장음표시 사용
391쪽
piaris. eo ungem signorum obliquissimul sumptis dam vero quat, si diuersia; Alcin- sonum, breuibus sic accipe. Collocare lamhorizontis secundumpoli altitudinem uamle Gproposta obtinet, hoc est, numera apolo Aretico sinistrorsum latitudinem regionis, eu poli altitudinen ollique numero applica regulam horizontalem: mox in Ecliptica quaere gradum Solis cuius differentiam Ascensonsi quaeris,& secundum parallelum per eum locum transeuntem,perge usque ad ho- lrbontenes tunc diligentet nota circulum horarium in eum contactum incidente. Nam quot partibus ille a media recta line per polos ducta que Axis dippellatu distiterit. sue unistrorsum, iue dextrorsena numerando, tot partiti dicetur Asce-Exeπplum. sionum differentia id quod exemplo clarius innotescet. Proponatur finis Arietis, seu Tauri principium, cuiuς differentiam Ascensionalean quae is. Apto regulam horizontis,sic ut Polus extet. 5 i. gradibuς, quanta sero est Louanii. Deinde ex principio Tauri sequor paralleli per eum transeuntis ductum ad hori onte vi , arque perillum contactum transeuntem circulum h0rarium noto, quem video dis are ab axe mundi i . partibus cum Ynauticia sere, hoc est S. scrupulis. Hae inditarentia Aseeufionumlaei Eclipticae propoliti. Et quia V. signu est oblique
ascendens certum est tanto citius ipsiunmnostro finitore exurgere, quam in recto,quantum essciunt L .part. .scrup. AEquatoris. Demum eade est diuersitas
Ascensionum initii signi Scorpii, quod Tauro est oppost unx. Verum in illo a3imitur, in ista adiicitur rectae Alcentioni haec diuersitas,ut obliqua prodeat Ascelio.
num ex Reti,& horigon tali catholico.
Abes in eum vim iri dotio Astrolabi in riptos so. h
rigontes, omnes sese secantes in puchis AEquinoctialibus ideoque haec tabula hoetigon tale Catholicum a nobis ἡi icta est. Si igitur sgnum culus di serentiam ascensionalem quaeris,septentrionale suetit, quaere horipontem tua regionis in inferiori patres tironesum, secundum numeruillis adstripluna,&huic hori omi aduolue gradu zodiaci in Rete notatum cui rnox iudicem seu dioptram adimo. ue, haec in matgine gradus differentiae ascensonati; indiacabit,si numeraueris ab hora sexta usque ad regulam , sue sursum, siue deorsumpto situ regulae. Pro Australibus vero signis, quaeres horigontem tuum in superioribus horigoniturn partibus,&omnino eandem serua methodum operandi. vorum non est opus pro omnibus signis particulatim operationem facere. Opposita enim signa aequales habent disserentias Ascensionu: imo quaterna quaelibet sena, quae in siphaera recta uas habent Ascensiones, eadem aequales quoque habent
392쪽
-- eadem opinio: at quocunque'uis modo numeret, in rei panon contin D, climi ,1
M obleuita, hoc est,quantast latitudo parallelicuiuslibet ab AEquatore, is , edita diei maximi quantitate,id quod ab initio erat inquirendum,& luci- tii. byles,. I nobis est explicatum.
la quae uis emergat supra Finitorem, vel descendat. CAPUT. XXVII.
D hanceon yderatione locus solis in diaco per cap. Hypothese,. . 8ci i inquirendus est.secundo ex cap a 3. stella arcus semisiurnus vellemi nocturnus.Tertio regionis latitudo. Cognito arcu semidiurno pro ortu stes inpo- praeti . steriori parte organi computa vel gradus illog, vel horas si per horas numerasti) in limbo a Meridie antrorsum, huc igitur dioptram perim ue : pro Occasu vero numera circum semidiurnum per horas a meridie deinceps, iisdemque similiter dioptram applica. Manente vero
ὀioptra an in ipse locutra ipticae in Reti notatsi, quicumst ipsia Metidi,-hum 4ccupat quem nostri Medium Caeli stesiae datae appellant lauc per i cap. et Astentane recta stellae cidicisti) deinde dioptra traducta ad locu Sol 1ς mTolico hora ortus vel occasus clark indicabit. Verbi gratias lubet co noscere quo- αhora Arcturi sydus clarum exoriatur tempore Soli mi aestiui: Eius stella lon-titudo est i 8. rad. . eius latitudo 3 i. partes cum semiue. Decimatio Septentrionalis 2 i. partes 2.scrup. Asicensio recta et o 9. partes cum quadrante. Imprimis itaque addisico Asicensionis rectae coascendentem Ecliptice gradum, m p primum zradum cum semisse fer, sit autem tempus anni quo hqc cire desideramus Solstitium Estiuum,hoc est,sit Sol in principio Cancra. Collisitur quoque Arcus semidi uiuugstelle Arcturi in nostra latitudine, quae est 3 i . partium 8. horarum oracte. Istitur in posteriori parte organi numero 8. horas a meridie antrorsium,
eo quod de Orfustes est quaestio) his horis applico dioptra, haerentisi Sopitie
subiicio gradum Eclipticae caelum mediantem cum stella Arcturi, qui erat nobis inuentus primus Scorpi, cum semisse Tandem manente reci , trasserodioptram locum Solis diei constituti,hoc est ad principium Cacra, mox dioptra ostendit horam undecimam pomeridianam cum s. minutis iere ipsiam meridiem. Ho stigitur hora oua ita, qua Arcturi clara stella oritur supra nostrum hemisphaeriuia ipso Solstitii die. Si verbi pus OccisusquFas, rursius numeris Surum siem1 diurnum post meridiem, hoc est 3. horas, quibus applica dioptram, eiq; subqcies primum gradum Scorpii cum semissi:,tanquam caeli mediationem steitie proposi- Caeli rudis deinde manente Reti, traduc d1 optram ad principium Cancri, quae ollendit horam tertiam pomeridianam cum ' 6.minutis . Atq; hic modus generalislsimus ςst, tam erraticis , quam fixis accommodatus stellis. At quatum mer tumno mina in reti sint collocata in iis siuificit apicem stet collocari aci nomYontem region es propositae ad pestem Orientis pro ortu stet .ae: ex parte ςris P . di sic permanente Reti, dioptram transferre ad locum Solis Proposim Giei
393쪽
Vt si velim cognoscere quota hora diei exoriatur Aquila in AZqusnomo Autumnali. Primum colloco apicem Aquilae ad hori ontem nolitum, stilicet ' i. grad.& dioptram promoueo ad locum solis propositi diei, nempe ad principium Librae, quae incidit in horam fere secundam pomeri3ianam, ac tali hora emergit lis pra nostrum finitorem Aquila. Quod si eadem stellam traduxero ad horigontem Occiduum,&dioptram ei Hem Solis loco applicuero, Oilendet horam prima cum' '. minutis amesia noete, quo tepore AEquinoctiit Autumnalis Aquila exorittit Louanii. Demum Planetae extra viam solis non vagantes, ies quod subinde illis euenit facilem habent inquisitionem. Nam doli immodo quaestus locus Planetat in Reti si applicetur horironti loci constituti,& simul dioptia ad locum Solis tra ὀucatu moti indicabit horam ortus stellae, si in parte Orientis, horigontis circulum acceperis:sn inparte Occidua, horam occasus.
QUAE STELLAE QUIBUS REGIONIBUS
semper sint sublimes, quibusque nunquam conspicuae: & quibus Verticales evadant. CAPUT. XXVIII.
Tella cuius declinatio aequalis est eleuationi Poli dat regionis, modo & declinatio, & latitudo regionis utraq; stetit, vel Borea, vel Austrina, quotiὰie per generalem cali reuolutionem ad verticem talis loci perducitur. Vt nostro tempore Cauda Vise maioris declinat ab AEquinoctiali partibus ' s.cum sextante quare nobis Louanielibus, Colonie-sbuq ic Cracouiensibuq quotidi e semel per vertice fere ducitur. Stellae vero quarum declinatio Austrina , aqualis est altitudini AEquatoris alicuius loci,nunqua videntur in illis locis: multo vero minus si declinatio maior exivat: ut quia Canopi lyderis clarissimi, in Austrina caliparte constituti,declinario nuc est pari. 3 3. Australis:nobis vero IEquator attollitur ad 3 p. tantum partes, nunquam nobis poterit conspici nostro tempore. In Autolabo vero constitue horirontem aci parallelum declinationis stellae, in parta Meti Aiei, modi videbis poli altitudinem illius loci in quo ad finitorem pertingit: nempe in latitudine 3 7 .partium, & aliis minoribus, ubi etiam poterit conspis. Demum ste lae suae quatum Declinatio maior est latitudine loci versus eande caeli partem illae nunqua sub finitorem destendunt in illa regione. Quamobrem stella omnes declinantes plus 3 s. partibus ab aequinoctiali, perpetuo supra nostium
sinitorem circumferuntur,nec unquam submerguntur.
DE ORTU COSMICO, HELIACO ET ACRO
nycho stellarum,& Oecasu. C A P. X X I X.
Riplex desistit di serentia ortus & occasus stestarum, comparatione ad solem facta. Veteres tum Poets, tum historiographi, tam Latini quam Graeci . per hos stellarum ortus di occa us tempora anni maluerunt destribere, quam permesium dies,qui ad Solis motum Angulis annis non exadte quadraret. De simplici ortu hoc est, o quozidie stupra finitorem aratu raptus vitiatur vel occidit,cap. et . abundet. 1 dictum
394쪽
Eictum est. Ortug igitur hic triplex est, nepe Cosmicus, Acronychos & Heliacus, Oreuecositissimiliter& Occasiis. Ortus Cosmicus, Cui & Matutinus, dicitur quado stella a Leum Sole,vel pauth post exoritur. Cognoscitur ex Autolabo,si stellς loesi in horia pii . t te catholico statuas ad certum hori pontem,ad quemvis exortum cognoscere: Erinde videas quis gradus Eclipticae in eodem hori onte exotiatur. Eestiorso de- ξας plura. inum Alii olabi, diem mensis quaeras respondente, ut cupio scire quo tepore nunc Aretiirus exoriatur matutino seu Cosmico ortu. Colloco Arcturi stellam in Reti notatam,ad horirontem 5 i. pari. videoque una ad horizontem pertingere initium Libra .Ergo quando Sol ad initium librae peruenit, Matutino exortu si irgit Arctumst hoc autem nunc nobis accidit, ad 1 3. propemodum Septembris diem. Quod si stellarum nomina non sint in Reti, vel non congruant tempori proposi- Quoila: stes ae imis quis ad rempora plinis aliorumque hecvelit conserte unc supputata ἡa stat loca i testarum at ea tempora de Declinatio cognoscenda, arcusque semi- sint. Emu', cum crii mediatione. Arcui igitur semino mo a media nocte supputanto in posteriori parte,appliceturregula: cui caesi mediatio subiiciatur, mox videbis in hori onte tuo gradum Eclipticae , ad quem ubi Sol peruenerit fiet exortus stelli matutinus. Oecasias autem Cosmicus Hellae Mu Matutinus occasus, dicitur o Ah. e. cumsella occasum subit eooem tempore quo Sol exoritur. Tepus hoc eri Astro- mihisi uelli labo facile cognoscitur lio c artificio. Stella in Reti notata ad finitore pmscripto, M lM MMad Occidentem statuitur simulque diligenter notatur gradus Ecliptice ab Orien- i. i. 'te exurgens,hoc est in hori onte constitutus, ex hoc ut antea tempus cognitum reddetur occasus matutini. Si verhsellae locus in Reti non respondeat, Arcus ie- is testis in midiumus stellae a Metidie numeretur in limbo, cui dioptra applicetur, huic caesi iii Mediatio stellae si ibijeiatur, mox hori nin Oriente tanquam digito ossedet gradum Ecliptici qui ex soli; motu diem mensis commonstrabit. De hoc ortu &occasu apud authores classicos frequens fit mentio . Secunda species ortus ve aenincassis Acronychos vocatu hoc est Ortus vespertinus:quoties scilicet stella oti- od ,sti, tur Sole occidente. Coanoscitur hoc tempus, si stella collocetur ad hori orem in 'i v vηψς
Ortu,actum notetur gracus T diaci occidens an eode horitonte. Quanco 1m
sol ad illum peruenit, tum stella proposita oritur ortu vespertino Atq; hic quoque si locii; stellae in reti non constat, per Arcum eius semidiurnum, & caeli me o itationem, ut antea procedendo. similiter occasus vespertinus. De Acronychos mittius. 4icitur quando stella una cum Sole occidit. Collocata igitur stella ad hori ontem ccciduum, gradus Eclipticae simul ho rontem attingens, ostendit lepus occasus
vespertini. Vnde sequitur stellas no multua zodiaco distantes, quae matutino sue collatilia. Cosmico ortu oriuntur, etia vespertino occasia, siue Acronycho occumbere. Verus l5gius a zodiaco absint no exigua erit differetia. Tertia species ortus est Helia-I cus ortus: quia o stellare radiis solis emergiat,cuius pr sentia latuerant,&proprie* mi oram temersus seu appa tio, Ptolemaeo θεου, dicitur. Occasus vel b heliacus, qui lati- IN I ne occultatio recte dicitur, fit cum uelle, qua hactenus post solis occasum con- e spici solebant, nunc propinquitate Solis accedentis occultantur ad tempus. Accidit hoc ver eri Sc Mercurio etia atutino tempore, cum illi circa si1mmas absidasi . testiatia stituti,velocitate motus Epicycli Sole adsequuntur. Hic scire oportet occulta- η iumes apparitioneique ueliarum, n5:e eali a Sole distantia fieri omnibus. Sinui- ὰhἡ .ata. de maiore; bietitori interuallo conspici positini: minores etiam satis lonKa inter- p taxi 'ς
sapedine occultantur. I ncie ni ut stellae naea primi ordinis in magnitudaTe non reisum.
395쪽
videantur,nis Sole distante per a et partes. Secundat magnitudinis,per i 3. Ter tiae per i . Quartae 3 5. Quintae r 6.Sextae 1 7. Deinde inter Planetas, Sammtis non emergit Dis sole distante i s par. Iupiter io. Mars 4 i. cum semisse. Venus' . Mercurius 1 o. partium distantia conspicuum se praebet: sed non sunt perperet Luminas in, nae Soligelongationes. a Planetae in suis Epicycliis circumacti,nunc maiori,nune misi si , L minori quantitate lucent: ideoque nunc propiores Soli, nunc remotiores conspia: . et apparent, ut nunc nihil dicam de varietate , quam inclinatio Zodiaei ad fini his Nis3 4 torem perpetuo euarians, essicit.Sed necessario accisit ut helia soccassis pqcε- Q inclinatio dat aliquot diebus ortum Cosmicum,sue Matutinum,&similiter occasum ves. μ' ηεψ' pertinum. He laeti, velo ortus ambos iam dictos sequitur in stellisfixis& plane tis si perioribus, Saturno, Ioue & Marte. Quoniam vero de ortu & occasu Cocmico iam tempora indicauimus, Heliacus autem ortus non multo post sequatur,
Occasus praecedat, stuue differentia dierum secundum partes distantia Solis ab ipsis inaequalis, non videtur opus tempus consumere in investigatione tempolis huius Ortus &. Occasus, cum potius laboriosam suam utilem inquisitionem ha-Nunem ali* beat.Sed praeter dictas tellarum ad Solem habitudines,siue configurationes alias, . Astis, si quinque Ptolemaeus explicat, ut sint in summa nouem differentiae. Quarti qm-r tuor fiunt sole in horizonte constituto , in ortu vel occasu stellis simul cum ipse '' pauli g,vel eidem oppositis, Eo quibus satis dictum est in Ostu & Occasu Cosmico. Ex quinque reliquis,tres iacit differentias Sole Meridianum obtinente, stellis iterum vel coniunctis,uel oppostis eidem. Duas reliquas disserentias sumit, sole oriente uel occissente , stellis in Meridiano constitutis vel si pra vel infra nostrum Fructus hi hemisphaerium. Quorum aspectuum tempora ideo obseruanda,quod in Caesini--abάi l ' bus caeli constitutae stellar, unaciam Sole in eodem vel alio cardine, maximas,
praecipuasque exerceant vires. Duabus autem regulis totam rem complectemur.
27. Posia inhorizontali catholico stella super horigonte orientali,sue numerato arari, ; hs cu eius seminoctumo in limbo a media nocte,& a3ducta dioptra,atque supposi-stixurus. ta stellae Mediatione Caili gradus zodiaci in horizonte tuo orientali,ostendet te, sἡ- ibri pus ortus matutini. At si gradum radiaci Meridianum occupantem obseruaue-inu. mgris h. vis habes aspectum meridianum Subsistanum, & tempus quo stella horoscopum .... 'μ' obtinet Sole in Meridiano constituto,& Aicitur diurnus si Sol sipra terram cos-λω , M. stiterit,sin infra in Meridiano nocturnus. Demum consistentibus omnibus vidisti, i, ἡ, xl mus, gradus zodiaci in horizonte occiduo costitutus, indicat tempti, quo stelo iis . .. la oritur Acronychos. hoc est ortu vespertino. Haud aliter si stellam posueri, ad pMima , horigontem occiduum vel numerato ortu semidiurno a Meti die,adductaque regula, stellae caeli Mediationem si ibieceris lineae dimetienti ipsus dioptrae inam hi duo modi prorsus idem ericiunt)gradus riarium in horigorate Orientali constitu- obest.. ω, tus,tempus Occaius matutini apparebit: qui vero in occasu depreheditur, tema uiὶnu, Oe pus occasus vespertini ostendit. At gradus Zodiaci Meridianum occupans, tepus ' ψ indicat, quo aspectus emcitur, qui Meridiano; occasus Alcitur: isque diuinu; si Mihili,nti, Sol supra horipontem constiterit, nocturnus si infra. Atque hactenug stellarum in ος;-- , horizonte costitutarum aspectus docuimus, quos cum sole in aliquo cardinum constituto faciunt. Altera regula est, de stellis in Meridiano constitutis, Sole vero misit,. an aliquo Cardinum. Collocetur stella in Reti notata, sue eius cali Mediatio ialineam Meridies,utres pollulabit vel supra vel infra horigonte. Mox gradus Zodiaci
396쪽
nctus,interhotirentes latitudinem regionis indicabit.
Vatuor sunt praeEpui caeli laquam cardines,seu regiones quae caeli eardu& centra dicuntur, scilicet Oriens, Cceidens, Meridies, septe trio. Oriens veru est punctus exacte inter Meridie & Septen- oi α, trionem 'ux duo puncta non variantur) in hori onte nota tus ab ipsis aequatore, & a Sole osteditur in AEquinoctiis tantum. At quia Sol quotidie oritur modo citra, modo ultra K- quinoctialem constitutus,quotidie alium quodammodo C sentem, Occidentemque ostendit, quoniam quator semper eodem loco hori-rontis emergit, aliae vero partes Eclipti , pro sua ab AEquatore declinatione, a vero ortu nuc vetius Boream, nunc versus Austrum in exortu suo desinant,sicut&stellae quaelibet. Haec distantia ortuum,vocatur apud Astronomos, Amplitudo ortus ampnonus:quam nos desinimus, hori ontis segmetum inter AEquatorem ecpunctum ' exortus stellae,vel loci propositi interceptum: cuius inuetio facilis est. Regula ho- frontis primum ad Regionis latitudinem componitur: deinde paralleluS per lo- . , i.. cum Solis vel stellae inceὰens, ubi horirontem secat, Amplitudinem ortus oste Elis tantum numeraueris gradus hori ontis a centro usque ad iam dictum contactum Et si locus soli; vel stellae in Boream declinauerit, erit quoqΗe amplitudo Borea,& econtra. Vt Sole in Cancro constituto,libet scire Amplitudine ortus in ariis,1is . latitudine 3 i .grad. Compono horirentem secundum latitudinem datam, mox video parallelum Solis, hoc est Tropicum Cancri intersecare hori 1ontem in 3 s. etrusdem in- parte cum dodrante sere,atque huec est Amplitudo ortus Solis in Cancro,& similiter in Capricorno hic Austrina illic Borea. De stellis omnino similis est operatio ubi declinatio fuerit nota per 9.vel et O. caput.
lis aut stellae cognita cum locis eorunt in Zodiaco: quae sit regionis latitudo respondens.
, in nobis ortus Solis ampli iugo nota est aut per obseruationem,aut alio quouis modo, eiulam in zodiaco P d locus e numeretur in regula Amplitudo illa versus Capricornum si Borea fuerit, versiis Cancrum s Austrina. Intelligimus enim Meridie in ea parte organi ubi Cancer scribitur, mediam nocte vero a Capricorno. Deinda lue regulam, quousque punctus amplitudinis ortus, attingat parallelum per locumSolis vel stellae transeuntem: hae via simul ipsa regula eleuationem Poli 14gna- .estitiVt proponatur amplitudo ortus 3 o.grad. Sole in Cancro existente. Hoe Est *ῖ μ' '
397쪽
quaero, in qua regionis latitudine contingit Solem in Caneto existentem moris. o. partibus horigontis a vero Oriente versus Boream'Numera igitur iso gra.inhori onte,&volue regulam quousque ille gradus attingat Tropicum Cancri,vi debis in limbo 3 8 na. cum semisse propemodum. Quam pro cio latitudinem quaesitam,in qua scilicet sol exoriens aestiuo tempore distat ab Oriente vero ' o. par Zodiaci,adeo ut tunc propior sit Septetrioni, quam Orienti velo, siue AEqui. noctiali. Hinc teste Gellio) veteres triplex Oriens, & triplex Occidens 3 istinxe- I ni & oe re: Oriens scilicet AEquinoctiale, quod AEquinoctialis & Sol in eo constitutus in si Dpi prit4eipio Arietis & Librae designat,distatque aequaliter a Meridie & Septentrio. e. 411, iuri ne-Aῖstiuum,designat Tropicus Cancri: hybernum Tropicus Capricorni. Veneuariant haec multum pro maiori minoriue sphaera inclinatione: adeo ut in spha ra recta Amplitudo ortus, & Declinatio Solis, idem sint. At in obliqua continuo crescunt ortuum recessus,superantque longe declinationes ab Aquatore.
DE ORTU SOLIS, ET ARCU SEMIDIVR
γ N sphaera recta dies noctibus semper sunt aequales, ge omni-lbus stellis aequalis est mora supra finitorem quae infra. Quo
niam circuli omnes quos per caeli reuolutionem describunt, in patia secantur ab horironte recto. In sphaera obliqua hoh- ron inaequali proruis lege reuolutionum circulos secat. Ini Boreis quidem relinquens maiora segmentasiarsum,mison deorsum. In Austrinis, econtra: & secundum proportionem talium segmentorum se habent clies noctesque ad inuicem, ptiit, . Constitue igitur regulam horizontalem iecundum latitudinem regionis propositam,& vide parallelum per locum Solis aut stellae ductum hic ubi ab hori date secatur habet horam ortus & Oecasus, & gradus inde ab eo loco vique ad Metu diem, hoc est, usque ad limbum ubi Cancri signum ponitu sunt panes Amidij a cus diurni. Solum illud obserues ut pro ortu Solis numeres horas antemeridi, Das, quae a media nocte ubi Capricornus statuitur incipi ut pro Occassi, horas po-
siemsura. meridianas, quarum or3o est a Cancro versus Capricornum .Exempli gratia. sole
existente in principio Leonis,placet in latitudine ' i. partium cognostere ortum Solis,&arcum semigiurnum. Statuo regulam ad latitudinem fit. pari. Video nunc in paralleio per principium Leonis traseunte. intersectionem seri ad horam septimam pomeridianam i r .gradibus, & quoniam quilibet gradus valet ψ.
nuta hor erit hora .cum 68 serup .hora occasus Solis. Hora vero ortus,hora ψ. cum a I. scrup. Aicus semidiurnus i 1 . partes: hunc si ex i s o. abstulam, restat Arcus semino ciuiug 6 3. Sed horae occasus ostendunt arcum semidiurnure. e. . . is ductae in partes AEquatoris. septem enim horae valent i o . partes,quibus 12.re titi Eloisaei. liquae additae I.conflant.Idem hoc ex posteri ii parte organi eadem sucilitate
4- ω, colligitur. Locus enim Solis politus ita et horizontem loci propoliti vetiis
398쪽
hnum,e; si ὀioptra adiiciatur, in limbo osteὰ et horam ortus, a qua ad Mef3iem
numerantur gradus arcus semidiurni. In stelligptiestat ex anteriori parte petere quaestionis sotationem. Nam ubi parallelus per stellam ductus, seu Declinationis eius parallelus secat horirontem secundum latitudinem propositam, ibi mox per horas pomeridianas videbis arcum seir diurnum reducen8o horas in gradus. Sic canis maior in latitudine 3 i partium, arcum semidiumum habet ues .partiu cum Memesam. iodrante. Mota enim eluq a Meridiano ad Occastim deprehenditur . horarum cum 3 9.scrup. Sciendum quoque quod differentia ascensonu, si adiiciatur ad y o. liue ad quadrantem, efficiet arcum semi3iurnum, pro locis stellarum Boreis: attio Australibuς adimatur. Vt sole in principio Tauri existente, quaero arcum se e. hq Ahia
diumum eius. Deprehendi. cap. 1 6.differentiam ascentionalem l .part. cum proateu se
scrup. addo hanc ad 'o fiunt so .part. 5.scrup. Addo autem quia signum Bo- xii. . teum est: se habeo Areum semidiurnum Solis in principio Tauri constituti. Ex Atreioco Meo etiam occasus solis liquet. Quoniam i ue .part. horam efficiunt, singulae pari.
.scrup horaria. QMindecim vero scrup. graduum unum scrup. horae e sciunt.Erit essetulando. Ergo solis occasus,hora 6. cum c. scrupulis Vnὰe& Ortus Solis, horet '. cum Bupulis. Horae enim ortus & Oecasus simul emesunt i a. horas. Demum duplicato numero horarum occasus, quantitas diei exurgit. Haec a r . detracta nostis quatitatem indicat; que etiam duplicatis horis ortus cognoscitur. Sic in pro - istius diei&posito nostro, totius diei quantitas continet a 3 .hor. 3 e. scrup. Noctis vero qua- 2. ''' titas io . hor. 8. scrupula.
QUOMODO DATA DIEI PROLIXIOs Is
quantitate, eleuatio quoque poli inde eliciatur, & de Climatum distinctione & Parallelorum. CAP VT. XXVI.
N problemate praecedenti quaerebatur proliXioris diei v. A
quantitas, hoc in loco poli eleuatio ex diei prolixioris agyi iE . quantitate quaeritur. Vt, quia apud Plinium legimugin απιθροις. Alexandria diem longissimum obtinere 3 q. . horaS, quaeritur quae s t AleY1n Ariae Poli eleuatio . Diui de igitur .h ha, ' diem prolixissimum in duas partes . sient in proposito exemplo p. hora: quae sunt horae occasus secundia vlum nostrum. Applica igitur horae septimae pomeridianae in Tropico Ribuo regulam horirontis, haec tibi Poli eleuationem ostendet, in pro- posta quaestione 3 o. partium cum dodrante. Et quoniam omnibus habitantibus sub uno circulo ducto ad AEquinoctialis aequi distantiam, ea3em est quantitas
diei, eadem noctium dierumque ratio : tendentibus vero a medio verius extremos polos semper aestitii dies augentur, ac tantundem hyberni decreseunt, placuit veteribus rerunn scriptoribus per Aierum in eremerata , orbis habitabilis par usu, Gnatutem, quibusdam qua i zonis orbem ambientibus, distinguete. Ac sui ebat ' . . '. priscis rudior distinctio per semisses horarum facta . Itaque spacium inter stina ooe.
399쪽
duos circulos parallelos comprehensum , quorum dierum maximarum Alfierentia,semihoram efficeret, Clima vocabant,quasi dicas segmentum, & quasi grata sima quia quendam Non contenti deinde tam spaciosis segmentis, climata in duo secuertit si ductis aequi θistantibus circulis ipsi aequinoctiali, quorum interstitium seu diem
maximarum differentia horae quadrantem emceret. Ptolemams in Astronomico tW i ii q*k opere AEquato te parallelorum ordinem exorsus,singulorum & latitudines ciquantitates dierum maximarum annotauit secundum Tropicorum intercapedi. Dem quae tum temporis erat. Nunc autem latitudines nonnihil distrepant ab ij, quas ille gescripsit ob mutatam Solis maximam declinationem. Porro primi Cli- iiii h u. malis initium a quarto parallelo est,quonam AEquator primus est, sicut medium primi Climatis obtineat diem prolixiorem 1 3 horarum,snis vero per sextu pa-D ἡ; j bis . rallelum discriminatu qui diem maximum habet i g. horarum cum qu rante, is irai iet cim atque in eodem initium est secundi Climatis: sicque deinceps proceditur ad septee is, his notiora Climata,quaeapDd veteres vlterius non extenduntur:eo quod neque subdi parallelo, AEquinoctiali terra habitata re nosceretur nec ue ea uuae ultra I. Clima protent
est,culta naDeretur. LX cliea igitur maximae qualitate cognoscitur sub quo pares
cs h. id ,4 leto aut ci nate quamis regio colloceturiunde tales simi regulet. A numero horis rum maxima citer, auseratur 1 a. reliquum reducatur ad quadrantes horam, qui,
a titiae bus si ciuitas adijciatur, patebit numerus & orAo paralleli proposti. Vis die; pista, lixior sit i s. horarum cum semisse, ausero a r horas eΣ quantitate diei longi si s Pi- ma, restant x horae cum semisse, quae faciunt i . quadrantes horarum, his addo i . sunt a 3. Aio igitur decimum quintum parallelu peream regionem duci cuiuggies proti,ior habet i ue .horas cum semisse. Vbi vero numerum paralleli inuene tis aufer ab eo 3. &residui dimidium, Climatig ordinem ostendet. Quare in hoe
M iiii , eNemplo, ablatis 3 .eX i '. relinquuntlar a 2.Quorum dimidium 6. ostendit sextini, citiuaiti Climatis medium. Sumunt autem Climata & Paralleli nomina ex celebrioribuς Ἀψ- locis aut fluminum ostiis per quae transeunt in terrae fiaperficie. Vnge primu Cli
,himarari. na non imposuit. Quod si his libet alia adiicere,ac deinceps ad Polos usque cum c ὰλ ἡo parallelos, tum Climata exteὰere,per me licebit: satis enim duximus quod atti- modo ηαag-ficium traἡiderimus quo uitiis facile colligere possit ex gie proliditori,quantum f. .A iis snguli paralleli ab Rouatore distent. Quod si quoque ultra circulum Polare pro- , . t.' με cedere placeat, statuat quoque quot dierum volet elle tepus in aestate quo nun quam Sol occidit, numeri illius capiat dimidiu,ac tot gradus numeret in Ecliptica
anterioris partis Astro abi a Cancro Versus centrum organi: notet ergo parallelupes eum zodiaci locum transeuntem, quantum enim ille a Polo distat, tanta est
Eiemplum, latitudo regionig. Vt siquis quaerat latitudinem regionis in qua prolixior Eies est duorum mensum, seu so. dierum, accipio dimidium dierum propostarum, hoc est 3 o ac tot numero gradus a Cancro versus centrum: sic incidit ealculus inrisbi, es principium Leonis per hunc parallelus incedens distat a Polo ε'. partibus, cumma uer hac quatuor quintis,stae 8 . crup.Tata est latitudo paralleli, sub quo die; prolistotviti menses duos obtinet. Ex his quilibet poterit tabulas Climatum & parallelorum conficere, ac in intremo Astrolabi limbo annotare. De Climatum sese non est
400쪽
ῖ is In hori onte orietati consistens,tempus aspectus indicabitiqui, Vt vulgo lo ,.. - .Qquunm matutina caeli mediatio dicitur. Sic quoque gradus zodiaci in horizonis i i . , si iis occidua parte repertus, vespertinum stellar in Meridiano situm monstrat. Ce- η ....i.'hum gradus zodiaci in linea horae duodecimae positus caeli megiati em emcit, ' ia, uti,.quet supra horirantem est,diurnam: quae insta, nomirnam: tempus scilicet inditans quo stella cum Sole Meridianum occupat. 2.ks ista
duo TA sIT HORA INTERDIU EX SOLIS ,h-hi , . .
Oras duplices ab nuthotibus obseruantur, AEquales scili- M., aupli. cet& inaequales: quae& Naturalis & AEquinoctialis hora . . ἡicitur,est 1 . pars diei naturalis. De his horis quae nune ij, tibi quc passim sunt in usu,& Astronomicis obseruationibus aecomodae,nunc dicemus ede aliis postea tractabimus. Ad ho ' ἔμ' rae igitur inuentione necessaria est in primis latitudo regionis, siue eleuatio Poli, deinde locus Solis in Σοδiaco. His ex praecedentibus cognitis, accipiatur solis altitudo per cap. 3. Constituatur nunc hori on ad regionis latitudine m, dii in soli; paralle ' -- la,sue in circulo declinationis Solis collocetur a pedi Brachioli ad estimatavieun-que horam. Firmato deinde Cursere, itidern sue Brachiolo, horigon transseratur ad )Equatoris lineam,si tum apex Brachioli incidit in circulum altitudinis inuentrex Sole hora aestimata vera erit. Sin brachiolum maiorem altitusinem indicaverit, hora quaerenἡa est propius ad Meridiem: sin minorem altitudinem paralia telis obtinuerit brachioli apex, hora remotior erit a meridie quam aestimaueras. Quamobrem reducto hori onte ad latitudinem regionis apex brachioli ex inditiis iam sumptis in parallelo solis propiuq ad Meridiem vel remotius collocetur: eoque firmato, rursum horieton ad AEquatoris situm traducatur, idque bis vel ter repetatur, quousque apex brachioli in parallelum altitudinis solis evacte incidat constituto horironte ad AEquatoris lineam iam enim AEquator horietotis vicem adimplet, & paralleli circuli sinat altitudinum circuli,quos Arabes Almicantharas appellant. Vbi igitur bis tertie tentando res successerit, reduc hori orem adsitum latitudinis propositis 5e brachiolum horam partesque eius exactissime indicabit
secundum numeros adscriptos. Verum an horast antemeridiana an promeridia- λ, his , si na dignoscendum vel ex umbrartim obseruatione, vel Solis ascensii vel descensu. arilem ridis Intermisso enim exiguo temporis spacio si umbra cuiusuis rei erect decrescit,vel ' ἡ,'F 'Sol per Astrolabum obseruatias stiblimior euadit, tempus est antemeridianum. prenua crescente umbra, Soleue declinante, tempus est pomeridianum. EXem- si is,1, .plo clarior euadet doctrina. An a 4 . Nono Kal. Febriante meridiem accepi Solis altitudinem a r. pari. ciam dos rante. Cupio hinc colligere horam, nam eo momento desit Solig deliquium Lotianii. Statuo igitur horigontem ad latitudinem 1 .gra. sere. Et quia Sol erat in i . sere gra. Aquarii, parallel' Declinationis ei uaerit ad Alassium 1 6 graduum cum besse fere.sue cum duabus tertiis. In hoc igitur parallelo colloco bracti oli apicem αδ quamlibet horam aestimatam: de finga. mus primo me potuisse ad liciam nonam antemeridiana: traducto deinceps ho C ce rigonte