장음표시 사용
271쪽
spium, vel teneram spongiam uipponunt, quo pretiosi immixti unguenti, odorisve vastitas conservari diutius valeat. Ergo in odorum vehiculo, vel alterius remedii recipiente materia, per longius tempus odoramenta morantur ; & quod notandum hic est, lanae ad hocce opus ceteris quibuscumque materiis palmam praeripiunt; ut quarum ope, & contextus interventu immissi pharmaci virtus uberior, & constantior, diutiusque remaneat; quae proinde in bibulam cutem lanatam
iam , vel lanuginosa simili superficie tectam, pedetentim, sed jugiter, sed absque damno introducetur. In simplici autem halituosa remedii applicatione, vel sussi tu, absque lanae con
servantis adiumento, nulla spes superest de atomis vapore , fumove in sublime actis, sore ut resarciantur, vel i terunxi in affectam partem de pluant, taciteque insinuentur. Praeterea, dum corpus nudum alterna motitatione intra obvolventem suam exercetur, mirum quam belle detergitur, & a contra-
is sordibus mundari conssievit; sed dum ab erumpente ian dique sivo halitu , eoque ab obiecto panno represso afficitur,nae singulis momentis vere lavari videatur, cuicumque clinrum est. Antiquitus cum lineorum pannorum, qui corpora a strigmentis tuentur, usius nondum inventus, aut saltem infrequenS esset, magnaque ex parte corpora nuda ca) ferrent, a pulvere, & omni alia illuvie conspurcabantur. Itaque laneum vestimentum, cujus beneficio cutis vapor evocatur,
coercetur , atque ad instar euripi in illius emunctorii vascula influit, refluitque, balnei calentis vicem sustinet; simulque strigilium effectus aemulatur , qui plerumque b) spongis
erant, vel linei, quibus hominum cutis fricando detergeretur. Secundum autem patet considerant i , frictionis essicaciam, ad quam lauias, & ex iis emergentes vestes eligendas esse , superiori Propositione c. Proposit. secvudo 2 probavimus . Inde enim futurum est, ut in vaporem soluti, vel igne accensi pharmaci partes , quae nullo coercente dissipatae suissent, &nullo determinante in renitentem cutem aegrius sese intuli ssent
272쪽
lissent; Propos Tert. nam. s. 3.) superveniente nunc MActionis impetu , & lanae distringentis pressione, uberi US, cς-leritis, esicacius , jucundius subiturae fluida sunt, atque per tinacius ibidem insistent. Uberius quidem, quod praecipuam, di xtheream remedii virtutem coerceant, quae in aera abs que commodo evanesceret. Celerises, quod per si istionis almternatum motum corpusculorum admissio, & in subjesta cuticularia vascula determinatio velocior sit. E cacius, quod actionis momentum ex majori quantitate, & celeriori motu
liquidi componatur; quodque superficies hic adsit corporis bi bula undique; ignis vis viva corporum concretorum principia separans , & mutans; sensilissima dein prostent tenerrimae cutis nervea stamina , quae lanae distrahentis spinis prolixis fricanda, detergendaque objiciuntur. Diuturnius, quod jam e Sploratum sit, pannos laneos prae linteis plus liquidi imbibere, & quo sum tu, vel vapore impregnati fuerint, diutius
eumdem retinere. Iucundius demum, quod omne pericu luna absit, quo interna applicatio medicamenti nocitura partibus esset, vel si aliquid timetur, facile per lauarum re traditonem praecaveatur. Sed heu quantum exaravi chartae in frictionis momento, indole, materie discutiendiS , CXarandisque t Veritatem tamen quaerenti condonandum, si paulo fusius utinam abesset error) scripserina . XIV. Praegressa Propositio maximi est in re Medica usus. Liquet enim inde, optimam esse pannorum, laciniarumque, , R similium lanearum superficierum elestionem in suffumigatione , in epithemate sicco, & in epitbemate, vel fotu spiri- tuo Q calido aromatico, ut cetera omittam, quae huc reserri possunt. Et quidem
I. Dum igne concremantur Corpora, quae vel odore quem spirant, vel exotico sumo, quem exhalant, vel invisibilibus insensibilibusque qualitatibus, quae hac methodo actuotiores e X tricantur, medelam partibus allatura fiant; commodius superimponitur una, vel aliud simile ab rbens, quo medicamenti sicci, sumantisque vapor per aeris molem diffusus Opportunius ad contactum corporis aegri e X ternum pervenire,
atque in hujusce ostiola conjici possit, quo inflammabilium, vo-
273쪽
latiliumque corporum medῖeata asipiratio inter fetas, lauac-que flamenta recipi, recondique quam diutissime in usiis medicos valeat. Huc ergo pertinent omnia suave'olentia, quae ad delicias, vel foetorem partium corporis corrigendum adhibentur, ut Thus, Benzoen, Ambra me. Huc foetida b Dricis apta affectibus, ut Castoreum, Galbanum dic. Huc SH bur, Nitrum adversus putredinem inventa. Huc Ciuuaburius veneris morbis localibus adversia. Ex quibus omnibus per accen sonem semper excutitur sumus. Quandoque Subucuta, culli , Sacruli, Pollio fumigantur prius, quέm corpori adaptentur: alias & amictus lovet, quod usitatius est, vapore illo sicco salubri madidi, vel imbuti fovendis , aut fricandis
partibus inserviunt. a. Quotiescumque ergo roborare per partium sussitionem medicatam, & calefacere solida, humores vero discutere,sccare animus est; toties Lues texta ceteris praestant. Quo ties adest solidorum flacciditas, humorum visciditas , motus tarditas, Parabsis, δέ similia, praesensque adsuerit necessitas corpus sumendum contegendi, toties Mueo utendum est Conopeo, vel laneis stragulis, vel fornicata machina Mus exterius convestita, ut qua & uberior, & efficacior aromati cus, vel alia ratione medicatus sumus ad affectam partem dirigi queat. Quoties tandem opus est morbum totis viribus aggredi, qui certis cutis locis sub forma tumorum ulcerum ve incubuerit; toties fricandae partes lana ita sitissita sunt, ut quae eo modo affecta, ad detergenda, exsiccanda, congluti nanda ulcera, sive manantia, sive pustulosia, mulio majori vi gaudeat, quam alia materierum genera; ut qua ita cuia partibus attrita, & si opus fuerit, diuturnius adhaerens, prostantissimam opem serre comperta sit, tumoribus per cutem sparsis, vel ossium compagem obtinentibus, vel alterius spe ciei concretionibus, ut gummatis, exosiosibus, xcvr iii, in do opportunae ad suffumigationem eligantur species, quibus locales affectiones cedere exploratum sit ut quae tandem frictionis motu adjuta, & apto calore munita medicata prin-eipia , quae fervida exhalantur, cui an eis ulcusculis vegetius allabi cogat, laticem, quo partes obsidentur, abripiat, mol Min . lio-
274쪽
tiorem carnem, quae cicatrici obest, adurat, vel erodat; sicque pulotica ulcera ad fanationem perducat. Neque hic timendus est Frictionis motus; ulcerum enim callosiam , &fungosam substantiam fricantis Mur momentum densissimis
velut morsiunculis impetit, dilacerat; praeterea aculeata villorum Durorum fastigia eamdem irritant, torquentque , assi ciunt demum particulae specierum, quae in summenta adduntur, ita ut, dum proserpente accensitone in fumos dilabuntur, virtute detergente jorcotica, vel epulatica, qua valent, ulcerorum cavum emendent, expurgent , & a calli sarcina liberent , quasi lanceolae munus obirent.ῖ. In usurpatione epubematis licci, ubi pulvis medicatus, consito plerumque Panno inclusius, externae corporis curivario Medici scopo apponitur; quantum Go pium, vel una
animalis ceteris praee minet vehiculis, non est quod multis dicam. Sacculi enim Pulverem, & Species contritas & medi-eatas recepturi, Lunei si fuerint, & ex recentissimo vellere confecti, meliores erunt: Utique si requiratur in hocce remedii genere vel ejusdem particularum diuturna sacculo exeipienti adhaesio, vel minor, & lentior de continente panno excultio, & evaporatio. Nam ob densiorem sui texturam Iu-ns & minorem, & tardiorem dissipationem remedii intus conclusi efficit; seu, qu od idem est, diutius & essicae ius in corpore operatur, maxime ii liquidum spirituosium praesto sit, quo epit berus siccum lium ectetur, & maceretur; & si hisce
omnibus vaporosius ignis , vel vividus prunarum accensarum& fumantium calor accesserit, quibus tanto potior futurus est lanae usus usu Gutrorum, quanto magis tam humido trahendo , quam sum tui absorbendo prius panni genus posteriori idoneum censemus. Sic Cucufa illa consortans, quae a
Gaucibio describitur, sa) quaeque capiti debili, frigidis catharris obnoxio proficua ab ipso perhibetur; Cucufa, inquam , illa gosisi pium recipit, quo exceptae species includantur duplicaturae cuculli, & punctim inter suantur; atque cucullo hoc sumo aromatico fumigato mane , & vesperi tegatur caput. Idem est de cucufa ad aeris injuriam arcen-
275쪽
dam in auditus vitiis expertae virtutis , ex Friderico H mguuo. σ)q. Liquet etiam , quare in epithemate humido , praesertim in illo, qui ad cordis languorem paratur, R in quo pulverres miscendorum spiritu aromatico oleo so penetrantissimoque divites decoquuntur, adeo frequenti in usu sint pannorum laneae rubrae laciniae; excipitur enim, ab λrbeturque sem' per decoctum a pannis laneis, tamquam.vehiculo magis bibulo, & liuidi s aptiori; asservatur ibidem tamquam in pro prio receptaculo, quod utpote crassiori, vel firmiuS conteX-ta Ducrum fabrica emergens, coercendis principiis medicati solus volatilibus, & tenuissimis aptissimum censetur; prς terea illud decoctum, dum Icus utuntur, ab hisce siligitur ita, ut calor , quem habet, diutius ibidem moretur, & ne scio quanam cognatione spirituosa, & aromatica odoramenta fluido calenti diluta, appropria tum magis idoneumque in Icuis domicilium inveniant. Quamobrem si mitis in talibus casibus accesserit 'imi , calidum illud epithema nedum cutis externae plagas, quas propius tangit, nec non nuda, & ad simplicem contactum posita vascula utiliter mutat; Verum etiam ad prosundissima usque corporis viscera penetrat, ii L que beneficam virtutem largitur. Porro in hunc finem plurima praescribi a Practicis solent. Textum nempe fricum iStupae, Panni, & lanulae fectiones variegatae. Uerum non immerito in praxi Medica rubri panni commendantur; sicut non temere sericum in illis casibus non crudum a Galenitas, sed grano tinctorio infectum, proponitur. Nam quemadmo dum Cocci Bapbici rubedo non est quid vanum , Sc viribus pene effetum , verum a vermiculo agili intus coercito quoad maximam partem proficiscens, spiritus vitales rescit, & cordis assed tibus succurrit. b) Ita ubi coloratae Cocci partes decocto solutae pannos Muror eodem colore affectos intrant, Virtus cardiaca unita exurget sortior, quam si iidem , alio tamen quovis colore instructi, admitterentur. Itaque Clinicis panniculas Rermesini coloris, easque lanear, in usum
276쪽
Ea quippe ratione non Lauam modo cuicumque alteri textili anteponunt; verum etiam in deligendo colore ceteris sapientiores esse videntur, qui panniculos undique sine delectu colorum usurpare in isthoc epithemate consueverunt. Purpureae enim molleculae, quemadmodum a gravo in ebulliens liquidum exeunt, eique communicantur; Sic a Duro amiciente velamine, & abliguriente ex suetae, altiusque ex au
stae, pervio nostro cario, facilius, & fortius traduntur. Qua de re consulantur superiora . p. cap. vl I. di v . s. Quoties ergo epubemettum liquidorum in genere usius indicatus videtur, toties in subsidium vocanda lana est, modo materies arte seligatur, & tempestiva fiat applicatio remedii; modo abusus Artis-Peritus facile vitaverit; modo impraegnati lanei panni, volatili remedio, diutius admoti partibus sinantur, R idem iidem renoventur pro prudentia Medici. Sie igitur in Acutis, ebronicis externis, internisve morbis in assectionibus viscerum; Praeterea in indicationibus emolliendi, roborandi, repellendi, adtrahendi, calefaciendi, diluendi, resolve ndi &c. solidis fluidisque animalis praestantem ope iura
pollicetur istiusmodi σubema,panorulaneoru intervetu, exter nis corporis partibus appositum. De corde autem tralatilium est, ipsitus scrobiculo specierum aromaticarum decocto madentes ρuuuos laneos quam efficacissit me adiici, in fncopis apparatu a quacumque causa, in affectibus ipsius cordis frigidis, R in omnibus illis casibus, ubi morbi capitis, nervorum , οἰ-nclis medullae, stomachi, & cordis, ab humorum spissitudine , nervorum stonia, & musculosarum partium imbecillitate sustentantur; item in stomachi vitiis, quae eadem fibrarumn drbosa flacciditas genuit; tandem in quibusdam humidis, Scmorbidis anni constitutionibus , in quibus blandus nervis stimulus imprimendus, & facilior liquidorum cursus ciendus est; atque ne longus sim, in Apoplexia , Parabsi, stupore sen suum, memoriae debilitate, auditus difficultate, virium lapsiu, viseerum inflatione colica frigida , Diarrbea, vomitione in senibus, pueris, in tussi humida, indemate, Coritas, Rheu
277쪽
inaismo a causa, ut loquuntur, si igida orto &c. a) In hince enim casibus fragranti subtilissimo oleo sis suo principio cardiaca haec vel roborantia topica per madefactam prius lanam,R parti aegrae accommodatam, intra vasa , Viscera , nerVOS , horumque o nata una liquida eunt , ipsisque motum blandum
imprimunt, & labefactatas partium functiones in pristinum ordinem reducunt. Itaque memoriae prodidit Turnerus , in validum vomendi conatum frustra quam plurimis cardiacis, &stomachicis internis nihilo secius pervenisse , quousque lanea laciniae molles absinthii, mentae, & aliquot aromatum decocto madidae, & praecordia externo tangentes noxam illam quam felicissime sustulerint. Alterum casum refert idem sc) de homine I huria laborante, quae Diureticorum , & Aperiem tium quotquot praescribebantur , vim omnem eluserat , &parum omnino semicupio ex herbis emollientibus unc incoctis e vestigio parato levari visa, post ingressum catheterem iterum recrudescens , ast illico ad pubem peculiari oleo , desum perque dato laneo tegillo, d licto citius sugata memoratur.
Et prosecto topicorum,& externorum halituosae remediorum atomi subculaneos inhalantes canaliculos perrumpentes, vali
das in liquidis nostris mutationes excitare possie , is facile judicabit, qui animadverterit, sormidabilium penitiores malorum causas , ut AP lexiae, Epitoxiae , epidemiarum θ e. in subtilissima quadam aura consistere, quae de foris accedens,
per dehiscentes cutis animatae tubulos means latices vitales, qua data via, aggreditur, quorum crasim , naturalemque
indolem pessumdat, evertit, atque corrumpit. Sed de hisce stilius , ubi de laneis effluviis aduim est, s . cap. II. 6. Quandoqujdem de coloratorum corpusculorum intra corpus ingressu per sudoris vehiculum, superius dictum est;
c . VII. q. IV. v. v I. eo ratio agendi tincturae hujusinodi
purpureae, qua in Epitbemate humido S.) utimur, redire videtur, ut ingressiti suo color ille ab ope calentis liquidi invasis efficiat illud, quod efficeret ipsu ui subtile aroma corpO-
278쪽
ri ingestum, huiusque nervos excitans. Quamobrem colliges, turpiter errare illos , qui colorum, qui pannis adveniunt discrimina in re medica minimi faciunt; aberrare quoque illos, qui de Pannorum coloribus nimis superstitiose judicant: Sapere autem, & rectius sentire eos, qui media incedentes autumant, pannos, quo tempore corpori ad nudum contactum haerent, colorem, quo inficiuntur, cuti subtus calenti, humidae, atque apertae immittere ita posse , ut in quo con sistit tinctutae efficacia multiplex, multiplici illud sub larva, fluidis animalis in t rcurrentibus, affatim impertiant.
7. Hinc ergo sis.) male sentit Pellinus, dum hisce verbis testatur: In pannorum sunt ejus verba) deligendo specie non minor es hic curiositas, aut persitio: Gim enim
ad fovendum cordis calorem magna sit panni rubri, cum prς- primis Rermes ni commendatio; ad oculorum corroborandum tonum , seu calorem , serici viridis , namque asperior, laniosiorque superficies tum pisui , tum oculorum iubtilitati officere solet, singularis est Uus; Luid vero hoc At, quod in suandis coli doloribus, panno ceruleo inesse aliqui volunt, quo persuasi experimento non intelligo; flve enim a Glasto, seu Anil Indorum tinctura tu PIO AEt, nou video
aliud, quam certum textur euus, quod calorem adeo utilem in hoc morbo pertinaciis speat, temperet fur , quum a liud quidquam externum. Ideoque scio , eme qui pauni cerulei laciniam pentri immediatie sub interula a mouent, seque hoc beneficio a coli doloribus immunes praedicant. Hae emis ille, a) qui tamen non satis animum ad quotidianam pra-xim attendisse videtur, qua compertum est, non sine ratione coccineum serici colorem species epithematis cardiaci componere: vide hic XI v. num. q. Qua exploratum est, noro quemcumque colorem inflammatis oculis gratum, atque amidicum esse, sed nigrum radios coercentem, vel viridem lenissime reflectentem inter ceteros colores esse beneficum: Qua supra dei non stratum est, posse coloratas molle culas intra corpus devehi, & bonos, vel pravos effectus edere. cap. VI. q.
279쪽
XVI. num. q. Item eap. v I l. q. v. Quod subolfecisse video Amatum Lusitanum , aliosque a Primerosio citatos, sa) qui
monent, ne panni sin mediate corpori injiciantur, quia ex tinctura, & aluminis mixtione aliquam habent adstringendi vim. Sane Auit Iudorum, de quo hic sermo est , vires nonnullas habet, ad eout plantam in cucufrs non infructuose ab illa Gente adhiberi legamus. b) Ad haec si lacinia panni cerulei ore
diutius detineatur, dum emollitur, atque liquescit, pristinum colorem exuit, & sensum adstrictionis papillis nerveis imprimit.
8. Versim ridiculam, & vere anilem credulitatem in electione pannorum non possum non improbare. Exemplum habes curiosium in eruptione Variolarum, ad quam promoven dam corpus Olim pannorum rubicundorti pondere operiebant,
affinitate siquidem coloris o sanguinem allicere credebatur. Insignis hac de re extat locus apud Freiud. cc de manne de Gadi den: uem, inquit Freindius, tu sulsum receptum
vitro, Regirique sitium curas Eduardi I. credo, vel II.
zariolis laborautem λ cique bic quidem protriar omnes ad hibens , quo melius morbos ex inflammatione ortos se intelligere seu at, pos idoneas rei gerendae formulas, pultu iugruetitatem composito, ingrum panno coccineo insolvi jubet: ' omnia ue quoque circa lectum rubra esse debebaut, ae I setia siue dubio per cubiculum omue ejusdem erant coloris. Erat nimirum Pocuuer hie , ut opinor, de eo genere laominum, qui Sciolorum incredulitatem in sua semper commoda convertunt. Sed de hisce ineptiis satis. XV. Propositio IV. Indumenta lauru omulum, maximὸ gusex lino parantur, bVmidum exsiccsre uat s Dut. Demonstratur: Liquidi purpurei aquea moles ubi plus nimio in corpore decrescit, exsiccatio quaedam exoritur . Cujus quidem causas multiplices ideo sistemus, ut id, quo Iz- neu texturae linteis in siccando praestent, probe dignosci' queat, ut inde ad experimenti, hac de re a nobis capti, rationem indagandam, eruendamque deveniamus. Itaque
280쪽
236 I. Exsiccantur flu:da nostra, quoties liquidum illis non suppeditatur, vel inopia potus, vel viarum obturatione, per quas diluens liquor in sanguinem permeare debeat. Ea ra tione non exsiccant lanos a vestimenta, nec quaecuinque alia. a. Arescit liquidorum moles, quoties, licet fluidum hu- me stans praesens sit, suis tamen molleculis non sese intime, ut decet, immiscet liquidis; unde statim ae liquor intra sanguinem admittitur, illico inde dilabitur purus interdum, &nitidus: Ea ratione sanguis crassus, gummosus, resin Osius si herebintinaceus, in Maulaeis, Melctucholicis, Mulieribusque stericis continuo siccescit, nec ullo hic modo referri corporis operimenta debent. 3. Siccior evadit sanguinis diathesis, quoties, licet fluidum admiserit , & intra se servaverit, nihilominus tamen nonnullorum corporum misceta particulae fluentes in corpus solidum abeunt, sine amissa, expulsave earumdem parte te nuiore: ea ratione spirit uoli latices, in Athool redacti, su- ne stam ariditatem liquoribus corporis animati inducunt: Ea ratione, de modo, quo habitus laus corpus animalis exsiccant, nullus institui potest sermo. q. Liquidorum vitalium massa arescit quoque, quoties talia eidem adduntur, quae humidum aquosum inde avocant ita, atque abliguriunt, ut a liquore recepto in suis sipatiolis pondere augeantur, absque ullo voluminis augmento: ea ratio ne, Omnia corpora, quae tenuiorem fluidi portionem ad sese alliciunt, illamque a reliqua liquidi mole secernunt, quacum una concrescunt, appellantur absorbeutis: ea ratione omnia a priveutia , obsorbentia quoque fiunt, notante Petito . a ut, quae carnis V. G. humiditatem haurientia, eamdem , pon dere imminutam reddere soleant: ea ratione hujusmodi remedia exiccantia dicentur, quae humidum auferendo, hoc sibi associant, & reliquum siccant, ut in laudato curuis exemplo videre est: ea tandem ratione suturum est, ut quae sub specie palliorum aliorumque id genus operimentorum corpori apprimuntur, exueantium tale nomen neutiquam merean