Disputationum anatomicarum selectarum : ad chylificationem

71쪽

DE . I AC RII S. J si

incisum, humilior eque sui facie paullo mitius toto orbiculare elatiore vero in acutum longum inlei anguillam des mens anguluin. XIIII. Ρer priora illa plurimum crastioris pituitae palato sane quaru prompte influit, unde postea facile aliquid bipatentibus narthi tramitibi s inclinato praesertim Capite, aut instillari, aut operosius ac maiore vi adigi potest, animae nimirum impulsu, quae a pulmonibus respiratur. XV. Eadem namque pituitae in nares e faucium summo via est, quae spiritui patet remigranti e pulmonibus, cuius violentiore extussi, tione inter emungendum Ieriauendumque illa exturbatur. Atque hoc certo consIat, quotie pectu eX prono humorum in faucis pro- cubitu periclitatur, revelli eos in nare per ερρὶ να posse, immo. tam frustilla esculentorum, quam potum απροως elidi hac nonnunquam solere in iis, qu vomunt, aut intempestive inter mandenduin bibendumque rident, loquuntur, sternuunt, aut ad tussim

instigantur, grumo solidioris cibi in arteriam deerrante XVI. Quo autem deductus ille pituitae fieret commodius atque securius iprovida rerum Mutilitatum omnium solersque natura tramites naμrium osse obduxit squamineo, 3 arcus in modum fornirato tu. Quos qui prope nasum utrinque adiacent meatus, intra Capacit tem eius hiscentes, in hominibus pene ad perpendiculum, in animantibus, quibus ut aque genarma prodi laetior est, pos οξυγω - νιον incidunt, fidem faciente nobis υτοψlα.

XVII

Quantum porro de pituita cerebri prorsum fertur ad oculos, id similiter, posteaquam in oculi sedem per foramen secundi paris nervorum cerebri incidit, briariam educitur. Nam quod ramis est graviusque e vestigi per infernam orbitae oculorum rimulam rursum elabitur in quandam velut abyssum, inter os cunei&quartum maxillae, ad palatum naresque utrinque desurentem, Inde magis ad auces, quam ad nasum impellitur.

H a XVIII.

72쪽

XVIII

Quod λεπτοτερον χαι g Ur ω δε, ερον, ideoque ad quemvis impulsum sequacius est, id quocunque sane modo, de quacunque de caussa actum citamve fuerit, in glandem anguli interni fertur, aeuius carne κατα διαπη δη νη κησιν sectetur, mox in quendam eius sinum, peculiariter ad id subter insculptum, deponitur, materia proxima ec immediata lacrimarurm. XIX. Sinus quem communem inde cognominant, quod gemina palpebrarum spirainent in eum conveniant statim sub glandos caruncula in hominibus obvius es , quod notavit etiam Fallopius, creet id quidem. Non vero nullis animantibus idemnae intra os squamniosum abstruditur, alias πιπολης, ut bobus alias vero paullo inferius, ut cervis Mapris, idque pro capitum mensura habituque disserente, quae anteriore parte in quibusdam animantibus brevia sunt atque contracta, aliis longius porrectu XX HΡrius autem quam spiramenta in sinum coalescant', at quo i)sque distincta feruntur atque disclusa, in cervis quidem osse dia-phragmate, dentis instar Xerto, si immaque sui parte, qua carim-culam angulorum admittit, e sperato in oblis vero apice στυραμοεώδὼς introrsum prominente, smilite aspero: In apris in dium os, quo ductus illi ante sinitin intersepiuntur, planius est magisque depressum. Vidimus in aliquot calvis hominum vice dentis aut apiciis praetenuem lamellam, Xtra quartum Os genae sinperioris audentius procurrere, commodioris seu diremtus, set. dedit tus spirianentorum gratia i

Tunica, qua ductus illi in osse ubique siccincti sunt, satis cras.la est, at minus densa, minusque stipata, sed passim, praecipue vero in itinere, quo ad sinum pergimi, mi hoc impressionibus quibusdam obsita, per cuius textum liquidio cerebri humiditas, certe multo promptius e glande colari potest, quam per densissimum cordis septum sanguis e dextro in sinistrum specu exssedare, si modo iis non potius e venae arterialis propaginibus, saturatis jam inde

73쪽

1umtus, in sinistrum thalamum cordis defertur: Qtio de nunc quissem litem facere nostram non volumus, neque hoc ad nostrum institutum pertinet.

XXII.

Etsi autem impremones eas interim poros nominare non licet, cum obscurum sit, quo usque tendant, c an tunicam permeent: medicamentorum tamen, quae oculis injiciuntur, aut untaxat illinuntur, saporem non ita multo post in ore percipimus. Rursiim quoties clauso ore, nasoque digitis compresse, Virare nilae cupinatis, oculos ab incidente pulvere festucisve repurgaturi, glans ingenue gliscit atque intumescit ab adacto in carticina membranam

eius aereis,

XXIII. Quid 3 quod ipse ille aer, c una cum eo aliquid appuli hurnoris illac prorumpere saepenumero sentitur: quae quidem res multo testatior est, quam ut prolixioris probationis indigeat ita iuculenter laXa, tamque rari textus est, non modo caro glandis, sed cmembrana, qua facies eius anterior praecingitur, oculo palpebris

cule communiS,

XXIIT

Certe enim Natura passura in corporibus ope caloris spiritus novos insolentesque aditus sibi ipsa molitur, ac velut cuniculos agit ad invia quaeque inaccessa, aut minus expedita itinera usque eo ampliricat, ut est eorum, quae neque ex sese, neque ex solo corDOris momento atque impulsu tranulae queunt, libere permeent XXV. Veruna enini vero Cavitates δ spiracula omnis generis in viventibus semper magis obvia sunt sensibi is, qualia in cadaveribus, in quibus ob disces luna caloris refrigerata corpora, imprimiSque com

riacea in sese coguntur, tori ipsoruna obliterantum XXVI. Haec ita sese habere nobis quidem in tanta cadaverum paucitato perceptum hactenus es verum in medium haudquaquam ideo prolata sunt, ut insectando sugillaremus, quae a dexterrimo de citia-risIimo anatomico allopio bene observata sunt, is in hominilimri ob luce

74쪽

luce posita sed ea potius, sicubi manca quodammodo atque imperfecta, neque ad intelligendam lacrimariam naturam, vel earundem derivationes satis este videntur, addendis nostris suppleremus, adeoque cotis fungentes vice, nostrorum hominum studia atque indultriam in inquirendo excitaremus atque acueremus. De quibus ως κατὰ λογου ἐκ βολην τινα satis.

XXVII.

In communem igitur sinum tanquam in cisternam ros cerebri compulsus, 3 aliunde incitatus, periteat vim in singulis palpebris caelatorum oscula foras punctim hiscentia, uec tam in morte consumtis, quam viventibus conspicua, guttatim exstillat, aquae consimilis pelluciditate atque cons Plentia.

XXVIII

Humores aliunde quam hac erumpentes oculuinque perfundentes, non tam lacrimae dicendi sunt quam χρανο H quaedain vel iχροισι , quemadmodum alimenti reliquiae, quae passim corpore, sed citra violentum motum emanant , verius δίε Πs, hoc est, mador, quam hως appellantur.

XXIX. Ab hoc diversum statuit Realdus, qui quateritis illis glandulis,

quas de sententia Galeni, sed coiitra observationes Anatomicorum posteriorum, intra orbitas oculorum infra supraque ad rigandum eos reponit, lacrimas acceptas fert, e quibus postea moerore aliave caussa consti ictis scaturiant. XXX. Et sinu oblongior tubulus ductu continuo descendit in nares, transverso earum tramiti in nobis recta, in brutis μαχρορυγχροτε - ροις Oblique, ut dictum est, incidens per quem quicquid in lacrimas non absumitur,m ipsi inui oneri est, exhauriri solet. Repraesentat is, una cum duobus spiramentis, elixatne genae Xemptus, iteram Puthagorae, aut furcam, qua stramenta feruntur.

XXXI.

Saepius hactenus commemorata spiramenta Galeno nequaquam praeterita simi, quemadmodum nec illorum usus, licet nomen eius ab

75쪽

ab omnibus, quotquot nobis quidem perlegere contigit, hactenus fuerit suppressum. Nam in o. hu χρειοι cap. H, aenainit λε rrὼν πάνυ τρηματων καταυτα τα βλε αροι, paullo extra maiorem angulum occurrentium, ad nasum usque desinentium: quibus id muneris concreditum sit, ut tentiem hUmorem accipiant, dentque vicisIim. Dent quidem, quoties redundat, at cum desicit, accipiant, quo sarta tecta servetur tam palpebrarum, quam oculorum 1 κατὰ φυσιν συιιιιετρια ad agilitatem motuum.

XXXII

Eadem a Basilio de Phaborin ποροι ἡ πτο κατα τους φ- Θαλμους, nobis a deferendi provincia alibi τcροι δακ ρυοφοροι vulgo chirurgorum recentium acrimalia appellata fuere. Ipsi hirqui vero propter nasum judicem earum siti, αντηξε ab humoris inspersu Sc πηγαu lacrimarum fontes hirquorum radices

Polluci ἐγκαυε μα-xia nominantur. XXXIII.

Etsi autem neque capacitas hirquorum, quibus laxa bibula stans insidet, neque restagnantis eo humoris demensum tantum est, ut diu queat sussicere unde Rhetor Apollonius nequaquam inscite, neque ινευ λογου dicere solitus fuit nihil citius arescere lacrima, praesertim in alienis malis ne tamen commeatus ad uberes continenterque scatentes lacrimas unquam desit, non solum materiam suppedita cerebrum, in multis natura sua, statim a vitae primordio πλαυαρωτερον, atque chore praegnans gravidumque, sed & venae, quibus cerebrum tanquam sphonibus conspersum est, aliquid subinde expuunt atque eructant immo vasorum genus Universum, culina totius corporis, indique de suo aliquid, atque adeo multum conferrein impendere selent.

XXXIIII.

Equidem trunco corporis caput velut tectum quoddam fumosae clamui superpositum est, quod secundum Hippocratem cucurbitae ritu ab infernis libat sorbetque omnis generis fuliginosa vaporosa recrementa, quae inter concoquendum vi caloris eduntur:

ea illisa cerebro indidemque repercussa, periade in aquam frigo

76쪽

re eius addensari contingis, atque terraruna exspirationes in imbrem, aut halitus in turbine ac meta destillatitia in guttas roscidas

concrescunt.

XXXV.

Nimirum hinc δ non aliunde deduci posse videntur in gurgiti bus atque gulonibus silo mancipatis ventri, vis illa d rigantes orarivi lacrimarum, quas saepe, facile es ubertim profundunt de quibus factum est jam tritum sermone & vetustate proverbi una Teutonicum, quo tales dicuntur deplorare miseriam ebrietatis. XXXVI. Sententia de colliqiuatione spirituum, quae fons lacrimarum per hibetur, jamdudum capite demihuta est, cum spiritus lacrimis inulto sint subtiliores. Ast vero id, quod colliquatur, crassus eo, in quod evadit, este debuit.

XXXVII

Caeterum quo minus semper lacrimis genae madeant, obstat tum emissarium, quod tantisper connivere, donec ab impulso licunde humore reseretur, sensus perflueιatis iterque praemolientis lacrimae documento fuerit: tum etiam glans ad congrestum utriusque palpebrae , Velut be humorum impetui & defluae illuc re-dfindantiae opposita, foraminique e maiore angulo in capacitatem narium recta deorsum pertinenti Objecta, quae aquosum tenuem humorem excipit atque deponit in sinum absque qua glande foret, oculi in lacrimis perpetuo natarent, quod venire iis usu solet, quibus ea vel ab ortu deest, vel ferro adimitur, aut praeterlabentis humoris medicaminisve foris instillati acrimonia depascitur.

XXXIX.

77쪽

forinsecus adveniunt, quaeque fluunt κοιτ' οῦνοίγ νην , και για α 8sccν, citra praeter arbitrium, neque corde, ut sic dicam, Coim scio, neque quicquam administrante. XL. Referri autem ad has potissimum caussas possibiit. Aut cientur enim tales lacrimae a calore venti vel aenis, fundente liquanteque humiditates cerebri, vel leniter etiam ac latenter divellente continuum . Aut ab acrimonia fumi vel halitus, rerum acrium ac mordentium, ut crudarum coeparum in frusta concisarum, quae Columellae inde Jacrina ae dictae sunt, vallii sinapis, raphani sive nidor eorum foris statim, aut, dum eduntur, transmissa respiratione oculis adigatur, sive per os cribri more varie pertulum trajietatur, sive per bifidos narium tramites palative foramina invehattis& basin cerebri perstringa D: Aut a splentare Solis, praestringente videndi aciem, ac lancinatu dolorem inferente: Aut vi frigoris X- stringentis Aut a rapido frigidioris venti in oculos incurrentis impetu: Aut denique a festucae sabulive illapsu a contusione carictio, oculorum, a vibratu vel ictu, tam Capitis universi cludat

XLI.

Δακρυα, 'πας Lacουσια non extra, sed intra nos principiuiri nacta esse videntur, utpote violentum volnitum, aut etiam capitis partiumque inferiorum agitatioueni. ex soluto risu sive cachinno, vel eodem inter praecordia coaeto, e citatiore cursu : Tum humori proventum, aut congestu quodam redundantis in cerebro, aut de mole halituum per temulentiam progeniti, in oculos procumbentis, aut iis abjecti, ut in variolis Ad haec dolorem cubi e inflammatione, palpebrarum ulcere, aspritudine, ectrundem conniventia, crebriore nictatione directione aciei, aut iis Dbtutibus, qui ccs χαμαρ υκτὶ fiunt, hoc est, oculis irretortis saxis atque immotis Denium capitis repletionem, ex Operosiore

inter operandum, inter bibeudum Luυτ και απνευττι, id est,

i aptim ductimque suaeque inter spiratione.

78쪽

XLII.

Aκουσὶ Θις accensentur lacrimae perpetuo in iis exstillantes, quiabus εγκάντις aut statim a nativitate deest , aut postea plus aequo incautius detrahitur aut ab humoris tam intestini, quam foris instillati, vel puris etiam acrimonia absumta, aut ferro per incisio

nem inguis, cauteriove exemta est.

XLIII

Utrumque των ε σιων genus caussa in principium commove darum partium, quae fons sunt de rivuli sive emissacula lacrim xum, intra se habet, nempe phantasiam α προαίρισιν. XLIIII. Προαιρεσεως autem nomine hoc Ioci micis utimur, quemadmodum alicubi Aristoteles Complectitn ea λογον καὶ διανοιαν, hominis solius tropria neque communis ei cum brutis naturis,. quae eius capaces neFe sunt, esse omnino nequeunt..

Proinde δακρυα κουσια απροαίρετο verius brutis tributinitIr, in eorum genere illis etiana, quae membranam habent ab crisiis obeuntem, τ εγκανθίδι subnatam, ac praetentam ei cartilagini, cui nostro quodam jure ita historia musculorum a rhombi forma nomen fecimus, αρομεοειδ appellavimus merito cuius animantes creduntur Πραρδαιιυττειν, ita est, nictari a connivere.

XLVI,

Atqui brutis non solium competunt huiusmodi lacrimae, ut equo,.ce o, apro, crocodilo c. sed etiam pueris, quam diu sane in ipsis: το Φανταρτικον dominatur, neque dum rationis in mentis usu ita excellunt. Nam secundum Aristotelem, το εκ ουσι και παιδες ed τοὶ ἄλλοι ζωα κοινωνει προαιρέσεως που, id est, voluntarium & puerorum Maliarum animantium commune est, propositum non est, idque eo quidem, quod το εκουσίου notio pateati latius. XLVII . Pueris non immerit de adultiores annumeraveris, de morioneς sive fatuos, qui principum in delitiis sunt, 'quibus in morbis ab-

79쪽

alienata mente lacrimae proquunt ad haec senes aetatis vitio desipiscentes, inque pueritiam quasi postliminio revolutos.

XLVIII.

Lacrimas κατὰ προαιρεψιν cient animorum perturbationes,

quidem non eodem modo , sed varie ac diverse, perinde ut coraliter atque aliter asscitur, opeque fibrarum qiuibus intextum est, sese incitat atque impellit, idque pro objecti conditione tam falsi atque ementiti, quam veri. Nam hic illud Sophocleum locum habet: το ροσθεν - ὰλ δρια κρατεῖ, opinio pro veritate o,

tinet.

Modo enim cor ceu gestiens laetitia voluptat ne exsilit atque insurgit, thalamosque sitos adaperit modo subsidens rursum eosdem, non citra doloris sensum , contrahit non etiam nunquam motus hosce miscet, momento induit deponitque vicissim atque adeo secum una cerebrum, quo cum lege consortii unetum est, vibratu plane mirifico, sensum omnel atque rationem fugiem te percellit

Dum contrahitur in se, atque constringitur cor, ut in levior,hus doloribus, angoribus, metu, tristitia M. calor spiritus quibus ad omnem adtionein tanquam instrumentis primariis anima utitur) una saliguis ad principiam undelibet arcessuntur, ac paullatim abduci vel vulgo attestante, quod assirmat cor sibi risi, ita turgesccte, in imo velut penu reconduntur. Quod dum sit, praeter caetera, quae in summo corpore sunt, cerebrum frigescit, humores in eo supervacui naturae fugientis, ad loca sibi penitiora descendentis regimine destituuntur: qui jam permissi sibi ultro emuunt, tum frigoris, quo meam arctari solent , impulluquadamtenus etiam exiguntur. η γαρ λυπη ψυ5ν καὶ πυκωνωσιν ἐργοιονοι ταν πορων de quibus satisfaciant in assiduis moerentilina doloribus, nec ne videndum deinceps. LI. Bassilius cognomine Magnus libro περ της ευχαριστιαδε

frater eius Gregorius Nyssensis libro de opificio hominis,

80쪽

quotq uot eum secuti sunt, inter quos est Meletius Philosophus, quique m eandem sublabi sententiam videtur, Grammaticorun icae ξus universus, tantum a doloribus cieri lacrimas autumant, visceribus .instrumentis respirationi deservientibus, contractione sui in caput favorem dum exstringentibus, qui collectus intra cavitates cer bri, per conferentia emiAsaria, ad imam partem ejusmdem, vi sibi exitum postea moliatur . LII. Quae quidem opinio sane non pauca habet prorsus o φύσικαλα ατοπα, eis mordicus tenetur a multis quando humor in cerebri ventribus citra discrimen issensam virtutis animalis colligi atqHe exaggerari posse uon videtur, Sc compressis corde ac Visceribus impeditur potius, quam ad cerebrum Xtruditur Vaporatio, interceptis nimirum meatibuS: denique testiuur. Xperientia, etiam gaudium lacrimarum fera esse, ut non videatur en h. ελλην. . . perperam scripsitae, γκοινον τι χαρῆ μα υπρα δακρυαειναι neque inscite Flayiuis Iosephus i et antiquit. Judaic lacrimas quidem insignia moeroris esse, sedcitiae natura tamen magnUIn etiam glaudium consequi Voluerit.

LIII

Ideo Caelius Rhodigitius ita lect anticunt: cap 3. Omni tum illo rum sententiam est ingere ad eum dolorem ex Avistotele vide t ur, in quo cor blito vehementius subsultat, caloremque explicat suum, cuius vi humor sequestrari, postea queat aliter intus ab adaucto calore circa cor fervere quidem humore, ac bullire, sed non evaporare, propter meatuum occlusionem . G LIIII. Dain cor hiscit 3 aperitur, ut in galidio , laetitia & amore, quo complectimur etiam στοργη φυ χret δεινον τεκνω ' φιλττρον calor suo comitatus assecla nempe spiritu e cordis castro quo quOVersum, per spongiosam corporis raritatem evanescit praeci 'pue Ver m cerebrum levita e ta evolat, quorum vestigia persequentes fuligines, velut agmine facto, eodem proruunt , neque solum vias laXant . contentas inibi humiditates fundunt inci-