter est animal positicum. Sumitur . e l. I. Et hic. c. 7. & l. 8. c. I. & 9. Ethicorum c. 9. JAli j ita proponunt : Homo naturaliter est animal sociale; alis dicere malunt, animal ciuile. Quemadmodum Eoino a brutis distinguitur per naturam humanam, ita etiam distingui debet ciuilitate morum, de . conuersationis humanitate r tum quia id decens est& honestum; tum quia naturae inprimis conueniens& salutare, cum nemo nascatur sibi in omnibus, siue ex parte corporis, siue animae susticiens,ut recte notat M. Gregorius Homilia io. in Ezechielem, ubi
diuinam prouidentiam sapientissime dona sua distri
buere,& non omnia omnibus concedere probat in hunc modum: Poterat namque malicuilibet regionifrudius omnes tribuere ; sed si ina qualibet regio alterius regioni ructu προ indigeret, communionem cinin altera
603쪽
398 De ά ue,sis Entium crearorum generibus.
non habuisset. Undesit, it huic ini liν ero olei aut dantiam trabnat: hanc multitudine pecudum illam mei δibertatisfaciat abundare fruct um, &c. In eandem sententiam vere cecinit Poeta, l. I. Georgic. Nic segetes ilic me uiunt felicius tuae: Arboi ei foetus alibi, atque iniussa virescunt
Porro quod de terrae fructibus, animalibus, & integris nationibus dicitur; idem intelligendum est, i de singularibus hominibus inter se quoad corporis velamimi dona, comparatis. Vere etenim Vti,non Oimnufert omnia tellus, quod post multos claros auctores, sapienter annotauit Quintilianus, lib. J- c. Io; ita, non omnia pos Amus Omnes, ut pluribus explicabitur, Titulo de potentia naturali in genere. Hac etiam de causa lib. 8. Ethicorum c. i. dicitur, Amicitia in ita summἡ e se expetibilis necessaria, ae nemo sine AEmicis expetere vivere. Ex quibus omnibus colligere licet, parum illos esse humanae conditionis vel gnaros, vel memores, qui sociabiliter cum alij s con-uzrfari non possunt; in quantum videlicet ipsorum status, & iura humanitatis requirunt. Vide D. Thomam lib. de Regimine Principum cap. I. Vbi prolixe, veritatem hanc tum ex naturali, tum ex morali Philosophia ductis argumentis demonstrat. . Optimum cunctorum animalium est homo. l.i. Politi c. c. 2. in fine. J Intes ligitur prim b & praecipuὸ
ratione naturae, siue formae naturalis, quae incorpo
iea cst & intelligibilis; ac secundum quam homo est imago Dei, & creatus ad similitudinem Dei , quod
nulli creaturae irrationali conuenit,ut docet D. Thoninas I. p. q. I. a. 7. in Corp. & alibi. χ' etiam veruest, ratione operum,quibus Deo de intelligentijs assimilatur, si illa fuit cum virtute coniuncta; ut docet D. Ioannes Damascenus i. a. de Fide orthodoxa,
604쪽
c. 72. D. Augustinus, &ali): Et de hac bonitate ac- cidentali loquitur Philosophus,cap. citato ait enim: Hominem perfectum virtute esse optimum canc orAmammati in , eodemque sensu si1biungit: 1. Homo alienus a lege cir iustitia est psimu omulum animalium. J Nempe proptet actiones rectae rationi contrarias. Nam,ut inquit ibidem , sensima est iu
insiti enens arma: homo vero arma tenet, propter
innatam prudctiam atque virtutem, quibus plurimuvalet in contrarium uti, id est, ob vires naturales praec teris animalium generibus: Itaque impijssimum& immanissimum animal est suae virtute, S ad libidinem omneq; intemperantiam deterrimum. Quare' recte etiam a Philosopho dictum est istud :6. Homo bestialis centies millies peior est bestia. I. 7. Ethic. c. 6. & alibi. J Homo bestialis dicitur,qui non vivit secundum rationem; sed paret in omnibus appetitui sensitivo instar alicuius bruti: proinde longe peior est, quam sit bestia; quia i ' habet nobilissima
arma rationis, ad expugnandas affectuum perturbationes, quibus aestituta sunt cςtcra animalia, Σ' quia dominani rationem turpissimae seruae concupiscentiae substernit, quod non facit bestia, quae vivit consormiter suae natura . 7. Hom olus ex omnibus aniniasibus erectus eis. De
incessu animalium c. s. & lib. . de partibus Anim lium c. io. J Vbi ratione assignat Philosophus; quoniam natura hominis & substantia quod amodo diuina est : diuini autem ossiciu est, intelligere & sapere; quod non facile ei let, si vasta corporis moles asside
ret,& ad terra deprimeret: pondus enim tardiorem reddit & mente &sensum. In eandem sententia est istud M. Tullii l. 1. de Natura Deoru : Homo ortus est. admundum cotemptinatam oe mirandiι. Et paulo post: Deus bomines humo excitatos celsos cir credior costis Misi.
605쪽
oo De ὀiuersiis Entium creatorum generibus.
ωtDeorum csgnitionem. AElum intuentea capere possent.
Idem eleganter expressiit Ouidius i. I. Metamorph. in hunc modum: pronaque cum Ipectent animalia tera terram, Os h,mini sublime dedit, caelumque taeri I Uit, cr erectos adsidera tollere multus. g. Homo mortuus non est homo A. i. de partibus Anumalium, c. i.J Ratio est; quia perij e forma substantialis ad constitutionem suppoliti humani intrinsecὸ
necessaria, quare non dicitur homo nisi aequivocE. s. Homosapienses maximefelix. l. io. Ethic. c. s. JSapientia est rerum humanarum diuinarumque, Mearum, quibus hae res continentur, scientia ; in qua
quo est quispiam excellentior, eb etiam in hac vita felicior: Non enim in diuitu s, honoribus, aut alijs i
corporis, aut naturae dotibus, sed in rerum diuinarucognitione & contemplatione felicitas collocanda est, ut pluribus explicabitur Titulo de Felicitate. Sumitur autem hic nomen Sapientiae lath, pro quadani rectitudine intellectus generali , ad bene iudicanda, dc prudenter agendum in omnibus rebus, quae consurgit ex collectione & perfecta adeptione omnium scientiarum
De Mare emina. i. 'si Ascaliπum genu naturaliter es digniu/ρε- inminino. Sumitur ex l. 8. Politic. J Veritas illius vel ex eo patet, quod in mundi primordio, non sit producta mulier ex primaria, siue primaria intentione Dei ut Caietanus ait, & consentit Pererius, ut Videtur, s. Paulus a. Corint. M. p. sed latum
606쪽
eae necessitate; quia non potuit aliter propagari Aconseruari humana species, secundum naturae ordinem. Et hac de causa mulier in Scriptura dicitur, Adiutorium hominis quam phrasin aliqui mulieribus aliquando objiciunt, quasi non sint homines. Vtrumque nihilominus sexum ,tam virum, quam
foeminam vox, homo, complectitur: nam dc separatim de Formina dictum inuenitur,quam qua rarius. Porro ratio pronuciati sumitur ex capite citato Aristotelis; quia Mulieres parere nata soni viri imperare.
nam quidquid masculum, id natura magis factum ad imperandum,quam foemineum. Item, i a. Formina est qua simas laesu . l. 1. de Gen. Animalium c. 3. & l. . c. 6. J Vbi addit, Foeminas esse natura debiliores, frigidioresque, & sexum scemineuelse quasi naturalem laesionem. In eandem sentcntiam Philosophi communiter aiunt, minam esse
marem occasionatum , quia nimirum occasione magis,
ob materiae indispositionem, vel generativae virtutis imbecillitatem, vel aliud qualecunque impedimen-xum, quam intentione naturae producitur. Etenim 3. Natura panicularis nun qnam intendit producere
faeminam. Refertur ib Alberto Magno in 1. PhycTrae .i. c. s. J Vbi ratio additur, quia Natura semper intendit opus petfectum, id est, marem progignere, cum illa semper faciat optimum,quod potest,
ut explicabitur, Titulo de Natura: malculinum autem genus naruraliter dignius est Foeminino,ut modo ostensiim est: Non tamen Foemina est extra curium aut praeter intentionem Natur e Vniuersalis; Vtpote, quae ordinis magistra est, & totalem intendit producere & conseruare speciem in rebus inserioribus, ut recte notauit D. Thomas I- p. q. D.a. I. ad i. Nec aliud euincunt argumenta scaligeri l. r.
607쪽
or. De diuersis Entiumcreatorumgeneribu s.
de Plantis, quibus propositum axioma refellere nititur. Hinc etiam perspicua est veritas istius; . Vir ω Dulier non disserist fecie. Sumitur exio. Metaph. t. 23. J Sensus est ione illi inter illos diis remiam ellcntialem in gradu specifico, cum in illo coni eniant viri uoce & ellentialiter; licet acci dentali differentia. inter se dissideant, ut patet ex dictis. 3. Mares longioris sunt litae quam Foeminae. Libro de Longitudinu & Breuitate vitae c. 2. J Ratio est; quia mas 4a acui a ista calidior est foemina: calornutem est qualitas vitalis, ut explicabitur Titulo de Patibili qualitate; ideoque, caeteris paribus, masiaculi vivaciores sunt, quam fornacitae. Dixi, caeteris paribus; quia vel ob grauiores laborcs & curas, vel ob maiorem intemperantiam, & alios desectus, sae
penumero mares praesceminis moriuntur ι ut docet experientia.
6. Famine maioris fiunt pietatis, quam Viri. Sumitur ex l. 9. de Historia Animalium c. i. J Ratio est; quia illae magis reguntur affectibus, quam isti. Vnde nomine pietatis intelligitur potissime affectus compassionis. Etenim,ut Aristoteles ibidem ait, Fremma moribus sunt mollioribus, mitescunt celeraῖs, γ malam facilius patiuntur. Et infra: Mulier misericors magis, m ad iacomaei propensior, quam mir est. Nimirum
quia magis illa subiacet aifectibus ; qua etiam de causa, ut subdit Philosophus ibidem, est inuida magis
G querula, maledicentior mordacior. Id quod:do
Xantippe Socratis coniuge, & de pluribus at j s historiae veterum testantur, & de quamplurimis hodieque quotidiana docet experientia: ut non imme-iito Xenarius Comicus dixerit, Cicadas mares felices
esse , eo quod foeminis earam nihil moris insit. Vide si placet, 4erarium in l. i. Regum c. I. V 2.
608쪽
8. Mulier non sit ambidextra. Hippocrates'l. 7. Aphorismo 3.J Visos elle persaepe viros, qui Vtraque manu, ut dextera uterentur, clarum est ex hist rus sacris aeque ac profanis, ut v. c. ex lib. Iudicum eap. 3. ubi laudatur Aod aequimanus, SI G2o. eius)em libri, ubi dicuntur, inuenta esse viginti quinque mistia de Beniamin, mirifortissimi, itas si a vi dextra pGliantes, & alibi: Mulierum autem nullam hactenus cen, Ira fuisse amba extram ; cuius ratio petitur a sexus mulie Dris imbecillitate ; & a neruorum ac lacertorum robore peculiari, quod ad genuanam dexteritatem requiritur; qua de causa, cum perrari inter viros aeque manibus ambabas viantur,par certe fuerit, mulieri abunde esse , si una duntaxat manu dextre
DISTINCTIO PRIMA. Diu lanes Accidentis. 13. A Ccidens generatim est duplex,physicum M
A. Logicum. Phy ilicum est,quod in sua entitate est accidens, & ex sua natura postulat elle in altu. Logicum est, quod non requirit esse in alio cum possit esse substantia) accidit tamen subiecto iam ita suo esse completo. 1. Physicum accidens est duplex, aliud quod habet veram militatem, ut Quantitas. & Qualitas. Aliud est modus tantum accidentalis, ut, Relatio, A ctio, Passio, d a. e
609쪽
De diue, sis Entium creatorum geηeribus. Mogicuni accidens similiter est duplex, Praedicabile, & Praedi camentale. Illud complectitur talum accidentia quinti Praedicabilis : Hoc vel , praetere
comprehendit etiam accidentia quarti Pr dicabilis, ct absolute nouem summa genera accidentium: Haec tamen duo saepe confundi i olent & pro eodem accipi. Praeter has aliae assignari solent accidentis diuisiones; sed caecommodius proponentur in sequen
De Natura Accidentis generatim. 1. R Ccidenses Entis Ens. J Pronunciatum istud A recte proponit & explicat Alexander de
proponit Ales 7. Metaph. t. i I. hisce verbis : Accidens, propter uinditum eius es , magis debet dici alleuius,quam aliquid; quia entitas accidentis non es entitas i sed ali tinde licet accidens 3ntrinsecὶ σ essentialiter Enisi ;habet tamen esse diminutum , dicens habitudinem ad ρbstantiam. Sumitur autem exl. 7. Metaph. t. 2. &t.is. dc verum est de quolibet accidente, liue phys cum illud sit, siue logicum aut metaphysicum: quo enim sensu accidens est, eodem quoque est, & dicitur, Entis Elis, id est, Ens cum habitudine ad substa tiam, cui accidit. Vide, si placet, D.Thomam t. p. q.
r. cacet entis esentia est, dicere babitudinem adfuἷ- nantium. Vtitur hoc dicto Alexander de Ales 7. Metaph. t i 7.J Veritas eius perspicua fit ex ipsa nominis Elymologia : Significat cnim, quod de ratione accidentis communiter sumpti sit, esse aliquo modo agectionem substantiae,& dicere ordinem ad illam,
610쪽
l Pars quinea. Titulus Ma. ηOStanquam ad siuum subiectum erincipale & vltima
tum, visu silis explicabitur in illo rosccidens non ac
cidit accidenti, & pulchre ostenditur a SuareZ disp. 3 , Metaph.sect. a. num. H.& pr*cedentibus. Prodistinctione tamen huius & sequentium axiomatum intellectu notandum est, duplicem elle inhaerentiam iaccidentis, una est actualis, & haec non de illius es sentia,ut patet in Venerabili Sacramento,ubi manet accidentia panis & . Vini post consecrationem, sine . actuali inhaerentia: alia est aptitudinalis, quam volunt aliqui elle de ementia accidentis ; sed melius Suare , loco citato ait, Dera ione illius e se, quod sit
aliqao modo assiectio sesi tantis. Atque hoc sensu intelligendum est propositum effatum: Etenim qu dain
accidentia nec actu, nec aptitudine proprie inhaerci; sed extrinsece tantum assiciunt, vel denominant, Vt mox dicetur. Vide etiam Suareet , disp. 3 s. sech. 2. secundo notandum cst, qii aedam elle accidentia, quae ex se propriam habent entitatem, realiter proprie distinctam a substantia, quam assiciunt, M. de
horum essentia non est inhaerentia actualis, iuxta ea, .
quae dicta sunt: alia tantum sunt modi substantiaru, vel etiam accidentium, qui ex se non afferunt clatitatem propriam; sed tantum modificant illam entitatem cuius dicuntur esse modi; Et huiusmodi accidentia in suo conceptu includunt inhaerentiam actualem: Neque enim stissiciviar per se constituere entitatem propriam in rerum natura; sed intrinsece p.ostulant, ut actu assiciant aliquam entitatem, cui per se immediate ita sunt astixa, seu unita; v illa entitate seu re, nullo modo existere possint. Sic, V. c.
sessio non potest esse , sive sedente, ambulatio siue
ambulante, &c. 3. Accident ause eis in je. J Syminuex7. Meta. verum est codem i ensu, auo c