장음표시 사용
111쪽
gravibus , dum sanorum corpora obvolvuntur per cutem , quam late longeque adsitum indumentum contingit, veneficum illum odorem, R impudicam auram abliguriunt, quae in intimum sanguinis, humorumque vitalium admissa commermeium, putredinis signa in corpore dabit, puta consul ou is
hovilli cadaveris halitu Viator interemptus legitur: faJ Sic tenuissimus ex peste, febre petereiac, variolina, hectica &quoquo alio morbo ex putredine orto, bJ Infestis expiratus
Vapor, & a sanis corporibus aeris vehiculo susceptus, partim immediate per obvios oris nariumque tubulos ac poros ad ipsam sanguinis massam ; partim etiam cum siudore iterum abibroto ad ipsa liquida culanea transit, celerrime sese mutit iplicat , atque vel totam humorum massam inficit, vel in emunctoriis culaneis stagnans pessima simplomata producit. Hinc est, quod in putridis febribus tanti habeatur aeris reno vatio, indusiorumque mutatio, ut omne a ac solatile, Soleum volatile putrefactum auferatur, ne volatilia isthaeo p tredinem conceptam magis foveant, atque illibatos latices consipurcent. Absit ergo omnis timor instaurandi vestimenta,& stramla putredine vorioserum inquinata. DeJ Sic in casia nostro haeret homo, sudore putrido ex sui corporis ambitu iugiter prosiliente; haeret, inquam, in sufficienti aere ambiente, eoque putrefactis exhalationibus onusto; haeret iterum ita ut nec aer regenerari ab interularum lanugine implicatus, neque sedor libere transire queat: Unde binae cauta putrefa et ionis, calidum sei licet & humidum, quae corpora non putrefacta etiam deturpant; quod non fieret, si omni momento novo accedente aere, & amota subucula, ea effluvia auseren- tur. Quid si sanguis jam in putredinosam corruptionem valde pronus, atque proclivis animadvertitur; quot & quanta inde mala non oriuntur Z Siquidem per vitales cutis canalicu-
nui tom. vi. dissertat. de Putred. q. 24. 23. 26. p. m. I 22.
112쪽
Ios remeans tabificus humor, putredinem auget, & repleto sanguine , putrido oleo, urina rubra, Stranguriae, Scabies, CatΘarri, Tu es, Rheumatismi , & quod ultimum est, sphace sanguinis Stases, mortis prienuntiae, enascentur. - XIII. Tantam autem putredinem Oxil.J usum diuturnum vestium Duearum corpori semper sere adjacentium inducere, non is sum, ut credam; sed illud tantum assevero, Animan tia, eorumque partes tantummodo putrescere, numquam ve ro in acidam fermentationem abire posse; oleosias praeterea humorum animalium molleculas progressu temporis ad summam acrimoniam evehi, nisi temperentur; vaporem in corpore nostro generari posse adeo sulphureum, ut flammanus
concipiat; faJ foetorem ab oleo Q sulphureo principio proficisci; ObJ item, cutem totam tubulosiam, & porosam, uni
versale & quasi publicum esse corporis animati cribrum, quo se rosis & sulphureo- salis, sub humoris specie, excrementitiae partes foras prosicribuntur; ex cautacridibus; bydrargiro, pus gantibus, Venenis multis corpori viventi applicatis, S similes effectus producentibus, ac si per os fuissent assumpta, tam lem fieri in nobis absorptionem, ut vaporis specie corpori eX- terno, nullo interjecto propinqua, intus subeant. Et sane si torpidiores liquores, coecos culaneos ductus ingredi inficiaris; at saltem non erit, quod de subtilissimo humore, qualis in sutrefactione gignitur, addubites: Nam cum aere ambiente ille commixtus in culanea vascula irrepit, qui ibidem restitans, non potest ex sua natura non mixtionem liquidorum nativam ct benignam turbare, atque destruere. Jam vero fiunt similes absorptiones malignae, & quotidie sunt, neque advertentibus nobis, curam facile nostram effugiunt. Heeticis, Tabidis , Scorbuticis, & ma laua febre correptis, vel lue aliqua, aut peste laborantibus periculosus gravisque insidet animalis halitus, qui pulmonum , oris, cutisque via ad sanguinem delatus, hunc simili virii corrumpit, vel diu durat aliquando, & commoritur. Quamobrem stetidissimus ille vapor
113쪽
naturae humanae inimicissimus est, utpote qui ob aetheream suam substantiam intime ad fluidum , quod membra nosses ac
nervosas partes animat, motusque & sensationes gubernat, accedens, inficit, contaminat, ac penitus pervertit. Quot enim & quantos in praxi videre contingit, qui intactis humoribus, R de reliquo recte se habentibus, venefica aura a se flati illico occubuerunt.
XIV. Nimirum agilissima putredo DXIII.J ad intimiorem
succorum vitalium contactum penetrans, sipirituum animalium spiritu ascentiam deprimendo, homines jugulare adultum potest . Illos enim primario tangi in foetoris communicatione, illaesa adhuc humorum cras, & secretionibus, aut excretionibus nondum interruptis, satas patet ex dolore caput gravante, qu statim corripiuntur, maligna febre decumbentium animam e X-cipientes; ex summa item virium prostratione, dum pulsus est adhuc aequalis &e: Adeo ergo malignitas tetrae exhalationis hominibus pernicialis existit, ut absque liquidorum, succo
rumque vitalium mixtura in solos nervos se exerens, morta les enecet. Place utar corrupta frustulum utero adhuc inhaerens matrem de medio sustulit. Grapidae putredo foetui intacto hactenus exitio fuit. Candelae fumus abortum procuravit . σὶ Non requiritur ergo, ut noxia influentia in cuticulares poros, eX lauris, xiiivir, & hujuscemodi indumentis de pluens, humoribus circulantibus immediato contactu confundatur; sed sufficit, aliquam sensibilem corporis partem impetiisse, & proritata convulsione, quasi ex insidiis emergendo, Trur iam lucipere. Quae funestior evasiura e it, prout imbibens cutis porosior, & inductae vestes, compactiori lanugine contextae supponentur. Quippe crescit transfusio virus impuri in transpirationis ductulos, quo illi patentiores extiterint. Quam ob rem, qui spongioso corporis habitu praediti sunt, maxime vero omnium Feminae prae Viris, prosectum ab operimenti Iones fabrica vitium praedictum facile concipiunt, citiusique aliis contrahunt, qui densiorem cutem, & strictius siu-doris colatorium nasti ad absorbendum minus apti sunt. Q dΡ autem a) Ob merid. auuo 9. obserpatum 2OS.
114쪽
autem crassiores , & rudiores stanni viro sitim halitum multiplicent , eumque in cutem prorsus effundant , quam tenuiores, Fc politiores hanc subesse rationem putamus; quod collecta velut in acervum animalia , & nidorosa effluvia , dc motu vitali excitata in liberum aera sese ejicere , atque liberrime expirare nequeant; sed densori, & consertiori velleris contextu irretita , continua aspirationum culanearum accessione multiplicata , concludantur , R in se quasi redeuntia , & cim cum girantia motum intestinum putredinosum accelerent , tantum abest, ut eumdem imminuant. Nihil enim magis putredinem a rebus corruptibilibus arcet , Sc incipientem aufert ac dissipat , quam liberioris aeris frigidi prie sertim , & sicci aia flatus , & liber commeatus. Quod neutrum in casu nostro obtinetur; quin e converso, aer inter vestem, & cutem quie-4cens , calidus & humidus censetur, indeque ob mucidi lanei amictus substantiam egredi, & in auras evanescere nequit. XU. Odor ergo foetens sudoris, & transpirationis in sen- sibilis, vestium tomento impactus, quamdam prie viam XIV )dispositionem requirit , ut intus cutis via susceptus morbos pariat , sine qua irritus fit , atque innoxius . Pariter quaedam est: corporis constitutio , quam mephiticus , & inspiratus V a por non is dit: in qua sorte peculiare balsamum adest , quo
repellere , aut emendare communicati aeris virus possit; aut attritae jam aeris vehiculo , Sc motu particulae , tinetura ni male olentem amittant. Hinc est quod sine ullo contagii incommodo, homines non in aere solum putido incolumes ser- Ventur , verum etiam inter alios olentissimam animam effun-
dentes , & propius adflantes , impune versentur: Audiamus haec de re Pellinum: sa) ,, novi, inquit, olim Mutrouam he-Hicam, siro nuptam robusissimo. Hic conjugis miserae sane, ct malὰ olentis contubernio delectatus , etiam inter basia σanimarum misturus , quibus amor desectari solet , non tan-tyis incolumis mansit , sae octoginta auuos uatus , ex marasmo fenili , ne quid a cogi eiu ine illa traxisse videretur, occubuit. Liberos autem omnes , numero sex , hectica intra ab obfersation. XLix. p. m. 328. lib. II.
115쪽
quarto aristis auuo , Liberorum ρsrtu defuncta , tandem
defecit , quς quotidie mori visa erct ; Hastentis ille .. XVI. Porr6 praeter illa in sortunia, quae relapsius, & in cu-tanea capillaria irrepens sudor live quantitate, sive qualitate peccans , in solidis fluidisque nostris ingenerat, dantur lia , & sorte imperceptibilia, & cognitu dissicillima phenomena , quae ex effluviis inorganicis vestium lauearum conficiuntur , quaeque supra Cap. II. possim fusius pertractavinius. Ecquis enim dubitat, compasta , firma, & densa corpora , ipsaque metalla indivisibiles atomos exhalare, quae fluidissimo aere receptae, mirabilem saepe essicaciam, & eximios e sese stus, ad occlusas olim a Veteribus qualitates damnatos, in corpore nostro exercent Z Ita sane si durissimae substantiae metallis id contingit, abrasa ut jugi effluxu ramenta , 8c ambienti illata, cum eodem aere organa vitalia subeant, &vitae insensissimas interdum struant insidias: Quanto potiori jure, in illo continuo pannorum Ianeorum ad cutim positu, perenni illos inter & cutem immediate subjectam attritu, corpuscula quaedam deradi asseverare possumus, quae aere , omnium exhalationum seminario intra corpus vecta , atque insinuata mira certe in humorum mas a producant Z Quam obrem apertissimam videmus causam, quare qui indusiis, a mictu, vel aliis vestimentis nudam cutem contegentibus, sese diu multumque assuefecerint, neque umquam de illorum mutatione solliciti sint, bis patiantur morbos, nimirum
ut alii homines; & ut sunt lanigeri: familiares ut pote, &sibi proprios habent morbos, a lanu, vel xilii contexti, quod sibi induunt, & pertinaciter ad cutem admotum retinent , effluviis, vel ilis, & inorganicis, vel praedictis sitis doris vitiis commixtis, maximam, hὶe q. VI. VII. VIII. θ c.,
XVII. Quod de in aerem spectat, qui diutius quam par est,
a superficie vestibus Duel foedi coercitus, numquam renovatur; quςstio non inutilis oritur, an ille inde noxius corpori esse possit. Aer corpora nostra circumalluens, & qui intra vitalia. salivae opae & respirationis penetrat, vector est va- P a riarum
116쪽
pro sua diversitate corpus nostrum varie assicere posint. Cognitum dein est , subtiliorem tantum aeris portionem, cuivis elastica inest, non autem crassiorem, in animatum corpus
transcolari. Exploratum est quoque, longe subtilissima e sesuvia cum aere fluitantia, & naribus tracta, fluidum nerve-um praeprimis immutare, & alterare posse, vide suprὼ XII. sequent. Ad haec compertum experientia est, Omne quod te nue est, corpus nostrum transpirabile facile subire ,& pervolare posse. Ulterius nemo non dissilebitur , cutis purgamenta maximam partem o eos esse, vaporesque fulphureos , aerem minus elasticum, boc est conservandae vitae, &perennandis stinctionibus minus idoneum reddere. a) Demum experimenta clarissimi Merii b) Aerem ultro citroque in sanguinem meare ostendunt, imo ex eodem habemus, a matre in foetum aeri regiam patere viam. c) Rationes de-
in Illustrissimi Re ui de ingressu aeris M per cutis ince
nicula omnem dubitationem adimere nobis videntur. Ut plane illud inde confici videatur , aerem corpori circumsusum , atque operimentum Durum coriumque interjectum ,
' depravatis recrementorum tam animatorum, quae ex cutis
peripheria prodeunt, quam tuor anicorum, quae a villis Ic-nae deterguntur, qualitatibus refertum, in poros culaneos, &illac meantia liquida magnum Jus habere; imo aliquando eadem spiracula iubeuns idem aereum fluidum, & vehiculo sudoris abreptum succis vitalibus noxam affricare, & damnum non leve adserre. Quare ut aer exhalationibus quibus cumque, praesertim animalibus effluviis impurus, scatensque naturalem respirationis circulum sistit, quamvis sanguini non immediate communicetur: Ita deperdito ejusdem Medii aerei renixu , quod habitum corporis circumstat , & numquam purgari stupponitur, amissa inquam ob varias et herogeneasque particulas, sive consertissima, eaque exitiosa effluvia, elasticis
117쪽
tate cessat, vel hoc solo de nomine, benesca illa actio, quam ex ejusdem puri fluidi in cutem vibratione, ejusque Ventilatione deducenda esse, cu sanioribus phisiologis arbitramur. Quemadmodum tandem aer vaporibus specuum subterraneorum densis inebriatus, itemque fumis lampadum teterrimis repletus, transpirationem pulmonalem impedit, circulantium it idem humorum motum sufflaminat, atque stimulum, violenis inspirationi similem excitat; ita inquinatus ille, in casu nostro, invisibilia cutis spiracula inser-cit, & cutanei sanguinis subtili timem, ejusque motum promptiorem coercet: unde parcior exhalatio, & morbi a sorduie & illuvie foeda pendentes.
118쪽
CAPUT VIII. MULTA. INSECTA CUTI IN NASCI, Atque a carnosis di sordidis vrsibus Laueir foveri.
I quis Insectorum conceptionem, generationem , & in aere tantum aperto e X- clusionem considerate contempletur, pro secto colliget, aerem, ut infinitorum corpusculorum chaos est, ita per ipsum aera deferri ovula impregnata genitali foetu ra suorum animalium . Suspensa caro, Rclauso undique servata loco, vermiculos generat. Apud Ni gritas guttae pluviae labentes corpori non ilum horrore incusso nocent , sed & insecta continent innumera. a In rore aeris maximam partem constituente, animalculorum minimorum invisibilia ovula circum quaque moventur, quae ubi Plantas attingunt, vestibusque cohaerent, excluduntur. Confer 'prg p. VI. q. II. iii. 1 v. Ergo mira, eaque divertissima, animalcula in oceano aereo undique natant. b) Sed εἰ suos vermiculos connutrit Tellus, sitios quoque, & diversi generis , Vegetabilia habent aluntque suos in sinu gerit fovet-qRQ aqua, praecipue stagnans, atque collecta . Suos fovet hu
119쪽
manum corpus. Intra Insectorum ovula vel minima pusillus Vermiculus latet, qui paulatim sese explicans, & veteris vermis formam e Xuens, papilionis, muscae, aut alterius animalcumli alati sub sorma prodit . sa) Ne igitur tantopere stupeas, si cum clarissimis Uiris b) dicas , hominem quoque ipsum sub
vermiculi specie prius delituisse, quam elegantem suam formam sortitus conspiceretur; cum guttula seminis optime con stituti decies centena millia & amplius animalculorum contineat : c) sic spirare in lucem editus incipit, ex verme facitus homo, cujus metamorphoses vide apud Rir erum. cc Sic tandem in ovis aris similem servat Natura harmoniam, dum, OVulo calore solo, papilionum formam specie inque concedit. Non ergo mirandum est, si spoliis luneis determinata animantium ovula innascantur. Certe panni, qui in hominum exuvias cedunt, diversos continent vermiculos, non secus ac quibus sordium inquinamenta accrescunt; juxta illud, Sicut enim se- si rutum, A comedet eos permis, cui ianam, sic deporabit eos tinea se) Tinea enim eadem, qua operimentum laneum, lana nutritur, vellerisque fibrillas tinetura solutas in s stomacho digerit, ) sicque tacite pannos consumit. II. Tam multiplex, tam varia in multis, ne dicam omnibus, viventibus vermiculorum progenies, naturali quidem con stantique rerum ordine procedit; sed fortuitam & exlegem Insediorum sobolem , quae producit Putredo, quis umquam mente assequitur Z Nihil ad illorum generationem mirifice promovendam aptius ipsa putredine est, ut huic tamquam primariae causis animalculorum conceptionem & foecundationem tota Vetustas tribuere non dubitaverit: donec Recentiorum stupenda hac de re industria omnem generationem CX odo vel femine proficisci, ipsa luce meridiana clarius ostenderit. Est tamen quid in putrefactione, quod entomatum evolutioni
120쪽
96 multum obsecundet. Fortὁ humidum atque calidum excessivum, quod non inepte Philosophi Veteres, & Aristoteles ipse
salutarunt materiem putredinis. a J Dum pluviis congestae liquescunt nives, aquarum indomita volvitur illuvies; dum flumina tument, argines superant, & vaga per campos, per urbes expatiantur, ebriaque tandem arva in paludes conver iunt: Quanta hinc putredo, bJ quantus scetor in aerem vibratur i Quanta Insectorum e X foetidis coenolisque paludibus elevatorum strages editur , quorum corpuscula dum resolvuntur, te terrima in acrem effluvia diffundunt Z Quot ΜγDiades vermiculorum generantur, qui densissimis agminibus aerem
infestant, & diverso itinere animatis corporibus ingesti opopularium morborum tristem plerumque faciem ostendunt Zfit Quam ingens ovulorum seges per auras disseminatur, no vorum , & inauditorum malorum practu lium ZIII. Unde similibus de causis nunquam fere II.) spoliatae vestes lauex Insectorum seminarium esse possunt, & debent. Quippe corpore iisdem velaminibus semper induto, fieri nequit , quin fumi, balitus, vaporis, vel exhalationis e corpore
viventis affatim erumpat, quod permixtum aeri circa corpus quodcumque existenti, hoc alteret, atque corrumpat. Imo accedente de novo transpirabili immotus aer diu circa corpus moVetur, moraturque ab eodem corpore continuo e Gfluentes substantias: Ad haec jugi maceratione emollita indusa perflationem cutis, ejusque abstersionem inhibent. Tandem in tanta excrementorum culaneorum multitudine intergerinum aera, effluviis animalibus variis impletur, S so des sordibus accumulantur; praestertim ubi numquam sere corpore deponitur Duc, eaque succida reddita, aeream ventilationem excluserit, & prohibuerit. Ut ergo verbo dicam, ingens putredo in superscie Duri indusii, qua corpus tangit, orietur, *cunda Insectorum mater sutura, confer supra Cap. v I. vi I. q. x . XI v. si ve quod humiditatem cum calore