장음표시 사용
121쪽
soveat verna culorum laeundationi Aventem; Me q. II. sive
quod matres, nescio quam in putredine dulcedinem invenienteS , ad hanc allectae convolent , atque in putrefactis corporibus subsistant , nidumque suis ovillis seligandi. Certe verminosium genus non causia, sed effectus rei, quae corrumpi tur, existere videtur; qua de re constulatur caput nostrum
de Pse infra cop. XI. - . 'IV. A longo tempore gestata indumenta quaecumque, praecipue Vero Ioneo, S. bombicina, in illa diuturna hominis sudatione semper macerata, tandem tabescere posse, nemo non videt. De Sericis opificiis ob foetorem nocentibus, sic ad L--
ei um scribit Bartholomaeus Traversarius 1 G σὰ ista smerVVt series opificia, qua odore gravi Pisaurientium saluti Mut reor, mutuopere a perfabantur; utivam pergit σ impo- serum hujusmodi ars longe a Civitate ablegaretur: urbsuum euim aerem a noxiis iucoctorum , corruptorumque bomocummi matibus vindustum cerneremur. ,, Hactenus ille. Putredo
autem Infectorum exclusioni favet. II. III.) Dum in Turmis,
Gastrisque, ob inhumata animalium hominumque cadavera, saetor immanis exoritur, en tibi muscarum , ceterorumque in animalculorum optimum sanguinem hominis sugentium tur bam . Dum idem pannosus miles a deponenda veste, multis sorte concurrentibus, prohibetur, sordes generantur, im munda vestimenta evadunt, corpus redditur minus transpi rabile; hinc in propria sivi atmosphaera numquam renovata con tinetur sordidata vestis, emanantes expirationes stuccidarum que purgamenta adaugentur; inde habebunt Infecta tot oidos, in quibus ovulorum incubationi vacare possint, inde minjor suturus est vermiculorum proventus, & abundantior pediculorum ad crines pilosque nidificantium copia; & ex his se . terum vermiculorum uberior multiplicatio, frequentius & ob f*torem nares militis infestantur, & ex squallore vestium putrida pellis, auimalculorum aculeis vulnerata multis modis a se ficitur . Quamobrem qui de militis in Gastris sanitate tuenda. scripserunt, Palliorum lacernarumque internarum mutationes
122쪽
magni faciunt , neque immerito. Vide Portium; sa) consulant tir item ea quae supr1 diximus in hanc rem. cap. v m. q. 1 v. sequent. Quod dein sordes cuti innascentes vermiculorum generationi conserant, si experientia destituaris , at salteir , Doctissimi Frideries in anni , egregio dicto ausculta: ait enim: ,, Qui ver6 ex omissa lotione, vermiculos in cute mo- is natorum generari statuunt, quos Comedones vocant, mari gnamque boni nutrimenti partem subtrahere credunt; hi ,, me eo adducere non possunt, ut ipsis penitus fidem tri- buam, quia novam hanc adsertionem sufficienti experienis tia nondum satis habeo confirmatam.,, b) Hactenus vir Ille , cujus candidam consessionem oppido demiror, similique ratione persuasum habeo, aliter illum loquutum fuisse, si experimenta a nobis infra recitanda, infra v I. v M. eXplorata
habuisset, vel ab aliis fideliter enarrata legilset, & attente perlecta, ut solent prudentiores Medici, comprobasset. V. Belle, & invicte huc usque regeret forte aliquis; sed quis vel parum sanae spergetJ mentis est , qui lauram, Xylinamque subuculam semel indutus , eam nonnisi transacto longo temporis intervallo deponat, patiaturque, uberem adeo pediculorum segetem suo sudario innasci ξ Et nonne magis
expediat , finquiesJ inter fabulas , vel potius Vigilantium simnia referre istius modi vermiculorum nidificationem, cum nulla experientia confirmetur , quin potius contraria observa-:tione refellitur Z Verum hasce ὸifficultates imprς sentiarum idiluere, nostri officii est atque institui 1, cum alioquin nono levem nostrie opinioni labem inferrent, atque oriundam i de sanam , de vestium mutatione ubique necessaria , thera pe- - jam non parum infirmarent. Et quidem ut quod primo loco propositum est, dubio occurram , noni is certe sum, qui omnes Mortales adeo dementes esse existimem , ut incommoda, quamvis levia, sanitatis omni quo possitit studio avertere , Ac ab se amovere non adnitantur : Sed certissima, & crebriori experientia edoctus ut quisque socordiae aliquorum gnarus,
a) de militiis, tom. II. pari. III. cap. v. p. m. 74. b Idem de tabe infautum tom. III. V. v I I. cap I H. s. m. 89-
123쪽
testari possum; Nonnullos reperiri, quos nulla tuendae propriae valetudinis tangit cura ; qur non modo effusissimis habenis, in qusque fla sitiorum genera sponte ruere gestiunt; verum etiam belluarum ad instar, si non hi see Brutis stultiores) effractis omnibus die teticis legibus , vitam arbitratu suo componunt, hi sunt, quos vel gulae irritamenta alliciunt, vel torpentissimum ocium esse minat, vel placidissimus, & pinguis
somnus opprimit; vel quos nulla vitae oblectamenta percellul, nullive casius commovent: hi sunt, qui ut semper, Suum ad instar, caeno suorum vitiorum immerguntur, sic eodem vestium inquinamento eonspurcati diutissime jacent. Sed quid amplius moror Z Quosdam , inter praecipue Plebejos reperire est, qui omnibus infortuniis vexati, nisi thoracem unum laurum gestandi opportunitatem non habent, neque cutis munditiei
studere volunt. Illis enim , dum vilissimis operibus addicti , Omnia promiscue putrida tractant, & si qui sint, qui laniona Nices sullinent; his enim inquam sudore foetido, & putrida
sorditie incrustata indumenta, noxium non modo Virus Cru
ctant, sed & infestis aculeis armata gignunt animalia, quae in Miserorum corpora densissimis agminibus involant. Quid au et em dicam de Viris singulari, & eximia virtute praeditis, quibus semel injecta strigilis lanea ad operimentum corporis, vel CX voto electa, vel ps nitentia ultro suscepta, vel ex instit io Religionis admissa , ita immutata intactaque , & ad culini quasi immobilis manet, ut inconfutilis esse videaturi Quid tibi videtur Z Dubitas ne futurum inde ut in putrescenti tali
amictu, post diuturnum tempus, concurrente cutis calore humido, novae Rerum mixturae fiant, sermentationes putrefactivae oriantur, Rerum semina, Insectulorumque Ovula undequaque vagantia per orbem , & velaminis villosio illapsa contextui, & ibidem detenta, sola foecundentur , & sui generis animalcula pariant Z Dubitas rebus se stantibus fore , suturae ut se tum primordia, fertili in ovulo torpida , & inertia
prius, nunc excitentur, fermententur, ac veluti primam vitae auram , calore illo putrefaciente , eisdem futuris animalibus inspirent λ Certe non dubitabis , neque ullam umquam laesitationem movebis, modo ad nostram, quae mOX sequitur
124쪽
IIo experientiam sedulus attendas
VI. Cum enim utroque de genere hominum, quos nunc memoravimus, fV.J subulcularum, Vel aliorum vestimentorum Murorum, quae nudo lam corpori diutissime inhaeserant, portiones palmi unius sumpsissem; neque nudis Oculis, quantum aciem visus intenderem, ulla pediculorum, acarorum , vel aliorum exilissimorum anim lculorum vestigia in ea Pannorum Ora reperirem, quae libere cutim denudatam subditamque operiens , exhalatum recipiebat: Animum subit aliud periculum tentandi. Anceps enim haerebat experientis animus , haererent ne ulla in pra dictis Interularum laciniis animantium ovula; vel potius jam affixa linis, & in proprio velut
nido posita calorem expectarent excludentem Z Neque certum mihi exploratumque erat, utrum in Pannorum illorum fimbriis evoluta jam animalcula essent, quaeque micro scopii adminiculum exigerent , ac illorum tantum ovula reperirentur, non in lucem adhuc edita, animalcula continentia. Ergo dum in dubio est animus, & paulo momento huc illuc impellitur, lacinias binas, quas dixi, jam numquam intermittente sedore imbutas, & putrefactivis hominum serdidorum effluviis jam diutissime maceratas lagenae vitreae indidi, ii jusque foramen exacte clausi, ne qua, de illapsu Ovulorum , quae in aere natant, eorumque ingressu suspicio daretur ulla. Ita instructam lagenam calori simi, quod ad manus esset, impositi , & post circiter viginti quatuor horarum spatium eam intuens, atque diligenter observans, vidi, jucundum dictu,
sed multo jucundius visuJ vidi, inquam, nulla adhibita len
te , ins nitam propemodum In sectulorum steturam , quartii nonnulla alas jam adepta, hac illac in fundo lagenae obvolitarent, inque socia insilirent: non absimili ratione, qua dum camarina movetur, vel dimovetur lapides, qui senti situ purgamentis , viarumque serdidis excrementis diutissime super incubuerunt, innumerabilium papiliouum agmen erumpit , Ain adstantium faciem & oculos impetit. VII. Diversum tamen nostrum ab doctissimi Lancisii tentamine, variumque esse, facile liquet binas experientias con- erenti. Ille enim vir partem lanei, aut Sossipini Panni ce-
125쪽
IO Iirato linteo contegit, complicavitque ; alteram vero explicatam libero aeri ad Regionem, in quam ex palude ventus spim raret, exposuit: Hinc apertis, evolutisque utrisque panni seg- mentis, vidit micro scopio partem illam tantum, quae evolueta paludis verminosis halitus libere excipiebat, plenam vermibus diversarum figurarum; contra vero portionem panni Ce rata tela contediam, nullis prorsus scedatam vermibus, vel ovulis deprehendit. In nostro autem experimento v i.J Indu'sorum superscies, qua cutem hominis contegebat, vermicu iis referta apparuit, dum adversa panni portio nulla Insecto .rum vestigia ostenderet: argumento certi ssimo, quemadmodum eX palude quaquavorsium in Lauci suo experimento, fa-Vente vento, Insediorum ovula cum ceteris effluviis panni por
tioni subdiali exeuntia admovebantur, intacta alia portione, sic in nostro experimento, ex male lanati hominis habitu, vel aliorsum advecta ovula , in Ianam , praesertim pilosiam , Vill Hana , porosanaque subito illapsa, arcti iisque inter x illos detenta, & assidua commoratione ibidem velut in hospitio sola suisse , ut tandem adjuvante smi humido calore , ruptis corticibus involucrisque in lucem eruperint. Accedit aliud in ter gemina pericula discrimen : Siquidem ex animadversione
Summi Istucissi liquet, vermiculos, qui aperta phiala mi
etabili agilitate movebantur, mox eadem diligentissime per ce ram , quam dicunt His cuicum, clausa, brevi motum omnem amisisset e contra nobis observantibus videre non antea animalculorum ex Dueu portione evolantium motum contigit, quam ubi exae te obfirmata laguncula, justum ovulorum ut vi debatur tempus, exclusioni concessimus. VIII. Equidem similes experimento nostro observationes occurrunt, quae ratiocinio praedicto fidem facere videntur. His-
ρον bi flores contusios primum, mox ampullae immissos, si in eodem loco rite clauso per aliquot septimanas alservas, infinita propemodum Lusitas agilissima cernes, quae post duos dies
in totidem ebr Ualides vertuntur, ex quibus ruptis eXuviis Pa-
pluones diversicolores exeunt ; bJ Dum persecte maturi, &
126쪽
put re scere iam incipientes, Fungi intra phialam reconduntur, quae Solis radios libere excipiat, nigris animalculis pleni reperiuntur. Quin putrida jam fungorum substantia liquidum invasis fiundo alerrimum, & verum atramentum reliquit, quam plurium Insectorum seminarium. DcJ Praeterea ex inclusis intra vitrum quorumdam animalium iacibus , omni aer inhibito aditu, innumeram Acurorum, propter corporis exiguitatem,
prolem vidimus ortam, post Leveuoelium, bi quae diversia figura, & agilitate praedita in libero vastuli spatio ultro citroque moverentur. Quamobre ex cum intercluse omni aeri in
hisce experimentis via liquido pateat, nulla, fluidi illius ope, adferri de foris potuisse animalcula ovisera superest ut dic
mus, putrefactionem velut matricem quamdam suo calore ov la quacumque de causa ad se allicere, alleista in incubatum exercere, & sola suo tempore excudere ad sobolem. Quid ergo mirum, si inhaerenti vestium lauearum, quae rarisset me exuuntur, psdori, & squaliori quadam mutrum electione semmina animata irretianturi Ex quibus dein silio tempore sui ge neris vermes propullulent, & mira foecunditate propagentur Quid opus est aeris hic commercium comministi, cum con
stet, absque illo nihilominus concipi animalcula, & in auras itales erumpere posset IX. Fac autem, dicta hactenus, OvII. v .J non ea, quam proposuimus, ratione sese habere: fac de oblcuri sis ima hic quaestions agi, quae soran numqnam solvetur: fac non modo rara esse illa, quae a nobis vise sent, sed & eadem dubia, vel saltem difficili experientia, comperta: fac demum, si lubet, meras nugas esse, si nugae sunt, quae sensus ipse Judex decernit neque ad veri speciem alis aptae conflicta: quid tum ZAn vestes, tunicasque sordida illuvie 'vallidas incultis & horride viventibus umquam detraxisti, vel detractas exutasque umquam vidistit Nonne in istiusmodi hominum spoliis foetore gravibus numerosa pullities animalculorum cernitur, agillimo-
127쪽
rum, vivacium, multiplici prole foetifieantium, quae semel ad-naissa, & aliquo calore sola multa progenie sobolescanti Nonne , si acutius inspicias, & microsicopii praesidio utaris, diversam illorum naturam a stedicu orum eise comperies, qui ad piriorum interstitia , ad crinium vacuola, & in vestium stamine vulgo nidificant Z Certe si fides micro spopio adhibenda, &quam experientiae nostrae candide expositae deberi, nullus dubito, insecta illa, de quibus in superioribus prolatum est, hic q. VI. aspicientibus nobis, & attentissime perlustrantibus pati nosorum laciniam, in qua delitescebant, non pediculorum vul
garium , non culicum , non scarorum, non tinearum, non
ter Buzm partum pullationemque, sed peculiarem foeturam,& singularem speciem, corporisque armaturam reserre visa
sunt: non absimilem illi, qstae in uecsbi r vermiculis animadvertitur , & qui delineati prostant in Bianebi figuris. Da JEt sane , quantum memini, homines illi, quos vidi, & exuere squallida tunica lanea iam a longo tempore gestata, & carni nudatae superimposita ad capienda pericula debui, cutis universali pruritu scobios tentabatur, ut inter scalpendum sursu reae squam mulae unaique ex eorum cute abrasae deciderent.
Porro dari vermiculos scabis os peculiaris naturae, & determis natae fabricae, quos Itali Pulicetia vocant, post memoratum Bion bi bJ nemo in dubium revocare potest; praesertim cum videamus in praxi, retropulsam scabiem, adhibito Scabiosi operimento, certius seras prolici, quam remediis ingestis; aliquas dein scabies contagio a vestibus suscepto contrahi, & absente eodem seminii commercio, penitus sugari. X. Gratam rem hactenus Physicis secisse arbitror, quod mihi observasse contigit, candida exponendo fide, sed multo gratiorem facturum spero, si patiantur Medentes, sancte ingenueque referam, quod sentio de noxiis in corpus hominis traductis effluviis, quae ex assiduo vestium Durarum ad cutem accubitu exoriuntur. Profecto omnium versari debet ob oc
los, in casu de quo loquimur, applicitam diu ὀorpori spoliato
aJ de naturai. tu human. corpor. vitios'. dic. Agur. XXIX.
128쪽
Io lanam in deside omnino sudore ad putrestendum damnari; villos ejusdem ad contactum corporis transudantis positos asis lue perlui, dilui, macerarique ; unde quidquid lanuginosi, R fibro si, inque coenum jam conversi, huic vesti inest, laxe
tur necesse est, dehiscat, deradatur , & cutaneis apertisque ostulis insinuetur: haec enim indutae ωνα purgamenta tenaciora sunt, & muccidiora; quo fit, ut divulsa cura ramen ta magis inter se vinciantur, ac proinde intra nostra corpora , recepta difficilius discludantur, ac dissipentur. Sed & in illa vestium putrida emollitione non diversa solum corporum e XΟ-ticorum mixtura emergit , qu e cum abrasis Duc fila mentis , sordibusque in cutem conveniunt, verum etiam variae fistura
multiplices partus, qui sive ibidem orti, sive alibi distius
atque aliunde advecti , sorditi ei illi tamquam pabulo inhaerest uni,& proprium hominis indusium veluti putidum Viventium seminarium, promptuariumque efficiunt. Inde fit, ut non solum aeris cutem circum ambientis atmosphaera 'da diluvie nista valetudini officiat, hominesque isti infamis aeris hujus imodi effecta perpeti cogantur, culaneis morbis, & similibus ruptionibus tentati, verum etiam, ut alia de causa, corruptCla, quae in illo corporis animati humore conspurcato excitatur, iisdem is sis Ianeis operimentis utentibus propter hujusmodi incubatum penitus exitiosa evaserit; eoque magis, quod per manente ejusdem morbi serae sestis inquinamento, augeaturculanei laticis, & transpirabilium quies , propter quam impe dimenta corruptionis minime removentur, quin esca uberior. natis jam vermiculis paretur; tum quod pertingentia quacum que de causa ad Duc superficiem, ibique detenta animalcum lorum semina humido amico leniantur, incubationi facilius
committantur, atque in multigenos vermes numquam abjectae vestis hospites facile manifestentur; hic j. v I. VII. VIII . IX. Tum quod tandem, juxta partis animatae diversum calorem, nunc citius, nunc tardi ἰis fermeutatius animalculorum ficunm ditas & multiplicatio promoveatur. DXI. Hisce positis, atque demonstratis X.) obtegens corpus lana, eique quam diutissime adsidens contais tu sivo, collectis undique cujuscumque generis vaporibus , qtidisque effluvio-
129쪽
rum animatorum uda computrescentium aspirat ion ibus, at mosiphgram, quae cutem illius hominis ambit, contegitque, ignavam , languidam , elatere destitutam efficit ; quae tantum abest, ut liquidi in si imma cute peragrantis circuitui abseeu- det, ut potius fibrarum culanearum sit stema relaxet, easdem flaccidas reddat, & liberiori san gainis per illa loca meantis motui strenub reluctetur ; inde pigriori reddita sanguinis orbita, pari pasu secretiones & cretiones animales retardandas, pravos humores in corpore cogeredos, ad putredine disipositione fieri consequens est. Inde enim egestionum tarditate, & languido fluidorum motu, corporis excernenda intus coercita, no vana sermentationis luctam ineunt, putredinem , & subsiequetem foetorem ex fluidorum mutua in se reactione & quiete bolescentem, mirum in modum adaugent. En quo pacto ut insalubres anni tempestates morbos generant ex Friderici Hos monui sententia; a) Sic cisa supra os tanderimus cap. vi sub siuem, ex varia congerie halituum graveolentium, & diri verse mixtarum corporum mollecularum , quae in putido , SCvitiato ami fu immorantur , evehi in corpus particulas omninoi exitiales; sequitur, ut statuta a nobis animalculorum obsolet plonae innascentium , & ibi nidificantium, pullities, exortus, interitus eorumdem, tetrum & putentem aerem inuit iplica-do, eumdem in corporis cylentis habitum ingerant, quanti, proxime; qui, eadem ratione qua de e viis inorganicis, &R in animatis diximus, corporis interna vitalia simili foetore , vaporat, crasim limphae sanguinisque, & spirituum animalium invertendo, motumque diversii mode labefactando, necem insidietur, morbosque coecos inserat , quorum interdum causas adeo tritas, sed diligentiori paulo examine evolvendas , ne si Cordatiores Medici perspicere quidem queunt. XII. Ita sane ratiocinandum videtur de halituosis corpusculis iisque labe aliqua tactis, quae ubi intra animalium cui Ciaditum sibi cuderint, ad ulteriora corporis loca eadem prinva qualitate imbuenda accessura fiunt. Verum quamobrem p diculorum , & animalculorum ipsa proles corporibus sanis no
J de temporibus dic. iom. v. q. XI. p. m. . 6λ
130쪽
1o seeat, paulo obscurior indagatio est . Nimirum an per se ipsa irritando, & mordendo membranas sensu praeditas vel licent ZAn quod sorte deterius est, pravum, & deleterium succum infundant liquidis nostris i An potius perniciem adeo certam afferant, quod ad usque sanguinem irrepant, cumque eo misceantur Z Triplicem istius odi laedendi actionem in hisce, qugsistimus, Infectis a vestium diuturna immunditie prosectis, ut amplectamur, sequentes rationes suadent. Nam r. Liquet animalculis hisce, quae in lanatis ita hominibus verant , & pelli exquisitissimo sense pollenti admoventur, universali natum lege singulares aculeos concessos suisse, quibus partem, cui inhaerent, irritent, vulnerent, & exiguissimis plagulis confodiant. Id quod innuerat clarissimus Bel us ita de vermibus loquens: a) Ses O punget, scilicet vermis, et or-dendo membranar, pel e dem v uicabit allabeudo, rependo,harrendo; ab hoc solo Fusu universi corporis perversio fleri poterit , ct primo propter dolaris scinum refluxus mille .... Dirituum die. Id quod etiam confrinavit Illustris simus Laue ut, qui b) irritationes, & vulnuscula culicum, crabrouum
que e paludibus elevatorum somnum ac liquidorum cursiunia turbare, nervorumque compagem multum alterare in accolis
merito existimabit. Id quod tandem suo damno experiuntur, qui eadem veste Icnes operti semper incedere necessum habent , vel qui elegantiae Ioneae parum dediti, in propria somditie, tamquam in coeno siues, immerguntur . In hisce enim ea quae ostendimus D secta, Ianeo, vel gossi uo contextui facistius haerebunt, calore naturali fovebuntur, perque lene exhalans humidum crescent; quae, ut summatim dicam, eodem con nutrita corio repetitos morsius tenerrimis, quibus obsita est cutis , nervorum surculis evibrant ; unde succussio corporis, externarum partium frigus, & horripilatio , iisquies, jectigatio intra eandem vestem circumvoluti corporis , vigilia , & alia