장음표시 사용
661쪽
η Θ De diuersis Entium O eatorumgeueriti L.
cap. 3 . Numerus es multi tu o sicli pluralitas initatum. quam Propositionem usurpant Gregorius Nyslenus in libro de Historia sex dierum, de Damascenus in sua Logica Similia de Numero habet Aristoteles
eodem lisro 1 o. Mctaph. o. '. & libro S. cap. 3. ubi dicit, Mumerum non esse inum, sed sicut cumulum. Caeterum omnes hae numeri descriptiones, silmptae
sunt ste te ponseca loco cit.) ex illa libri septirni
Elementorum Euclidis. . Numerus eis ex initatibus compo Pa multitudo. JIn quae verba Clauius, Cum numerus sit ex unitatibus composita multitudo, manifestum est, inquit, numerum quemlibet tot habere partes, quot sunt unitates eum constituentes ; ita ut vilitas sit pars cuiusvis numeri denominata ab i pso numero, cuius est pars : ut numeius 8 compositus ex 8 unitatibus, diuiditur in totidem partes, nimirum in 8 Vnitates,
quarum quaelibet, betaua pars dicitur' octonari, , ac
S. Vnitas omnem numerum metitur. J Axioma istini ex lib. 7. Elementorum Euclidis num. I. refert Aristoteles i. c. Metaph. cap.6. Ratio est; quia , nitas sit pia toties quotlcs sunt in numero posito unitates, ipsiam numerum constituit. Quamobrem ipsum metitur per unitates, quae in ipso sunt; hoc est, per ipsummet numerum ex suis unitatibus consti
6. Omnes numeri digerentes essentialiter disserunt. JIta loquuntur ta Arithmetici,quam Philosophi orn-nes, teste Suarez disp. i. Metaph. seist. . num. I Q. Ratio est; quia additio unitatis formaliter diuersificat diuisbilitarem Numeri, cuius signum est; quia facit ex pari imparem , & e conuersio. Item hinc fit, ut unus numerus diuisibilis sit in duas . partes aequales, & non alius; Et unus tantum in unitates.
662쪽
lius etiam in numeros, alius partim in unitates, - partim in numeros. Praeterea ut quidam numeruscandem summam producat siue addatur sibi ipsi, siue multiplicetur in seipsum; alius verb minimc: vi v. c. sue addas i ad 1, siue multiplices duo per du6 prouenient . At vero si addas 3 ad 3. prouenient 6. M si multiplices 3 per 3. non si prouenient sed '.qua . est proportio sesquialtera. Item si addas ad habebis 8, at si multiplices per . non habebis r untaxat , quae est proportio sesquialtcra ut in priori exemplo , scd io quae dupla proportio est S: miles proprietates, & proportiones specie differentes inueniuntur in numeris quibuscunque diuersis. Iuxta hunc sensum facilis est cxplicatio
istius: . 7. Vltim initus est forma numeri. J Commune istud pronunciatum resertur 1 D. Thoma 8. Metaphys . ad textum 2 o. Intelligitur autem & verum ela, in ordine ad rationem , quae in singulis numeris concipit ordinem unitatum, inter quasea,quae est ultima, censetur numerum complere, & ab alijsillum distinguere; sicuti forma complet rei essentiam, eamque in certo gradu ac specie quasi indiuisibiliter constituit. Et hinc ab Aristotele, dictum est, S. Metaph. cap. 3. t. iv. Species rerum se habentsicut MumerV, quia nimirum ultima unitas numerum in sua specie constituit, Per modum formae determinantis subieetiam: quone , Vt multitudo priorum unitatum suo modo comparetur ad ultimam , Ut quid actuabile per illam. Qua etiam de causa per additionem vel subtractionem ultimae unitatis non manet cadem species; sed mutatur,& alia fit atque alia. Lege,s placet,Suarcet disp. I. Metaph. sedi. i. n. II. ct 'quae diximus . supra Titulo G Eme ino , distinet. s. num . .
663쪽
6 g De iliuersiis Entium creato, uni gener bies.
t. Omni: numerus est par mel impar. Est commune xxioma Philosophorum. J Dicitur lautem numerus esse par; qui bifariam diuiditur: Impar verb, qui bifariam non diuiditus, vel qui unitate differt a pari, quoniam numerus est ex unitatibus composita multitudo. Pbrro, utrum diuidatur in parem dc imparem velut in proprietates , an Vero ut in differentias es sentiales, disputant Philosophi: Multi enim, inquit Suntreet, attribuunt hoc disiunAtum numero, it pastionem eius : alij mero, fortasse probabilius. ψῖimaut
esse disserenitas diuisiuas, disp. i. Metaph. secti .
9. Trio funt omnia. l. V de Caelo t. r. J Probat ibidem Aristoteles, ptimo quia omnia perficiuntur his tribus, principio, medio, fine. χ' quia Dijs sacrificantes, quibus debentur omnia, tribus uti consueuerunt, Chaldaei, Auro, Thure,Myrrha; Graeci, ara, hostia, igne: unde virgilius Ecloga 8. Numero Deu impare gaudet. Tertio,quia ternarius est primus numerus,cui solemus tribuere appellationem,omnes. Nam de duobus non dicimus omnes; sed aliquot, Vel ambo, de tribus dicimus, omne . Sensus ergo pronunciati est, numerum ternarium esse numerunt perfectionis; quia persectum id dicitur, quod habet Omnia, ut explicatum est,Titulo de Perfectione.
DISTINCTIO X. De Toto Partibus in genere.
664쪽
P persessium aut laeem penitu unt, aut naturam finiti mam habent: reuera tamen abiblute proponi potest,
vi fit communiter a Philosophis & Theologis, de intelligi tam de Toto simpliciter, quam de Toto secutidum quid: Nam Totum simpliciter est in eodem genere perfectum simpliciteri totum secudum quid, est persectum secundum quid ,ut patet ex una virtus que definitione; Etenim ex communi sensit , Totumes, cui nihil dees; sive ut ait A ristoteles ibidem tex. 6;. Cuius ni bil est extra. Vide, si placet,quae diximus, Titulo de perfectione, distinet. I. & 2.χ. Totum non cognos itur un ratis partibus. J Sumitur exl. s. Phy sit c. t. 3J. dc intelligitur praecipue de cognitione distincta actuali, quae haberi non po- 'tes'. hisi per cognitionem singularum partium , ex
quibus Totum per sese componitur : quemadmodum enini se res habet ad elle, ita ad cognosci: ac proinde sicuti ex coniunctione partium resultat entitas Totius,ita ex earundem cognitione Totius cognitio habetur; ut fusilis explicabitur, Titulo de Po rentia cognscitiva. Ex hoc Pronunciato fit ratio perspicua, cui Theologi post tractationem de Deo uno
M trino , non agant immediate de Incarnatione Christi; sed alia gratiae & creationis opera praemit tante cum tamen, siue altitudinem materia: Sc dignitatem spectes , siue coniunctionem ad Deum
considet es , nobilissima illa de Christo disputatici,
immediate post materiam de Deo uno de trino videatur collocanda : Etenim Christus verus est Deusci homo, ex diuina & humana natura ineffabili modo compositus; ac proinde oportet prius disputare de extremis singulis, quam de eorum coniunctione agatur: cum non possit id, quod ex diuersis rebus componitur , distincte agnosci, si res illae, quae in. Gam compositionem veniunt, ignorentur. Vide, si
665쪽
o Deὸiuesis Entium creatorum generitus.
placet , suarea in Preteiatione 'commentarii tertiae partis, ubi ait, D. Thomam similem ob causam in i . p. prius de spirituali & corporea creatura, quam denomine, qui ex uti aque constat, disputare. Et genuratim, eam ob causam, Omnis scientia methodice pruis
ide extremis simplicibus, quam de compositis. 3. Tolum bapti naturam se ars in rimm J Vulga re istud sumitur etiam exi. Physic. t. 33. &3 6. Patio illius ex eo colligi potest; quoniam iu 2 to,
O Totum in suis partibus, ut dicitur l. . Phys. t. 23. obtinet autem pra cipue locum, quoad partes principales, ex quibus per se totum componitur : non item quoad minus principales de accidenta; ias. Eo dem lentu vela est illa communis propositio, exi. Phys c. citari solita: Q- conuenit Tonsecundum pari rem dicitur etiam de Tolo. Clarius ea docet tib i. ce Caelo t. 3 . Celebre est utrumque pronunciatum 4n materia morali: Solent enim ut plurimum homines,
quamlibet societatem aut congregationem squae st,oeum aliquod unitate ordinis iudicare ex singulti eius membris seu partibus, quae sunt singulae eius
d ordinis perspirae; ubi tamen consideretur opes tet, quod monet Regula 76. Iuris in sexto: Dclι-ctuin persena redundare non deber in detrimentuin δε-ctoia : non enim ex priuati alicuius delictis tota statim congregatio iudicanda & condemnanda est.
. Omnis paries propicr suum Totum. J Sumitur
ex l. a. Phys. t. si . & verum est in sensu formali nempe, qua pars est Fatenus enim ordinatur .ad suum totum, & est propter persectionem totius :partes enim sunt quasi materia totius , ut docet D.
Thomas I. p. q. 6 s. a. a. & mox explicabitur. Iuxta
hunc sensum explicari potest Aristoteles s. i. Polit. ubi docet, Totum prius esse, quam partes nec sartu es: oldine videlicet dianitatis & intcntionis i quo modo
666쪽
ἐomus prior est suis partibus, ut inter alia ostendit Philosophus ibidem: non vero executionis ordine vel temporis. Vide, si placet,quae diximus ad illud:
Finis est primum in intentione, Ultimum in execurrone.
Tit. 13. distinet 2. S. In solo partem non eis Lbium contineri.J Est haec Regula So. Iuris in si,quae ibidem intelligitur & explicatur proprie de Toto actuali, late & moraliter sumpto : potest nihilominus applicari cuicunque
Toti, si te id physicum sit, & actuale ; seu metaphyas cum & potentiate; seu denique morale. Nam totum actuale refertur ad suas partes, quas actu continet , ut animal v. c. respectu sui generis & differentiae; Totum potentiale resertur ad partes subiectas, quas potentia continet; ut animal prout resertur ad tuas species, hominem & brutum, quas potest te complectitur: Sic etiam domus censetur non physice modo; sed etiam moraliter continere Omnia, quae in domo susit; ut si quis dicatur eiectus este a tota doino,censebitur etiam eiectus a patre familias, qui est praecipua pars domiἰS. 6. pars see habet ad Totui',sicut materia ad formana. sumitur ex l.2. Physic. t. si. J Vbi in genere causae materialis dicuntur constitui litterae respectu syl baium, composita physica respectu artefactorum,
elementa respectu mixtorum, S generatim omnes partes reipe tu sui Totius: siquidem haec omnia habent se tanquam materia ex qua: nam ex litteris syllabae, ex elementis mixta, ex partibus totum integratur. Vnde D. Thomas . Physic. lact. II. t. 67. dicit, partes co parati ad Totum,veluti imperfectum
ad persectum; qualis est comparatio materiae ad formam. Eodem bensu Aristoteles l. 3. Physic. c. c. t. 6 s. inquit: Totius a quia nimirum ex parcibus Totum coponitur, quod cit eise materi
667쪽
Dedine, sis Entium creatorum generibos.
ex qua . Vide, si placet, D. ThQmam 3, P. q. 9 O. a. r. in Corp. Iuxta nanc quoque explicationem intelligendum est istud: Senarim non es bii tria ; sed jemel x. 3. Metaph. c. i . Nempe in sensit A ali; quia Mon proprio vera numerorum species componitur ex alijs, loquendosormaliter; sed tantum materialiter, ut recte notat Suareet, disp. I. Metaph. sed . .
7. Omnispars turpis est, quae non congruit suo Toti. S. August. l. 3. Consest . c. 8.J Ratio est; quia bonitas cuiuslibet partis consideratur in proportione adiuuin Totum , cum omnis pars sit propter suum Totum Vt explicatum est. Hinc cum omnis homi sit pars illius Reipubli cae in qtia vivit, fieri non poteu, ut aliquis homo sit bonus, nisi bene proportio natus sit bono communi. Hinc etiam omnis ille, quiquarit bonum commune, quarit o proprinm. Vt est inveteri diverbio; quia nimirum bonumi commune esse non potest, sine bono proprio, ut notat D. Thomas r. a. q. 92. a. I. ad 3. Axque hac de causa antiqui Romani malebant elle p uperes in diuite Imperio, quam diuites in paupere Imperio, ut notat Valerius Maximus, lib. . c. . Tit. ce 2Eliasamitia. 3. pars ignobiliores propter no iliorem. S umitur exl. r. Polit. c. s. J Vbi & plantae dicuntur elle antima' lium causa, decςtera animalia causa hominum , &generatim omne deterius esse gratia melioris , Ut explicatu est, Tit. de Causa Finati, distinct. . Sic etiam sensus in homine est propter intellectum, & pulmo propter cor, &ita de caeteris : immediate videlice d& proxime : mediate enim & vltimato qu*libet pars, etiam minutissima & vilissima orditiatur ad persectionem Totius. Plura de hac re leges si placet, supra, distinct. citata.
. Toti perfectio es recta partium cosim ρ.
668쪽
Quoniam Totum nihil aliud est, quam omnes & sim gulae parins inter se unitae & composita: qub melior& aptior ea partium compositio fuerit,eb maior Totius persectio consurget. Et e conuerso, nisi partes recte iliter se proportionata: &coaptatς sint, Totum bene consistere non poterit: sublato enim ordine &harmonia partium, tollitur etiam copolitio -Τocius, sicuti positis recie omnibus partibus intcgrantibus ponitur Totum. Vide , si placet, D. Thomam I 2.
1o. Eadem es mirius principis o boni misi. lib. 3. Politic. c. 3. J Nempe in ordine ad commune bo-Dum Rei p. cuius uterque est membrum, iuxta sei sum axiomatis praecedentis. Quemadmodum enit
fieri non potest, ut prosperae res: civitatis bono sitae sint loco, nisi virtute praediti sint illi,qui velut capita es partes praecipuae, in ea principatum gerunt , ita neque diu bene habere poterunt, si ciues, qui sint
partes minus principales, viri boni munere noti n- gantur , in quantum videlicet ad bonum communitatis requiritur. Item ad ossicia viri boni pertinet, non tantum bene subjici sed etiam pol se principari.
Iuxta illud Civis boni est , po se cr praeesse . subesse.
Ly. Politi c. c. 3. ac proinde in virtute boni viri virtus Principis incluti itur. Vide, si placet, D. Thoma
it. Eadem est ratio totius G partiam. l. i. de Caelo tex. i9. J Verum est, iuxta explicationem praecedentis, & locum praecipue obtinet in partibus similaribus siue homogeneis: Hae enim eiusdem naturae sunt cum suo Tot' , imo plerumque eiusdem nominis :quaelibet enim pars carnis caro est, & quaelibet gntia a quae est aς dicitur aqua.
669쪽
r. Tr Numquodque ex iis componitur, in quae re LV uitur. Sumitur ex l. 6. Phys. t. 3 J Intelligoves de analysi reali, ut cum totum aliquod reipsa in
suas partes resoluitur, siue naturales, sit totu naturato sit, Due artificialas , si totum sit arte factum : vel de analysi r tionis,qu Totum non realitur; sed lai tum per intellectum resoluitur in suas partes, consideratione scilicet.& mentis designatione. Eodem modo: 1. Unumquet que diuiditur in ea, ex quibus componitur. J Actu scilicet vel potentia. Sumitur ex I. Physic. tex. 63. Sic Totum quantum, seu integrum diuiditur in partes integrantes, Totum essentiale in partes essentiales : Totum uniuersale in partes subiectas. Eadem ratione,vel actu resoluitur, vel resolui potest unumquodque in ea, ex quibus compo nitur ; iuxta explicationem praecedentis.
tur, J Nempe quoad compositione ex partibus diuiduis et indiuidui . sumitur ex 6. Phyi c. I. ubi pro bat Aristoteles motum non coponi ex partibus indi-uisbilibus, sed indiuiduis; quia magnitudo, seu spatium, per quod fit,& tempus in quo sit motus,c6ponsitur ex partibus diuisibilibus: Ergo &motus ; quia
inter se haec tria, quoad compositionem reciprocantur. Eodem sensit: . Magnitudo, motus oe tempus aequaliter Luid n-tur. J Sumitur ex eodem cap.& fgnanter ex textu . ubi ei dem rationis es noluit, magnitudinem, te M. mο:u mdiuidnu GHVcertio' in indiuidua iniri,
670쪽
mel n-llum. Quod ex eo probatur,. quia motus scili-eet localis phy sic is fit permagnitudinem,& partes
motus per partes magnitudinis. Item motus fit in empore, dc partes motus, per partes temporis, cum aequali omnium proPortione. Quapropter: Spatium tum non transitur temporei simio, Sc contra '. Spati infinitum non transitur tempore ito. Ratio ea deest, quae praecedentium i quia vi cap. probare pergit, motus, tempus, & magnitudo eodem modo se habent,quoad lationem finiti vel infinitiuta ut si unum sit finitum,vel infinitum potentia vel actu, sit quoq;& alterum; & contra. F. Multa parua j om magnμ unt. .Phys t. 13.J Ex quo sumptu est vulgare illud: Ex multis paruis inum ignit coli ituitur: quoniadnnodia enim magnu quod cunque corpus, V. c. potest in complures particulas diuidi; ita ex multis particulis in unum coeuntibus,
qdid magnum confingit iuxta illud o uidis:
Flumina magna iides partiis de fontibus orta; plurima coile cris multiplicantur aquis.
Intelligitur itaq; de ma nis & patuis dicctibus mutuam ad sese relationem Totius.& partis, in eodem genere : valetque in illos, qui ex ignorantia vel neglectu, ea qui e videntur modica, contemnunt, sine suibus tamen magna constare non possitne 6. Non omne componens spari compositi. i indicatur hoc dictum I D. Thoma 3 p. q. 2. a. 6. Vbi negat V erbiani diuinum dicendum elle partem Christi, etsi Persona ex duabus naturis dicatur elle composita. Ratio est, tum quia nomen partis ex vi sua. significationis dicit quid incompletu, & imperfectius Toto, ac dependes aliquo modo ab alia parte; quod omnibus caponcntibus, ut Verbo diurno, conuenire non potest. Unde D. Aug. l. . coni. Maxim. c.io. Christus, alti V persua s,genunasub talia: nec tame Deus pars '