장음표시 사용
211쪽
re illi necesse fuerit. a) Psis deinde quae circa annum
I 626. Italiam devastata est, vestium quarumdam lanearum, linearumque, Uicentiam ad sportationi Ortum unice debuit.
b) Grassante Psilentia, sic scribit Fallopius: 9iennium, in quit , apotheca quae um petit cla a , unde factum est , ut
merceI , inibI multae, putruerint; tandem res
rata iapotheca, ingressi sunt duo Bajuli , ut merces ad oristarent , di pix in ressi ceciderunt , mortui munt , naeae mercibus putrefuctis corruptus fuerat apothecin aer , attractus a miseris illis, infecit eorum sanguinem , di spiri' ritum , di denique totur Propinciae aer es corruptus , di
maxima pestientia excitata . e J Portius postquam Per, quae anno Ι636. Neapolim pene delevit, Monialium nonnullarumque familiarum , per comercium cum insectis ablatum , servatarum meminit; pannos, & cetera insectorum supelleo filia , tamquam lethale virus repositori uin merito inculpat. io Pestis quae anno i et O. Massiuae Populosissimam
Urbem aggressa est , quid eam putas pro prima infausta scintilla habuisse. Merces Ioneas , ex Orientalibus Turcarumque plagis evectas , atque in urbem, quantacumque adhiberetur cura , tacite illapsas: Adeo verum est, traductum illud quasi per manus fui si e Massiliensis Pesis contagium, ut temerarium esse arbitrer, vel tantillum hac de re dubitationis scrupulum. Quid plurat Truculentissimam nostra memoria Psem, quae anno Ι7 3. Messanam infinita hominum clade afflixit, navis ex Oriente prosecta , Ianeis aliisque mercibus pollutis onusta in urbem certissima omnium Medicorum fide intulit . fy Vestes, quibus Boeti erus per sex menses Pese laborantes visitaverat, semite Pestifero scatentes siliolam , suam unicam in secerunt, at ipso narrante, fgi quarto die
212쪽
vitam eum imorte commutaverit; quas tamen ipse tamdiu i m-poxie gestarat. Quamdiu ergo delitescere in uno se robus P sis labes potest i Inde factum esse opinor, ut non sine ratione es a Principum aulis atque persena arceri Practici illos Medicos jubeant , qui curationem morborum malignorum,&contagiosorum tractant, & inter aegrotos siepius versantur; cum vestimento enim, aut capillitio contagium quidem afferre so solent. Inde numquam satis laudabilem es e patet, Senatus , & qui Urbium gubernationi , Reipublicaeque administrationi praesunt, consuetudinem, qui charitatis vere christianae singulari erga Concives vel subditos studio permoti, vestimentis, ceterisque textilibus ex lana, gossipio &c. con stantibus dies noctesque mundandis insumant, sussiendisques milibus mercibus maxima sedulitate incumbant, Ne dum quadragenarium dierum terminum in Lazaretii, ut a junt, P se suspectis praefigunt; quique debacchante es demica lue vias sepere milite, loca Urbium opportuna munire, excubias disponere, homines praeficere omni ope allaborent, ne quid volatilissimorum Miasmatum Incautos adoriatur, & funestissiniae propagationis horrendam stragem ominetur. Inde tandem minus tutam intelliges, imo periculi plenam Eorui sententiam , qui non modo quadraginta dies ut longum nimis tempus rejiciunt, b verum etiam omnem supellectilem ab omni virulentiae suspicione liberam esse contendunt; fcJR quod inde sequitur , suffitionem pannorum, & cubiculo'
rum tamquam inane hic pavidae mentis terriculamentum abiiciunt. Ubi enim de hominis vita agitur, nullum periculum vanum Ec superfluum censendum est. Certe Pestis, quae an no 16 3. Melitam nostram obsidebat , Insulae vastitatem adtulisset, nisi destruendo, vel reprimendo contagio, suffumigiorum cautela adhibita fuisset.
no de Ga Peste Dib. I. cap. IX. .ia ' - -
213쪽
YI. frustra vero obiiceretur a DImerbroelis , pestem con-eipi sine praevia ulla labe in mercimoniis Pest i serorum: frustra testimonia ab Auctoribus fide dignis conscripta, & contagiosas merces ostendentia refellere niteretur ia i
li haec , inquit , a' non de fua proprio experientia proponui,
d tantum ex relatu proletariorum quorumdam de pilis gglebis fere Hominum s L non tantum mendaces se um etiam valde rudes , ct creduli sunt , atque imaginationes faciU aliis tamquam ser; ma oraculo proponunt , vel ut nimis credulos irrideant non sidentur tanti certe momenti , quae nomsram experientiam multi iuga obserpatioue , atque etiam ratione consirmatam epertere queant. Hactenus ille: qui frustra,
ut dictum est, laborat in rejiciendo omni viru contagioso a Psiferorum laneis utensilibus. Quandoquidem periculis ab eodem institutis opponere liceat , quae non minus veritatis sigillo munita prostant , R de quibus mox a stum est XJ qu*que Ma iam, Messanam Testes oculatissimos, & luculenti Dsimos habuerunt , ut proinde nefas sit , illudque valde per culo sitim , Pese tactorum supelle etilia ab omni lue vindicare. Demus interea tamen rem in illis Psibus, quibus Diemer- ,roe ius intersuit, ita se habuisse, ut ab ipsis proditum est, Quod sane nimium esset, quid tum Z Psis venenum aliquando forsan posse contrahi sine praenuncio vestium sonait ei Estb. Meminimus enim legisse, Psem Civitatem Atrebati bis invasisse, nulla praegressa cum Orientalibus Populis per mercaturam communicatione : b j Sed simul ultro confitendum est, illud, si verum sit, tam raro utique usu venire, ut Vix inter mille Pessum specimina unam reperire liceat, quae per
saltum in secerit, quaeque per traducem non fuerit communi cata. Ergo ne una aut altera observatio dubia, & fallax , quae si vera, at saltem rari ssim a est, in normam statim. ducem tur Z Neutiquam sane : Perinde ac Medicus hodiernis obser Vationibus optime instrue tus, ex eo quod unum vel alterum periculum de contracta lue venerea absque contagio offen- dat;
214쪽
te labe in sanos quosque derivari. 'XII. Neque ulterius urgeant quam plures , vigente adhuc epide mica Peste , culcitras P si ferorum, stragula lecti, ipsaque etiam decumbentium corpora tetigisse, cum ipsis aegrotis intime versatos, quin de ullo concepto virii conquesti fuerint , licet nullus fomitis locus intactus relinqueretur . Γ, Io viij ma quippe Pese Mossiliensi fatali heu nimis experiei ia constitit, omnes damnatos, qui e Triremibus Ducis jussu centeni quotidie ad humanda cadavera es rebantur ; omnes inquam, eodem afflatos Psifero halitu, Lbitinae cessisse. . Quid quod in Botiua Pese, de qua supra, Θ c ad q. v. &quae peculiaris illi animalium speciei videbatur, nihilo secius visi sint, qui Bobus propius adstantes , contagiossi afflatu in vomitum , diarrheam , & abdominis dirissimam tensioue in pessime inciderint : l ej quemadmodum ergo scabiosus unus ,
paucissimo ichore, qui a cute manat, pluribus hominibus venenum affricat , qui singuli cum aliis totidem possunt idem communicare: Quemadmodum confirmatiorum Philyrcorum is sputa adeo interdum venenata sunt, ut Medicus illa olfaciens factus inde si Phistus; quemadmodum exhalantiae Di enterici cujusdam se cibus corpuscula inspectanternis Chirurgum Monoelliensem eadem labe in secere , ut sane te asserere possum. Ita Peste correptus unus obviis plurimis morbum inseri bali tu, vel effluviis, quorum unusquisque simili via, oese eadem totidem alios foedare solet. Ita sane eadem experientia compertum est, diro vitio labefactari co- taminarique posse lanam, & quodcumque spongiosum textimie , ut aliis animatis, vel inanimatis corporibus illud insundant; qua exploratum babetur, odoramenta, per longam amnorum seriem suam retinere vim , & pelles , pennasque a nimalium, necnon Bona bicem, unamque simili vitio imbuere .
215쪽
XIII. Sed nec D; merbroe Ius hae de re dissentire ullo
pacto videtur, ut qui contra e1 presse testetur, perniciem foetidorum vaporum causa esse febrium Psilentium , diluatque e cotrario adductas dissicultates; ut qui experientia didicerit, tempore Pestis, sine Lancisio) locu hunc mutuo ab Doctiss. Loncisis, fa in illis aedibus, in quibus nulla lues adhuc erat, s linteamina sordida aqua pone laparentur, ea ipsi a die , pel interdum so stridie , duos tre e simul Pese correptos fuisse; i orique araeros tesator , fartorem aquac iuponatae
illis primam , di maximam alterationem attuli fer Hacten uxDi merbroelius , qui insuper addit, particulas jam ante per aere dispersas, sed non dii aptam indole ad is dendum adeptas additione effluviorum aquae seponatae deleterias evasis se. Quae omnia , ut fictam & commentitiam de insonte lana in Pse communicanda fabulam landitus convellunt; ita causam nobis adjudicant apertissime, ut a quo argumenta adversus nostram h pothesim , tamquam hac in re judice idoneo proposita sunt, illem et non levia suo Testimonio nobis rationum prς sdia suggesserit , quibus absque ulla imposterum trepidatione asseveremus, in linteaminibus ex lino, maxime autem ex Duu derivatis contagium literere posse; Praesertim si multiplici coeno reserta, ex adventitia serde computrescant, quaeque proinde visu gravia & odoratu fistida, nocentissima, Sc vere Pe silentia evaserint; qusque ubi incaluerint virus conceptum exsuscitare, & externis primum ac colarum partibus bello indicto, universς dein hominis machi-ns vim atque ruinam intentare valebunt. Videantur, & co- ferantur illa, qtis in superioribus nostris, de *tido odore comentati sumus , quem supra cap. v II. q. X v. is cap. VIII. q. IV. pus , opera serica diversimode condita halare solet in hominum perniciem . XIV. Facile autem condono, ut de hujus contagii in laneis villis, & omnibus lanigeris mercibus residentis veritate ambigatur, si Psis jam declinare c*pit, vel in totum sugata est; si virus corporibus ceteroquin finis inductum fuerit; si aer
216쪽
Pestilentiali Anthesi carens in nervum erumpere prohibe afur;
hisce enim, & quam plurimis de causis futurum arbitror , ut venenum v. g. a Lana, vel similibus supelle stilibus i X sue urna,& alioquin ibidem nidulans, tacitum equidem, & sine ulla noxa sileat, donec succussione , quassatione, vel alio adhibito sarcinarum motu, caput efferat, aut in Pestilentem auram pronos jam impetat; vel vigente Pesse , activum magis
redditum, incubatione velut, potentius exacuatur; vel favente tabida ambientis constitutione, mirum in modum serpat, inque long jnqua arrogantius sese distundat. Inde habes quid de illa Nonnullorum difficultate dicendum sit: nimirum si virus Pestilens in supellectilibus cajunto pannisque cubaret ,
fore ut Regio semel infecta numquam a malo esset immunis; neque tanti es e roboris suffumigationem, quae fit ad Civitatis purgationem, Civiumque tutelam, ut non majori adhuc venenati spiritus portione contaminata manserint omnia, quae' cumque demum prudens s blersque in extirpatione seminii
pestilentialis adhibeatur diligentia. a) Irresolubile quippe
foret propositum dubium, quodque nostram opinionem penitus everteret, si dum Circinarum vestiumque lanearum eia ficaciam ad propagandum serale virus inter Pestri causas recensemus; istud Contagii iter velut unicam & potissima imis hujusce Levissimi mali originem admitteremus, vel solis viribus foveri, disseminarique Pesem contenderem US. At enim vero prieter hanc gravem Pesti seramque lanuginis aspirationem causam aliam epide micam assumimus, & isve commune quoddam aeris, sive aspirationum vitium ad seminiunx Pestilentiale, e suis velut carceribus excitandum, requiri semper existimamus: imo praeter ea, quae ab exterioribus prave
constitutis, aut usurpatis ad Pestilentiam in generandam, &propagandam repetenda esse, supponendaque opinamur; subjectorum quoque paraturam, seu dispositionem internam, ad funestas festis impressiones suscipiendas absolute necessariam semper judicamus, ut cuilibet attendenti patere potest. XV. Verum insuper addamus, quod quantumcumque in
217쪽
aere praeexistens deleterla eonstitutio augendo viru opportuna supponatur; quantacumque in hominibus sitimatur aptitudo, quae occurrentibus Pestis corpusculis ultro patens eadem incredibili celeritate alat, inque alios traducat: Haec tamen minime suffcient, nisi virus Pestilentiale antea in corporibus in organicis diu latens atque sopitium, inde quasi e fatali py- Side erutum explicatumque prorumpat, ObVios quosque pro miscue invadat, paratos furiose depascatur, domos veneni mobilitate sibilo enecet, familias, civitatesque integras mi ra promptitudine, rapti e sublimi torrentis ad instar , corripiat, devastetur, 3c stinerum cumulo impleat. Certe nobis minime dubium, imo potius altissime persuasum est, inter Vulgatas causas pelli serum naiasima longe lateque intendentes & disseminantes potentissimas esse, quεs lanea supellectilia, vel similes materiae suppeditant. Haec enim sunt, quae luctuosii hujusice virus genio praeprimis convenire Videntur; quae Pestilentiam carceribus velut terminatam inclusamve a servant perdiu; quae levi de causa tabificos halitus emit-itunt, s misique corporibus tradunt; quorum proinde energiam funestam, & agendi motum hic paucis juvat expendere XVI. Cui tamen considerationi xv.) priusquam nos accingamus, animadversione non levi dignum arbitramur, Gutagium non aliud esse, quam mis es oti quod ab ejusdemo
cici corporibus tu in is victus transfum: Neque jam reser-ire juvat, utrum aeris, an lymphae fluidum, an Vero solidum aliquid sibi assumat vehiculum . Contagium ergo erit, quod ab in dia corruptaque jam corporis morbi seri rimo', φθcra in aliam per traducem transit,& a simili corpore sreceptum proprios effectus edit. Ut autem diversis illis e Gfuviis natura diversa inest, qua singula singulos morbos in- 'ferre valeant, quales advocare selent; ita novimus in tam lassini hominum animantiumque constitutione uni tantum speeiei sic alligari sievam luem, ut non temere in aliam immi gret. Bestiarum Suum, pecudumque Contagium nihil habet cum hominibus commune : Quin Pse; adfui illa, quae bubulo generi bellum ad internecionem iis lite indixerint, ceteris ruminantibus, & cornigeris illaesis, memoriae prodidit Ee RGWs
218쪽
morbos r. cujusdam constitutionis , Velut e id mix , quae tantum fullones si qui it. Item ex Plinii testimonio, sc) aliquando Proceres tentari morbis, aliquando servos, observatum est. Ad haec in quadam Populari aegritudine Viri potius assiciebantur, quam mulieres, d) & inter has gravius aegrota
bant famulae . XVII. Quando autem ea est contaminati aeris aut putori si vehementia , ut sine ullo admodum temperamentorum
delectu cuncta indiscriminatim ejusdem speciei corpora diro
tactu corrumpat, nec complexionum Varietate frangatur, eludaturve: enim vero tum Pestis nomen affectio meretur: qusa morbo isdemico in eo differt, quod specie subtilis fluidia pollutis jam venenatisque corporibus XI v.) intercedente aere, latice quodam, aut solido corpore xvi.) in alia corpora expeditissime transferatur, orbi S urbiumque vastatrix. Hujus quidem singulare ingenium & proprietatem proximum
I. In primis virus Pestilentiale partibus corporis quasi cumque afficit, inflammationem, gan renoideam inducit. Quae quidem phlogosis in lethalem gangrenam terminanda ne dum ex summa, quae in sanguine tetra contagione affecto viget, ad concrescendum promptitudine deducitur, ut supra dictum est, v I i) verum etiam ex trium corporis animati Regionum affectibus , quae coagulis purpureis in farctae fere semper conspiciuntur, eruitur, prout demonstravit Illustrissimus CBγ-c eueau . ce)2. Praeterea Virus pestilentiale sibi permissum, partes quas impetit rodit, atque exulcerat; acrimonia: enim gradu ceteras contagii, & malignitatis species magno intervallo post se relinquit: inde vasorum ruptio, effusio liquidorum, pu-
ιlac, exanthemata , vel malignae peiecistuc variae toto corpore
219쪽
pore sparo: inde dolores punctorii de urentes, & alia ingentem Pesti seri sermenti acutiem innuentia. Virus ergo hoc ita comparatum est, ut partibus suis, exposita partium stamina , quae strinxit, crispavit, inflammavit, tandem discindat, disrumpat , dissolvat, unde vasculorum erosito, & horrenda
3. Ad haec Psis seminium sanguini ceterisque liquidis instillatum ea in putrilaginem mire convertit. Testantur infaustae Pse laborantium hemor agi. o. Testantur hominum Pe- se correptorum cadavera, quae illico mirum in modum Qetent, intumescunt, & citissima putrefactione tabescentia , incredibilem me' bitim exhalant. a) Quamvis enim si in illo,& partium erethi mo, quem primo creat, in sella haecce lues videatur congestioni humorum favere, mox tamen longius provecta, & succorum vitalium texturam altius subeuns hanc perturbat, discerpitque ita, ut in tabum fluere cogat. . Demum virus praedi stum in distans operari natum ess Siquidem exilissim una est, quod in Pese aer corporibus impertit nullo quidem sensu, sed solo esse diu percipiendum. Subtilissimus iste venenatus spiritus, & agilissimae naturae materia mira volubilitate cursus, per ani versum, qua late patet, corpus sese diffundit: Sarpius enim in sumigatas aedes perspissa sumorum nubila penetravit foeda lues . Itaque Pestimatum ingenti virulentiae pernicitate stipatum est , quod contagio eodem incredibili celeritate debaccetur, juvante scilicet qu6 , velut curru, vehitur aere. XUIII. Ex hisce planum est colligere, I. indolem veneni Destilentialis duplicem este, unam acrem is in mwantem, quae ut aura venenata e corporibus insectis emergens, Rsuccis animatis indita fibrarum nervosarum erethfmum , &spasmodicam stricturam universalem creat, irritat, stamina convellit crispatque; Alteram cassicam, & putrefacientem, quae motu subtiliori atque intestino crassim, & unionem componentium destruit .
220쪽
a. Venenorum classes tres admitti posse videri; eorro Iam & acrem, obstruentem , ct tandem us coli cm: sed Pe- is venenum acre nimium esse, quod ancipiti spiculoruin acie ita dixerim , pungat , sodicet, irritet , secet, corrodat, lancinetque vastula , eadem inflammans , & exulcerans , patet satis; & quod inde sequitur, sa) luem Pestilentiale in
numquam ex se Mortales invadere spontaneo vitio, sed semper sobolescere traductione veneni cujusdam , vel seminii insititii , quod tragoediam ducat , atque primitivam labem ceteris humoribus sanis inurat. 3. Verum Pestis virulentiam sanis hominibus inflictam xv II l. num. 2.) pro novo humore, seu liquido tenuissimo habendam esse intra corpus admisso, ceteris naturalibus liquidis superinducto , iisque tabem inserente: atque in hoc ceteris somitum venenatorum generibus insectione, & communicatione corpustulorum quorumdam vitalia penetrantibus convenire, ut in Rabie cauturi Variolis , Morb Ilis, viperς morsu , & Tarantuω viru cernere est, in quibus omnibus vitiosa humorum dyserasia, seu degener eorumdem compo sitio, suscepti intra praecordia sermenti inqinantis effectus e Gse animadvertitur. . Materiem Pestis non unica salivae deglutitae via sanguini commisceri , ut putavit Muratorius; b) verum etiam e iusdem natasmatis ingressui innumera cutis immismaria patere, sive infundibula , quibus motu eontrario introeunt , quae soris influunt , ut ex utilitate tum Topicorum , tum maxime Balneorum aquae tepidae , mani sestum est. Confer tractat. de Balneis , anima pers usi s v m. pas . Itaque nostrum eorpus tam per cutem, quam per pulmones, & hiantia oris vascula , & ventriculi vias tenuissimos cujustumque speciei liquores imbibere aptum est . 5. Quin ausim asserere , illud contagionis iter , quod per seminii Pestilentialis in cutis vascula introductionem habetur, omnium promptissimum, facillimum, atque adeo communissimum esse. Quia veneni transimi sis io certa, velox, copiosa