장음표시 사용
711쪽
49 De dii: ersiis: Eritium creatorren generibus.
V pomini: In infortus,s maxime elucet virtus, citantque ex i. Et h. cap. 1. Sed nihil eo capite de ha materia habetur. Ratiopronuntiati est,quia ci Stratia contrarijs elu escunt;& in aduersis frequens occur. rit materia circa quam virtus probetur ,& cum surpe sectione siue incremento exerceatur. Vnde
Nee Iora quis nosset felix si Troia fuisset.
Vere Plinius in. Panegyrico Traiani: Maris caelique .
cmperiem turbines tempsalesque commendant, habethus vices conάitio myrtalium. Vi aduersa secundis, maduersis secunda n scantur. Occultat mirorumque semiua Deus pletumque bouorum oe malorum causa
sub diuersa fecis latent.1. M.tra tranquillo quilibet eis Pubernator. seneca
Epist. 3 s. propius finem. J Neque enim magnae virtutis est, vento secundo, naui firma, mari pacato, astris fauentibus, remigibus peritissimis portum in conspectu Postum tenere : at luctantibus inter sit ventis, nauigio lacero, fremente caelo, insidiantibus piratis, remigibus imperitis, sideribus ereptis, opta- tum nihilominus portum occupare, hoc demum sa- cinus eximium cst, & praedicandum. . Vir ur pruse prementes opprimis: Traditur a T. Liuio Deca e s. lib. r. a Cicerone exprimitur Orat pi o A. Cluentio in haec verba: Multorum improbita ire depressa rueritas emergit ; cir innocentia defentio 3π-icu Ua restirat. Veritas huius pronuntiati quana.
712쪽
pla imis iii historia sacra aeque ac prophana exemplis comprobata est, unicum illuψ de Regio Pro rheta D uide hic satis sit, cuius virturem cum intu-cius premeret Salii , in insaniam primo & furorem incidit, ac deinde iusto Dei iudicio, extrema op Dre sus calamitate occubuit. . . Marcet sine a uer ario mirtus. J Ita habet fym-b lum C. Galeria Valeri, maximi imperato is, ut
videre est, classe l. Symbolorum Imperat Orjorum,num. 6 i. Ratio perspicua sit ex dictis , quia contrari Prum contrariae fiunt causae, ut explicata est supra. Sic Romanorum fortuna tunc mutari coepit, cum excisa Carthagine, Petreoque capto, hostes non ha-bci C, & in otio vilici' , ac intole: ccru c oeperunt. Esb
in hanc sententiam illud Liui j: Secundi res featuitem
o ucunt, . negligentiam creant. Decad. 3. lib. I. Et
inum auctore Ber ardo , pro petitas incautis est adduci ponam, quod ignis ad ce em , quo ius is radius 'iuem vel glaciem. Sapiens David, sapiens Salo-mqn ; sed blandientibus secundi scirebus alicr de
parte, alter e toto desipuit. Vide. Boetium lib. 1., de Considat. Profa 8.. Contra vero ut palma imposito onere enititur S ita animus virtute formatus, quo plus negoti js premitur, quo magis saeuit fortuna, noc est erectior. s. Virtutem colere non pol s, qMi milibas Zetiueinr hi. Suinitur ex lib. 3. Polit. cap. 3. J Verba Phi- losophi sunt loco citato: neque eni, virtutem colere potest ii,qui ita gis Sordidorum, Mercenariorum', quibus nominibus eodem capite eos se intelligere. dicit, qui mercenaria munia obeunt, eaque ad Rei publicae commoda reserunt Dictu Tristud ut verum it , magna restrictione indiget ; nimirum ut intelligatur de ijs duntaxat virtutibus , quae ab eorum
natu plane alienae sunt, ut de Magnificentia
713쪽
4.1 6 De diuerps Entium Creatorum generibus. Liberalitate, Prudentia gubernatrice, & alijs his similibus, libero & honesto ciui proerijs; de quibus
agitur isto capite. Alioqui sit verba sumantur , prout cent, & ut a nonnullis non recte usurpantur,abso-' lutc negandum est; nam & rectae rationi & doctrine Christianae repugnat. Constat enim , ut de alijstaceam, nobilissimam virtutem humilitatem in huius modi muniis & coli commode & perfici; iuxta illud: Dμmilis non es, qui humilibus non delectatur Fu ι:Vcrum haec virtus agnita non fuit a priscis Philo sophis: quare mirum non est, si in eius materia mi nus recte senserint. 6. Virtuti locus eis semper ibique. J Sumitur e Senec in Medea: ubi Medeae inquienti, Ver . t '. Tnnc es probanda, s locum mixtus habet, id est, tum conuenire uti virtute, binon desperes te aliquid caco secuturum : Nutrix respondet , Vers. I 6 O. Numquam p tes non e se miriuii locus; quod verum est absolute, spectata natura ipsius virtutis secundum se: haec etenim seipsa contenta, & repulsae nescia altior est, quam ut periculis impediri, aut terroribus stan - gi queat. Praeclare Tullius orat oro Sextio: VirtMiseipsi contenta G intempestate seu quieta es: Et lucet in
tenebris pulsa loco, manet tamen; atque harct in parria, splendetque perseipsa semper,nec alieηii tanqnamhrdibus obsolescit.
7. Fortuna opus anferre., non animvm potest. Seneca ibidem vers. i 7 6. J Sumpsisse id Seneca videtur ex Attis Teleph in quo de se ipso Telephus,inquit:
Namsi a me regnηm,rirtuna, atque ops eripere qnit,at virtutem nequibit. In eandem sententiam Tullius
paridoxo tertio: imibieripui sies,aat, diuinam illam animi constantiam, ehrati vigiliai,consilia, quibui des. publica inuicta I Ietit; multo etiam magis ,s illam men
714쪽
ego arcepi se me confiterer iniuriam,seo hac nec fecisti, nec facerepotui si, reditum mihicuriosum tua dedit iniuria , non exitum calamitosum. Verd & philosophicc.
Pretium oe amabilitas Pirtutum.1. uilest melius virtute. lib. I. Mag. Moralli I cap. i'. sub finem. J Rationem addit Phi- ilosophus ibidem: Quia huius, inquit, causa sunt alia
omnia: nimirum bona naturalia, fortunae, bona corporis & animi, quae cum sint in gradu inferiori dignutatis, ordinantur velut media ad virtutem: est autem verum effatum iuxta explicationem sequentis.1. Nihil est amabilius miribte. J Habet hoc dictum Tullius lib. i. de natura Deorum,&lib. de Amicitia, ubi addit, Nihil use quo magis alliciat homines ad diligendum, qμψpὸ cum propter mirtutem G probitatem
ess etiam quos nunquam vidimus, quodammodo diligamin. Intelligitur & verum est generatim, de bonis naturalibus, animi, corporis,& fortunae ; quibus in hac vita dotari potest homo: omnibus enim hisce uti nobilior ex sua natura virtus est, ita per consequens etiam amabilior; siquidem bonitatem rei &praestatiam sequitur eiusdem amabilitas. Ex quibus patet recte ao Isocrate dictum esse: 3. Virtus diuitiys potior est , milliarque generis Olendore; oratione ad Demonicum. J Non autem intelligi potest de omnibus bonis simpliciter, siue creata illa sint , siue bonum increatam : Deus enim absque comparatione amabilior est,cum infinitus sit
715쪽
Dedine, sis Antium creatorumgeneri
Auro quid melim qui iaspide Z iii tu . Quid mirtute sD EVS, quid Deitate ἰ nihil. . . . Gratiar est pulchro leniens ὸ corpore mirtus. I Errare mihi midetur ait Seneca Epist. 26. qui prοι alii istud dictum : non enim illo hane samento eget virtus. I a magnumsui est dccμi, corpus suum con secrat, potes ex cat se ir magnus exire, Gr ex deformi humilique corpusculo formosus animus, ac liber G mdcnus. Sed dicendum cst, licet haec censura secun-rium rigorem Philosophicum vera videri possit: dictum tamen istud excusari ab errore. Prolatum' enim est a Virgilio lib. 3. AEneid. accommodate aὰ captum vulgi, & ad commune iudicium hominum, qui pluris testimant ornamenta corporis & animi
imul, quaes alterutrius duntaxat, & hisce gratiam aliquam & splendorem accedere ab illis. putant ;quomodo Euripides , forma praestantes, si caetera sint paria , imperio digniores aestimat. Et revera, an non metito gratior & laudabilior hominibus est castitas virginismobilissimae & pulcherrimae, quam turpis rusticanae 1 N am & hic locum habet illud Ec- clesiastici 3 i. v. io . qui potuit transgredi, O non transgressus es ; sacere mala cir non fecit; quis est bit,
iandabimus eum 3 quanquam & haec decoris cχ-cellentia gratiosa, ab internis itinimi ornamentis prae cipuum splendorem habet. Agit autem Seneca lo- - citato, de Clarano qΠodam, suo condiscipulo,
cuiua animum vigentem in morbido corpusculo ma- , te collocatum ait.
s. Virtus es proprium hominis bonum. Tacitus lib. b hist. J Dicitur virtus esse proprium hominis bonum, non tantum ea de causa,quod ex omnibus animantibus solus homo uti rationis, ita & virtutis possessor sit; sed etiam quod inter omnia ea, quae risOnc in boni crcati participant , virtus quam maiam
716쪽
homini conueritat. Pro quo recollisedum est, quod supra attigimus , Bona creata esse triplicis gene Primi generis sunt bona externa, siue bona fortunae, Ut diuitiae, h or, potestas,&c. Secundi genearis, bona corporis, qualia sunt sortitudo, pulchritudo, &c. Terti j verb sunt, bona animae , qtiae rursus sunt duplicia; alia naturalia, quae t natura ipsa nobis conferuntur; ut sunt acumen ingenij, propensio ad virtutem, &c. alia acquisita, quae studio comparantur ; istiusmodi sunt scientiae, virtutes, &c; quibus adde , quae diuinitus homini conseruntur, ut virtutes Theologicae,&c: horum omnium conuenientissimum hominis honum sunt virtutes , stud Morales illae sint, ut Iustitia, &c. sive, partim Mo-: sales, partim Intellectuales, ut Prudentia: & Fidei Catholica; quia non solum hominem exornant; sed ita etiam afficiunt , ut non possit illis male uti tan-jiam principio operationis. vide Legium de Iurere Iustitia initio.
i. QA e latet mitium sub imbraculo mistheis.J Eisa: ocum hoc ab Alberto Magno in Prologo P
radisi Animae, late deducitur, & exemplis variis manifesto .comprobatur: cui conformiter Tullius; Diligenter ii, cernenda esse ea *itia , ne nos fallam, qua virtutem videntur imitari. Nam & prudentiam malitia; & temperantiam immanitas in voluptatibusus pernandis; de magnitudinem animi, superbia,
ac displicentia in contemnendis honoribus; α
717쪽
o o De Eiuersis Entium erratorvm generibus
sortitudinem audacia, &iustitiam acerbitas, & religionem superstitio imitatur ; studiisque bonis simi
lia videntur ea, quae sunt in eodem genere nimia. 2. Virtu e non tam multi praediti, quam miriri malunt. Cic. de Amicitia. J Pronuntiatum hoc quo verius est,eO, miserior est status rerum humanarum: Virtus enim colenda est, non imago mirtutis, qui namque sic virtutem colunt,ut umbram & imagipes vir tutum consectentur, ea ipsa quae Vera sunt, tenere non possunt. Valet maxime hoc pronuntiatum in
priscos gentilium Philosophos & sorte in Cicero- item ipsum t utpote gloriae animalia , & vilia popularis aurae mancipia, ut eos nominat S. Ecclesiae Doctor Hieronymus. 3. Vstia tenacius harent quam virtuter. Dicti h ius Moralis veritas in corruptione humanae naturae fundatur, quae, ut sic multo procliuior est, a vitia, quam ad virtutes, & longe horum, quam illarum tenacior. Vnde etiani si beneficium alteri praesti terissacile eius recordatio evanescit, sin autem in modico oscinderis , aegre admodum eius memoria oblite
. Omnes hominesmii s nostri fauemm. J Protulit hanc sententiam D. Hieronymus Epist. I T. Veris smam sane, & post lapsum parentis nostri protoplasti, haereditana quadam imitatione, hominibus propriam. Plane siquidem, etoatuin generis hamanimitium est, s verba iuut Gregori, Magni lib. λλ. .
Motal. cap. 9.ὶ latendo peccatum committere . com inusiim negando abscondere, G conuictum defendendo
multiplicare : ex illo quine lapso primi hominis hac
citamenta nequitia ducimuι, ex quo ipsam radicem contraximui culpae. Cum cnim legem sibi positam priamus hominum temerare esset ausus , confestimque udaciae poenas in corpore sensisset , aduoni tet
718쪽
' Pan quinta. τὰ bis x IV. sor
omnium inspectore Domino erubuit , fugit, later. voluit, qui non potuit, cum quo admissi facinoris argueretur, tenuit coeptum, quod semel incepe at, sit defendendi, & a se culpam amoliendi institum. Quid enim λ mulier, ait, quam dedissim hi, ipse dedit mihi de ligno,& comedia Sed i cilla similiter, quasi eodem docta ludo: Serpens, inquit, decepit me . co- modi. G cn. 3. capite.
De nobilissima Pirtutum, Cardinalium Pruiantia.
DISTINCTIO PRIMA. rapia Prudentiae acceptio O diu ια
1 DRudentia a prouidendo vel porro videndo i A linis dicta ; primo accipitur generatim pro omni notitia veri; Secundo,proprie pro virtute proxime directrice morum , auam definit Alistoteles Eth. cap. 1. Habitum agendi vera e in ratione, circa ea, quae homini bona sunt mel mala; Haec diuiditur immediate in persenalem, qua quis in singulis a ionibus spectat quid agere oporteat, proprium bonum intendens ; & in Guberniue icem, cuius species sunt, Oeconomica, Politica, Legislatrix, & Militaris. Personalis Prudentia absolute ,& simpliciter Prudentia dicitur, Gubernatrix non absolute Iled cum adiuncto,ut Oeconomica, Ciuilis,&c. a. Actus prudentiae sue ossicia tria ab Aristotele numerantur 6. Eth. cap. 9. & IO. primum eius munus est bene consultare, & inquirere media. Secun
dum bene iudicate de medijs inuentis; Tertium.
719쪽
praecipere siue imperare, ut ea quae iudicata sun perficiantur; de singulis axiomata proponemus. D integrantibus autem prudentiae partibus, & de sub tecti uis, sut& aliarum virtutum, distinctus Axiomatum titulus non proponitur;quia quoad rem cum ipsis virtutibus conueniunt. Vti etiam partes potentiales Prudentiae,ut bene docet Lessius lib. i. de Pruta dentia, cap. a. dub. 3.
x. TIR denti primus es fons O vij. D. Ambrosi A lib. i. de Ossic. cap. a . J Vbi nomine officii intelligit omne opus honestum & bonum , sine
prudentia enim neque iustitia, neque sortitudo, ne que ulla virtus existere pstest. Unde in Evangelio vocari solet, oculus & lucerna corporis nostri, a qua totum Velut corpus virtutum debeat illuminari ; ab Aristotele appellatur, πς - , id
est, oculus animae ; quippo quae intellectum rerum, quae publicet priuatimque appetendae aut svigiendae sinit, ac delectum continet. Quod & 'Cicero testaturlib. i. de Legisus: cui, inquit, exercuerit istum it oculorum , sic ingen, acrem ad M-na deligenda ac mala rejicienda , νs prudentia praditus est , quae mixtus ex prouidenda sic appellata
. t. prudentia es regula mirtutum moralium.J Istud commune pronuntiatum sumitur ex 2. Eth. cap. 6. Vbi prudentia collocatur in definitione virtutia moralis , ob quod omnes virtutes motales a pr
dentia dependeant tanquam generali regula, sinὸ De Pr dentia absolute.
720쪽
qua nulla vitius moralis esse potest : Omnes enim virtutes morales regulantur & diriguntur a Prudentia velut regula & mensura sua quia neculle est,
actus voluntatis dirigi per actus intellectus sibi proportionatos, ut pluribus explicabitur Titulo de ει rentia snetitisa. Videri potest Lesitus de Prudentia cap i. dubit. 2 n. U. hinc etiari, 3. prudentia est forma miriuium moralism. J Est ςommune axioma Philosophorum desumptum ex 6. Ethie. cap. vltimo : ubi Prudesilia dicitur e lio completiva virtutum moralium. Ratio illias est; quia ea virtus potest dici serma virtutum moralium, a qua in illos deriv tur virtutum moralium sor- male principium, quo constituuntur formaliter inesse virtutis. Pro cuius explicatione notandum est, in virtutibus moralibus esse duo. Materiale & F male ; materiale est inclinatio & appetitus ad passones vel operationes, secundum certam rationem dc modum , & in Prudentia quidem est ipse actus rationis ; nempe, consilium, iudicium dc praeceptum Formale autem est modus determinatus 1 ratione, vel ut inquit D. Thomas, ordo Rationas.
principium formale virtutis est bonum rarionia. J Traditur a Losso loco citato, atque hoc principium primo reperitur in Prudentia, dc ab ipsa derivatur in morales. Nam dupliciter bonum rationis considerari potest; primo, ut in ipsa rati nnis consideratiotis & operatione consistit, & silecqnstituit prudentiam: Securido, ut ordo rationis
circa aliquid aliud spectatur , ita ab intellectua aturali , qui est in prudentia, ut est principium in principiato , doriuatur in appetitum. dc in operationes , vel passiones illius , dum ita sese habet , vi ratio praetcribit. Atque hac