장음표시 사용
651쪽
436 De diuersiis Entium creatorum generi iur. 'in eo veniri a primo ad ultimum. Intelligitur itaque proprie tum hoc. tum praecedens effatum de Infinito Catego cematico dc simpliciter dicto.
s. In sinitum non dicitur aquale , nec , in , nec .
minui. J Nempe in sensu formali, quatenus infinitum est. Commentator in 3. Phyc t. 31. & in 6. Physic. t. 6 i. Ratio est; quia maius de minus,ete qualuinaequale, tantum vel tantum, sormaliter sunt affectiones quantitatis finitae: Nam ut recte notat Scotus in z. dist. i. q. t. Quantitas primo diuiditur infinitam & infinitam; deinde finita in maiorem , minorem, aequalem, &c. relicta omnino *xtra has a C. sectiones quantitate infinita ; Et ratio est, quia hae affectiones sequuntur men suram inter duo quanta; atqui mensura non habet locum , nisi in quantitate finita: Nam maius dicitur secundum excellum, minus secundum desectum aequale secundum comensurationem. Hinc etiam commune istud axioma :Omne tum es malu fAn parte, non habet locnm nisi in quantitate finita. Similiter, par impar, tot vel toti plura pauciora, sunt proprie affectiones numeri finiti tantum : Numerus autem infinitus, nec est par,
, nec impar ; sed simpliciter infinitus. Quare is qui
vult defendere Infinitum , 5 obiectiones contrarias feliciter seluere, debet semper habere rationem propositam Infiniti, quae est plane opposita finito; uti de proprietates & attributa utriuique: Et imaginatio humana, quae est solum assueta ad res finitas, ratione continenda est & corrigenda. io. In sinitum mi insinitum, ignotumes . 3. Phys p. 7. t. 6S.& lib. 2. Metaph. c. r. l. 2. & alibi. J V erissimum est hoc pronunciatum, & experimento quotidiano certum : Nullum enim Philosophorum facile reperias, qui cum plena sui & aliorum fatisfiationei ς rationibus & argumentis, quae pro re
652쪽
contra Infinitum moueri solent, sese expedierit. Et ratio est; quia intellectiis noster est potentia finita limitata , quae Infinito commensurati perfecte . non potest, ut inquit Boetius in Pr dicamentiet, &D. Thomas in . Metaph. t. ι 2. Et secundum hanc Infinitum dicitur ignotum: quia nimirum , qua tale est, non potest ab intellectu nostio distincte cognosci & penetrati. Atque haec est mens. Aristotelis , ut perspicuum est ex textu allegato, ubi reduplicat inlinitum : qtio etiam sensu lib. t. Priorum c. 4 i. docet, Scientiam tar demonstrationem non esse de infinitis: At
vero respectu intellectus diuini, qui in sinitus est, haud dubio Infinitum est omnin , cognoscibile; a io qui Deus suam mei essentiam, quae simpliciter in
, omni genere infinita est, minime comprehenderet. Iuxta hanc explicationem docent Ss. Patres, de
Theologi Scholastici, Deum, qui supernaturaliteri cognosci intuitiue potest ab intellectu creato, nullo modo comprehendi ab illo polle: Naturaliter vero
nisi obscurE & confuse intelligi; ita quidem, ut per
potentiam Dei absolutam creari nequeat intellectustiue humanus, siue Angelicus,qui clare de immediate per solas naturae vires intueri possit essentiam di uiuam. Consule, si placet, Suarea tomo t. in s. p. disp. 26. se. i. a. Vasque et in I. p. disp. Ja. &c. ii. Infinita relinquenda sunt ab arte. J Ita docebat. Plato, ut significat Porphyrius in Isagogic. 3. Vbi ait, Indiuidua e se relinquenda ex mcnte Platonis, eo quod infinita sint: infinitorum auxem non postithaberi scientia, ut docet Aristoteles i. i. Poster.c. I ta oniam itaque Infinitum iecundum quod infim-- tum, ignotum est, iuxta pr cedens effatum; nec de eo traberi potest, nisi confusa admodum & impe .sccta notitia, merido relinqUenda ab arte,vel scientia humana censetur prolixior ipsius consideratio et
653쪽
38 De Aue, sis Entium creatorumgeneribus.
Potest nihilominus in Universum considerari, qua sit notio Infiniti; an habeat partes infinitas , an ecquo modo possit pertransiri,&c. Lege, si placet D. Thomam I. p. q. a . art tr.
i. TNdiuisibile non habet partes. l. Phys c. i.& 2.ὶ Vbi ex eo probat Aristoteles, omne cotinuum isemper in diuidua esse diuiduum; quia si aliquando diuideretur in indivisibilia, indivisibile tangeret in 'inediate aliud indivisibile: atqui Indi uisibile nullas habet partes: Ergo si tangit, totum tangere debet
totum autem tangens totum, non est continuum; quia continua sunt, quorum extrema sunt viauri
Porto sicut se habet in magnitudine indivisibile pulmetum; ita innumero viastas, in tempore instans , in motu mutatum esse: sunt enim h ae omnia conci pienda ut indiuidua. Lege, si placet, Christopho rum Clauium in lib. I. Elementornm Euclidis, initio , ubi definitur, punctum eqse id , citius pars πηα
1. Indis diis cum attingitur totum attingitur. ibidem, & l. V. Metaph. t. 22. J Ratio huius perspicua est ex dictis ; quia nimirum Indiuisibile habet Partem extra partem : itaque vel totum attingi debet vel nullo modo. 3. Indis bile qaecunque se diseriit, totum se di-Mertit. 6. Physic. c. 3. J Ratio est cabem; quia neu re non habet partes, nec secundum aliquam sui partem potest esse in uno loco, de secundum aliam in -lio : cum secundum se totum sit in indivisibili
654쪽
Orte spatij. . In diu bile non pote sese aqualis mel in D.
Sumitur ex locis citatis. J Intelligitur autem de ae qualitate & inaequalitate quantitatiua& corporea, qua prorsus caret Indiuisibile ; cum nullam in 1es quantitatem habeat, seu extensionem. Sic nequo Angelus aut anima ration lis secundum se aequalis est alteri aut inaequalis ; quia quantitate affectayon est . potest autem alteri cile similis vel dis similis. Ratione qualitatum, ut potentiarum, habi-
s. Indiui ibili quantitatis respondetixdiui uesita Itantia. Traditur a SuareZ disp. o. Metaph. sect. 3.ra. So. J Ratio est; quia ab hoc sustentati illud intelLligitur, tanquam a subiecto : Nam tota quantit s. ea in tota substantia materiali, ita Vt partes quantitatis correspondeant partibus substantiae de induisibilia quantitatis indivisibilibus substantiae ; rimultis explicant Suarer loco citato , Ommbri censes, Riibius, & alij.
DISTINCTIO VII. De Lineis oe Superficie.
r. π Inea eis quantitas *nim dimensionis. J Ita corn-l , muniter pronunciant Philosophi; quia linea est longitudo sine latitudine ; siue, ut in Euclidest b. i. Elementorum, dufinitione prima: Linea ULlongitudo latitudinis experi: Licet vero nullη talis
separatim cxistat in rerum natura : possumus, s mea non incongruc eam. concipere , ex termino
loci alicuius partim illuminati, & partim obumbrati, Finii cnina ica. terminus communis lucidi
655쪽
6 o De diuersis Entium creatorum generibuet
& umbrosi longitudo qnaedam est, ad longitudinem
ipsiusmet luminis & umbrae extenua, carens omni latitudine; cum sit limes utriusque. Eadem r tione. 2. Supersicies es quantitas duarum di me Oxsm. JEst enim latitudo longitudine continuata,formaliterct in recto includens latitudinem: longitudinem v*ro tantum materialiter & in obliquo seu praesuppositive. Euclides l. i. Element. definitione quinta, sceam describit: Superficies es qua tingita linem latitudinem tantum habet. Talem nobis resert latitudo extrema cuiusque corporis, si omnis ab eq soliditas ablata est e concipiatur. Possunt autem tum linea, tum superficies dupliciter considerari, prius ut sunt
termini communes,vel terminantes,& ita sunt enxia
incompleta & indivisibilia, iuxta illud: 3. Lineam latum es indivisibilis,superficiei in pr.
fundum. J Deinde spectari pollunt, ut sunt essentia-litcr extensiones quaedam distinctae, &ita sunt diuitis biles, entia completa , ac quantitates uniu5.VC
duarum dimensionum ; ad quas recte intelligendas concipiunt Mathematici, lineam fieri ex fluxu puncti, superficiem ex fluxu linea: ; quemadmodum &corpus quantitatiuum ex siuxit superficiei. Vide, si Pla et, Clauium l. i. Element. Euclidis, definitione secunda & quinta. . Linea prior es fversicie a refertur a Simplicio inli. 2. de Caelo, t. io . J Ratio est, quia partes Stermini priores sunt suo toto, ut explicabitur distinctione ro . atqui linea est terminus superficiei, uti
puncta sunt extrema lineae. Sumitur autem ex l. 2.
de Ci lo. sum. 2. c. 1 ubi dicitur, Longitudo prior Upe
titudine. s. Omnis linea in see or iis quamuis aliam duci potes. Albertus Mag. in l. 6. Phys . tiach. 3. c. . J Verum est: eodem lsensu , quo ex qualibet puncto ad quodlibet
656쪽
Pars quinta. Titulus NAT. 4 ηι
punctum duci p tol liuea; quod est primum Postula-xum libri primi Elementorum Euclidis, & in se ad-
. modum clarum est, nec explicationu indiget, ut testatur Clauius in illum locum. 6. NAnia diei sine line . J Monet prouerbium temporis esse rationem habendam, & nulli cessandum ab exercitio studij artisque suae. Ortum creditur ab Apelle pictore, qui, teste Plinio l. i. c. I s. nunquam tam occupatus fuit, vi diem praetermitteret . in qua nihil omnino pingeret, artem exercens. V nde sub ducens sese a negotijs, dicere solebat Nullam h.die lineam duxi: quae vox,inquit Plinius ibidem, in prouerbium abiit de quouis ossicio praetermissio. Porro de lineis Apellis & Protogenis agit prolix Plinius i. 33. c. io. quem consule, si placet.
De Corpore qηantitativo. Orpus es quantitas irinae dii nensionis. J Ita a Philosophis dicitur; quia corpus est prosun
ditas continuata superficie, quae supponit longitudinem : quemadmodum enim superficies lineis indiget ad itarum partium continuationςm & dimensionem, ita corpus indiget superficiebus : solam au tem profunditatem includit sormaliter & in recto elatitudinem vero & longitudinem praesupponit &materialiter tantum includit, seu in obliquo: Crasrum hoc loco corpus sumitur, non Prout est substantia corporea, aut altera illius pars; sed prout est a cidens inhaerens illi corpori, quod est substantia.
2. Corporum penetratio non datur naturaliter. J Est
commane dictum Philolophorum do Corsore qua,
657쪽
2, ei sis E ntium creatorum generi M.titativo, quod constat longitudine, latitudine drprofunditate: tale enim ex sua natura aptum est occupare locum impenetrabiliter, & ab eodem excludere quodvis aliud eiusdem generis: non autem intelligi debet de corpore substantiali; siue de Lubstantia corporea ; quia si talis substantia diuinitul
spoliaretur quantitate, posset cum illa naturaliter esse aliud corpus in eodem spatio; quia careret quan titate molis, cuius effectus formalis est, secundum' naturae ordinem,excludere aliam qualitatem. Porro allatum axioma sumitur ex ε. Physic. tex. II. ubi
3. Corpora duo imp ibile es esse ui.J Sensus est,
fieri non posse, ut duo corpora quanta penetrati uccxistant in eodςm loco,ita vi Vtrumque occupet totum locum, & singulae partes respondeant ungulis partibus loci. Nempe de potentia naturali: nam supernatu aliter possvsit ello simul, Cuius ratio est; quia resistentia, qua unum corpus quantum , acta occupans locum, impedit & excludit aliud quatum, Me ad se penetret, est finita : Ergo potest vinci a virtute diuina ; quae est infinita. Sic Christus nascens penetrauit corpus clausum suae matris,resurgens ob tignatum sepulchrum ; sic post resurrectionem ii xrauit ad Discipulos per ianuas clausas , ascendens penetrauit Caellas.Nebraeo. . . Parui corpore acuti sunt mente. J sumitur ex Physiognomia: Aristotelis c. 6. ubi sub finem capitis & libri.rationem addit; quoniam, inquit , motis
fatauinis paruum locum coorinente, m 'tiones quoquemaide melociter accedunt adsispere. In eandem se te-uam Alexander Aphrodis deus, Problem. I. num. 26. doceti prudentiores magna ex parte esse, qui breues sunt corpore quam qui longiore: qμin, ait, animur in totocordore coaetim . compacitas manet,si brene es :
658쪽
3i antem longum , e soluitur γ hebescit. Sic etiam agiliores csse solent, & ad munia stra peragenda promῖtiores, qui breuio sent corpore, quam qui
prouectiore. Contra ver o' Magni corpore tardi suvi mente: ibidem. J Rationem assignat, quia, mρtu sugVinis magnum locum continente, motus tarde accedit adopere. Ea etiam de Uausa videmus magnos & corpulentos oldinario esse tardiores & langui jores paruis: paruos autem Ionge ad iram esse promptiores; quia nimirum calor, qui animi & audaciae fomes est, in istis constringitur: in illis veri, fornacis sitie laxitate debilitatur a de qua re consule,si placet, Aristotelem l. 3. de Par-.tibus Animalium cap. 16. Q anquam vero statura procera vulgo magni fieri, & plena esse dignitatis Videri soleat ; in quem sensiam Samuel, cum Salii Rex designatus staret in medio populi,& ltior esset
uniuerso populo ab humero & irium Cirte mi letis, ait, qMem elegit Dominus, quoniam nonsit ilis illi iuomnipopulo, l. I. Regum c. io. v. 26. Quia nimirum homines fere secundum externa iudicant, eo quod interiora videre non possint ; unde istud vulgare. Σ .
y6. Statura procera digua es imperio: J Id tamen intelligendum est, si caetera sint paria, id est, si quantitas virtu is quantitati molis respondeat: Nam si aliter res habeat , considerandum est verbum Domini , ad Samuelesti in Regis secundi unctione : lib. I. Regum cap. 16. v. 7. Ne respicias, inquit, multum eius. Eliabi videlicet, qui erat primogenitus Isai, neque abitudinem Hatura eiu , quam ante in Satile commenda r i , qsoniam abiici eum:
Nee iuxta in initum hominis ego iudico: hommes evim ident , qua parent, Dominus autem intuetur cor ;quae verba eleganter illustrat Iolephus libro
659쪽
4 4 De diuersiis Entium creatorum gener us.
Cap. I . . in hunc modum : Viso, inquit, natu mari mo, eximiae staturae iuuene, con)icicbat inde, hi aesse regnaturunt; sed in hac parte non est allecutu Dei prouidentiam. Percontanti enim, an hunc iuuenem ungere deberet, responsum est, non eadem spς-ctare Deum, quae homines. Tu, inquit, visa iuuenis pulchritudine, iam satis dignum principatu existimas : apud me vero non eximiae corporis formae prPinium est regnum, sed animi virtuti; Et eum requiro, qui hac sit persecte excultus , pietateque ac iumstitia , obedientia & sortitudinς animum exorna
6. Ea plus habent admirationis , quae molis minimum. S. Augustinus l. 22. de Civit. Dei, cap. a . IPlus enim, ait, apicularum & formicularum opera inipemus. quam immensa corpora balaenarum. Eo dem istud Plini j l. ia. natur. His . c. a. s erum natura nusquam masti, qnam in minimis tota est : quippe diuinus Artifex, sui animaduertit Aristoteles lib. i. de Partibus . nimalium c. S. I ita magnus est in magnis rebus, ut minor non sit in paruis, Magnus quident& mirabilis est Deus, in Elephantis, Leonibus, Elementis, Canis: at non minus mirabilis, in araneis, apibus, muscis; inscctu dum in utero formatur, in pullis perdicum dc aliarum volucrum, in Remora, Echyneide, & alijs sexcentis. Vide, si placet, quae dis mus ad illud: Omnis res natura digna est sua consim' tiatione. Titulo de N iura, distin h. . num. s.
i. Vmerus est plures mnitates. Sumitur ex i.
660쪽
tiphus inter via uin & numerum, inquit: tuum quι δε quid i fuerit , est individuum , mi homo est inus bomo
Cr non multi . numerus mero plures hunt aliquotve initates. Pro cuius intelligentia notandum est, Numerum esIe triplicem; primus est nun eius numerans, qui eist intellectus. Secundus numerus num satus, suntque res, quae numerantur , Vr quatuor homines,
sex equi. Tertius numerus formalis,qui est id, a quo isti homines vel equi dicuntur quatuor,Ve siex: Hic numerus formalis est duplex, prior praedicamentali , qui constat ex'viaitatibus praedicamentalibus : restit tint autem huiusmodi vilitates praedicamentales ad diuisionem quantitatis continuae tot scilicet,in quot diuiditur continuum, iuxta illud :Σ. Numerus efficitur diuisioue qMan=itatis.J Sumitur
ex eodem capite & textu, ac refertur a Fonseca in s. Metaph. c. 13. q. . scet. I. ubi ait, unitates numerales quibus quantitates continuae numeralitur, peculiari sibi ratione numeralium rationem.vindicare, numerum etiam, qui earum multiplicatione conficitur, Numeri vocabulum velut proprium suo iure sibi poscere. Posterior numerus est transcendentalis, qui reperitiar in omnibus rebus, in quibus est unitas transcendentalis, quae est proprietas entis, ex cuius multiplicatione iste numerus con iurgit. Porro de utroque hoc numero formali, siue praedicamentalis ille sit, siue transcendentalis verum est assignatum ante pronunciatum; scilicet, numerum esse plures unitates. Eodona sensu dixit Commentator in caput& textum citatum, libri terti Physicorum, commento scilicet 68. Numerus es aceruus initatπm. J Quibus verbis Lia quit Fonseca in l. 3. Metaph. c. I s. q. . seci. φ.)uiterpretari videtur Commentator, definitionem iliam Numeri, quam tradit Aristoteles i. Io Metaph.