장음표시 사용
281쪽
α8o Insiit. Poetie. Liber II. praestet per se plurim lini, unde feliciter cedat prae
clare factum. I. Sic elausisse Epopoejas praestantissimos Poetas esse v. g. machinam in UdJ sseae clau-
avia , quae Minervae ope solvitur rum esse in Aeneid. tibi Turui credes Iovis ductu et auspicio , atque emtiam Furiae ministerio conficitur 3. Aristotelis praemeeptionem maxime locum habere in Tragoedia , in Epοpoeia non item rum ratio est , quia in Epopoeia cum Ialeat magis machina , quam in Tragoedia , ubi machina Dei e caelo delapsi in theatrum producebatur , magis cerie animos feriebat subjecta oculis ea machina in Tragoedia , quam snscepta auribus in Epopoeia , ac proinde minus erat serenda in Tragoedia , quam in Epopoeia. Vide Fringonium, qui tam suse , quam docte eo de argumento agit in poetica in dis-5ertatione de narratione so).
S. IIL Fabulae Epicae Dispositio. D. Ouaenam est Fabulae Epicae Dispositio tM. Duplis est illa Dispqsitiosi una rerum, par lium altera i , . D. Quoenam est Disposctio rerum p M. Intelligitur illa Dispositio e celeberrima iniermagni nominis , in re poetica auctores orta dudum
contentione et quorum alii volunt Terum prout contigere , Servari ordinem naturalem rum alii contendunt eumdem debere perturbari i unde quaestio existit, an Psota ut historicu hunc servare debeat narrandi ordinem : ut quodcumque primum conligerit, narret primum , et in ultimum locula conjiciat quae postre- mo facta dunt: vel contra, an debeat relicio naturali ordine pro arbitratu suo a mediis , aut etiam postremis auspicari. D. Quid stasiis ea de re sentiendum ZM. Eodem puto utramque recidere sententiam . ac proinde non tam de re hic quam de voee disputari nimirum quo nomine appellanda sit ejusmodi narratio ambigitur: eum in id omnes consentiant optime fuisse institulum narrandi ordinem ab domero, Mir- .
282쪽
Insiit. Poetic. Liber II. . . Migilioque usurpalum , sal rarumque permixtionem per-helle cadere : verum alii contendunt non ideo perthr-bari ordinem dicendi naturalem, alii perturbari vo-Iunt. Quae ut concilientur inter se dicendunt videtur , non perturbate narrari , si specletur sejuncta ab epi- Sodiis Actio primaria: perturbate vero narrari , si Omnia simul aeeipiantur , neque a primaria Actione secernantur Episodia. . 'D. Iam pero quis ordo P fiunt semandus in E
M. Posteaquam Poeta Aetionem, qualem deser psimus , animo insormavit, personarum mores, et officia excogitavit, epifodia , peripetias , agnitiones ,
ct machinas commentus est , et suum cuique locum destinavit , ac opus landem aggreditur : I. proponeum do quid canendum suscipiat. 2. invocando numn alimquod , cujus a malu arduum opus Persiciat. 3. remtolam narratione prosequendo. Denique qpiloguin aliquando, Sive perorationem ali exendo Unde l. Epopoeiae partes existunt , Phopositio , Invochtio , Narratio, et aliquando Peroratio: de , quibus omnibus
ne rippositione Epppoeiam ' v. O ' , iuid est. Fropositio 'DuqeDe p . . . M. Est prima pars Poemalis Epici , in qna Poeta breviter proponit , et summatim , quid in reliquo poemate Sit dicturus. , D. Ouae sunt doles illius Propositionis sM. Quod Rhetores in Orationis Exordio praecipiunt , ut apposite , ut breviter , ut verecunde contexatur , idem omnino de Propositione Epopoejae, qua*est ejus Exordium , dicendum est. D. Ouomodo opposue praemillatur Propositis M. Si non vage, Sed proprie , congruenterque arm
283쪽
α82 Instit. Poellc. Liber II. gumento praetexatur, id est, si rei caput designetur primis versibus : talis est Propositio Aeneidos: . Arma , virumque cano , Trojae qui primus ab oris Italiam lato profugus , Lavinaque venit
D. Ouomodo breueis erit popositio lM. Si non excurrat latius in iis, quae parum ad rem faciunt et ea enim tantum adhibenda sunt, quae valeant ad docilitatem et allentionem comparandam cum aliqua , si opus est , benevolentia. In legem brevitalis peccat Iovianus Pontanus in principio Uraniae: qui caelo radient ignes , quae sidera mundo Labantur tacito , stellis quibus . emicet ingens Signifer, etc. . . Ubi vides crebram ejusdem rei expressionem; ignes, sidera , stellas , caelo . mundo tacito et c. quae omnia eodem recidunt. Quanto aptius est initium Georgicon
Quid faciat laetas segetes, quo sidere terram Veriere , Maecenas , ulmisque adiunbere vires Conveniat : quae cura boum , qui cultus habendus Sit pecori , atque apibus quanta experientia parcis , Ilinc canere ineipiam. Bic nihil redundat, sed Ebri Georgicon singuli singulis fere numeris, aut incisis designantur. verum alia est prorsu, ratio. PanegJricorum , ubi exordium aliquando a descriptione rum vel , proposita tuaestione , latius excurrimus et ut videre est apud laudianuiti in panegyricis D. Ouomodo peracunde et modeste fel Piopositio tM. Si absit omnis ingenii, doctrinaeque iactatio omnis grandilas ac tumor, et exquisilior ornatus. Cyclicum Poetam-, Seu , circumforaneum , qui carmen in Corona ad gloriam aucupandam recitabat , acriter reprehendit Iloralius , ' quod sic exorsus fuisset. Fortunam Priami cantabo , et nobile bellum.
Adjungit mox rouid dignum lanio feret hic promissor hiatu
Parturient montes, nascetur ridi eulus mus.
Deinde praedicat IIomerum , qui modestius Odysseam incipit, et paullatim assurgit magnificentius.
284쪽
Instit. Poetic. Liber II. α83 ouando reclius hic , qui nil molitur inepte Dic mihi, musa , virum, captae post tempora Troiae, Qui mores hominum multorum vidit, et urbes. Non fumum ex fulgore , sed ex fumo dare lucem Cogitat, ut speciosa de hinc miracula promat Antiphatem, Scyllamque, et cum C lope Cnarybdim. Inilium Pharsaliae assectatius vide iux et tumidius. . Bella per Aemathios plusquam civilia campos ,
Iusque datum sceleri canimus, populumque potentem. In sua victrici conversum Viscera ferro , Cognatasque acies , et rupto foedere regni Certatum totis concussi viribus orbis In commune nefas, infestisque obvia signis Signa , pares aquilas , et pila minantia pilis. Quae carmina , ut nihil dicam de voce plusquam initio poematis usurpata , tam vasta Sunt, sonantia, tumida , ut lateatur Scaliger. se videri sibi audire Lucanum , non tam canentem , quam latrantem. Nihilo suit verecundior , Statius in principio. Achilleidos: Magnanimum Aeacidum , , formidamque Tonantis Progeniem , patrio vetitam Euccedere caelo. Ubi versu pruno sedes literam a repetitam habes, tres continuas voces telues Tilmas, quae negotium lacessunt pronunciauli. AE .c A RU T. .v. De Invσcatione Epopoeiae. D. vid est inuocasio in Poemale lao M. Est ea pars Poematis Epici, in qua numen aliquod invocatur , cujus asstatu Carmen , quod per se arduum est , et humano ingenio majus hahetur , tandem persiciatur. Quae Invocatio attentionem et admirationem commovet 3 atque etiam summam operi conciliat auctoritatem , ut quasi divinitus, quae
canuntur, postmodum esserantur.
D. Estne semper adhibenda Inooealio pM. Cum grave aliquod scribitur poema , illa adhi-hetur , in minoribus vero poemalibus, maxime in Panegyricis frequenter omittitur.
285쪽
18i Instit. Poeti. Liber II. D. Sejunguume Inuocatio a P opositione t M. Sejungitur aliquando, aliquando cum illa in volvitur. Latini Epici ut plurimum se jungunt rum sic apud Virgilium post hanc propositionem. Amia ,rumque ccmOeli. sequitur Invocatio , Musa , mihi caussos memora, ein. Graeci vulgo Invocationi Propositionem implicant, sic IIomerus orditur Illi adem e
Iram eone Dea Pelidae Achillis etc. Sic Od 5seam , Virum mihi dic, musa , etc. Atque etiam apud Latinos Lucretius , Statius , Vida, et Virgilius ipse iis
eclogis. Invocationem cum Propositione permIscent. Id autem sit opportune , cum opera principibus inscribuntur viris , quos honorifice statim appellamus.. D. A nifur inoocalio in decursu Poematis M. Repetitur , cum res gravior dicenda occurrat: ac cum comparatur attentio, cum significatur tanti rem esse s uti opus sit divino quodam alitatu ad eam pro dignitate exponendam. D. Oui sunt in Poeandi in poemati tM. Ethnico Poetae profana , et eommentilia numina liceat invocare; at Christiano Divinus Spiritus, Servator Christus , Virgo Dei para , angelus Tules aris , aut is cujus res gestae canuntur , vir Sanctus implorandus est. Item si res praeclare gestaS Ducis.
alicujus , aut Principis scribliti s aut si illi opus di- eamus , commode ille eotest invocari, vii exemplo, esus docuit Virgilius in I. ceo his luculentis carminibus :Tuque adeo a quem mox quae sint habitura Deorum Concilia, incertum est, Urbesne invisere, Caesar, Terrarumque velis curam , etc.
Sic Lucanus Neronem in Pharsalia , Valerius Flaceus initio Arsonauticon , et Si alius initio Thebaidos, Domitianum invocant. Atque hic observandum est,. licere Poetae Christiano in Sacro poemate Musas usurpare pro poetica facultate , pro sacro impetu atque enthusiasmo , Iovem pro caelo, Neptunum pro mari , pro bello Martem , adeoque haec aliaque his similia hoc sensu accepta posse poematibus de Christianis mysteriis scriptis ivlaria..
286쪽
D. vid est Narratio Epopoeiae t
M. Est pars, seu potius corpus Poematis , .cui Propositio , et Invocatio quasi sacem praeserunt, parantque altentionem et docilitatem. Cum autem non tam Verum , quam verisimile poetae sit propositum a sic non tam rei gestae, quam velut gestae exposilio dici debet haec Narratio. D. Ouid est vinandum marime in ilia Nouatione tM. Cum iam late paleat, ut tolum poema exhauriat, cadunt in illam quae hactenus omnia de Epopoeia, atque etiam de poesi universe sumpta diximus. Quare addenda sunt aliqua dumtaxat cirea proprias quae vulgo assignantur, illius doles. .
D. Quae sunt illae doles l . . M. Tot Epicae, quot oratoriae Narrationi dolestribuuntur et Brevitas , Perspicuitas , Probabilitas, et
D. Quo sensu narrasio Epica debes esse brestis lM. Eo sensu, ut crebriores prolixioresque digres.siones ne adhibeantur , maxime si ad rem parum faciunt. Arguitur Catullus, quod dimidiu in Poematis de nuptiis Pelei, et Tethidos in descriptione vestis, Ariadnaeque sabula consumpserit. Fabulae epicae , qualem descripsimus , servetur magni ludo , quae longior nouerit, si nihil adducatur inane, quod recidi possit. Nam ut acule Martialis : Non sunt longa, quibus nihil est , quod demere possis Sed tu Cosconi, disticha longa facis , . D. Ouomodo debet esse perspicuo reolio lM. Si alludatur quidem ad fabulas , et historias: si usurpentur hellenismi, seu formae loquendi a Graecis desumptae et sed ita tamen , ut a quovis non imperito facile intelligantur 3 si vocabula obsoleta , et ex altissiniis antiquitatis ruderibus effossa ac prolude
287쪽
,36 Instit. Poetie. Liber II. . .
obscura vilentur. Sane ut quisque dissertissimus est ita . loquitur apertissime , sed sat multa eo de arguis mento tradidimus supra in Dictione poetica.D. Ouomodo debet esse probabilis illa Narratio l M. Eo sensu ut sit verisimilis et nihil debet magis curare Poeta , ut jam saepe docuimus. Itaque, quod recte monet doratius et Ficta voluptatis caussa sint proxima veris , Nec quodcumque volet, poscat sibi fabula credi. In locis, temporibusque notandis , maxime vero in effingendis Personis , hujus verisimilitudinis habenda est ratio. Aetatis cujusque notandi sunt tibi mores. Mobilibusque decor naturis dandus , et annis. Inquit idem IIoratius, qui varios hominum mores luis euienter ibidem describit: Ubi tamen velim advertas , , non tam arctis circumdari terminis probabile , ut locus non sit Admirabili, quod in poemate spectatur
D. Quomodo suapis erit Narratio Dies M. Si elegantia , et jucuuilitate verborum sonanisi tum leniumque floreat , quod de oratione monet Tullius ; si neque asperοs habeat concursus , neque disjunctos atque hiantes et si Sit circumscripta non longo anfractu , Sed ad Spiritum oeis apto et si eodem semper lenore non decurrant carmina. Idem suavis erit, si intexantur hypolJp'Ses , SuSpensiones , metaphorae , exclamationes , et admirationes et si interponantur motuS animorum, mores , et colloquia personarum', obliquae orationes , exitus inopinati, dolores Caelitiae , metus , cupiditates, iracundiae pro rerum varietate. Sed nihil ad suavitalem accommodatius est, quam idonea rebusque ipsis consentanea modulatio numerorum, de qua egimus in Dictione poetica.
288쪽
De Epilogo Epopoeiae. D. yonilurne Epilogus, et quasi perora io Epopoeiaet . . M. Apponilur , non semper 'uidem, sed aliquando tamen et Epopoejae , et aliis Poematibus et atque etiam interdum in ipso. decursu operis post aliquod nobile factum. Ita Virgilius in s. Aeneid. narrat alii si , et Euriali celeberrimi paris ataeorum cae e , rem hoc Epilogo , sive epiphonemate concludit Fortunali ambq. Si quid mea carmina possunt,
Nulla dies umquam memori vos 'eximet aevo.Dum domus Aeneae Capitoli immobile saxum Aecolet , imperiumque pater Romanus habebit. , In sine saepius suorum operum Epilogum. usurpant Poetae variis modis. Nam aliquando indicant ea , tuae cecinerant, et lemporis, loci, aetatis , secustam lionum Suarum aliquam Sentionem attexunt; ita Virgilius in sine Georg. .. - IIaec Super arvorum cultum, pecoramque canebam, Et super arboribus et Caesar dum magnus ad altum
Fulminat Euphratem. bello , victorque volentes Per populos dat iura ; viamque assectat Olympo. Illo Virgilium me tempore dulcis alebat Parthenope , studiis florentem lenobilis oti, Carmina qui lusi pastorum , audaxque T juvenia , Tityre, te patulae cecini sub tegmine fagi. . Aliquando gratulantur, et immortalitatis spe sibi blandiu tur, sic Ovidius in sine Metamorphoseon canit
Jamque opUS exegi, quod nec Jovis ira , nec ignis, Nec pol erit ferrum , nec edax abolere vetustas.
Cum volet illa dies , quae nil nisi corporis hujus Jus habet, incerti spatium mihi finiat aevi
Parte tamen meliore mei super alta perennis Astra ferar , nomenque erit indelebile nostrum. In eumdem sensum librum tertium carminum claudit floralius r
289쪽
di88 Instit. Poetie. Liber II.
Exegi monumentum aere perennius, Regalique situ Pyramidum allius rQuod non imber edax , aut Aquilo impotens Possit diruere , aut innumerat,ilis Annorum series , et fuga temporum Non omnis moriar, etc. Modestius suam Thebaidam assatur Statius in fine. Durabisne procul , dominoque legere Au perstes et O mihi bis senos multum vigilata per annos Thebai l jam coeptae praesens libi fama benignum Stravit iter, coepitque novam monstrare suturis, dam te magnanimus dignatur noscere Caesar , Itala iam studio diseit j memoratque juventus.. Vive precor nec tu divinam Aeneida lenta: Sed longe sequere , et, vestigia Semper adora. Mox tibi si quis adhuc praetendit nubila livor, incidet, et meriti post me referentur honores. Epilogum Epopoeiae minime necesSarium esse de mos trant Ilias , Odyssea et Aeneis , quae ipsa nar rationis absolutione concluduntur.
290쪽
. DE DRAM ATE. e . M. picam Poesim excipit proxime di amatica de qua sic disputabimus ut in Poema Dramalicum
universe primum , deinde in singulas ejus species inquiramus, ac pro instituto ditendi ordine, desinitionem , materiam formam , partes , finem , aliasque, quae ipsum tum generatim tum singulatim afficiunt, proprietates breviter exponamus.
M. i. Si Nocis diZmon spectes , a voce grae-ee δραι. latine vere dicitur Poema Dramalleum, quod totum sit in actione et unde Actores vocantur ii, qui eo in Poeniale colloquuntur. 3. Si rei definitionem quaeras , est Imitatio Aelionis uuius , jusme mognitudinis , sieme , uel solice , per similis , insignis, Pel . vlgoris , felicis, ueli selycis et quae melio et harmonio , non narrando , sed syna , .el quosdam animi o clus recitat, et perpus I, res pilae Privatae exemplum Proponit. D. Explica quaerit, singlilae reces.M. i. Dicitur Milosio Actionis , cum poesis in imitatione actionum humanarum sit posita , ut