장음표시 사용
311쪽
vasorum obstructionem: Sint enim usque Viscerum, sint Glandularum, sint capillarium obstructiones, sed tamen illae quoque occasione fui di vitiati ortum habuere. Sed non praetermittendum est frigoris ope , quemadmodum aer extricatur , bullasque efformat; docet Glacies9 si militer eumdem ex nostris humoribus , dum residentes quasi frigent, explicari, &conspicui ore reddi. Inde flatuu in sanguine existentia; Inde cor cadaveris immense dilatatu observatum fuit, ventriculum dextrum inflatu, coronaria vena sanguine, & aere plena; imo corpus Uirginis in calore febris Tertianae ad instar Tympani tumidia. ab Quamobre nihil prohibet, quin, nata in cut aneis liquidis ad motum ineptitudine, contentum aera in libertate assertum, R egredi impotens, varia cutis vascula distendat, emphi
mala producat. Ea ratione Animalia externe tument ab adaueto Lanionum flatu.
IX. Haec UIII.) paulo susiori narratione indigere visata
sunt nobis, quo clarior de in omnibus innotesceret curandi per Dueos a milius methodus , quae' omnes in praecitato casu requisitos medelae scopos attingit. Quid enim tumentibus canaliculis , gravique sero oppressis conducibilius est, leni humorum absorptu, & moderata coercentium canaliculorum compressione Z An tardiori humorum gressui ulla melior cogitari medela possit, quam qua, stimulo incitata canalium latera, mollecularum cohaerentium unionem tollant, pristinumque elasticitatis motum recuperenti An frigido, & pigrescenti humori solvendo exsuscitandoque caloris auxilium alienum esse putes Z Ille enim natura excitatus , vel arte productus digerere cruda, crassa incidere, obstructa aperire, & segnem per capillaria humorem propellere solet. An tandem tutius, efficaciusque in enarratis malis auxilium excogitari umquam possit, quam quod insensibilem corporis transpirationem gregie promoveati Ita sane. Hinc est, quod frictio hoc ipsbnonnullos tumores discutiendo expediat , quod nempe perspirabile malorum sontem instauret: Hinc est, quod Ueteres frictionibus non raro se licius curabant morbos Chronicos, quana NOS
312쪽
Nos medicamentis internis simulantibus. Verum cum caloris externe incubantis ope , tum maxime friectionum dotibus, prae ceteris corporis indumentis commendatur lana, ut in praecedenti Capite dictum est. Illa , si quatenus corporis tegumentum est, caute utaris, subjeetamque cutem perfricueris, atque demum pannos asperos siccos , accenso imprimis aromatum fumo, penetratos usurpaveris , mira in morbis a
praedicta debilitate exortis curandis, praestabis. Quod si eam
lanae rationem habeas, ut ligamenti vinculique ad instar eadem corpus constringere cogas; tum enim vero perculsis ultimis arteriosorum ductuum exhalantibus finibus, contractisque omnibus canaliculis, liquidum ad interiora urgetur, quod praeterea ab vinculo laneo arcte compressum majora vasa petat, ubi liquidi purpurei oceano affusum , repetita circulatione subactum , naturalem conditionem recuperaturum est. Sed & eodem tempore levi prudentique manu, fasciarum, ligaminumque Ianeorum opera constrictae partes , quae nimis laxae, & tumidae erant, firmantur, roborantur; sicque majorem elasticitatem acquirentes, torpidum humorem per sua ainania excutiunt.
X. Insignem choroticuis Virginis cujusdam habitum, & vere caehecticam cutem vidisse memini, quae omnibuS remediis restiterat. Neque enim interna adhibita ad sudorem eliciendum pharmaca, neque adeo salubre serrum proderant: Ipsa autem Uirgo ad motum gravis, vix pedibus insistere spoterat. Ad haec moesta , debilis, pallida, toto corpore tumens, fugacibus doloribus vexata, multis in locis praeseserebat cutis pelluciditatem , & ab aqueo intus colle sto humore Anafarcam. Neque tandem membranae cellulosae spatia desuerunt, quae in carcerato distenta aere, eaque percussa res narent, crepitumque labentis subtus , obmurmurantisque flatus ostenderent . Itaque tumidus cutis habitus , labi Orti, genarumque color sublividus, summa ad motum difficultas, ad minima exercitia torpor & anhelatio, atque demum expallido in lividum vergentia colorem corporis inferiora funesti quid ut praedicebant, sic citam opem postulabant. Verebar enim, ne, distentis valde vasculis , minusque motis,
313쪽
osio , & Scorbutica labes accederet , quae omnem curationis spem adimeret, ut legitur aliquando evenisse. su) Quamobrem Tenias Lau sysumpsit, iisque aegrotantis arcte circumduci , abjecta omes cunctatione, crura pendula jussi, ut in vasit jam diductis non possent amplius haerere liquida: Quo insuper tempore Auctor sui, ut Virgo indulium Dueum molle ad totius suae cutis aream stricte obtenderet, consor maretque, intra quod tamen, corpus idem iidem volutaret, ut emcaciam staminum Laurorum pravianti iis perciperet. Mane ergo & vesperi detracto amictu laneo , per universam cutem ita spoliatam instituebantur frictiones cum pannis asperis Duris , & praeviata Anathimiasi, medicatis; sicque solo defricatoque corpori siti- perinducebatur indultum laurum'. Quibus praesicript js, atque prudenter usurpatis, brevi Virgo felicem in se experiri Ionam ccepit, quae vix corpori obducebatur, quin in partibus cmpb s ms C tentatis , nescio quis elasticae materi e cursitantis, exi iumque quaerentis motus , qui momento post silebat, illico persentiretur; dum autem culaneis locis, frigido segnique huminore resertis, admovebatur, emanans in superficie cutis se-Tum , qua Iuua sese explicaverat, doloris causam , fugam que opportune significabat. Hic praeter contactum etiam CD fluviorum salutarium aliquem usum fuisse, non de nihilo ba riolor, qua de re vide supra . p. III. IV. sus .b Conmili uabatur salutare adeo auxilium, atque ad ceteros amjctus subtus Interulam, laneo illo, & prolixo indutio induta semper incedebat, quousque Genae suaviter hilari purpura rubere , solitam corpus ad functiones promptitudinem , S debitam machina alacritatem recuperarit. Ut sane mirarer o tomtius corporis cure vism adeo pertinacem solo vilissimae Durusu feliciter fugatam fuisse .XI. Id ipsum topici genus magnas mihi utilitates attulit, nec non auspicato semper in aegrotantium commodum adhibere soleo, quoties homines in praxi Occurrunt, qui post per pessam aliquam gravem Garrheum, vel toleratam molestani Rr i i en' ab Perelisur Ob muci. LXIX. s. m. 184
vel, tardigradis liquidis in eruribus ; n
314쪽
nes verbo partes Trunci inferiores aedemato as , & luridas, seroque effuso oneratas gerunt. Indutis enim artubus, ita correptis Mus , eaque in femoralia, vel in tibialia concinnata, atque consuta, & idem iidem adstricta, pulcherrimum certe usum pollicetur: utique si prius eamdem sumo aliquo aromam lico imbui, vel corroborante pulvere adspergi curaveris. Dum enim in deligatione partium ae mette culaneo laborantium, corpori antea adhaerentem Laueam superficiem curiosius inspectas, guttulis roriferis undique humectam comperies, quod hausti intus peccantis humidi evidens argumentum est. Atque hoc uno facile probabili praesidio in pauperibus, quibus decantatorum medicaminum usum sortunae conditio negat, cuticularem seri extras at nem saepe profligatam vidimus, modo non negligeretur aliquod domesticum interne sumptum sudoriserum. Soleo enim simplicem Thespotum commendare, qui ex voto succedit. Neque est, cur quis metuat revocari hac ratione ab interioribus corporis partibus sudantem jam sorte materiam , cum non melius ad intentatam viam perduci possit: Qui enim cumque motus centralis est, is pari undique conatu, & a corde, arteriarumque truncis ad capillaria, superficiesque corporis tum internas, tum externas, velut fluidorum receptaculum, morbi somitem diducit. Quod autem ad cutim interdum non aeque prorepat ille humor, qui interiores Imdropicorum artus obsidet, haud dubie a textura glandularum subculanearum densiore, & fluidi secernendi viscositate repetendum est. In simili casu petunorum laneorum, addito levis fricti nis , inunctionisque momento, insignes seu tus afferet usus, quibus humores attrahantur, solida mollescant , & sibrae immoderata rigiditas tollatur. Sudores itaque per Dux applicationem electi R impellunt magis , quod ad interiora iter
tenebat; S si quid adhuc peregrini, & muriatici in superficie massis sanguineae fluctuat, non protinus in halitum Sanctorii resolvendii per glandularum cutis conteXtum evacuant, atque adeo naturam ex parte levant. Certe in eo de quo loqui-
315쪽
29 Iloquimur morbo, Cel 1 O similem curationem institui vo
luit. Moccudus est odor, inquit, Non per exercitatiouem tuu is in , sed etiam tu frena calida , pel Lccouico, uel clibsuo, milibusue aliis .... Balneum utque omuis humor alienui si . . . . maximc utilas naturales, ccx sedationes Duc
Quantum autem in eo genere siccae sudationis ceteriS om
nibus palliorum generibus praemineat Mus, in superioribus die tum est. Couser Cap. XII: q. x Iv. num. I. a. ῖ. )XII. Quia in mitigandis Rheumaticis doloribus Dux con tactus possit , vix quisquam de eo Infirmorum genere est, qui proprio experimento non didicerit, modo Ioneum V e stimentum sibi induerit. In multis, acutisque hisce doloribus, sive fixis, sive erraticis saepissis vidi, admotam lanuginem protinus auxilio suille . Noti sunt mihi multi, qui Risurus ti mo mancipati, ut primum lecti laneis stragulis corpus cOOperuere , mali solamen illico persentiant: Alios vidi, atque narrantes audivi, se cum ob negotiorum multitudinem in tra lauea te isti strata diutius cubare non possent, usu quo tidiano subuculae laneae, quae ad cutim proxima esset, a mario tandem evasitse. Exploratum dein experientia habemu4 squam improspere in hacce noxa repetita Phlebotomae cede re consuevit , adeo ut Incomparabilis Vir SI cubamur, post quam Rbeumatismi curationem persee tam immodica ian Suinis Vi, re iteratis venae sectionibus educta perficiendam esse censuit; b) videns dein ea methodo fgri vires frangi, & aliis morborum fatis machinam obnoxiam reddi, experiri statuit, an ulla alia tberras ja daretur ab repetita toties sanguinem educendi medela longe diversa, qua hic morbus
tutius possiet debellari c) Quamobrem ad die tam lacteum
confugere conatus est. Sed adeo nostris temporibus inva
luit vulgi praejudicium , ut ad ipsum juisae phlebotomiae nomen exhorresicat, atque hanc operationem in Risuinscius ,
aliisque similibus doloribus coue pejus, is angue defugiat.
Sudorifica dein, quantumvis in praesenti aegrituuine plurimum Rr a pro sa) lib. O I. cap. 2I .p. m. I 62. b)Tom. I, cap. v. p. m. i7O.
316쪽
2 a prodesse videantur, revera tamen magis ossiciunt, quam
prosunt: Dum concitato sanguinis aestu, morbosam materiem maxime rarefaciunt, & nimio servore lacessitam acrius urgent, quae immanius saeviens, & quietis nestia, stamina ner-Vea varie impetendo, tragoediam dolorum orditur; vel in partem nobiliorem translata, novam malorum HuFodem advocat; vel demum propter morbosum & corruptum laticem , atque in extremis corporis, musculosisque locis pertinaciter obsep tum remediorum horum efficaciam eludit. Contrarium autem in Duc applicatione contingit: Haec enim immediate corpus cingens, eique stricte alligata, perspirationem in sens bilem promovendo, aequabilem tacitam humorum distributionem per corporis ambitum molitur: Inde quae impacta in ultimis tubulis haerebant, in motum aguntur, ungula in singulis canaliculis liquida expeditius moventur, & faciliori cursu usque ad longinqua loca perveniunt: Inde partibus excutitur morbosa gravitas, evanescit tristis paroxi simi imminentis nuncius torpor: Praeterea Isuis moderate tectum solumque eorpus, & levi rubore culaneo perfusum , demonstrat plane, cui an ea liquida incitata esse , sed pacate; vasis restitutam meabilitatem, sed absque distra 'tione molesta; motus ubique aequabilitatem , & integritatem absolvi, sed abseque tumultu. Illa item lanugine cooperta cutis in proprio velut vaporis balneo immergitur, quod ab ipsa per pirotione repulsa fit, quae superficiei externae corporis' in roris speciem adhaerescit; ut inde sphunculorum culaneorum, dolorum saevitie constrista, diameter laxetur, nec Opprimatur a pausae tenuisque vestis pondere, indeque perfluat quidquid in halitus digestum resolutumque est. Illa demum Iunx indutae utilitate neque augetur causa tubulos distendens, Rdolorem creans, neque comprimuntur vasa perspirantia; sed servata caloris, ponderisque mediocritate, humorum ad tenuatio ita perficitur, ut nec imminuto motu, ut tibi cespitent; neque immoderato in aliena vascula ferantur, sed per regiam cutis viam clanculam elapsi benigna resolutione pellantur. Quid plura Z Cum enim ii ve eXercitio aliquo vehementiori, sive alio modo excalefacto corpori repentinum s
317쪽
frigus admissum, in graciliori temperamento presertim, crudeles Rheumatici dolores tota interdum vita durantes supervenire soleant; quid pretestantius , atque tutius esse possit, quam lanarum ad corpus approximatio, atque constrictio Z In qua omnes caloris moderati cauis concurrunt; qua vasa prius ob frigus minora , alia plena, rigida, & validissime contracta, mox lanea fovente mollitie, majora, satis patentia, laxa , emollita, & flexibilia reddantur; qua tandem viscidi a tritio , subactio, R eliminatio egregie promovetur. XIII. Aliquot ante annos, Vir S. annos natiis, vitae laborio is deditus me accersebat. Rheumatis no misere detinebatur. Cum enim ob vitae institutum , juncturas Navium stipare, atque in eo opere ingentia , ut solet id hominum genus, meri pocula exhaurire solitus esset; frigido de repente
orto vento, corpus tum exercitio, tum inuanti intus spiritu surens, incaute oblecit. Mox malignam auram leviter sibi perferre visus, de aliqua capitis gravitate conquerebatur. Sed domum suam reducem rigor horrorque invadit , in se quitur febricula totius machinae lassitudine stipata. Haec autem cum celebrata venae sectione, & levi peracta cathors, cessisse visa snt, transacto altero die, sub vesperam vix lectum ingressum infirmum, atrox dolor corripere, nunc in hoc, nunc in illo artu infestans, a superioribus ad inferiora decurrens, & vicissim ab iis in excelsiores partes locum mutans, ubique sese diffundens. Obmutuit aeger doloris feritate, &causam recrudescentis mali in calorem lecti refundens, suspicionem dolorum severeorum adstantibus injecerat; donec mane illum invisens, cum ob alias causas , tum maxime quod
scirem nocturnam dolorum exacerbationem communem C-tiam esse doloribus Scorbuticis, & similibus, ab omni concepto luis metu absolverem. Pergebat autem lecto quotidie abstinere , saltem ad horas aliquot, se inde ab doloribus immunem pi dicans. Quod advertens ipse jubeo, ut inter lanea lecti stragula tantisper immoretur; ratus, expansilem seri mΟ- tum, R dolorificam exinde sensationem productam assidua in lanis quiete, & per laxatos cutis summae meatus, tandem repressum , atque morbosum somitem insensibiliter difflatum
318쪽
. 9 iri. Probli tentanti mihi res vertit. Patienter enim primos
dolorum impetus sustinuit aeger, donec corporis superficies rCre madescere incipiens , calidus ad haec corpore elatu S Vapor morbi materiem disi pari per culaneum iter ostenderit. Verum supina recumbentis incuria factum est , ut Duae bene
ficae lectique impatiens, diutius quam par erat, pro una Vice lectum desereret: Hinc cum debiliori, & sicco corporis habitu praeditus esset, neque humoris morbi fici Rheumati um producentis persectae subactionis, & eliminationis adessent indicia, in gravissimos denuo, & siqvissimos dolores incidit, qui non ut prius vagabantur, sed dorso, brachiis, se moribusque fixam tibi sedem figisse viderentur. His rebus ita constitutis, ad venae sectionem factitandam redire nolui, veritus, ne labascentes , atque jam infirmas vires prorsus aliquando exolverem . Memorabile autem erat in hocce rheumati iniparoxismo , quod aeger non modo calorem strati ferebat, Ve
rum etiam stragulorum laneorum multorum usum Cnixe ro
garet. Suadeo igitur, cubili hominem ita ad dicant, ut in laneis operimentis continuo jaceat, inque illis adhaereat. Praeter haec indusium ex una consectum oleo laurino illitum sibi su Perinduat, & illud corpori, quantum, & quot vicibus pos it, affricet, impero. Dum autem istiusmodi praetica documenta in usum trahebantur, & solitus idem iidem Theae potionis ea lidae usus accederet ; En tibi placidus erumpens sudor, quem postea vapor ex universa cutis periphsria tacitissimo ploratu expirans subsequitur. Pergebat haec diaphoretica eri persae dies, qua ratione dolorum vis in dies mitigabatur, donec fracto penitus morbi vigore , paulatim ad se redierit Infirmus, cui etiam num, integra valetudine fruenti, amuula la Nea, corpus amiciens in usu ad prophilax m est. XIV. Casus recensitus , praeclara praecepta nobis suppe tit, quae in Rheumaticorum graviumque dolorum therra peia tenenda sunt. Nam primo inde colligitur in iis, qui umo,& spirituosis liq*oribus nimium indulgent, animales succOS , in concretionem valde pronos esse. Quamobrem si corpus valide movetur, S frigidior aura admittatur, gravioribus rheu maticis doloribus illi vexantur. Frigus enim calefacto corpo
319쪽
re subito susceptum , mirum quantum lympham culaneam obviam, & sponte tardigradam in spissare valeat, transpirabi-Ies tubulos corrugare, & salutarem excretionem cohibere. Haec autem contingere nequeunt, quin glutinosus tenaxque humor, vascula, quibus haeret, tendat, comprimat, δέ vehementi partium fibrosiarum , & nervearum strictura molestissimos dolores inferat . I. Id ipsium XI v. no. I. elicere, eXperientia notum est, insignes aeris, & tempestatum mutationes, ex calido in se igidum, & ex frigido in calidum, venti sique repente ex contraria plaga se invicem excipientibus. Praeterea si corpus exestuans immergatur in aquis frigidis , vel moram in locis subterraneis frigidis humidisque traxerit ; vel in iisdem locis decubuerit , vel frigidiora corpora contegerit, Rheumatismi saepe oriuntur.3. At vero ex praedicta historia edocemur , pro diverse laticis lymphatici in farctu diversa remedia indicari. Cum enim visciditas sanguinis , & Lymphae, qua tardius solito per angusta partium vasa circulentur, & in iisdem lis reant, stagnentque facilius, non tanta sit; atque sub morbi initia vascula spasmo coanctata, atque in se adducta supponantur. Tunc fieri potest , ut morbosum liquidum tempore Di Ii, vel calore velamentorum expansus, atque per vim ignis primo rarescens appostas, & jam tensione disipositas, sensiles fibras validius distrahendo dolorem pariat. Ubi ver6 prae spissitudine ita residet Lympha , ut crebris decubitibus, & repetitis paroxisDis, atomam, S laxitatem in fibrosis tunicarum vasculorum staminibus induxerit, calor accedens in solida prs- primis ita agit, ut ea exiccando, & quasi corroborando orituram liquidi rarescentiam moderetur , neque eadem se adeo dilatari diducique sinat. Hinc fit, ut qui dolores, ab eadem viscedine is hia pronati, ineunte noxa, de qua in praecedenti paragrapho xi II.) admissione frigidi mitescebant, Rcalore saeviebant ; protracto dein morbo, sola jacentis quiete sopirentur, mitigarentur, ut tandem derepente cessaverint. q. Non praetereundum tamen, instauratae perspirationis rationem tum adversus dolores Versatiles, qui expulso bumo
320쪽
re peccante, maxime per insens bilem difflationem fugantur, cum maximo Hominibus vino , & commessationibus dicatis , sicubi in simile morbum inciderint, longe multumque essica cena haberi: alia occasione dictum est, a nobis supra cap. IX. q. v. SIrenuis Potoribus libere sudorem fluere commodum es se; ita ut in hisce omnium fere affetfuium curam in sudationem resolvere totius sit: Cujus emcaciam , T chirnba ausa) insignem observaverat in praevertendis febribus, ex ebrie late orituris, aut jam ortis profligandis.
3. Liquet inde, quare in morbo supra descripto xiii.)Lanum commendarim. Fovebatur enim malum ab impuri se
ri intra fibrarum musculosarum sinulos aggestione. Ad haec atrox , qui instabat, dolor ab incauto vehementis frigoris admissu in crassiori Limphae diathes excitatus fuerat. Hax ergo medendi ineunda via erat, ut humoris vitios illuvies blande resoluta sufficienter per subculaneum cribrum eveheretur, nec non laxus, & debilitatus solidorum tonus roboraretur. 6. Cum vero frictionis motu partes firmentur, atque peristiusmodi solidorum agitationem metus esset, ne debilis V a sculorum contextus solveretur; supra cap. XI I. q. XI. num. 7.
S. e. Ex alia parte spissus, & immobilis humor paulo alistius, & pertinacius, cum frigoris sensatione, pororumque eri spatura corpori insideret: Satius ideo duxi ad frictiones cum pannis laneis asperis, & calido solventique oleo adspersis institutas confugere; quibus tamquam Rubefacientibus auxiliis, e sedibus suis saeis, rebellis humor potentissime evocari; Viscidiores molle culae adtenuari, & partium dolentium textura roborari posset; ut multiplici experientia compertum est. 7. Recte ergo Hapocrates, qui ad catharros elatiore corporis partem male veXantes, qualis est coriza, fissitus, extisure, ct masiche commendat , quibus membranae ab antecedenti calore laxatae roborentur, elongatae, & valde debiles tubum
lorum e X tremitates contrahantur , atque firmentur, necnon
torpens ad motum liquidorum mali a strenue incitetur. Quem
in finem, qui profunde, & diutius quam par est, dormire consueverunt, eoque caput grave, sensius hebetes, frigus &D) Apud chone de ins M. eas. v I I. s. m. 236.