장음표시 사용
231쪽
2o teria extricandae Pesi, & venenatis particulis e lanuginis compage evocandis foras idonea est. Constat quippe, dum abdegro in sanum corpus derivantur morbi , profluere ex illo, influere vero in istud quidpiam subtilis, agilis, penetrantis q. aut ipsius causis mortifers Pestiletis, quod portio sit, aut saltem cum ista cognitionem habeat, R eamdem agendi rationem possideat. Hos vero horrendos spiritus facile dabis, in aera praesens, & corporibus superincumbens continuo educi, in ipso oberrare , & cum eodem, qua data porta in subjecta disposita , supra g. XI v. xv. ingressum contendere. Cuncta enim corpora ejaculantur effluvia quaedam nunc longius, nunc propius, nunc largius, nunc remissius; quorum alia in fluido aereo facile dissipantur nullius sutura virtutis; alia vero principio lentiore, & glutine quasi quodam constricta, haerent in-viscata, naturam tamen suam malignam usique tuelatur, nec
facile evanescunt; Imo etiam postquam in medium idoneum se inseruere , cum eo in longinquos terrarum trictus deseruntur diutissime superstites . Notum ergo esse debet, fluidum aliquod aut fluidi receptaculum inveniatur oportet, quod mi asina Pes ferrem in aliorum corpora transfundat, quocum in remotas oras diffundatur. Itaque aer, quamvis proxima Pesis scaturigo minime sit, q. i. certissimum tamen me dium fluidum habetur, ope cujus exitium corporibus pollu tis exemptum expeditumque longius viciniusve convehatur , & ubique commigret; cujus etiam adminiculo ferale naiasma , antea deside & otiosum, vel alte sepultum quasi e totidem vagi nulls pro matur, & scenas agat pleruque suis estissimas. Nempei. Si constitutio calida, & humida, & vere Austrina terris antea incubuerit, quae sive verminationi, sive exacerbationi veneni mirum quantum apta est. pra q. II. v. vi. Sic Il lustrium Authorum , qui de Pse scripserunt, crebriori pra xi abunde patet .' Frstente coelo Psilentiam vel penitus δε- ieri , ve fugam meduari; quamvis enim tam oeme, qudm ate , tum Fcco , quum stlupio , tam temperato, quum iv.
quali caris grassari siet; asu immoderato tamen , ab ot-que arsyate in it magis. ca) M orior ibid. l. I. p. m. Ia.
232쪽
ao82. Si uberiorem influxuum, tabidorum copiam aer secta invehat , tanto eis cacius corpori animato ingerendam, quan to plures patent con Gio viae. Sic expuitio continua salivae laudatur , ut prophiianicum Pestis: Sic orti derepente prosperi ventorum flatus , acrem auferendo vel purgando, qua titatem corpusculorum Pestilentialium imminuerunt, vel fregerunt , non raro feliciter . 3. Si ceteris paribus parcam, exhalationum veneficarum vim intra se fovens aera aliqua de causa incalescat ea ratione, qua ad exacuendam virulentiam opus est. Sic in prae citata Massiliae Pese utensilium combustio, ignis accensio, sulphuris, arsenici, & similium sumus tantum abfuit ut loca tabe insecta mundaverint , ut , potius oleum velut camino adjicientia, serentem jam Pestilentiam in evidentio rena lucem protra XCrint. q. Si atmosphaericus aer pacatissime quiescat, neque ullis ventis perflatus st: Sic enim futurum est , ut magis ac magis in dies aspirationibus infinitorum cadaverum morbidi S aias uat, atque ulteriorem putrefactionem intendat : sic ii putrefactis alia addantur putrescibilia , R ipsa quoque cum lima aerem euaserint, totam aeream massam in corruptelam convertunt: Sic multumi in Pese iuvat, contaminatum aera re- moveri , vel hominem a vitiato maere fugere: Sic ruri, quam in Urbe melius commorantur: sic tandem nihil magis putredinem tollit, quina larga ventilatio , o) quod tam in corporum, quam in aeris inquinamento clarum est. 3. Si putridis inflammabilibus , oleosisque moleculis ipse aeris nesalsa referta sit: Sic praegresse coeli, nocturno praesertim tempore , coruscationes , diu durantes omen imminentis Pesus non semel dedere : supra g. ii. Sic in fodinarum altissimarum cuniculis commodius interdum respiratur, dum aer ibi certo salium exoticorum agmine coagmentatus pravas in alio externo exhalationes morari aptus est: Sic imbutum aceto , sale tartari , & alio consuatili pretesidio instruc
233쪽
2 O9tum aera , vel vestimentum quodcumque, dum de industria ori applicantur, salubriorem inspirationem faJ eniciunt. 6. Si tandem quanta emina Mediusfidius , & quam diversa in hanc rem polsent adduci scitu necessaria l) vicinius corpori animato sugenti ad stet aer: Sic in Pestilentia illa a Thumcidi de descripta notatum legimus, quam plures Medicos, cum primum aegros adibant, protinus extinctos fui illa : 94 Sic
qui eadem cum aegris domo continentur, vel effluviorum impetui magis patent, omnium primi noxam incurrunt: Sic ad arcendos lethales vapores P silentia affectis , vel in Lazaretis commorantibus Sani, confer supra j. XVIII. num, 7. e minus alloqui solent.
XXVI. Neque minus experientia clarescit , ad suscipiendam Pestem corporis praedispositionem concurrere. confer se' pra j. XIV. Sic corpora , quae spongiosioris, rari , & poroso ris sunt habitus , longe citius & gravius aliis hoc morbo decumbunt; eadem prorsus qua diximus ratione , supra β.
XVIII .na n. 8. 9. Ianea omnia , & villosa corpora firmam Pestilenti mi asmati praebere sedem: Sic venefica stupendae te'nuitat lS materia, quoniam primario nervorum structuram labefactat, primario quoque timidos, pavidosque prae aliis corripit , enecatque. G Requiritur ergo dispositio ex parte Subjecti, qua deficiente, venenatae molleculae corpus incassum subeunt, vel in eodem inertes, & sine ullo notabili robore jacent, quin aliquando absque insigni damno in auras perduntur, atque solvuntur. An non fides adhibenda Loncisio Viro tam eruditissimo , qui scriptum reliquit in Boum pestilenti morbo non senes , atque strigosos boves, sed qui forida erant artate , robustiores, & obesos illa labe se) de medio sublatos i Rursus cum inspiratum mi asma, vel absorp- tum a cute , utpote et herear, S subtilissimae substantiae, poris omnibus ubique admittatur , inque liquidorum massam per-Gg tin-
234쪽
tingat, patet sevius, & truculentius illud in eos debacchatu, iri, quorum pellis meatibus actu hiantibus, & plurimum la-Xis pervia esst, quam in ceteris hominibus. Demum Pestileni Coelo homines; qui chronice laborant, iique languidi, optime habent, & hydropici sere sanantur, sola pulcherrima Pubes so) perit, & plethorici homines. Itaque major, vel minor infectionis vis paraturam subjectorum supponit, atque temperiem.
XXVII. Si ut communis, plurimis nota observatio est, accesserit in homine meticulosa Pesis idea, & conceptus inde animi consternati moeror ad transpirandum virus proclivior evadit. Hisce si quidem conditionibus vagum in toto aere Pestilentiale virus corporibus ita a filiis captatum imbibitumque, ob nimiam vim motus spirituosi laticis metu jam, atque pavore languentis aditum facillime inveniet contagium ; vel jam semel intra corpus ad milsum, ob labascentem spirituum animalium lentissime fluentium irradiationem dises cillime e corpore ejicitur. Notatum id jam olim est: in Pe- se Neapolitana , qua magnus ille vir Marcus Aurelius Seserinus interiisse quoque dicitur. Animadversum etiam in.
Pesie L sensi quantum possit Leviente Pese incussus morta libus timor, atque praesentissimi lethi trinis imago. b Et vero plane assinia sunt quae Diemerseroe ius sc) observavit , quaeque post: illum non infimae notae Viri excogitarunt, supra
u. XVIII. uum. 9. IO. sormidinem nempe in Pese veneno
sum mi asma velut combibere, ejusque incubationi exclusionique aptissimam esse: quamquam, ut diximus, sola moestitiae idea generando virti impar sit, nisi de soris illud advenerit, externumque traductionis somitem habuerit; quem in supel'lec tilibus, maxime autem in laneis , iisque insectis, jure
XXVIII. Ex hactenus dieiis, ne longius excurrat oratio, R ad majorem de uno, R de rebus uneis ad contagii Pestilentialis admissionem , ptae ceteris textilium generibus
235쪽
maxime dispositis confirmationem, colliges facile ad sequentia dubia responsum, scilicet: I. Cur Contagia Animantium ab hominum sphaera repellantur ; atque Hominum P siti Brutorum corpora intadia dimittat. 2. Cur Pestis eiusdem complexionis homines, aut contum bernii Hospites plerumque celerius invadat perimatque.
3. Cur infinitis propemodum modis & homines possint &bruta, quin & venti pestilentes radios convehere , illosque
q. Quare aliquando Pestilentia clam insidietur, quousque aperta invasione certissimam perniciem Animalibus asserat . 3. Quid est, quod Quidam impune inter morbidos commorentur; alii vix dum illic se conserunt, tabe ita subito a se sciantur, quasi non illam illinc accepi lia, sed secum ipsi tulisse videantur . 6. Quare homines lata & integra sanitate potitos, necnon a Pestiferorum cetu longe degentes, Pesii nihilominus corripere , & occidere soleat. 7. Cur non ita semper exundant Pestifera in aere mi asmata, ut totam eiusdem substantiam pessundent. 8. Quamobrem nonnunquam interjeito quodam intervallo, Pestilens illud tabum in utensiilibus aere, sanguineue reconditum statim & improviso se prodat, viresque suas in nervos primum, mox in sanguinem exserens, Pesem demum mani' fellet. 9. Quorsum porosa corpora, non indiscriminatim cuneta, atomos pestilentiales siugant, & attrahant; verum requiratur ad illam absorptionem, nescio qui necessarius sit affinitatis
io. Quid est: cauis, cur non minus intimiori contactu, quam halitu Pestis inficiat, & diu perdurare sopita valeat. ii. Quid est, quod res Pesse cotemeratae corrupant Vicinas , quo u sque duraverint proximae conditiones ad insectionem inducend am necessarii.
Ia uid est, quare alii sint, qui contagium Pestilens sa-cillime, & nullo contagio inspirent concipiantque, dum e con Gg a tra
236쪽
tra alii idem contagium longius a se propulsent, dissicilius
Que luem concipiant, licet in praesentissimum discrimen saepissime sese conjecerint, ut cadaverum ProsectoreS.i3. Quid est, quamobrem quibus diu innocua una cum Inquinatis conversatio fuit, nonnulli morbum celeriter admittant, si cum aliis Insectis levius misceantur. I . Cur quidam perdiu cum Pesie pollutis conversantes sine noxa, postea tamen absque ulla novi virus accessione ab iisdem aegrotantibus aliquando inquinantur. 13. An P se correptus iterum Pese infici queat, ut in varioloso morbo PI6. Aia Isura omnia conclusa, complicata, con Voluta, Scquoquo modo in se coacta virus coerceant, foveant, &quamdiu tHaec Sc alia problemata ex praecedentibus liquent, neque illis immorabimur, cum satis siti perque de P si , quatenus in quibusdam corporibus, maxime autem in lauis, fovetur, nutritur, adolescit, & inde in alios traducitur, di stum putavimus. Cujus quidem L uuinis ope si quis repentinum ali quando Pestis exortum, si festinantis morbi inde extricationem rabiemque, si materiae incubantis virus, etsi parvisis imae, sussicientiam considerat, haud facile ullum legerit funestius
venenum, ullamve corporum reperiet fabricam , quae, praeter Omnia Dura, celerius, vastius, truculentiusque clausiam diu
luem eniti, spargere, & inaudita populatione in Sanorum corpora evibrare posisit.
237쪽
Ionae tu Prcvi Me Ica inu. N illa demum incidimus, quae propositum
Nobis argumentum sitis in proxime attingunt, in quibus praecipua dicendorum materies continetur; quorum pertractatione in indicandis vestium lanearum usibus navigationis cursus nobis tenendus est, quasi per mare Pacificum procellis omnibus immune, omnibusque naufragiis tutum . Hactenus enim tempesto sitim , 8c multis infortuniis obnoXium navigavimus: dum in anteactis Capitibus cautelas exhibuimus, quibus in adhibenda prudenter tunc procedendum sit; scopulos indigitavimus, quantum fieri potuit diligenter, in quos vel propria culpa, vel Medicorum incuria allidere Qlent, qui Mur; intempestive , vel praecipitanter nimis usurpant; morbos enum meravimus , quibus crassiorem Pannorum substantiam, horumque diuturnam , eamque immediatam corpori vivo applicationem CX causa, non vero ex conjectura moderaretur Medicus pro aegrotantium viribus, aetate, constitutione; pro morbi gradu & vehementia; pro simplomatum ingruentium ratione &c. leges tandem & canones quosdam tacite innuimus, quibus Artis Peritus funestis simplomatibus, si quae ob
238쪽
ΩΙ venirent, vel minus prosperis curationis si iccessibus, si qui acciderent, providere, futuris occurrere, vel mederi prae' sentibus posset . In summa , praesentia pericula, vel graviorum malorum impendentium metum sollicite incussimus, quibus damnosa esse solent Utentibus lanigera corporiS Operimenta, eorumdemque cita abjestio, & mutatio suaderi debeat. II. Ex multiplici aegritudinum genere, quibus conflictantur homines, paucae sane prostant, quibus restituta insensibilis perspiratio non faveat, cujus commoda & bonos effectus prosequutus est Pitcarnius. o) Nam morbj acuti, & febriles quamvis istiusmodi remedium dehortari videantur, nec niticum cautelis supra memoratis lunarum usum coindicent; pr. cos. IX. σ X. ct passim .ionstat tamen, febrium ultimum& certissimum auxit jum a Diophoreticis, declinante morbo,
praescribendis petendum esse . h) De morbis autem Chrο-nicis quid dicam Z quorum fundamentum varia: lymphatica Obstructiones, atque humorum stases sunt; eo an ulla illis tutior Medicina adhiberi possit, quam quae ab instaurata ejus modi cutanea excretione dependeti M Quot dein sunt longi, & morbosi affectus, qui depravatam, & rebellem viscerum abem non agnoscanti Quot, quos peculiaris, & protei formis sanguinis inquinatio non foveati Quot secretionum& excretionum exuberans copia, Vel per Versus modus nor alati Quot tandem, qui ab impedita laticum ad cutim dein rivatione, vel crassiori lymphatico rore, vel 5auctoriano vapore notabiliter imminuto non sobolescanti Una, eaque sim-pi ici, cui an ea evacuatione restituta , multiplex, & infinita illa morborum cohors abjicitur, propulsatur, penitusque deeletur. Nam live morborum chronicorum materia alicui visceri insederit, sive ab impura sanguinis cras , & liquidorum inde abscedentium vitio quolibet scaturiat , sive demum in ultimis culaneis emissariis quaque ratione substiterit , vel ad
239쪽
2Is cutem parcissime commovetur; perinde erit, atque adau 'e, vel promotae huicce purgationi facili negotio cedet . Haec enim celebris excretio rite procedens , vel jam amissa , re cuperata nunc materiam iam in prima coctione elaboratam, in secunda subadiam , in tertia demum ad expultionem paratam supponit: seu clarius, salubris, Sc sponte succedens, vel
arte concitatus vitalis culaneusque vapor concipi nequit,
quin prius concipiatur sana viscerum cθi poteticora- , hematopoleticorumque fun 'io; neque haberi potest, quin prius reliquae secretiones rite procelserint , & liquidorum massa ab etherogeneis partibus liberata, in naturalem circulum facilem aequabilemque redierit; verbo quin sana sint omnia. Adeo verum est, per sipirationem istam Sc venientis morbi, R recessuri certissimum indicem esse; sa) tum quod cuim, haec actio sit corporis ultima, & una cum praecedentium vi tio mutetur, si sit cognita, ad praedicendum morbum suturum maxime juvet; tum quod nullus videatur esse in corpore locus , nullumve exilissimum etiam vasculum , per quod haec non vadat materia , & cum ea simul non e Xcludatur hu'mor vitiosius vel quantitate uberior, vel consistentia dilutior factus, atque subassus: proindeque ex hac sola transpiratione corporis animati curari possunt infiniti morbi chronici , in quibus tractandis excellentissimi Practici nedum cespitant interdum , b) verum etiam caecutiunt seri. III. Cum autem Sudori lac, vel Diophoretica remedia humores nostros vel validius moveant per totum corpus, Vel interim simul imminuant resistentiam in vasis exhalantibus circa cutim; c) priora vero remedia interna, posteriora autem externa vulgo censeantur ab omnibus Fathologis: Ideo merito inquirendum hic est, utra methodus adjuvandae, vel eli ciendae perspirationis efficacior sit, atque tutior. Et fine si experientiae adstipuletur ratio, non possumus quin Di borr-ticis externis primas laudes deseramus. Nam I. Ut
240쪽
216Ι. Ut ad experientiam provocemus . Sudoris initium cum tis adauctus calor est; salubris perspiratio moderato cutis calore cietur: & quemadmodum levissima etiam aura frigidiuscula calenti corpori ingesta illico vapor culaneus sistitur , ita mitis calor accedens corpori absque cunctatione perspi ratum promovet. Docet hoc stimulus ad urinam emittendam, dum mane experrecti, & lecti blandum solum deserentes , ambienti objicimur frigidiori. Docet e contra quotidiana EO rum praxis, qui perspirationis gratia corpus caute tegunt illico enim a promota istiusmodi evaporatione levamen per cipiunt . a. Modo cetera sana sint , & corpus rite se habens prudentia quadam operiatur, e centum aegrotantibuS Vix unum reperias, qui tegminum perspirationi faventium ope melius non habeat , vel a morbis praedictis IIJ perfecte non con-Valescat , licet non tam cito: Requiritur enim determinata
ora, & tempus certum, quo pro ratione concoquendae ma
teriae in morbis chronicii, qui persaepe sanari amant, C terna hujusmodi medicamenta vim suam exserant: Quandoquidem plurimorum Chronicorum nullum observatur cris eos tempus, sed citius, tardiusve digeruntur, prout vires magis minusve fuerint valida . S. Nullum sorte remedium offendere est, quod insensibi- Iem difflationem jucundius promoveat, cujus infortunium, ii quod timendum eis et , periculo vacaret omni nam detrac tis illico vestibus, vel aliis externis topicis calefacientibu S, si quid mali obvenerit, cito occurritur. q. Dum isthaec auxilia di boretica externa cuti admoven
tur, Vaporem exhalantem coercent, meatus laxant, & si
quod derivandum est, certius alliciant; si quid movendum in vicinia, efficacius urgeant; si quid per illud emunclarium
eliminandum est, ut tacite, & absque ullo tumultu, ita , quam praestantissime evacuant. Sed de his iterum infra. IV. E conversis, quotiescumque administrantur interna Dic-phoretica, toties incerta, lenta plerumque, quin aliquando