장음표시 사용
131쪽
Jrritatione orirentur; xii. num. I. sed multo deteriores essectus praedicta animalcula in sanis corporibus producunt. Dum enim stimulo suo cutis stamina sauciant punguntque, non sO
llim , ut credidit etiam Laucissus, a) ovilla sua ibidem ad
incubationem deponunt, verum etiam per immissos aculeos, R infli ista vulnuscula virus partem semper infundunt, quae hummores praecipue culaneos afficiat, atque contaminet, & dein contigua loca inflammet, erodat, exulceret. Neque illud in Medicina novum est, virus scilicet conceptum singularis ingenii esse humorem, vel liquidum intra corpus receptum, & per morsum, sive vulnusculum quacumque ratione factum in sanguinem delatum. Constat enim, variolas pure pauculo e pumstulis extracto, & incisae cuti instillato; P siem, tabo ex bubonibus manante , & vulneri cujusvis animalis inserto, b) fcabiem aut lictenes ichore quod e cute morbosa depluit, & sanae cuti infigitur; hydro obiam fulva canis rabidi in demo
sana partem intromissa, aegritudinem tandem, quam Tarantu-ila infert, humore quem hocce ρbc fugium punctura in cutem introducit, ceu sermentis totidem peculiaribus in corpora fanorum traduci; unde conjicere possumus, laneos habitus ita verminosos subditis hominum corporibus, permixtione quoque pissis cujusdam, succive exitialis, obesse plurimum posse. 3. Neque ad instillationem Cirsis requiritur, ut ferale liquidum , quod interula v. g. Duer, eaque fumanti cuti obvoluta, praefatis vermiculis morsum minantibus, turgida gerit, in sanguinem usque, inque nervorum cavitates permeet ; sed su D scit, ut seclusa etiam omni cum vitali liquido misceta eaS ulla das contaminet, & eodem halitu afflet, in quibus primo velut irretitur virulentia ejaculati succi, & intra quas constantem nidum sibi peperit, ultra quem pervadere certa quidem analogia prohibetur. Quippe non desunt in re Medica exempla, quibus edocemur, inter certa venena, humoresque certos, certam quoque reperiri proportionem. Sic venenum Θ νθο-bicum XII. min. a. sali Vae, venenum variolosum, puri . pustularum , venenum viperinum humori selleo, qui ad radices den-R I tium
132쪽
tium uncinatorum latet &er , tamquam propriis reticulis rei inetur, alioque transabeunt: a) Sic, ne logias ab instituto nostro digrediamur, Cutex tinnulus non morsiu nocet tantum, verum etiam verisimile est, b) sanguinem in vicinia circulantem , quem primo irrepit, fluidiorem reddere , eique venenati limquoris non nihil inspirare. Non ergo mirandum esse, si in cu-taneam provinciam animalculorum cohors, qua flocculis iud xx Dux consertim interspersa aluntur, vim suam eatenuS CXC Cent, quatenus nescio quid humoris venefici indigenis cutis liquidis inferunt, unde cutis varita morbois affectiones oriri s elle possunt.' q. Obvium hinc est, vanum Delicatu orum metum aspicere, qui, dum vestitum Leturum, vel ex gossipio contextum sibi nudis apponunt, stimulo, quem rudior,& magis constipatus villus creat, admoniti; imo interdum, nescio quo pruritu externo, scalpendique voluntate perculsi, & sursurum inde squammularumque abrasione perterriti, non modo de deponenda
veste illico cogitant, sed eamdem subito extrae tam infami contagii nota sugillent, quasi illius indumenti ope malignum
aliquod virus latitans Prius, nunc autem eX tricatum conceperint ; quasi omni teterrima scabie imbutam vestem imprudenter sibi obduxerint. Absint, inquam, vana haecce terriculamen ta , quae ut somniantium Hypocondriacorum mentes summopere angunt, ita nulla argumentatione opus est ut rejiciantur. Loquor enim de imaginaria aliquorum assectione. Munda enim interdum est eorum cutis; munda vestis suscepta, & nitidae cuti adjuncta; munda intus labentia liquida, munda vascula, per quae jugi lapsu pererrant. Cerebrum tantum in hujusce stem peramenti hominibus laborat, abnormis est spirituum motus, qui exleges ubique vagantes, inconditas ideas intra seu orium excitant: Verbo, immundis tetrisque id eis tota eorumdem veluti absorpta jacet mens; quo fit, ut lexissi naa in partibus externis creata molestia, qualem concitare solent Musr c utes, cuticulares papillas nerveas asperius contreetantes, si bito
133쪽
bit6 animos demittant , despondeant, sngantque, ut adagio dicitur, hostem quem fersunt. Simile quid accidit in ceteris venenis, quibuscia virosus latex, que Iuuer vestis tritae & muccidae inquilina erudiant animalcula , comparari potest, XII. num. 2.3. quaeque menti potius, quam corpori obsunt aliquando. Audiamus Zaccaria w Putnerum: a) Raro pirulentur es , inquit, forpionis morsus; nec rabidi animalis morsum Θ opbobI sequitur Θαc enim res plures decepisse videtur , qui parii generis , pari fur medicamentis, di aliis ouxiliis, quibus in hisce casibus usi sunt , multum tribuerunt plures , qui exinani per usioue eandem curaudi rationem ingressi sunt , δε-
ceperunt; ope enim aliisque persuaserunt , ip medicamentis a Putos fuisse , etiam flue iis incorrupta Ganitate fuissent.
S. Proximum est , ut posse animata corpuscula computrescentis continua in sudatione vestitus partus, extrinsecus, intro sub cutem serri paucis comprobemus. Quid enim obstat, quominus pusilla illa animalcula aciem visus effugientia ovula sua , infinite etiam exilia , abscondant , quae semel inflicti vulnusiculi itinere, x m. num. 2., intro ac a viam cum liquidorum pergant molet Quid impedit, quin patentia in cutis soramina tanto facilius delabantur , quanto viva isthaec ostiolata, latiora suerint illorum corpusculis Θ Quin vermiculari, Se insito motu gradientia, in exiguissimos cutis canaliculos, & exhausto suetoque liquido vacuos sertim irrepant ξ Non video sane cur illud negari possit vel debeat, maxime si ad ea , quae de Dra-guucuias , Crinonibuι , & Cironibus vermiculorum cuti innascentium nomina) in Medicorum libris proseruntur, attendas. L 'agunculi enim vera animalcula sunt, quidquid dixerit Aibro res Pareus , quae crura hominum adoriuntur ita , ut
si quando per convolutam acum soras avocentur, eorumdem vel minimum frustulti in in vasis relinquatur, nulla curationis
spes affulgeat; argumento scilicet, Infecta esse , quae sive integra , sive discissa fuerint , aliorum Infector more sc) vitam perennant , neque vim suo spoliantur. Quod uones ,
134쪽
Vel Comedones dictos spectat, quos primus omnium se observasse gloriatur Poreus, faJ vel quos ad vivum saltem depinxit
minuterus, fbJ videntur tales esse, quae internum corporis emunctorium tamquam proprium domicilium sibi arrogent; pla ne ut si Infantes contabescentes paulatim insem nes redditi ,
in balneo rite tractentur, praefati vermes veluti automata densa e poris corporis promineant; quae quidem corpora, micro scopii interventu , pro veris animalculis loca culanea inhabitantibus merito habentur. Siroues autem, seu Groues, Ver
miculi sunt miniit , quasi pediculares, in pustulis serosis prurientibus stib cuticula manuum imprimis, & pedum subsistentes. XJ Tandem scabiosi vermiculi facile visibiles, vide suprasi. IX., cutem non tantum conssidere videntur, inque pia
gulis delitescere , quin longius & ulterius spatium emensi , in sanguinem ascendunt, quod in re tropulsa fabie contagiosa videre est. Hanc autem nostram considerationem fulcire videtur nonnullis admissa animadverso de vermiustioue sanguinis in peste, O J cujus seminium sunt virulentissimi vermes. Confirmat aliorum experimentum, in sanguine febrientium infinitam Propemodum seriem vermiculorum reperientium. feJ Oilen dunt tandem alti, & adolescentes, & residentes in cordis vru
triculo anteriori interdum vermiculi. Ut proinde nulli
dubium videri debeat, vermiculos in contemerata a longo usu, pollutaque jam Laus evolutos, vel subtus cutem ex ovillis jam editos, absque ulla universali causa, atque insonte plerumque singulari illa aerea cimon burra cutem spoliatam obvolvente, per corium hominis porosum & villo sum, utpote minutissima, in sanguinem elabi, cujus succis potissimum gaudent, atque pascuntur: Vel detrita horum animalculorum corpora, & in tabum versa, cumque aliis demortuis confusa, & numquam intermissa liquidorum hac illac discurrentium agitatione concussa, Per coecos denuo cutis meatus, vel alias sensibiliores vias, cer
135쪽
tas aliquas crisies in morbis moliri poterunt, quae Put causas obscurioris effectus , ita intellectu difficiliores erunt; mirant bus interea Medentibus, egregiam Natura: Vim, ejusque in defessam in morbis abigendis solertiam, neque omnibus notas curationis vias, quibus morborum intricatiorem aliquando causam, multo perplexiori conamine , seliei adeo sydere iubactam eliminat.
136쪽
CAPUT I DE RELIQUIS EX IMPRUDENTI
D menti Lanei usu Valetudinis voxis. Jae Dareo indumento diu protectis solent
mala accidere , humero multa , & naturae
dissimilia sunt, quorum nonnulla cuti immediate insident,& velut toti externo corpori communia habentur; pleraque determinatae corporis parti , quae lana Xylove contecta fovetur , tantum propria sunt, eamque peculiari noxae genere aiscere solent. Hactenus, sepro rei dignitate paucis de infortuniis pertractavimus, quae sive Medentis culpa , si ve Infirmi intemperantia , una priec in ctis evenire solent Nunc paulo susius delictorum genera per sequemur, quae in usu vestimentorum laneorum , psu norum equamlibet corporis partem contingentium observari solent , &poenas , quas ex illa se induendi' ratione luere corpus in illa parte tecta solaque solet. Cum enim nihil in praxi occurrat , quod ex omni parte a periculo tutum sit; inde simul evenit , ut innocentissimum hujusce generis vestimentum, quamvis ab omni noXa Vacare videatur , perutilia tamen, & salutaria mΟ-nita in Medente adsciscat sibi , quorum ope obortis forte malis , vel e natis qnibusdam corporis molestiis , cito mederi , Vel consulere possit. Itaque operae pretium est, non latentes modo causas Iunia tam sispe viru insectae, sordidM vermium prole
137쪽
scatentis antea percepisse; vide input antecedem ora. ρ sim; verum etiam modum simul indicare, quo imposterum cavaletudinis detrimenta cavere liceat, quae ab inconsulta Icu a convestione, vel ab imprudenti pannorum ordinatione, Infirmos, Valetudinarios tenent. AEgrotantem enim & Medicum attendere in hac re debemus. Priorem, ut qui spre iis Letur incommodis temere S inconsulte se gerat. Posteriorem, ut qui ad aegrorum, qui se illius fidei dedere, temperiem statumque; ad Isuae, quam super induendam jubet, latentia sorte infausta seminia; ad tempus, ad locum , adque cetera adiuitista satis caute in is hoc indumentorum gene
II. Rarum, ne dicam rarissimum, est, hominem, quo seip sum semel induit, operimentum numquam deponere, nisi abjectissimos illos de Plebe excipias, vel non nullos Poenitentes, de quibus supra mentionem injecimus. δερ. v III. q. v. Sicubi ergo id ipsum acciderit, cavendum quam maxi- est, ut quam citissime fieri possit , immundae vestes corpori detrahantur. Dum enim eodena munimento, prssertim lauro,
calide ambiuntur corpora, & sub eodem tegmine moventur , necessarium est Ape illa multumque sudare , & illuvie, multisque sordibus obsideri. Haec dum cutim undequaque Occupant , progressu temporis non setiam constipandis obstruendisque porulis valent, non selum variis, perniciosisque sibi
interna tutis particulis vias, cavitates, vasaque paene omnia in extimo colatorio conspurcant; non Qtum calore humido e corporis superficie manante cutaneas , & nausculosas fibras laxas, & flaccidas reddunt, atque excretionem, quae in cute peragitur, valde & usque ad excessum interdum adaugent: verum etiam aptum hominem effciunt , cui exterius per ae rem sparsa halituosa miasmata facilius inhaerescant, sicque a toti corpori tradantur. Quod ipsium tanto facilius succedet, qu6 per continuam corporis contermini ad male olentem subuculam motitationem, Duc superficies multis in locis dehiscat, deteratur, & ampliora spatia offerat, quo putridos,&diversi generis aereos vapores altius attollat. Inde ex hujus
modi pravi aeris per dilatata contextus lanei spiracula in sinu
138쪽
I I tione fluida , ae solida objecta cutis , atque denudatae enervantur, R de impresso motu multum remittunt; vel e contra validius premuntur, atque constringuntur, quod perinde est, ac si libera ibidem perspiratio repelleretur; vel tandem in illa serditie Du et, variae humorum colligustiouer, labi eu-tic, & vitiois fermentationes excitantur, quibus sta tina, a Gfluenti aeri, & cuti ad nato vitium induci possit: prout ni mirum libere δc prompte excurrens in corpus per lauror hiuleos pannos aera elaterio desectum, vel pondere adauctum, vel consistentia crassitus , vel immixtorum corporum praesentia morbidum evaserit. Ea via deterrimi morbi Postulares, episemic/, vitiatam aeris temperiem agnos centes , multo facilius in sanorum corpora traducuntur, quam si aer continuo corpori adstans, idem iidem mutaretur, 3 cutiS numquam satis commendanda purgandae cura haud negligeretur. Sic enim circum tegens interne laua haud ignobilem locum , inter conservatorne facultatis partes sibi vendicabit, dum caute , prudenterque, & pro ratione loci temporisque usurpata,& ad avertendos futuros ex torpente culanea excretione morbos, & ad custodiendam praesentem sanitatem, & ad valetudinarios reficiendos incredibilem utilitatem afferre valet, prout nos uberrime demonstraturi sumus, ubi haec infra distincto Capite declarabimus. Hinc de vestium mutatione quod cecinit Autouim Felici, sa) idem laneis indumentis aptari merit6 poterit; sic enim habet ille: Pallia crofa decent, Boreor dum spirat tuiquus, Dumque Aufer sterflat, pallia laxet de suo.
Lux eadem tenues poscit mod) fervida vester, Frigida mox eadem tellera de a petit. More nec errcutis fur est lucedere beluc , Unica suam vestir non pariauda tegit,. Hac tegitur , fuerint seu tempora fervida messis T Zivής , fuerit seu gluciatu Dems. III. Si ergo ea vera sunt, duo praesidia adversus pendentes inde II.) pravos hujusce vestitus effectus nobis concessa
139쪽
sunt: alterum, ut indusia huiusmodi Ianes, quae sudo rem
multum exceperunt, & aerem multigenum admiserunt, crebro demantur: alterum vero, ut, data Occasione, corpora
Iana spolientur, spoliata laventur saepe , mundenturque . Dici vix potest, quantum illa bina auxili a militum in castris degentium Hominum genus, cui vix interdum copia ffciens renovandae vestis datur dy sanitati conserant. Dum enim in urbe commorantur, vestes exuant, dormiantque in
lecto, sicque abactis vestibus semper aliquantulum hac illac moveantur; ut mundi ab contracto pellicuis squallore sant,& corpus magis perspirabile reddant. Dum vero militari exercitio incumbunt , ne ejusdem longo operimenti usu morbos sibi pariant, horis subsicivis detergendo mundandoque corpori studeant , & sese idem iidem abluant, ac sibi perfricent membra, perungantque se aliqua a) pingui substantia, ut insit as, vel adventitias aeris externi impurique noxas declinent. Proficuam hujusmodi tegminis lanei frequentem innovatio nem experiuntur Religiosi , quibus solemne est, subuculam ex Mns, interdum constipata, diu noctuque nudae carni apprimere: incuriae enim sive negligentiae in vestis depositione dare poenas solent, quod eorum cutis numquam puro aerere socii lata, & eadem pannosa tela obvoluta, pustulis varii generis conflictetur . eoufer supra cap. VII. Tanti est vestimentorum, praecipue quae lanam accipiunt, crebra mutatio ad sanitatem lIU. Tuta hactenus adversus madidae, & putrido sudore emollitae Ionae noxas remedia praescripsimus; ast paulo major cautio requiritur, ne corpori calenti vestimenta ex lsus con secta citius quam par est decedant. Solent enim quamplurimi, aurae frigidiusculae captandae desiderio flagrantes , sese subito denudare, vesteque abjicere; sed non impune semper. Cum enim labore, exercitio, vel pilose Icuae stimulo, externa hominis periplis ria ferveat , & in hanc plenius celeriusque liquidum seratur, largius quoque per sudoris sora-
taJ Portius ibid. de Milit. In eoir. Capite I. q. VII- p.
m. Iq. a I. Item Cap. IV. q. X.
140쪽
mina erupturum; nihil perniciosius esse potest, quam subita illius suppressio. Atque si ex Sauctorio habemus , Ob c rem 'gidum supervenientem catori , usibus denudatum , minus duabus libris eire iter diei cursu perspirare solere a) Multo majorem sane insensibilis difflationis imminutionem experietur, si sudario Muro cito sese spoliaverit; tum quod in genere omnis prepes mutatio, desuetudo noxia censeatur, & si quid mutandum in valetudine, sensim a more decedendum sit; tum quod cutis lana diu tectς, & quasi madentis vascula laxiora, & flaccidiora cum sint, debiliora ea ratione evaserint, quana si indusio Hurs materia fa- eto protegerentur. Proinde ut prohibita perspiratio, ex im-
rovisa frigiditate, magis nocet debilibus, quam robustis;
bJ sic externa cutis asperitati Duc assueta, seu quod eodem recidit , aeris injuriis minus obnoxia , easdem xgerrim S seri, & non absque sanitatis discrimine. Quippe ab isto
nudoque aeris incursiu, dum nulla interjecta mora in obviam , & aestuantem cutem irrumpit, pori cut anet, iisque subiacentia vaseula continu6 aretantur, constringuntur, & liquida contenta contractionis impetu aliorsum depellunt; vel si retinent, stagnant illa, cumque canaliculis suis concrescent. Utroque de nomine suturum est, ut cohibita i m perceptibili Sanctoricus perspiratione, liquidorum moles adaucta in vasis, in loca corporis minus resistentia irruat , ut encephalon, vel per alia sensibilia machinae colatoria exitum quaerat, vel in sangui Veliorum systemate circulans, in euehemerem, vel aliam morbosam indolem degeneret. Non inepte ergo te cum hisce hominibus geras, si post hujusmodi errorem in vestitu commissilin, ad praecavendas humorum me optiner ad interiora, & avertendas eorumdem in curaneis canaliculis tristes stases, cutem cito perfricari iubeas, aegrum ad ignem succensum se fovere, eidem que strigilem aliquam siccam supersterni: sic dato intus etiam calido, &aromatico vehiculo juxta siuperius a nobis dicta Cap. III. q.