장음표시 사용
131쪽
sententia, non Poeticos oportebit. Dein te quam hoc est ambiguum, quod numeros Oratorios esse quidem numeros, Verum non Plane, Sed quadamtenus contendit. Id qui dem ut velit intelligi, nusquam significavit. Mox vero alio modo sibi repugnat, ubi quum heroicos numeros, et iambicos, et troclinicos in prosa oratione improbiusset, ita scribit: oi μἐν ουν αλλοι δια τε τα ειρ ιιενα ἀφετεοι, και SMoτι ιατρικοL ὀ δε παιὼν ληπτεος ' άuo ιιονου Ιἀρ Ουκεστι μετρον των ργὶθεντων ' ωστε Πύλιστα λανθάνειν. Atqui, ut paeonici neque sint dactylici. neque iambici, neque trocluaici numeri, metrum tamen constituent, et quidem notissimum et usitatissimum, atque ex iis metris, quae continua Perpetuitate iterari solent. Quare Demosthenis illud , τοῖς θεοις ευχομαι πάσι καὶ πάσαις, com paratum est a Dionysio Halicarnassensi p. 238. cum hoc
ησιοις εν ρυθμοις παιδα μελψωμεθα. Ita hic versus legendus Videtur, non, Κρησίοις εν ρυθμοις παιδα μελ φωμεν. Additi enim Dionysius, εξω γἀρ του τελευταίου ποδος, τά γε ἄλλα ἐν πάσιν ισα ωρισται. Itaque si nota et usitata metra in prosa oratione vitanda sunt, laudatissimus ille Demosthenis locus non minus reprehendi debebit, ac si versum heroicum admisisset. Fortasse tamen Aa istoteles non Voluit pedem Paeonem Primum Vel quartum con tanter servari, ut est in exemplis, quibus utitur, χρυσεοκομα εκατε, παῖ Aιος, μετἀ δε γαν υδατα τ' ηφανισε νυξ, sed mixtos tuter se, ita ut in eodem membro uterque QSSet, usurpandos censuit. Ita certe mentem eius cepisse videtur Demetrius sect. XXXVIII. XXXIX., qui hoc exemplum e Thucydide assert: σῆρξατο δε το κακον εο Αἰθιοπίας. Paulio Propius verum accessisse videtur Longinus : quam' quam hic quoque ita Ρerplexe loquitur, ut magis obscuris quodam Sensu, quam clara intelligentia rem videatur comprehendisse. Demosthenis Iocus est hic: τουτο τὼ
132쪽
p φισμα τον τοτε τῆ πολει περιστάντα κίνδυνον παρελθειν ἐποίqσεν, ωςπερ νεφος. Eum Longinus feci. XXXIX. dactolicis numeris compositum dicit, de qua re nota est
inepta disputatio CIactii ad Iliad. u. 53T. Neque enim
hoc voluit Longinus, solo Ρede daci Flo hunc omnem lo- eum decurrere, sed regnare in eo et primarium esse dactylum , Si quis non mensuram, Sed Pronunciationem accentu. temperatam Spectaret. Quamquam, si ultima Verba, ω ερ θνεφος, Pro Ionico a maiori, ut Videtur, habuit, falsus est simili errore, ac Diolusius Halicarnassensis, qui ubique, nulla accentus ratione habita, mensuras syllabarum
respicit. Cuius ad exemplum si Thu didis verba, quae p. 136. assert, ita dimetiri aliquis volet, ἐπαινου l σι τον
obsecro, numerus erit Θ Neque rectius in hoc genere versatus est Cicero, qui in liti ΗΙ. de oratore cap. T. et 48. quum Aristotelis sententiam commcinorasset, a Paconicis numero exorsum dicit Fannium, M, Quirites, minas illius, qui quidem in prosa oratione non magis sunt numeri Pae luci, atque hi sunt heroici, urbem Romam a principio reges habuere. Sed Cicero quoque Verum Sensit, modo
explicare scivisset. Nam ego, inquit, illva asseriti Theophrasto, qui putat orationem, quae quidem sit p tita atque facta quodammodo, non GuStricte, sed remi ius Numerosam e e oportere. Scilicet non est mirum , si artis rhetoricae doctores, qui ad accentum non a tenderent, Prosae orationis numeros a Poeticis non Potuerunt satis accurate distinguere. Poeticus numerus hic est, qui, neglecto accentu, mensurae quibusdam varietatibus continetur. Huius lex et ratio certis durationibus, certoque ordine sonorum Comprehema est. Νeque is cognitioni, sed oblectationi inseruit: unde initia, fines, interca-Pedin non pro Verboriun atque orationis distinctionibus, Sed Pro ipsa mensurarum commoda distributione constitutas habet. Eaque ratio metrum vocatur. In PrOSa autem oratione numeri accentu reguntur, qui quum nec tollere Plane Ullabarum mensuram, neque ab ea ipse tolli possit, numeros essicite duplici numerorum genere, me ura ac-
133쪽
centuque, constantes , in quibus Potiorem locum accentus, secundarium mensura tenet. Itaque imminuta mensurae Severitate, unde oratorium numerum Cicero remissiorem,
Aristoteles ρυθμὰν vocat, quod de Dulciitudine metrici numeri detrahitur, rependit vis accentuum, aucta vocabulorum significationis Ρotestate, et eo decursu Verborum instituto, qui ad sententiae intelligentiam est Ροtentissimus. Quamobrem distinctiones non habet alias, nisi . quae Orationis quoque dirisiones sunt. Ita iam explicare 10 licebit Longini de illo Demosthenis loco sententiam, in qua etiam Κlopstockius a vero aberravit. Nimirum dactylici sunt isti numeri maximam partem, si quidem metricorum numerorum nominibus in hoc genere uti licet: τουτο
cabo horum rationem numerorum iis signis, quibus in metrica arte utimur, sed accentu Prosae orationis, non metrico, notato:
Iia haec, si, Quirites, minas illius, Iliunc habent nu
et haec, urbem Romam a principio reges habuere, hunc: Propemodum intelligi ex his potest, quid sibi velit illud, quod in Ρrosa oratione verba ita collocari vetant, ut aut integri Versus, aut Partes certe versuum nasci videantur. Primum eniin IIoc non nisi de usitatissimis metris accipiendum est, quae quoniam ita sunt nota, ut neminem lateant, non sunt Propterea Vitanda, quia numeri isti ad prosam Orationem non Sint apti, sed quod ob frequentem Jn Ροe si
134쪽
usum etiam cogunt auditorem Poeseos recordari. Deinde vero sic tantum vitiosi sunt lii numeri, si etiam consentiente accentu Ρoetici sunt. Νam si accentus facit, ut ne audiri quidem metrum, quod in mensura Ullabarum est, possit, quemadmodum in isto Fannii exordio, vel Taciti, aut hoc T. Livii, facturusne operae pretium iam , ita metrum et numeri poetici occultantur, ut tenuissima eorum Vestigia maneant. Quodsi etiam accentus ad poeti cos numeros ducit, ut in illo Ciceronis de oratore I. I 0.
instaret Academia, quae, quidquid dixisses, tu te ipsum
scire negaret, ea negligentia Scriptoris est, non sati s a poeseos contagione sibi ementis. Caeterum uterque numerus suas habet leges, non sane quod ad vim et pulcri-ritudinem attinet, nam hae utriusque communes sunt sed si vocabulorum conditionem, orationis comPlexiones, usum denique et consuetudinem spectes. Vt in quibusdam versibus, maxime in anapaesticis, nihil offensionis habent plura contigua verba eiusdem longitudinis et
φρονδος φρουθοι παῖδες. In prosa autem oratione si plura verba parem et longitudinem et accentum habentia continuantur, ut haec ipsa Euripidis, intolerabilia sunt, Ρraesertim in sine sententiae. Quare ibi si ponuntur, videndum, ut vim quamdam hic numeriis habeat; quae non est in aliis numeris. t in Demosthenico illo, ωςπερ νεφος. Id recte obser at LOnginus nusquam Potuisse melius, quam in sine, collocari; nec Perinde esse, utrum εἰς νέφος, Vel cuςπερεὶ νεφος dicatur. Ex his numeris melior certe esset hic, ωςπερεὶ νέφος, quia etiam in antispastico exitu aliquod robur est; multo deterior alter, εός νέφος, qui paene ad mollitiem amphibrachi accedit. Sed sortissimus omnium is est, quo usus est Demostlienes, ut aSperrimus maximeque Praeruptus. Similis fere ratio in verborum complexionibus obtinet, in quibus cavendum, ne vel inter se nimis sint similes, vel membrorum pari conformatione lectorem defatigent. Contra in poesi haec similitudo numerorum sive
135쪽
126 PARS II. DE DIFFERENTIA iii membris periodorum, sive in ipsis periodis sere legis
ina est. Porro numeri oratorii lex est, ne ultra spiritum et latera Ρroducatur: eaque lex ad Periodos, earumque membra Spectat. In Poesi eadem sane, sed tantum inversuum longitudine, non etiam in complexionibus verbo- .rum, lex est. Denique usus et in Oratoriis numeris et in Ροeticis, non ille quidem temere, sed ob aliquam virtutem Numerorum, Certas quasdam consuetudines stabilivit. De qua re in oratoriis numeris perobscura quaestio est, maximeque indigens vivae atque in ore hominum versantis linguae. Certiores Ροcticorum Sunt numerorum COIISuetudines. Hi enim quia multo minorem habent, quam Prosae orationis numeri, varietatem, eamque ipsam certa
I2 ratione in quaedam genera divisam, aliquanto facilius Poterit, qui aurem lectione Ροetarum adsuefecerit, usitata ab insolentibus, ea quae potuerint usurpari ab iis quae non potuerint, discernere. Quod qui fecerit, negabitis, Pu-io, huiusmodi versum a quoque tragico factum:
nedum ut reponat usquaiu. Alia huiusmodi exempla in chori carmine, quod est in Euripidis Oreste V. 310. seqq.
reperiuntur. Eiusdem generis quaedam Veralium CaeSurae
sunt. Vt in illo Aesch3li, καὶ si ν φίλοις ελεεινῆς εἰςOραν etiamsi ita legatur, καὶ μὴν φίλοις ἐλεινος ερορ αν εγω,
erit tamen quod usitatam caesuram esse neglectam mireris. Quanto enim elegantius ScripsiSSet,
καὶ μὴν ἐλεινος εἰςoρῶν φίλοις πω.
Cur ergo non hoc reponimus p Scilicet praetenditur Caesura, quae Vocatur ἐφεινειμερής, multum illa, ut Putant, usitata. At tui si haec caesura ne eSi quidem omnino caesura, quid tum p Equidem certe Ae Sch tum , quum posset legitimam caesuram levissima ordinis verborum mutatione consequi, non arbitror id eum
136쪽
non suisse facturum. Verum, nisi salior, alio modo caesuram illam conservavit. Nam quum in duobus codicibus φίλοισιν legatur, ita eum scripsime veri sitnillimuim est: ιιῆν φίλοισιν Oικτρος ε OPἄν εγω. Sed satis dictum de numeris. Reliquum est, ut de ultima prosae et Poeticae elocutionis disserentia explicetur. Ea vero Posita est in vi, quam Vox Pro diversis Prosae et poeticae orationis finibus ad animos hominum habeti Ac quoniam prosae orationis hic est suis, ut rerum cognitionem atque intelligentiam asserat, id in primis curari in elocutione debet, ut clara sit vox atque distincta. 13Poesis autem quum ad sensum Pulcritudinis reseratur, atque ipsa quoque eIocutione animos commovere Studeat, operam dare Poterit, ut, etiam si nonnihil impediatur se tentiarum intelligentia, Vox tamen quantum Potest Plena, Sonora, grandis, coagmentata, et Pene tumultuosa ad
aurem accidat. Quamobrem Prosa oratio assam Vocem
requirit, quam non modo sic intelligimus, ut symphonia
musicorum instrumentorum, sed etiam ut aliarum vocum concentus absit. Confunduntur enim coniunctae Voces, neque exaudiri satis cognoscique id, quod quis loquitur,
sinunt. Po is Vero, quae non ad cognitionem, sed ad oblectationem apta est, ac saepe cognita him et omnibus nota canitur, densatis Vocibus et symphonia consertam vim
in animos hominum effundit. Sed haec hactenus. Venio nunc ad id, cuius caussa haec altera pars disputationis de prosae et Poeticae orationis disserentia in lucem emissa est. Indicenda est enim sitteratis huius urbis civibus in diem XII. Alartii solemnitas Publicae orationis, qua demandatum nuper mihi munus Ordinariae Prosessionis Eloquentiae auspicaturus sum. Cuius muneris ratio quum, his Ρraesertim temporibus, hoc maxime a me videatur exigere, ut studia antiquarum litterarum, nimis illa iam contenini coepta, pro virili Parte
tueri, Suumque iis honorem conservare adnitar oratione
illa, quid hoc sit, litteras humaniores colere, quamque vim habeat, conabor ostendere. Sed Praeter haec, quae
137쪽
I28 PARS II. DE DIFFΕΒΕΝΤΙA PROSΑΕ ΕΤ POΕΤ. ORΑΤ. ipsius muneris caussa mihi dicenda puto, etiam gratias agere oportet iis, quorum id consilio et patrocinio consequutus sum. Ac Sive ipsum bellesicium respiciam, muneris dignitas, ossicii gravitas, honoris amplitudo largissimam
gratulandi materiam Ρraebent; sive eorum, a quibus tributum est, recorder, FRID ERICI AVGusTI, Serenissimi I Principis, clementia, sapientissimorum eius amicorum auctoritas . amplissimi ordinis Ρhilosophorum gratia et com mendatio, aliorum denique summorum virorum studium ac voluntas. ita mihi et exoptata et cumulata contigerunt, ut nihil neque ad pietatem sanctius, neque ad animi sensum antiquius gratiis agendis Ilabere me Ροsse arbitrer. Quo magis, ut RECTOR AC DE IIAE MAGNIFICUS,
PRINCIPES CELSIS RIMI, COMITES ILLUSTRISSIMI, GRAVISSIMI UTRIUSQUE REI PUBLICAE PROCER Es, B I I, I S F I I ET II V m Α ΝΙ s S IM I COMMILITO E fi hanc orationem nostram Praesentia sua et frequentia celebrem reddere velint, qua pietate quoque studio decet, rogamuS.
138쪽
Graecae linguae cognitio his temporibus paucorum qui-adem, sed eximiorum hominum studiis, eos progressus secit, ut doctrinae loco haberi posse incipiat. Doctrinam autem dicimus eiusmodi scientiam, quae et certis fundamentis nitatur, et leges quasdam habeat, quibus amplisi cari et Perpoliri possit. Nam et multa, quae ante dubia erant, nunc explorata habemus, et alia, de quibus ante nemo dubitabat, nescire nos scimus: ita ut altera horum ignorare, altera scire turpe sit. Id quum nonnulli non videantur intellexisse, horum eos, qui sciunt quae sciri nequeunt, Plerumque nota ne licire; illos autem, qui nesciunt nota, scire quae non possunt sciri videas. A qua Ieritate, qua nihil litteris est Ρerniciosius, ut dehortarer tirones, quibus haec destinata est scriptio, visum est quaedam de Graecae linguae dialectis dicere, non illa quidem ignota, sed multis tamen neglecta. Est autem hic Iocus maximi momenti, quod sine accurata eius cognitione nullus de Graecis scriptoribus ita, ut Par est, tractari P test. Patet enim latissime, neque in formis quibusdam et terminationibus vocabulorum consistit, sed in constructione Verborum, in significatione, in colore totius orationis, in metris et mensura, multisque aliis in partibus Versatur, ad quais animadvertendas illustrandasque diligentissima lecti ne, acutissimo iudicio, saepe etiam curiosa antiquitatis et HERM. OP. I. I
139쪽
historiae per estigatione opus est. Νοndum exstitii, qui Graecae linguae dialectos eo studio, quo decebat, explia Caret, Praeter II. Stephanum, qui quidem soli Atticae
dialecto operam adhibuit, sed eam tanta cum Cura, in ta lite cum eruditione, ut nihil postea, quod cum illo libro comparari posset, in hoc genere editum sit. Quamquam quae hic Scripsit, non leviter aucta sunt quum aliorum, tum Dawesii diligentia: cuius verstigia, sed nimis
religiose, sectatus est Brunckius: nostra autem aetate Plurimas contulit atque egregias obser ationes R. Porsonus.
Reliquas dialectos qui accurate Persequeretur, nemo inventus eSi. Nam Praeter quasdam IIemstortitisti et Valc-Lenarii adnotationes, Κοcnius ad Gregorii libellum, more gentis suae, inutias sormulas congerere satis habuit, iiiiiii generatim dissereius; Mattia irius autem OΡeroso labore, sed sine iudicio, Ρromiscue bona mala collegit.
Qui de Graecae linguae dialectis dicere instituebant,
initium dispuuitionis, mea sententia, ab ea lingua rePetere debebant, ex qua istae diversitates, quae dialecti πο- Cantur, ortae Sunt. P nin vero qualis fuerit ista lingua nescimus. Fateor: verumtamen formis, quibus dialecti inter se disserunt, colligendis et comparandis non modo ho efficitur, ut, quae sint antiquiores, quae recentiores, nΡΡareat, Sed etiam ratio intelligitur, qua quaeque dialectus in mutandis verborum larinis usa sit. Sic vero ea quoque, quae Prima specie Iovia esse ridentur, idoneis indiciis, quid antiquissimum suerit, aperiunt. Est autem interdum non Parii momenti, Scire, quid commune fuerit
Graecae linguae , antequam temPorum locorumque mutationibus in varias solvias distraheretur. Celebre exem-Ρlum asseramus, digamma Aeolicum, quod alii in Homeri IIesiodique scriptis usurpatum contendunt, alii ab his scriptoribus abiudicant. Abhorret, inquiunt hi, ab Homero, scriptore Ionico, Aeolicae litterae usus. Id qui Primus dixit, Per iocum, opinor, dixit: sed arripuerunt alii, et vel conviciis pro ea opinione Dugnant. Quid vero p
Iuliis argumentis cognoscitur, ista littera non solos uSOS se Aeolenses, sed Dorienses omnes, et esse hunc usum
140쪽
DE GRAECAE LINGUAE DIALECTIS. 13Iadeo antiquum, ut. lnitio universae Graeeiae communis fuisse videatur. Quid ergo mirum, si hanc litteram etiam Iones antiquissimis temporibus usurpabant, donec ea Paullatim ex usu et ore hominum emigraretp Nihil huic coniecturae nisi nomen obstati At quis non videt, quum Dorienses rudes essent litterarum, ii autem, qui Ioniam et ii sulas Aeolicas tenebant, primi ad artes et Ροesin animum adiicerent, nomen litterae Aeolicae non ad sonum, sed ad solam spectare notam, qua Aeoles sonum ab antiquis acceptum scribendo indicaverint. Dorienses si prius scri-5ptis inclaruissent, Dorica vocata esset littera, qua Arcades etiam ante natam in caelo Iunam usi fuerant. Igitur quum soli Aeolenses digamma singulari nota indicarent, reliqui Graeci, aΡud quos haec nota non erat in usu, alias siti ras, ubi digamma scribendum esset, adhibebant. Et
quum digamma Ρroprie triplici sono significando rideatur inserviisse, uni labiali, qui apud latinos υ, apud nos mest; alii, qui pene ad vocalem v accedit, ut Britann rum wς tertio gutturali, qui nunc asperior et plenior erat quam nunc PrοPemodum ut o vel M proferebatur: hi soni, et qui ex iis orti sunt, Persi, Pero, Per U, Per Per spiritum asperum, Per o, Per ρ, et apud Romanos per gu, indicabantur. De litteris ii, υ, γ, et spiritu
Pero apud Omnes Constat. Cur reliquas addiderim, i telligent, qui similia consideraverint, ut oικος, 'Oῖλευς, μυσα; mgramm, νοι, quem: in quibus vocibus digammi vestigia aperiunt hae formae, vicuου, Ἱλευς, Μωα, αυραων, Οἶ, ε. Quoniam genitivi aurarum mentionem . feci, qui manifesto Graecam originem habet, non abs re esse Puto, etiam secundae Latinorum declinatioius genitivum tetigisse. Qui quum indicio sit, vetustissimos Graecos o ρων et similia diixisse, et inde Οικυγων et OAων
exstitisse, dubitari poterit, an Homeri εάων et Hesiodi
βλεφάρων ἀπο κυανεάων , et quae horum GemPIO recentiores Poetae finxerunt, solis debeantur grammaticis. Ex antiquissima illa Graecorum lingua duas alias, Doricam et Ionicam, et harum ex Dorica Aeolicam, ex Ionica Atticam ortas esse, communis est opinio, nec falsa