장음표시 사용
341쪽
frigore, & in servidos calvariae meatus improvide immissio sensus torporis exoritur, cervix constipatur, & gravis velut oneris capiti incumbentis sensatio percipitur: Sed quando a frigore su bito irruente partes externae Pericranii ita offenduntur, ut capilli sursium erigantur, atque ad levissimam accedentis manus pressionem condoleant : Sed quando, uti verbo dicam, pororum extus patentium, qui in C terna encem phali ora consertissimi sunt, immeabilitas praecesserit, eo praesertim tempore facta, quo maxima fieri solet trans capitis externi aream Dic bonef. Inde enim numerosa eribarrorum species exurgit; inde collectus humor, & ab actuali frigore intra suos canales aggestus , non raro comprimendo nervos, stupore in inducit, prae primis in tunica calvariae ossa convestiente, quaeque Pericranium dicitur ; inde si medelam cunctaris, in gelatinam summe tenacem coactus humor abibit, vel mora vitium capiens efferabitur. Quam ergo in hisce casibus citissime poterit, capiti opitulandum est. Et quamvis Errhina, Sternuictoria, atque liberior ab internis cerebri locis, per ossis ethinoidis sonamina , in nares transitus humoris peccantis , ther rape jam hanc coibarri cerebrini, a) aliquo modo absolvere videantur, atque observationibus pra- isticis abunde constiterit, Hemicrauium, S me baleam, Errh
his, vel aquae limpidae ex naribus stillicidio fuisse curatam: b) Attamen notum est, graves inde ortas succussiones, Ripasmodicas nervorum contractiones, Errbivorum ope, majorem liquidi purpurei trajectionem ad euce bolon concita sese; quod difficilius per arterias traductum aliquando in cerebri vasiculis ita concluditur, ut exitum facilem non habens, capitis graviores affectiones accersat . Quando ergo huius. modi mala a sole nisi capitis externi evaporatione, vel po- rosa integumentorum calvariae frigoris esticacia, difflatione
praepedita, natales traxerint, vel foveantur, tunc non inutile erit , attonso capiti , & detractis capillis , Murum pileiam imponere ita , ut idem iidem subjectae cuti affricetur , nequet am
342쪽
tam cito removeatur, quo nempe uberior seri, capitis externas membranas alluentis, proventus eliminetur, & quod jam impa- diu haeret, excuti per insensibile, simulque placida transpirati O-- nis viam possit. Commoda quoque erit dormituris, ad partem . catharroso decubitu obsessa cum pannis laueIs instituta frictio; vel cucuphae in modii applicatum tegmen, sub quo per noctem CXCUns consertim culaneus vapor, morbos istiusmodi allevat. XXlX. Neque opus est, ut observationes addamus; cum ea de re xxvii. J vulgaris feminarum valetudinarium, imbecilliumque , & aliorum quotidiana experientia abunde testetur. li enim ubi frigore ad oriente, caput grave adsensum percipiunt, in lanae, vel similis lanuginosis texturqgestatione, appressiaque, eo quo diximus modo, solatium quae Iunt. Et profecto vulgatum hujusmodi morem non pollum non laudare, cum ex eo quod capiti superstata cutis tepore lavac foventis, leni calore frequenter sola incalescat, deinde aculeis pilisque asperioris panni, quasi strigilis, pecti
nisque cujusdam acie , repetitis letibus distringatur: accidit, ut ductuum perspirabilis humoris oscula a porrigine, & sursu re illa obstruente mundentur , quo eidem materiae, quae re tenta , capiti in sest a sutura esset, liber aditus aperiatur; hinc amissa, instauratur salutaris excretio, atque humorum per ex . ternam capitis supersciem circulatio promovetur; licque ca rharri pretestantissima curatio obtinetur. sa) Simile quid eo rum capitibus considendum est, qui nimium sibi fidentes , annorum tempestates nihil faciunt, atque vel vestes tardius assumunt, vel citius deponunt. Maxime quod occlusa in sensibili transpiratione, & constricto frigoris injuria universi corporis habitu, caput omnium partium Animalis primum Opprimi, ludique incipiat. Utique si tunc temporis grave se
rosae materiae pondus Natura per alvum, VCl velicam nonia
detrudat , catharrus in capite sedem fg et , cui prudens Iu μις calidae applicatio medetur; hujus enim ope blandus cal xariae calor, & facilior per insensiles culaneos dinctus perspi ratio futura est; quo auxilio nullum aliud manifestius eis e
343쪽
ῖ typotest integrae, vegetatque sanitatis, vel propulsati morbi
ex impedita tali egestione profecti lignum. Tanti est momenti ad sanitatem sola caloris partium custodia, precipue dum sudore diffluunt. Igitur quando nec opus est neque animus singulas de lanae utilitate in morbosis corporis fluxionibus observationes scrupulosius congerere, unica meolui Cho eati Massiliensis Doctoris Medici experientia contenti limus, qua in se ipso multigenis olim doloribus vexato expertum lanu rum beneficium sicit ἡ, prolixeque commendat; ut facile inde censuerit, se jam a multis annis vita funditim suillis, nisi extrema capitis refrigeratio inhiberetur ope calanticae, & xilini pilei. Cum enim puer, ut ipse memorat , ex capite , Screliquis partibus manante sudore, prono ipsis, innumerisse vicibus in aquam imprudenter demitteret; atque deposito galero, solitisque thoracis globulis, quoties sudor molestus erat , non tantum infans, & adolescens, sed & vir factus frigus incaute collegiis et, non advertens, variis fluxionibus obnoxium se reddi ; Imprimis gravi diuturnaque odontatio vexari, mox genae linistrae tumore corripi, tandem ingravescente malo, acerbissinais Mobiudicis doloribus, proludente febre, conflictari. Cui cu in pis botomia , & appropriatis auxiliis occurrisset, ab eadem liber evasit: Anno dein aetatis sua: 43. Tertianam, quae in Quartanam brevi cessit, passus, manseste se agnovisse testatur, caput suum vel minimos fri- goris sentire appulsus: Quod illum primum ad simplicen , Calauticam ex corio gestandam coegit; deinde invalestente
semper refrigeratione, ad xilo parte interiore munitum, crassis usque capidium confugit. Monet autem , tu tamen hujus modi malo amovendo parum contii lisse, quod altiori acta ora dice, & ad oriens modo manum, modo coXas, mod6 pe
delia orthritidis sub larva vagabatur, S in plerisque corporis locis multa morbosa phenomena sistebat, interdum squam Plem rii idem , alias Nepbritidem , modo Cariatiuis . Multiplicia adeo, novique morbi atrocia perterritus statuit, impos erum thoraces ex linea textili non amplius gestare, sed Hispanorum more uti quocumque tempore crassioribus, Ludiis vestimentis, quo peracto, iussis cum sputis PM corum simi-
344쪽
8 aptibus , qua diu antea detinebatur, in totum desit. Imo addit, hoc sibi ex cadanticae illius capillatae, cujus loco textu Iuneum substitui commode potest: ) & suppolitorum tegumentorum
gestatione comodum accidisse, quod non tanta ei de visus debilitas remansit ut antea; ut qui ab octo iam annis sine specillis, quibus carere prius non poterat , scriberet , legeretque . Haec ex laudato cie uectu excerpta . a) Huic Paragrapho inserenda
curavi, ut cuicumque veritatis indagandae cupido innotescat, praecipua admotae lanae sub sorma quarumcumque vestium, tegminumque laus, atque praestantia; sicubi in partibus carnosis , tendineisque humor noxius ita impactus afficitur, ut vel musculorum motu & contentione, vel naturae conatu inde expelli gestiat, sed qui fractis morbo , aut senio naturae viribus, per halitum digeri non valeat. Nulli equidem remedio, ut olim mihi benigne comunicavit Illustriss . ex Hierosolymitanis Eques de Mode ne frater Ludovicus Franciscus Raymundus, Commendatarius Venerandae, ut a junt, Linguae Provincialis, sanationem affectus rheuwatici, & vagi doloris, quo per multos annos laboraverat, simulque conturnacissimae febris, quae per undecim menses duraverat, fugam,& corporis sit meliorem statum, omniumque stinctionum in- vigorationem qu sua defenso, opertoque pectori & abdomini, mediante subucula levi densi ex una contexta , qua a triginta , & quod amplius excurrit , annis nullo non tempore utitur , & praedictas partes probe cauteque contegere suevit.
Sed ad reliqua. XXX. In grassantibus videmiis, quae ab aeris mutatis qualitatibus, vel ejus clem deleteria , & altius abscondita indole, quum ut ratiocinio erui valeat, sobolescunt; inter cetera externa praesidia , operiendum esse caput, ut & cetera corporis loca ex aliorum observationibus erudimur. Lane us loquens de E p id e nata Romana ait: Contra vero Plebs Mona ,
nec penisus futis protecta , nec ignibus, alii ur proidiis adfersses frigoris inclementia in instructa, cum sub dio laboribus perfungi debuerit, aeririque rigiditati tu, aperio caelo
345쪽
matica ) Hinc Milites pergit) ad Centum cellas nosis pesi'hus induti , nulla epidemiae damna senserunt ; cum ceteri dem tritis , O obsoletis contecti , potat armis contra inpetum fris Ioris minus aptis, decumbant, oe plurimi intereant. Simile autem quid etiam epeni o Romae suis temporibus , narrat hileterbis Joannes Baptista Donus ub Morbus, quem ridiculo uo mine Castronem vocant , multos ex debilioribus , o que qui non Matis obtem incederent a xit, vel interemit ; ad curc
qui naribus tuto posito , epidemia non tun accρ fit. Hactenus Lanc us, ex cujus observatis, si corpus rite Vestit unus cpidemici morbi impetum eludat, quanto magis serendis ae si S vulgaribus noxis apium erit, ii una vel simili materia contextis tunicis opertum incedati Quanto utilior laneum Velum capiti suturum est , quod ceteris corporis partibus celerius graviusque affligi compertum est i Qua de re consule supra. Cap. XII. q. VI. cum numeris ibid. cit. Idem cap. pry q. ΙΙ. ΙΙΙ. fef. Certe in quam pluribus epidemicis constitutionibus memini, rusticos & aratores immunes evalisse, quibus tum cutem totius corporis rudissima & coacta nimis praecingere luna , tum caput auriculato laneoque pileolo munire consuetum e flet, neque alia ratione capillamentum mundum capitie alvo , grassante opoplexia, Romae anno 17 6. abeo commendabatur , atque varia simul perstringuntur damna , quae ex coma falsa in Nobiles pariter ac Plebeos redundare solent ; quam quod capillamentum mundum capitis perspirationem expeditius cieat. Quam ob rem cura, in salubriori evocanda emissione culanea lauei vestitus ma jor , quam cujuscumque generis tegumentorum palliorumque polior habenda sit ratio; Cap. xii, supra propo tion. ad k. XIX. videtur semper, in hisce morbis ad arcis hujusce animalis tutela in usu in se reda esse. Forte etiam laqXX
346쪽
nea texta quando non frigoris aeris, calorisve vicissitudo, sed ubi exotica sylvestria corpuscula morborum popularium se racia in aere latitant, sensu numquam dignoscenda, lanato capite prodire bonum erit; tum quod inconspicuis canaliculis per cranium ad cerebrum usque transeuns aer con
ceptam labem staminibus nerve is non amplius impertiri valeat; tum quod imbibendo viru, irretiendisque noxiis vaporibus compages lanea aptissima sit, quaeque proinde ulterior orem ad thecae cranii vascula seminii morbosi progressum inhibeat; juxta ea quae nos supra passim protulimus. Suprae .X i. q. v II. VIII. IX. ffurus. item cap. XII l. q. XI .
eum num. Ibid. citat. In febribus pestilentialibus , imo in ipsa Pe ste , post venae sectionem, quam in lecto institui curabat) cum iam omnia ad sudores proliciendos in promptu e sisent, ne vel minima interposita mora stragulis aegrum obrui , ac laciniam laneam sincipiti alligari jubebat Θdenhamuri quae quidem capitis obtectio, ut eo loci fatetur insignis ille Vir, ad sudorem promovendum plus proficit, quam quis facile cre diderit. sa) Inde intelligitur, quare veteres Medici, quoties in
solatione in curandis morbis profutura censerent, protegi pannis aegrotantiu capita voluerint; non quia, ut credidit Mereurialis, b) capita detecta, si sub sole mora nectat, attractis a toto corporis ambitu vaporibus, catharros sibi adsciscant; ,sed quia
sic induta corpora radios solares recta impetere, parieque, qua pollent, acie ferire non sinunt, eoque mala omnia praecaveant , quae ab φstuante coelo profluunt, puta siccitate nimia humorum, immodicam tubuloria dilatationem,& laxitatem, & ex gemina hac de causa humorum in varias corporis membranas decubitum stasim , R dissicilem exhalationem . XXXI. Accidit interdum ut sive vitio musiculi elevatoris, sive labe haerentium humorum, Palpebrae usque adeo insigniter vel intumescant, vel laxae fiant, ut sponte su a super oculi bulbum deformiter procidant. Aliquando nec visu tumidiores, nec tactu flaccidiores deprahenduntur palpebrae. Sed admotum inr torpent, ut qgerrime attollantur non aliter, quam
347쪽
si post nimis protractu ni Q mnum oculos aperire velis; ne scio enim quam dissicultatem in elevanda palpebrarum cute percipias. Quod sane vitii genus Illis peculiare esse, praxi didicimus , qui post perpessam gravem oculi inflammationem,
vel alium ocularem morbum , ubi ad avertendam lucem lumina clauduntur, quam diutissime palpebras iupra oculi bulbum quiescentes detinuerint; namque ubi ad selitum, post longam seriationem, elevationis exercitium palpebras suas niti volunt, hae inertes resistunt, quasi eadem vela solitum sese contrahendi munus dedicisse putares. Demum palpebras non raro videre est aede malosas , R digito praementi cedentes. Uerum ea Omnia quoties usu veniunt, tum interna, cum ex
terna medicamenta adhibeda esse, non inficior equide, licet inter decantata topica jucundissimae esse virtutis lanuginem, vel inde petita quaecumque petia , vel opercula e Xpertus testari possim; vidi enim, ubi in hisce noxarum oculariarum generibus nec spirituosis , nec conQrtantia, neque Digerentis admota ulla ratione profecerint; xilum parti tumidae, &quasi prae serosa collectione rimas agenti sti peri in post tum , ibique diu relictum , vel crudam impexamque lanuginem, nervorum palpebris inserventium origini appositam , medica minibus tamen prius fumigatam , perque vices fricatam snon modice iuvasse ; Dum inde concitato celeriori Lympliae Dervatis gressu, in segnescentes , vel tardos palpebrarum Vil IOS, tum musculi , tum circumsita undique cutis ad ossicium redire , effusum inter membranarum loculos serum per cε eos ductus , instaurata partis sudatione, feliciter evaporaretur: sed quod hactenus a me proposita magis confirmat, il-
Iud est, quod famigeratissimus Vol alba in suis dissertationibus; sa) ibi enim descripsit delineavitque concursu, & quasi de
texit in unum corpus unione omnium musculoru Reictorum Ocum
ii, & musculi palpebram attollentis , eo praesertim loco,
quo nervus opticus orbitam ingreditur. Quam quidem nervi non solum optici , sed etiam motoris circumligationem mus cularem, funulos moderatores passim vocitat , eosque Var
348쪽
constringi,censet pro diversa sbrarum musculosarum contractione; sa) inde convulso, aut alio modo hesb alterutro prς- die torum annulorum, diversimode turbandam fore visionem, ςOnsequens est; itaque certas vertigj nurn species oriri , &spectra oculis, ceterum sanis apparentibus , obversari: sed quod ad rem nostram propius facit, possunt carnosa illa fila annulos hosce subeuntia , & contexentia flaccescere ita, nervi ut optici expansionem, quae retina est, impressioni luminis ineptam, utpote emollitam, maxime reddant. b) Quum
autem superior bitam utrobique nervus repit, cujus propagi nes nerveae annuus moderatorIbus implantantur , & cuius agitatio, atque frictio visum caeco cuidam restituerit: se)quid impedit, quominus ex diversa tomento is cujusdam substantiae applicatione similes utilitates in quam plurimis visus obtenebrationibus, ab ipsorum nervorum impedita se nemo ne spendentibus, ex analogia expectemus; sicubi nerve is surculis solitum tonum, R elasticitatis e Xercitium impertire animus est. Prieclara sane istiusmodi localis virtus certius elucebit , si qua nervi supra orbitam currunt per datam desuper lanuginem, & vehiculo ophtalmico medicatam redditam
praedicta loca idem iidem affricari curemus. Vide Propo tio nem nostram secundam β. X. XXXII. Quamvis in superiori Capite γυ. Cap. X. q. IX.)PrSproperam lanae, vel lanuginosae materiar applicationem in plerisque auditus vitiis improbavimus; est tamen ubi ad absorbendam Aurium immodicam aquae illuviem utiliter adhibetur , vel loco ejus bombycinum tomentum non infructuose intra eumdem canalem inseritur. Dum enim meatus Au
ditorius externus impuro latice diffluit, ut in pueris laxis, frigidisque contingit; vel materiae purulentae, pulmonalis praecipue decubitu d) vexata Auris pus copiosius evomit;
vel sauciata interior canalis cavea sanguinem continuis rivulis stillat, vel fluentem ab abditissimis cerebri recessibus mor bosam materiem per faustam malas m excipit: Sicubi, inquam di
349쪽
quam, haec contingunt, Auris affectae eanalem gossipio , vel
pari lanugine praemunire minime vanum erit; m 6 tu runda ex lana , vel alia consimili materia contexta identidem, sepiusque in die renovetur . Sic enim futurum est , ut qua ratione accedens extraneus humor in canalem auditorium de pluit, eadem ab immixto cylindro villoso ex fugatur , neque moram agere ibi permittatur, qua sors an vitium capiens tenella stamina meatus laedere polliat. Ad haec perenni mitique calore, quem indita similis materia internae auri communicat, vascula laxa servantur, & quoquovorsum meabilia liquida in transitu morosa , blanda resolutione fugantur, & si quis humor a cerebro derivadus, atque per signa amandari inceperit, feliciter quidem prolici pergat . Cavendum quam maxime est , ne si pueris, & senibus, quibus aures ex
is pocrate sa) madere solent , in Tur undas confictam Ianugissem suadeas, externi ambientis frigus quoquo modo irrepat , quod fortunatam absorptionis lunea operationem interpellet. Nec mirum; cum non semel inde viderim , contractis tubulis, & coacto intus liquid O , expurgationem auris cessiasse , & alia corporis loca Vicina, ut puta cerebrum, O culos impetiisse, non absque certe periculo. Illud autem familiare est Pueris, qui omnis extranei corporis in aures immissi impatientes, quodcumque xilinum laneampe obtura mentum aegre , ferunt, illudque semper, non absque fluxionis morbo se incommodo, removent. Quo scfam novi valetudinarios , & auditus gravitati obnoxios , qui huic tu rundae assueti, statim ac aures se as denudarent, illico in auditus gravitatem, murmura, & alia id genus vitia incidebant. XXXIII. Infantibus praesert i na, qui crescunt, accidunt non raro circa collum tumores nonnulli , qui sponte quasi sua , hoc est in secunda valetudine absque omni morbo contagio
se , perinde ut furunculus, S phle moue , plerumque tamen sine discrimine oriuntur. Est ubi impetu morbi, Naturae bonitate , in colli glandulas converso tument illae; quod post febres mitiores , & benigniores accidere plerumque solet.
350쪽
Nonnumquam haeeimal a frigus incaute susceptum; & finibus
excretoriorum meatuum applicatum concitat ; Dum inde arteriarum exhalantium in corporis superficie Oscula contracta
perspirationem insensibilem imminuunt. Uerum omnes par tes cervici adstantes perpetuo rore ex ultimis illis emissariorum orificiis halante madent, atque foventur, quin longe plus perspirare videntur, quam reliquum corpuS. Dum ergo extima istham loca frigidum aera temere allambit , illico constringit , exhalationem cohibet , circa fines vasculorum is perspirabilium resistentiam auget, manet interea liquidi illac transitus, unde tumebunt partes istae , & dilatabuntur. Evidenter hoc apparet in eo morbo, qui eathurrus dicitur, quique pro diversitate partium, quas occupat , varia nomina adeptus,inumquam frequentius amigit, quάm ubi calidam aeris temperiem instantaneum frigus excipit. Cum itaque frigidi vis liberum exitum lymphatici , & Sanctoriani roris impediendo, tumorum istius generis causa communis esse consueverit; non difficile erit determinare, qua methodo tu
mores isti frigidi, pituitosi , viscidi, aedemotos & circa collum oborti tractari , sanarique debeant . Quam maxime inrde laborandum est, ut stagnans in canalibus, humor benigna resolutione evanescat, atque per insensibilem transpirationis iam omnium tutissima therr eja fugetur. Huic autem scopo favent naturalis in villis contractilitas restituta , liber, &satis copiosus ad partes obstructas spirituum influxus , liquorum transfluentium requisiit a quantitas , Riad fluendum aptitudo, & denique vasa aperta, quae bona a sistis partium infirmarum frictionibus cum pannis Ianen, ut & ratio dictat, ita ex experientia testatur, expectanda esse . Omni quidem per frictionem adhibitam momento liquida canaliculis ina pacta ad terga vasculorum affricantur, imprimis in angustissimis tubulorum conis, ubi pauca Bluidi elementa transire possunt . Hic autem attritus fluidi reciproco imouis externae motu creatus impedit, quominus concretio inter mole culas componentes naseatur, & simul summum auxilium
est, quod concretionem natam tollat. Inde nempe fit, ut alternante illa , quae in frictione accidit , vasorum constrictione γ