장음표시 사용
101쪽
7 vehiculum habetur; ad haec mollia, laxa, & veneno Acile permeabilia sunt vascula culanea; quae tandem frequenti infrictu calefiunt magis, & rarescunt; atque adeo veneuum, tanto facilius imbibent, & notas prava, eorumdem Vasculorum liquidis inquilinis impertient. III. Inde evidens est, ex indusiis Leturis, humore, vel aura vitiose resertis avolare quid subtilissimi, spirituosiue m Ulactis quod eas corporis partes primas omnium afficit, quas tangit: sic in piru senereo genitalia in utroque sexu corripiuntur, si concumbendo; mammarum papillae, si sugendo contagium concipiatur: sic in casu nostro, amictus laneus villo Q sito involucro omne pollutum aera abdit, non antea in actum deducendum, quam ubi minori ad cutem nudam distantia intra peripheri α corporis soramenta commodius sese
ingesserit: se alia occasione dicetur, infra Cet . de Peste. XI. amictum ex Laus sed tum, pesti sero halitu in se tum , quamvis improprie dicatur peste assici, vere tamen, & propria eos af ficere , quos tetigerit: nimirum venenum pestileuticis, ad instar morbilissi& variolos; volatile esse debet, aerique mixtum , cum stolo afflatu sanos violet; σ) Sed inde tamen non sequitur, substratae cutis immediato attactu mi rus illud, ut- ut volatile, deperdi; quin integris viribus feralibus in sanguinem eo essicacius regeri, quod cum aereum sit, sudoris vehiculo facile consocietur, ejusque ope cui an ea spiramenta tertranseat; maxime si consideremus, ab vestimento incumbente praedictum seminium ubique coercitum prohiberi, ne in totum avolare possit. Et profecto subtilitas Pruruo non adeo propria censetur, ut cuipiam ex animali erumpenti va pori non conveniat. Videntur enim perspiranti ex Animalium corpore materiae inesse subtilissimi spiritus , ultima in sinnorum corpore concoctione elaborati: Docent hoc tot ner
vorum ad cutaneas glandulas decurrentium surculi. Uerum quae partium transpirabilium tenuitas facit, ut visius aciem effugiant; eadem fit, ut qua data inspirationis culaneae porrta, corpus Vivens subeuntes miras in idem mutationes in
102쪽
vehant. Neque alia certe subesse , corporum prae debilitate interiturorum, refocillationis causa potest, quamquod subtilissima illa exhalantia de valido juvenili corpore insinuentur debilissimis corporibus sub iisdem stragulis decumbentibus. a Neque alia excogitari, Marasmi, de quo ibidem mentio sit, curatio potest: dum enim exsucca Trabidorum corpora juvencula: Nutricis pulcherrimae in eodem lecto jacentis ubera ducendo, vires recuperabant; illud non tam lacti, quod ingerebatur, quam subtilissimo de corpore florentis feminae exhalanti spiritibus diviti attribuendum erat, quod in poros cutis infirmorum, ab ledii stragulis comprςhensum facillime ingrediebatur, intempestivς forte Veneris iaeturam resarciens. Huc reseres Davidis notum exemplum, qui si licernium sadtus , fovebatur sanissim g Suva initidis b) in eodem lecto decubitu; ad eout, juxta Cattesii opinionem c) Pro buxetae tum corpus , a subtilissimo exhalante e corpore Puellae rore, eoque intra se , & vivifico recepto incalesceret, v resque resumeret potius, quam a multiplici circumdante vestitu. Contraria ratione fit, ut quae senio confesta corpora in eodem testo cum Juvenibus jacentia foventur , incalescant, alantur , recreentur; Juvenum tamen exsiccentur, refrigerentur , contabescant, & in eumdem marasmum incidant. MQuae quidem omnia, & alia quamplurima , quemadmodum syphunculorum exilissimorum inhalantium in ambitu cutis existentiam mire comprobant , per quos omnis generis materies sive mala & deleteria, sive bona utilisque, iter moliens, mi Tas mutationes in corpore producit; ita sanguinis trilhufus uem , elapso oculo, dubio tentatam exitu , in hoc antecellere videntur, quod longe multumque efficax, elaboratissima, & dives corporii materia in infirmorti vascula trassundatur,
nullibi cespitans, nulli parti nocens , sed ab omni periculo tuta, cuicta,& inaccessa corporis loca procurrat, spirituosti latice vitae, & virium sontem sibi amice consociet, & lassas, vel
103쪽
detritas vires tacite corroborando reducat. Utinam, omissa periculos, & aleae plenae sanguinis trumfusionis praeconcepta methodo, quae jam sere obsblevit, unicam hance tenerent omnium simplicissimam viam Recentiores Medici: Invisibili scilicet halitu ergastulis alicujus corporis spongiosi, ut innocentis Gnae , emisso, R intra corpus admisso, vel essu so, &illico traducto ea ratione vapore , Infirmorum valetudinis tuendae, & amissae recuperandaei Sed in viam. IV. Simili quoque ratione, discurrendum est de coloratis corpusculis, medioisudore liquatis , & externo corpori
in d tis. Quippe salia tartrri, vitrioli , idque generis, ad colorem adhibita , ut & alumen , cum inter se anali si conveniant , necnon sole acido puriolico ubique simili, & te ra bolari constent; c) sequitur, ut aque a transpirationis parte solvantur, & eumdem cum ipsa fluiditatis motum retineant. Cum autem salina haec principia solida sint, rigida,
aculeata spinarum ad instar, mirum non est, si omnium fere corporum poros subire, eorum partes tamquam cunei dirimere, mixtorumque dis lutionem promovere valeant. Verum ut rationem hujusce noxae ab colorum in laus deli- te scentium dilutione oriundam conjectura quantum fieri possit, assequamur, supponere licet, plures coloratas atomos,
hinc inde sudoris eruptione, & contactu solutas, decidui ad instar Roris, s bi invicem adglutinari ope terne aluminosae. Quamobrem pro diverso tar tetri, vel cluminis praedominio difformis indolis succum roriferum constituunt, qui a lini mentis tomenti divulsus, & stillans, in obvios , & contingentes cutis meatus, eosque patentes, continua destillatio ne devolvitur, salina qua pollet acrimonia, consertissima nervulorum culaneorum stamina vellicat, & sibi, vel stimu- Io, & coarctatione tubulorum, vel adstrictionis momento adulteriora aditum obstruit: unde in arctissimis tubulis liquidorum massa subsistens mole sua, ardorem, & calorem pruri tum , & inflammationem producere poterit, quibus humo
res dissicilius adhuc fluentes, & magis coerciti frequenti
104쪽
8O mollecularum aggestione glandulas miliares in tubercula attollunt, & mora acriores facti, molestum scalpendi desiderium unc excitant. Couser supra Cop. V. q. XVI. Vt enim lanatae vestes detectae cuti impositae, partes, quas tangunt, si mili colore tingunt; Cap. VI. q. III. IV. ita Astis molleculis, quibus eaedem vestes armatae sent, transipirabili liquido dilutis , & eorpori ingestis, multa incommoda parere possunt.
Remedium ergo est, vestis, vel subucula permutatio. V. De conjecturis hactenus; nunc vero de praecedentis doctrinae confirmatione pauca trademus, observatione sequenti fulti. Mulier obscuri generis colicis doloribus a multo jam tepore coflictata, clim morbus inveterasceret, neque ullis auscultaret remediis, consilium a me petiit. Ipse autem ggrotantis inopiae coscius, malu oppugnaturus, no ea selegi remedia , quae
spledidis pharmacopolarum loculis vulgo efferuntur, & quae Infirmam certE ad summas Rei domesticae angustias conjecise sent: sed dedi operam, quantum in me fuit, ut ad auxilii genus sese converteret, quod & opere praetium facturum,& noxae inveteratae praesidium unicum soret. Itaque Laurσinteruω usum suadeo, aegramque jubeo , toti Abdomini eamdem ita circumducat vestem, ut nullus aeri pateret in gressus. Arripuit ergo illa Thoracem quemdam Durum comtoris nigri, qui sorte domi erat, quo imum ventrem con tegit , ductoque circum cingulo, arcte constrinxit. Quo facto, tormina remisere , sedatiaue dolorum tumultus, donec e Gfluxis aliquot diebus , denuo me acciri curaverit, nescio, quo de pruritu conquesta: nudari tunc Abdomen jubeo, & entibi totam ventris peripheriam, densissimis tuberculis miliaribus , 'calentibus, scalpentibusque obsitam: Hinc reperio intervalla pustularum rubra, & levi affecta phogosi offendo; Inde in Panuum, vel linteum jam corpore gestatum Ocul OS coniiciens , videbatur illud, qua aream imi ventris immediate contegeret, ita maculatus, ut niger, aterque pristinus comtor prorsus evanuerit. Quare, quis imposterum erit, qui rebene considerata addubitare velit, immania isthaec exanthemata, quae abdominalem Regionem fatigabant in nostra aegra,
ab Disar puriositas ex contextu subuculae derivatis, & in
105쪽
porositates externas abdominales ineuneatis conlectisque, ibi inde stagnantibus, nervosque vellicantibus suborta fuisseὶ Qus
mala utique vestir amotio potuisset avertere; quemadmodum revera imposterum praecavit candida, & nullo expressa colore vestis, quae ipsius aegrotantis abdomen cooperuit innoxie,
protegitque adhuc usque in hanc diem, selicissimo, iimplicissimo sanationis exitu; ope Gymnastici, ita dicam, remedii peractae. IVI. Devolvimur autem jam ad peculiares indispositiones,
quas retro vergens studor in cutis spiracula, ob dissicilem aliquando avolationem ex Duei vestitus superficie, corpori communicare potest. Et quidem imprimis, prae nimio siudoris e se fluxu, Ianea sudaria cuti propiora velut macerantur, atque idem sudor diutius quam par est in lauar contactu consistit: cum enim altius 8c velocius humidum lanae imbibant , nec qua liquorem exsiligunt, eadem ratione in aera dissipent, si, ut aquosius, & exuberans humor eodem semper emollito indumento circumfundatur, neque ullo flexu , fugaque pro
ripere sese ab topica vestis pernicie possit. Quamobrem perenni ac diutina infusione, eaque aliis atque aliis sudoris rivulis idem iidem renovata atque adaucta, desides in Murucancellis sudores non putrescent modo, sed in corpus relapsi, idem vitiabunt. Illud autem eveniet, vel i. quod majorem liquidi aquei copiam humoribus nostris infundant; unde rela xationis indicia, patentior ductulorum transipirantium diameter, selidorum inertia atque flacciditas, temperatio motus scaloris mitigatio, siccitatis medela, lentoris solutio; quo qui dem modo operantur emplastra . Vel quod a. in ista quiete,& siudoris, haerentia multa strigmenta ex lanae superficie jam
emollitae abradantur concursione mollecularum fortuita, &mutua earumdem cohaesione, externis culaneis meatibus cras
sitie sua & oleo sitate adhaereant, eosque se pra cutis supersi elem sordibus collectis conspurcent, obstipent, & humorum effluxum inhibeant; unde multa mala producuntur: Vel quod 3. diuturna abundantis sudationis inter lanae stamina perma-
106쪽
nentia vitium capiant, ni moveantur puri illi transpirationis
sontes, ad eout singularis inde morantis se dotis putredo oriatur, quae corpori animato ingesta, & liquidorum oceano mixta, tabifico contactu eadem maculare , & inficere poterit. VII. Quod si parcius solito culanea materia effundatur, quia sanguis humido spoliatur, phenomena tunc oriuntur adaueheinflammationis: calorem enim excitat una carni proxima, &sudorem prolicit, Cap. IV. q. III. I. a. q. cujus si materia deficit, liquida nimis agitantur, magis eX candescunt, tor rentur, citiusque in malignam transeunt qualitatem; praeterea
omne quidquid tenue est, exhalat , nihil nisi crassum , quod laboriosa vita siubigitur , intus relinquitur; sed de his in alia
occasione dicemus , infra ecp. IX. ubi De cautelis in usu Ianearum vestium adbib udis, sermonem instituemus. VIII. Humorum vitalium adauctam tenuitatem in febribus colliquativis bie q. I. crassu in viscidumque generare sudorem, nemo miretur , qui circumfusium cruori adipem , nimio aestu colliquescere, & qua data porta exire noverit: qui quidem oleosus humor, dum per circulationis semitas abripitur, tenuis; quando vero extra circuitus viam ejicitur, ut in summa cute, & in urina, denuo in massam cogitur, Sc glutinosor evadit. Hic ergo, quem dico humor, ubi primum ex-zeptus , atque obseptus laniar vallis est , iisdem conglutinatur ; sed crescente calore corporis, & impedito fluidioris portionis per contextum Dux egressu, solvitur iterum, & in
fluorem oleo sium calentem mutatur: qua ratione itinera
circulationis culanea vel intrare, vel acrimonia qua pollet vellicare, multisque modis afficere potest. Causa horum erit, lentior sudoris visciditas in Lanae superficie interclusa, eamque coeno quodam obliniens, ita ut licet tenuior portio a corporis subjeeta area erumpat , non possit illa tamen ultra , propter villorum ωνα impervium gluten, meare; quare subsistat necesse est , & in extremis culaneis sese occultet, quo oleosum crassum, pingueque lana suidum adjuvante calore resolvat, cuti, unde exierat, iterum ingerendum. IX. Salsedo autem jactu e curaneae, quae operimenti DNu
ginosi staminibus irretita supponitur, si sensibiles cutis tub
107쪽
los, unde manavit , contingat, periculum est; ne subitata canaliculorum constrictione liquidi cursum sufflamine ε , &vicinas partes inflammet , hic IV. V. quam primum ergo salibus quibuscumque sudore liquatis, Tegmina animalium in farciuntur , possunt eandem corrosivam labem in corporis animalis solida immittere; vel si stina haecce inquinamenta
sanguini immediate non communicentur, at saltem nervulos extremos occupare possunt , ibique exitialem vim suam si iis eminenter exercere, eos irritando, vicina loca rodendo, exulcerando , & corrumpendo. Sic uidores illorum, qui in Colcanti mineris laborant corrosi vi , & linteamiua exedentes observati adeo suerunt, ut in minutissimas molle culas facili
negotio discerpi possent; & sicubi ipsam cutim impeterent, ejusque minimis canaliculis insererentur, potenter vitiabant: Testis est Fridericus Homanum. Di J Porro familiare est Scorbuticis, sanguinem salibus muriaticis habere,quq pro n-de a corpore avolantia, H in Duc spatiola conjecta', ut vestimenta corrodunt, atque maculis contaminant; θὶ j. V. ita in poros proximae animatae cutis patulos ingressa, tu sanguinis lacum irrepunt, eumque coinquinant; vel parietibus it bulorum impacta exulcerationem intentant, unde vibices, ma-cuix , pruritur, dolor dic. De Phti eo autem sudore ita sentio, eum Mus ita foveri, ut post annos etiam sopitum in actum erumpat. Dum lucri gratia, vel parcendo sumptui , Plitisicis adstantes horum vestimenta clam surripiunt, & induunt sibi , phtisicum venenum inspirant incauti, quod cutis madore solutum , calore revivistens , osculis vitalibus receptum , ad sanguinis usque Oceanum pervadit, quem simili ferali natasmate afflat. Quod Eliu quam siepe damno suo experiuntur, qui spreta, vel occultata de industria hujusmodi eat sa, morbo jam adulto, ser6 medicinam parant. Quam inde ergo sancta, & salubris est, vestimentorum plitisico sudore, vel halitu insectorum combustio, ne quid de veneno hocce supersit, quod nimium confidentes fallat; & innocentes op-O a prim, - . fad D errat. de metamrin. mortis Tom. VI. s. m. a II. sequent. q. 7. IS.
108쪽
primat; quodque timorem , vel saltem prudentem suspicionem , etide surd Cap. V. Cap. XV. , num. 6. inserat. X. Contra vero, si animalis transpiratio biliosis, oleo sisque partibus ita turgeat, ut panni proxime ad cutem admoti fi- lamentis copiosior immoretur , periculum est, ne ibi longiori, quam par est, tempore se sistens, pravam indolem concipiat , & sanguini indigente transfundatur: inde enim obvium est deducere , affectus calidos culaneos , vel excretoriorum culaneorum varia incommoda in lanigeris, seu pannosii hominibus, quod inde eosdem conflictari certum si , calore , restiue , Varis , erisi late imo furunculis , propter diuturnum bilis incolatum , & eiusdem in culanea vascula remigrantis acredinem , vel inhibitae perspirationis moram . In summabiliosus iste humor, quocumque modo culaneas serimitas obsederit sive madore, sive halitu, sive circulantis lymphae adminiculo, pari prorsus ratione, guttularum tenuitate , fluiditatis motu, calore cutis quo Sstuat, mutua partium, quas tangit, fricatione, primo semper introducitur per poros minutissimos quidem , sed serme innumeros, quibus
cutis densi sit me pervia est,& permeabilis, quibus non modo intus soris, sed foris intus patet aditus, Verum ne bilis, huiusque pinguis tenacitas , istiusinodi intra vitalia ingressum dissicilem tibi reddat, cogita quae λ ad utilitatem emplastro rum, hic suprὰ q. VI., non levem olei vim admittentium,
quae idcirco ad tumores Mirro or, exontosis, gVmmsis ρος. in parte quadam particulari resolvenda feliciter admoventur; cogita quid in uvuruto mercuriali valeat axungia, quae utcumque crassior mollectilis mercurialibus sit, divisa tamen, &adtenuata, una sanguini adeo alte immittitur, ut male de industria, finita quavis frictione, extergas, quod cuti illitum a superest: adeo ut in plenioris Ddrargir 1 infortuniis , necesse sit, detrahere extemplo indusa omnia mercurio tincta , mutareque lecti lintea; imo si commode fieri possit mercurialem sorditiem, quae cuti inlis rescit , detergere , ne me curio intus furenti ca) tacitas serat suppetias. Cogita dein f J AWrue. δε morb. vruer. Tom. I. Lib. IV. tap. v III. q.
109쪽
BσMawDorum , quamvis tenacissimae Indolis, penetrandi in vascula Iactifera capillaria, exilissima, invisibilia i virtutem alibi a nobis demonstratam. σ) Cogita tandem bilis viscedianem non tantam esse, ut parte sua fluidiori non queat resolvi , & resbluta, corporis penetralia adire, praesertim si calor humidus accesserit bilem diluens, & magis perspirabilem reddens. Docet biliosus Duodeni intestini, & vesicula felleae color a transpirante bile: Docet eiusdem liquidi praestantia in resolvendis , detergendisque ulceribus glutinosis , callosis, sordidis, b) item in coecitate, & albugine curanda
ab humoribus crassis: Docet odor violaceus, ex a sumpta therebentina in urina absque mora conspicuus. Ut pN- inde dubitare nefas sit de reditu, & reductione partium . oleosarii biliosariique, panis indusiisque laneis implicitam, in liquida vitalia , dum ratione di ista adeo adtenuatur, ut aquae instar fluat, & cum aquosiori sudoris vehiculo intus resorbeam tur. Memini, Chirurgo, dum scrupulosi sis, d entericas , Somnino biliosas excretiones alvi, oculis propius perlustraret,& digitis idem iidem contrectaret dyssente ricum affectum su pervenisse: hausto scilicet, per salivae aeris cutisque itinera subtiliori biliosoque intasmate. XI. Verum enimvero non negaverim, bilem gestatis indusiis accrescere, itaut si identidem in culaneos ductus depluat, eosdem potivis oppleat, stipetque, quam permeet atque per vadat. Quod duplici de causa fieri opinamur. I. Ex acriori& vetustiori, ita dicam, ejusdem natura, ut in protracto i dusiorum laneorum usu contingit. Inde enim futurum est, ut molleculae bilio , dum vestis immediate cuti affricatur, ad pilorum latera, subtus cuticulam latenter illapis, forma
in conspicua cellulas reticularis plexus, in quas irrepunt, acredine sua suffodiant, & in papulas circumcirca fastigient: in de pusitata pruriginois rubrae, Agodeg, eras pelatodes hominesia istos
faJ Anima vers. de Phlisi in iuright de Monustum c. III. animadv. III. fbJ Boerbav. de siris. Medio. stari. III. lib. III.
110쪽
istos sellicitantes, angentes, & somno prohibentes. 2. Ex tenacitate si imma excretionis hujusce bilio is, quae tamquam simplex viscidum cutem infercit, ejusdemque spiramenta densat, quibus pertusa est, unde stuppressa persipiratio biliosii r erementi , quod ab hi sce emissariis praeclusium intra corpus jam retinetur, & retentum liquidis iter agentibus molitur insidias, idque vel cruoris celeritatem intendendo, vel febres biliosas producendo, vel alia consimilia mala patrando,
non eventura certe, si circulationis motu pingue abreptum, eadem culanea via sordibus biliosis nequaquam scatente, latenter evanesceret, taciteque sine objecta, & reflectente lauea amicula, in auras exhalare disipergique posset. In lii sice ergo casibus corporis cultus ac vestium mundities commendanda. Dum enim linteamina, & quodcumque linteorum genus biliosb excremento, adiposisque partibus sordida, & inebriata corpori detrahuntur, cessat causa humorem unguinosum perspiratum prohibens, siuggerens, porosque cutis in farciens. Et dum ex alia parte in farctus cuticularis a sorditie biliosa dulcis aquae lavacro eluitur , cutisque summa probe curatur, exhalatio animalis in viam redit, abestque periculum , nequa bilis portio in cute reliqua praedicta infortunia multiplicet, vel aequo diutius protrahat. Ita unctio Athletarum in Palaestris immoderatum sudorem comprimebat. c)XII. Progredimur jam ad ultimum contaminatae transpirationis vitium, quod in foetore supra diximus consistere. Nef. I. Quacumque ratione transiudans per cutis meatus transpirabile male oleat, cavendum est, ne denuo in sanguinem retrogressum eumdem magis coinquinet , & certius quc in si libera sui exhalatione evanescat in auras. Porro in casti de quo agitur, & ubi eodem indusio Ianeo vestimur amici murque, non levis subesse videtur scrupulus, halitum nempe putridum diu latiare in villis Ianeis posse, & accedente intromissionis causa, in sanguinem reduci: simili prorsius ratione, qua odore imbuta Iana eumdem diu servat, atque threrebrutina ore sumpta, lotio odorem violaceum extemplo