장음표시 사용
91쪽
foeto, eoque ebulliente, committuntur. Itaque oportuit Iamnam, praevia salium intromissione Lilues vacuola diducentium, prius disponere, quina ad coloris receptionem admittere . Porro impense calens hic balnei vehiculum id efficit, ut repetitis ictibus, corpuscula colorata intra praedictas lauae porositates sortius trudantur, jam salium virtute , & praesentis caloris efficacia patentes. At ubi luna, post sufficientem in balneo moram, in ambientem atmosiphaeram frigidiorem pro- trabitur , tunc frigoris aerei praestantia spiracula lauarum in terspersa constipantur, & ad se mutuo accedunt, idque marigis quo dein ab artificibus in aquam frigidam de industria paratam demittuntur panni. Ea ratione pigmenta, & colores intra villorum Mneorum spatiola recepta, quam altissime, in pannorum substantiam defigentur; adjuvante tunc temporis fibrillarum lanearum virtute , quae sua elasticitate ad pristinum
XIV. Quod si prster dictam villorum Ianeorum elasticit
tem hic j. xiii. superius propugnatam, Cap. V. pororum
taurorum cava, strato liquidi salini obi in it a, intus supponantur babebitur & aliud longevae & perennis tincturae argumentum. Quippe dum succubi coloris portiuncula Textus a
dita ingressa jam est, crustam illam Dianam calore vehiculi supra descripti xi i id liquatam susiamque offendit, & cum
illa veluti in visco quodam implicatur, atque cohaeret. Ubi autem refrigeratur laua, salium elementa antea diis Oluta coguntur, adunantur, & viscedinem quamdam constituunt colore foetam, & diutius perennaturam. Porro linimentum selinum , quo interior Lavarum fabrica oblinitur, e perientia confirmatur; ut qua exploratum sit, evanidum mre colorem,
quem corporibus imprimere decrevimus, si prius irretita δε- da aluminos di tartareo, & jam in portilis villosis morantia, ebulliente aqua, diluta foras avocentur, quam ita suburillis divites panni in bulneum tingens demittantur. Econtra si eadem opificia per illam disiponentem Malium miXturam graves pigmento tinctorio calido, ut fit, inficiantur, colorer Penit sis in Pannos intimari, & in iis perpetuam figere sibi sedem experiuntur In sectores, ut caloris, humidique receptacu
92쪽
la, Duc imposterum evadant. c) Ut enim In sectus illa,
laua aliisque pannis colore aliquo tinctis immoretur, necessum est, ut nec frigidae ablutione elui color, neque Solis
irradiantis calore fulis sufficientia calcinari possint; oportet quoque, ut in singulis Ianei panni foraminibus singulae, & minimae colorum massulae nidulentur, iisdemque aequabili firmitate adhaereant.
XU. At inter hujusmodi Galla, quibus Tinctores Panni
substantiam praesternere solent, praecellunt Crasullus tartari, ct Taricrum vitriolatum. Itaque quoties Alumen , ct Tartarum, solita Insectorum medicamina, una in Menoebulliunt, praeter impressionem, quam filamentis Ducis vis eorrodentis aluminis imprimit, atque contignat; ipsum nihilominus tetriarum aluminis mixtione nitescit, purificatur, &salis quoddam genus componit. Hinc hiulca pannorum intemstitia, essicacia aluminis, Ual -Tartari inde obvestiuntur intus fluente adhuc, propter conceptum calorem. Illa a tem incrustatio fluxa adhuc, admisso dein frigore XIII. aquae concrescit, & duriorem in crustam abit poris Duris sortissime intus adhaerescentem. Neque omittendum est, lixivium acerrimum lanae fabricam ita destruere , atque comburere, ut vix colorari deinceps illa possit; verum lixivium, ut vulgo usurpatur, moderatum, & salis aikalini sussicienti copia donatum unam textam disponere ita potest, luminaquμ , ampliare, ut saturi illius, quem voluerit Artifex, coloris speciem praeseserat. Similiter compertum est, colorem ne uis e6 vividiorem futurum, quo indito tum colore materiem tingente, & panno jam refrigerato, Ianum citius calis dae immiseris: quippe tunc colorum corpuscula , quae Lauru fibrili is debilius assigebantur, essicacius abraduntur, quo tempore superficieculae apparentes granorum colorantium , & inporis laneis quiescentium dissolvuntur, & liquescunt, ut atomos, siccosque pingentes magis diaphanos Oculis intuentium objiciant.
93쪽
XUI. Ex quibus nonnulla phenomena illustrantur, quae in
applicatione panniculorum Duroruis colore aliquo imbutorum,& nudae carni superincumbentium observantur, quorum hucusque causa latuit. Nam et I. Accidit , ut candidus spumeu seque pannus contactu corporis flavescat. Sudor enim continuo emanans flavus est, unde ab interstitiis Lancti indumenti receptus colorem flavum pannis impertire potest. Sed &alia subesst ratio: compertum enim est, principium sulphureum Vel oleo uis, quo magis cum stibus miscetur, eo colorem saturatiorem fieri, eo quod ea omnium talium natura est, ut principium β' reum, apaod matrix coloris & odoris est, mirifice exaltando eum intendant. a) Quod autem sudor exsanguine mutuetur particulas fulphureai, calidus , oleosas, eX eo patet, quia ab assumptis suaveolentibus pinguibus sudor suaveolentem odorem reddit; fetidum vero ab allio ingesto. Quae cum ita sint, patet, posse aliquando sudorem naturali corporis constitutione nimis exaltatum principium oleosum , gerere, quod in particulas suum tingentium, vel tincturae Telae famulantium impingens, easdem dissolvat, rarefaciat, atque eadem flavedinis labe inficiat, quam abnormi olei immixti, & flavescentis consortio acceptam refert. a. Nonnulla videre est corporis tegmina ex lana contexta, diu usurpata pristinum, & sere languidum antea colores Ira in longe vividiorem pulchrioremque mutatum exhibere. Rintio in promptu est: nam perenni enluviorum insensibilium corporis humani evaporatione villo is operientium vestium eminentiae mollescunt, & quali macerantur, et ii quid colorint i iisdem in villis supersit, quos nimia pigmenti ubertate Obruit, veluti illud elotum sudore dissipatur, remanente atommorum colorantium parte illa, quae ut in poris alte incunea
tur, ita diluenti sudori resistit. Quamobrem imminuta e dem ratione panni crassitie plus solito opaciori, diaphana& pellucida vestis redditur, quo postea color imbuens floridus magis, & nitidus appareat. Ut nihil dicam, hic indolem acrem, & σωσίωσει transpirationis animalis multum confer
94쪽
re ad illustrationem coloris; utpote qua atho mi salium antea
coeuntes, & obscuram forte coloris speciem praetendentes , ditsolvantur, a se mutuo recedant, & gratiorem colorenus exhibeant.
3. E' converso Velaminis lauri, & indusiorum ex eadem materia factorum , vividus auctusque color perit ut plurimmum , vel obscurior in illis evadit , simulatque cuti acerrimum , & urentem , insensibilem undique liquorem e sesundenti immediate admoventur, & arcte stringuntur , ut in hominibus sorbuticis Laos utentibus usu venit ; in hisce namque subjectis omnia fluida causticis peregrinisque salibus exundant, quorum cum major pars culaneo incerniculo fil- trata in superficiem Laueam incidit , villos delicatulos, &molles tamquam sorte lixivium adurit, XIV. supra, interstitia confundit, reliqua filamenta corrugat, poros hos destru it, illos constringit, tincturam ejusque effectus interpellat, succum pigmentumque colorans , vel diluendo omnino ener vat vel calore dissipat; vel combustum concrematumque t a ctu suo opaciorem reddit; quam ut possiit amaeno, splen dentique natura sua colore, corpus tingendum, cui adglutinatur , probe inficere: ea inde ratione lauae color, qui prius saturatus vivide lumina perstringebat, & pertinaciter insidebat, istius generis vestitu dilutus, nubilus, & obsoletus cernitur .' 4. Forth hujuste decolorationis XVI. num. I. vestium causa in stippressi aeris nudi liberi ad cutem commeatu, post multas experientias, reponenda esse videtur. Quandoquidem periculis in hanc rem multis captis ab clarissimo No Iet edocemur, Tincturam coccineam cujusdam heliotropii σὶ colorem deperdere, interdicto ei usu externi aeris,
quo tempore in thermometri tubo continetur: eamdem autem purpura Vivaciore splendere, quoties cum aere externo communicat, Ita ut apertus atmosphirici aeris conta
ctus, causa huiusce , ut ita dicam, revivi centiae , immediata, vel circumstantia necessaria esse videatur: ad haec tincturam
95쪽
cturam hanc aqua paratam , quam, ubi eum vino fuerit , e lius colorem amittere: nec prεterea pondus aeriS, neque e iusdem Hostilitatem ad tincturr nitorem de novo inducendum quidquam conserre: nec moto, neque silente ae re , phenomenon istud ulla ratione alterari: verum fluido aereo antiquum cocci colorem redire, quatenus illud suarum partium tenuium configuratione , vel materiam aliquam vehendo , & inter Gucturae molleculas admissum, nitorem rubrum reficeret: Itaque in isto infectu aera agere, ut fluia
dum inter humoris tincti globulos di se minatum . Quid plura Notavit quoque ille Vir, aeris vulgaris ad coloris istiuia
modi reproductionem tanti esse commercium, ut si tubus in opaeo obscuroque loco fuerit, & amplioris orificii, superior tim'urae superficies pristinum colorem diutius retineat, quo tempore inserioris liquidi nitor evanescit; atque si aer externus in liquorem tinctum ita admittatur, lentius decolorem evadere lanam. Exploravit etiam deduxitque , non minmuni vulgatoque aere, sed ope cujusdam ignoratae & subtilioris materiae fieri, ea ut prpiente renascatur tincturae praedictae rubicundus color; ea vero absente, obscuretur, & dilutior fiat: quin exposito tubo radiis solaribus, aeque vividum de novo tincturae induci colorem, ac si hyberno soli tubus eseponeretur. a) Quae omnia si nostrae theoriar accommodemus, non erit ut miremur, gestatos quam diutissime a corpore nudo, & exhalante amictus Dueos dilui, eorumque colorem detergi, detrahique; quo nempe inde, nedum liber aeris aecessus usque in apertam cutem prohibeatur ; verum etiam omnis illa stherea substantia cum aere vesta absit, ex qua colorum generatio, & nova productio oriuntur.
s. Quandoquidem in pingendis, obducendisque colore aliquo pannis laneis, necessaria est aluminis, Tartarique , vel aliorum consimilium salium misceta, ingressus, & mora inter vacua staminum loca, ut supra ostensem est; XIII. XIV. misrari nequaquam debemus, si corpora vestibus hisce diu pro-
96쪽
in cute conflictentur: Id quod licet inter initia elasticis Dux villis carni appressis, indeque repressis adseribendum videatur; locum tamen non habet, ubi diutius corpori inlis-rente Mus, vel ex eadem fabricato indusio , villi praediisti sub lederint, & partim submissi, partim deficientes, perenni
usius adtritu , complanatam vestimenti superficiem, qua parte corpus spectat, aspectui objiciunt. Verosimilior autem ratio esse videtur, quae ab insinuatione corros varum mollecularum Gamiarum intra sanguinis flumen proficiscitur . Cum enim colorari Duc nequit, quin prius infinitis suum cuneis reserta, imbutaque quam confertissime sit, fieri non potest, quin accedente calido rore, perpetuo ex omnibus perse beniuo corporis punctis fluxu manante dissolvantur medicaminis inscientis, colorantisque figurata corpustula, quae attemnuata, ct in libertatem asserta, in subjectus Mulco fur transpirationis sphunculos clam illabantur, illapsaque tacito gres se, atque itinere ultro procedant, donec sanguinem subeuntia , miris illius Hethesim modis corruperint. 6. Demum, quo hucusque Tinctoria theoretica Tractatio, quatenus ad nostrum institutum pertinet, clarius affulgeat ;Rubis Tinctorum exemplum sumamus, cujus tantum radice Infectorer uti ad inducendum Duar rubrum colorem solent: quamvis non adeo rutilus ille sit, ac qui eX Cocco, vel grano Kermes elicitur, tame Rubia, si ve quod minoris sit prstii, sive quod molleculas sui coloris tenaciores adepta sit, in seistorio illi grano ita praesertur, ut quibuscuque vulgaribus laneisque pan nis colorandis adhiberi soleat. Itaque ut supra vidimus, ad se luciore coloris ex Rubia extricationem opus est, ut pori panni tingedi dilatentur; exoticas coloris rubicundi partes admittant, atque ita custodiant, ut nec aqua pluvia, neque Solis calore sedibus suis dimoveri illae possint; praeterea ut coloris divites seligantur particulae, quae sua tenuitate invisibilia GnaruisVacuola pervadere, ibidemque coerceri valeant; ut praedicta interstitia, calore aquae ebullientis prius patula, frigore dein constipentur, & salium ingrestarum visco quodam irretiantur ἰ hinc observatum est, atomorum coloris parentem ad stricto-
97쪽
strictoria vi praeditum esse debere; ideoque eolorem CoccIN VN praestantem esse, aequipararique cum Rubia in duratione poliis , quod Infecta Ilicis glandiferae adstringente succo nutriantur , quo Duc in balneo imbuta possit dein in aerem educta anctius, & pertinacius colorem impressum tueri. piis supra h)e q. x m. a) Sed & illud scire oportet, non sufficere, Opicam Musin probe prius ab omni animalis transpirationis materie haerente purgatam mundatamque esse , quam destinatunx rubic colorem combibat; sed ulterius requiri, ut rus primoribus suffcienda olis dura intra se admittat, qui bus tinfigilis evadat: hinc est, qu6d saponaceis adhibitis balneis, vel solutione suum at aliuorum , purpureus Ducrum color eluatur, b) Jam vero, quid est sudor Animalis, villos superdati vestimenti Ianei impingens, ibique Isrens, quam liquidum ad summam σμα tuamque indolem evectus t hic si. XI. Quid transpirationis materia , quam urinosis, S po'naceus liquor est i Ut ergo cI cli fixum, cum tartsro crudo, vel clumi ur , intra lauae, rubia tinctae villos stabulante congrediens, sal neutrum constituit aqua dissolvendum, & abripiendum, pereunte illico colore; so ut animalis oleosa c taneaque purgamenta coloris durationi, & soliditati resistunt: quid mirum si lanea indusia, hominibus ita coopertis, extremo Rubiae, vel Cocci colore insecta, in alium colorema purpureo vivido longe abludentem commigrant,& macu lenturi Tum quod vapori pingui allatino, animali jugiter avolanti exposita, madescant, sordescant, atque succida evadant: Tum quod contentus, & extraneis animalis particulis aer praegnans non multum uti in magnis urbibus a cidere solet, in quibus laneae vestes murice tinctae decolorantur9 nativi O mutuatique a Rubiae radice, Coecique inste torii grano coloris permanentiae faveat. Sed heus Tu, quicumque hujusmodi menomena sedulo rimaris, intuere , ea ratione super injectam fumanti corpori Lanam, quae eX vividerubro in pallidum deflectit, qua, corporis exhalantis perim
98쪽
Iberiam constringit: quid putas de illa Coccines coloris materia jam ex lana emigrante ferit Quid globulis colo cutibus de continuo corpore lana abscedentibus contingere ξ Α- volant ne perenni effluxu per rimas Iauei panni in aurasi Non videtur; cum cutis , eodem quo laus immediate corpuS tan gens fuco, & pigmento obliniatur. Penetrant ergo minuta colorum corpuscula per viam, S calentem cutim, eoque magis quod compertum jam sit, Rubiam intus sumptam ad usque corporis animati Grai uiues pertransire, quas rubras
efficit; quin in experimento, ipsa durissima ossa a) rubescere visa sint: argumento evidentissimo, tenuissimas inesse tinctoriae radici massulas, quae quocumque locorum etiam remotissimorum, & pororum angustissimorum locula perrui pere, & tranfluere possunt solutae. Quidni cutem illae laxiorem longe ossium substantia, jam in fluorem, ut vidimus, redactae rubiae molleculae pretervolaturae sint Z De gravo autem Insectorum quid dicami Nonne patet, seri cum crudum eumdem rubrum colorem contrahere, sicque in epithemgte 4 pro corde, ut aiunt, usurpari cum fructui Ita sane , cum inde ebulliente vehiculo, nitens cocci purpura liquescens ad ingressum per cutis meatus sese promptissima paret, eosque summa celeritate elabatur, vitalem tincturam succis affusiura. Ita docet trita, & longo usu comprobata praxis, cui & nos merito adstipulamur. Sed haec clarius distinctius ue in mox sequenti Capite edisserentur.
99쪽
73CAPUT VII. DE EFFECTIBUS DIUTURNI
Vessum Lauri usus in corpore Humano. Idimus , diversam sudoris cuticularibus
spiraculis exeuntis naturam opacitate vestium Ianearum incarceratam velut , d nuo in easdem culaneas diametros immitti posse; iterumque labem, quam nam
tura vel morbo contraxit culanea excretio, solidis fluidisque humani corporis communicari. Videndum nunc est quodnam sit illud, quod ex hujusmodi iterata sudoris ingressione in corpore externo oriatur. Uerum sudoris vitia plurima esse, quae vel in quantitate , vel qualitate consistunt, norunt Pathologi. Idem dein sensibili, dc Sauctorioua transpiratione dicendum est. Nismirum si sudor, vel transpirabilis liquor nimius sit, ut in bribus iudatoriis, vel in hecticis, tabitari e contingit; haec ad immoderatam spei tant quantitatem. Qualitas autem multis modis vitiatur; Si sudor nempe crassus, viseidus, gluti nosus sit, sicut in febribus colliqualibis; si solito acrior, salsior, nimisque murtaticus suerit, ut accidit cum acria, &sis murictica salia in sanguine ex pravo regimine cumulantur; aut cum praegressis fisrilibus ineandescentiis diu durantibus generantur, ut in febribur Decticis , & infra uose dris: si sudor colore flavescat ex bilis in sanguine redun-N a dan
100쪽
dantia, ut in Ieserius: si sudor odore foetidus, & graveolens
fuerit. Verum praeter hujusinodi naturalia, vel a morbo contracta sed oris inquinamenta, possunt vestimenta lanea ipsi alias puro, & ab omni impuro consortio immuni liquidorum culaneorum latici, et herogeneas & morbidas partes, quibus foeta sunt, communicare, qui exinde gravem modo acidum, modo acrem , modo urinosum, modo bilio um dic. odorem spirat, hasque pravas dotes retropulsas liquidis interiora vasa percurrentibus affricare. Huc spectant colorum pigmenta, quibus saturantur Lauα in usum hominum: hue spectat omne rarus, quod & si odoris saporisque expers, Ianis obstinate aliquando adbs rei, utputa scabio um, purulentum, δε-pbiti tuum σει II. De quorum postremo loco indicatorum I. virus venenique generum veritate si dubitas , nescis prosectb, Sc biem retroactam quacumque de causa, & nullis remediis s ris eam prolicientibus auscultantem, nullo negotio sese pro dere, quam communione Lini cum scabio λ, vel induendo Scabiosi amiculum; nescis praeterea Cariotarum sermentum, per somitem traduci apud Turcas, si guttulae aliquot puris,gossipio, vel linamento exceptae superficiariis cutis summae incisiuris insinuentur; nescis tandem luem Veneream per tram ducem Sanis communicari, dum scilicet in iisdem linteis j eent, vel sibi eadem vestimenta obducunt, vel os, & labiali silem mantilibus extergunt, quibus In sectus prius jam usus est. Quem contagionis modum, quamvis ut probabilem admiserit Aprucius, a) multorum tamen exempla illustrant.
Quae cum ita se habeant, quanto efficacius celeriusque vene Irum lanar assi una intra corpus animalis insinuabitur Z Praesertim Ionae fabrica spongiosia cum sit, facilius humorem noxium imbibit , & dilutum per sudationem dimittit, qua patet abripiendum. Ita sane suturum coniicies in casu
nostro: dum enim laus immediate corpus contegente , cinlesicit idem, partes e terna , quae contactu cum Guar textura junguntur, madent humore, qui cujus cumque ves ut