장음표시 사용
321쪽
297 imperspirabilitatem patiuntur, o ut omnes sere decolorati
evadant, iis, inquam, hominibus necessariam Duae gestationem propterea censemus, quod exercitationis minere fungens,
non secus ac illa perspirationibus aditum patefaciat, b) sanguinemque interiora prius subeuntem , nunc ad exteriora promptissime avocet. Eadem ratione conferre isthsc methodus gerendae lanae potest, sicubi a protracto nimis somno , &minimis vasculis summopere distentis Pob archia contingat,
cujus cum princeps causa sit repletio nimia canaliculorum, inertia circulationis, sanguinisque a corde remotioris immobilitas ab Ianea irritatione sola multum boni expectare merito possumus. Sed & salubriorem praeterea ad praecavendum omne fluxionum, & eatharrorum genus, commodum Ianei velaminis usum idcirco opinamur, quia plerumque in vastissimo
aeris oceano morborum late gras antium germina occurrant,
a celeberrimis indagata viris, e) quae fluido illi elastico immorantia ventorum adminiculo, celerrime unc dissitissimos telluris tractus obambulant, eoque a nulla, quam lanuginis fabrica, texturave coerceri domarique posse videantur. XU. Ad dolores Articulorum fixos transeamus modo, qui
Opprobrium Medicorum audiunt. Hos equidem si lanx usii debellari dixerim, vel saltem long tutius praestantiusque compesci ; prosecto insanientem deridebis. Sed scias velim, quicumque solemni remediorum pompa ,& strepitosa Formularum medicarum supelle ectile delectaris ; vilissima aliquando remediae , quaeque nullius sunt praetii accedente ea, quae in Medico quaeritur, itertia, plus polliceri, quam praetiosissima quaelibet pharmaca ex loculis Pharmacopolorum eruta; Vel quae magno hiatu Agγrtae venditant, perque V cos, per Plate as, ingenti Hominum frequenti a jactant. Durum profecto dommesticorum , tritorumque auxiliorum fatum, quae quia ad manus es e consuescunt, vilipendi, & omni Artis laude carere solent; quae vero industriose occultantur, in magno praetio haberi. Sed ut ad rem . Quandocumque corpus succorum impu-
322쪽
ritatibus plenum otio, & vita , qua torpet sedentaria lassum, vel potui nimio vini diu assuetum , vel liquoribus ardentibus plus aequo indulgens, indeque Arthrititas doloribus infestari
incipit , non equidem lanam induendi consuetudo spernenda esse videtur, quae tam ad sanandum na scens malum, quam ad avertendum praeoccupandumque insultum cellerrimam aliquando , R prie sentissimam opem promittit. Cum enim per victus errata langueat vis vasis rum systallica, & humores lentius progredientes, & in quam plurimis vasculis stagnantes exiguam divisionem patiantur; effluat inde, transpiretque quod tenuius & mobilius est, crassius vero retineatur in articulorum ligamentis: Cumque in hisce Subjed his frequenti vini, S ardentium liquorum potatione serosior sanguinis pars disi perdatur , partes tartares copiosus liquidis vitalibus affundantur , quie prae spissitudine, & acrimonia concepta suturqArtrhitidi materiam parant, Sc syno ali juncturarum humo ri labem similem affricent: Quoniam hisce, inquam, ut plurimum causis artrΘuicorum dolorum genesis debetur, adeo ut Podareram a solo vini usu oriri suadeant Nationes Po
gricς, quae pro potu quotidiano vino utuntur: a) Quasi quaeso praestantiorem prophiucticam medelam antevertendo fomitis orthritici in articulos de cubitui parem excogitare pos sis, quam qua Natura ad excutiendam materiam morbificam, per invisibilem corporis halitum sollicitetur Z Id autem p r.e stant quaelibet integumenta corporis ictu a carni subjesiae immmediate superextenta, quibus velut blando tepido, simulque
corpori humano quam maxime analogo fomento horrendi arthritide laborantium spasmi qua sit in ovo jugulantur; quibus
compertum est , hic q. XIII. xiv. non diutinam & notabilem sudationem facilitari, non incoctam, crudam, & Praeter Naturae modum extortam materiem per cutem expelli; sed tacitum, levem, & suapte natura sugacem vaporem efferri, sed madorem ex tota corporis externi ora clandestine manantem evelli, unaque maximam futurae metastas OS partem a Verti. Modo enim laua rite usurpetur , omnibus aliis localibu S
323쪽
bus auxiliis tutiorem morbi sanationem permittere eamdem comperiet , quisque sanς mentis adverterit, nullum hactenus inventum fuisse auxilium , quo malum adeo atrox profligari omnino possit: In quo quidem tractando salutares Artifices coecutire fatendum est . Nec enim venae sectio sanat, licet morbi vim infringat, praecaveatque mala graviora: Neque Purgantia saepe data apto tempore prosciunt, quae licet
mitem everrant, humores tamen accendunt: Neque acriora
Sudori a se licem umquam exitum dedere, quae potius furen ii jam liquido, & inflammationem meditanti calcar, oleumque adjiciunt. Quid quod ipsa somachica adeo a Spnnbamo
decantata dubii etiam eventus esse, tristis edocuit experienritia. Marcoticorum usus aeque incertus habetur. Sola ne ergo
dieta opus esse, dicesῖ At quantae molis, & quam taediosumst, uni generi vidi ui assuescenti machinam de novo recudere, novosque latices puros, illibatosque refunderet aJ Superest ergo, ut infausta, & adscititia labe Arthriticorum liquida vitiata ,
Senecessitate quadam, jugi somitis morbos commeatu adaucta, qua ratione possimus, naturae quasi ductum sequentes, per universale cribrum culaneum exterminemus; & concitata aequabili succorum transpiratione difflenuis, prohibeamusque, ne mole sua, & locorti declivitate in inseriores artus, nodosque decubat. XVI. Quibus autem auxiliis, ut collectus, oberransque arthriticus latex per exiguissima, coecaque cutis foramina decedat, corpora laneis palliis munita quodam perenni balneo ventes satagimus: iisdem quoque nitendum est, ut transae ista doloris saevitie, obsessa, fractaque articulorum vascula salutari perspitationi reddamus. Ante omnem morbum certissime turbatur perspiratio, & insolita in casu nostro Pedis podagrici gravitas paroxismum praenuntiat. Quos Arthritis nunc invadet , quos pedis dolor expectat, est autem in proprio corpore expertus Syrinhamus, b) iis corpus torpet, & gravatur membrum; quae Omnia perspirationem impeditam esse designant: Eam si restitueris sive in toto corpore, sive inis Ss a parte a) Cons. Syrinham. tract. de Podag. Iom. I. I. c. passim. Item
324쪽
3ΟΟparte dilaniata dolore , sanitas redux eerta eomitabitur. Pes ergo podetricus, vel quicumque c0rporis artus arrhriticus sanandus proponitur, fac ut perspiret, & ossicio functus es. Ipse durissimi mali progressus hanc nobis calcandRm viam ostendit. Quid enim in eo, quem tractamus, morbo doloris mitigationem prie sagit certius, quάm lenis, totoque corpore
transpirans madorὶ Decurso scilicet , inquit Sy cnbam, a ni hemeri spatio a primo appulsu paroxi ni , quo tempore ger pose materiae pereantis modicum digestionem , ct difflationem aliqualem Gubito a dolore respirat. Praeterea ex eodem Authore habemus, tacitum partis aegrae & dolore vexatae udum habitum inter praecipua fugati insultus b) signa esse: nihil ergo prohibet, quominus dolentes ita articulos extra paroxismum, in quo nec linteorum superincumbentiunt pondus levissimum ferre possunt Infirmi, molliori, & paulo calidiori, laneoque panno prudenter contegamus, ut si quid restitantis a praegressa exacerbatione materiae tendinibus, ligamentisque impactum insideat, feliciter digeratur, atque in transpirabile resolutum , per obvios, patentesque culaneos tubulos evanescat. Nonne igitur id magnum remedium habendum erit, quod pertinacissimorum, atque docti sis imi non raro Medici operam eludentium horum affectuum incursum cavebit Z Quod cunctis hactenus decantatis adversus arthritidem Antidotis prodige inventis , R insolenter venditatis palmam praeripieti Noe illa jactata adversus hance corporis noxam remedia raro aliud essicere hucusque potuerunt, quam retropellere ex ignobilioribus ad nobiliora loca, vel intus detinere morbi materiem, adeoque morbum, qui numquam, nisi hac ratione, occidit, laeti serum reddere. In ipsa autem lana simplici puraque maximam latitare vim ad eliciendum, tacite debacchantem intus arthritidis noxium humorem attenta edocet observatio, id verum esse constanter asserens, pacata sudoris emanatione, tristem hic tragς diam sispissime claudi. XVII. Hinc est, quod non absimilem therrast jam in arthritide xvi.) commendare soleant saniores Practici. Boerbosius enim
325쪽
enim sub finem curationis priegressio tepore , frictionem siccam calidamque laudat. o) Porro frictionis efficacius
caeteris pannis adminiculum lana subministrat, qua de re vide supra Cap. xl 3. Propo t. Secundu q. X. XI. XI I. Alii exercitii de diu aegrotatibus frictiones suadent, instituendas cum panno laveo tenuiori per aliquod tempus, donec cutis intense rubescat, & sanguis ad superficiem corporis advocetur. VJ Ipse dein gravissimus Auctor 8denbamus, postquam arthriticae materiae dissipationem cum materia fibrium intermittentium comparavit, & violentam sudoris in utroque morrebo eruptionem tamquam noxiam rejecit, non alienus a proposita nobis curandi methodo esse videtur: quandoquidem optat , ut naturali, & tacito motu , ut in paroxismo Intermittentium, sic in arthritidis appulsu insensibilis illa, & numquam satis laudanda infirmae partis transpiratio promoveatur.
c) Verum in superioribus Paragraphis Cap. praesent. q. II.
virtutem lanae in Intermittentium frigore ex analoga Boer-haziaua praxi sc proficuam vidimus. Tandem passim constat, arthritide tentatis membrorum dolentium sudationem
prodesse; Qua de re consule Lobb. e) Sanatio certe hujus
ce morbi , si intimam naturam in farctus exiguorum tubulorum, atque materiae advenientis, & suppetias serentis indolem consideraveris, est restituta meabilitas vasbrum ligamenta , membranasque articulorum conte Xentium, eorumque Obstructorum, atque restituta simul fluiditas liquidorum aegrε prius circulantium cum intus coerciti morbosi somitis in sensibili expulsione. Triplex ergo haec causa restituet utique per spirationem, quam perfricatio , juvante lana , in partibus adornata nullo negotio accersit. Nonnulli mihi noti sunt, qui subucula lauea semper induti, quoties leviculam aliquam 'quali podetrae velitationem praesentiunt, petiis Ianeis manum subito admovent , & defricata ad rubedinem usque corporis
sui ab Aphor. de conosen . cte. I 93, b) Eustachius Mam
326쪽
3O 2 sui junctura, ad medicatae huiusce Ianae contactu iam velut fuscino deliniri dolorem aperte testantur. Quod si diutius articulationum dolentium loca fricare perrexerint , dolores de loco ad locum in articulorum vicinia derivari , demumque subacta materia , in sudorem, quo partes diffluant , converti asseverant; adeo ut leviores inde, & longiori inter se di stantes paroxi os se experiri , aperte dictitent; Quamvis , ut mihi narrabant , nihil inexpertum ad hocce malum arcantina reliquissent , atque nonnulla speciosa , & decantata eorun a remedia adhibuissent , quae apud Authores prostant , inter
quos Alien sa) & Ambrosium Pure , b) sed quae semper
nociva deprehenderant. XVIII. Si vero ad articulorum dolores curandos sedandos que musco quodam Indico, Moxam vocant , uti arridet, non video , cur lanea stupa accensa super affectam partem ustulationem hanc emcere non possit. Quamvis autem praefatum remedii genus Indis Orientalibus acceptum cum lanugine Arsem x persci soleat, atque passim ab H ocrate in Podo rc, Coxendice , Chiragra linum crudum prie scribatur: o Opinor σamen, ut Verbis SVdenhaini utar , M neminem posse exsi- mure , eam esse di ferentiam specificam inter flammam pela lino , set ab hoc Musco Indico excitatam , ut hac illa iuuea Natione Podagris plus paleat , non metis gnsm repulszr rit ignem e Roburis Haementis accensum majus aliquid pr-sare posse illo , qui fraxini Ilano alitur. Hactenus Vir prir- stantissimus; Imo partibus , quibus turget laua recenS , Oleo sis magis accendibilem , & aptiorem huic muneri sufficere vise supra cap. X O. proposition. primis, θ' ultima, materiem puto. Illud autem colligitur ex inraptiorum more, quorum ut in ceteris, & in his quoque supra omnes Afros major fuit diligentia , ut qui ustionem cum gossipio, Vel ex lino crudo frequentisisime instituant , & ad plures affectus adhibeant.
Deduxit hoc docte , & latissime Proser Alpinui. e) Sed de
327쪽
moxam cum arristo in Graecia olim ustatam , ex Graeaeorum onumentis eruitur . Memorat dien Herodotus & ipse Scriptor antiquissimus , Libi Populis , iam a multis retro oculis, credo cum ipsa origine, usitatissimum suilse urendi modum cum luna succida , aut m po ovillo: Ubi Fec linus sa) miratur Mercurialem , diligentem alioquin antiquitatis Censo
rem , qui pro arriapo b) substituerit nescio quid foedi , &o
minalis. Simile quid apud Arabes Medicos erat in usu, unde Upio arabica , jam usque a remotissima vetustate voca batur , ut meminit Dioscorides , in hystoria percoris caprini , quod in sequentem modum I oblaticis doloribus applicant: in spatio quippe quod est inter pollicem , & indicem manus,
lanam admovent, oleo tamen prius rite irroratam, cui stercus caprinum inflammatum desuper injiciunt, & ibi linunt, donec molestior sensus per totum brachium diffusus morbi dolorem qua lantentis leniret. Qua de re consulatur liber de Vescatoriis dic. sc Methodus vero is haec, utpote crudelis, in desuetudinem jam abiisse videtur, R successit rudis cum lana appositis impregnata remediis facta ad Partes frictio, in quas humor articularis morbosius recubuit, vel jam jam irrumpere gellit. XIX. Maxime autem talis memorata Oxv IO. J Frictio deliberanda est, quoties ex continuo & perenni dolore i hi dico femur exciderit; vel istud os e sua sede remotum gravis pertinaxque articuli dol0r divexat. In hi sce namque casibus cum ossa e suis co Iedonibus prae nimia humiditate decidant , ipsaque ligamentorum uda textura per doloris sensum quotidie magis ac magis distendatur , seposito igne, aromatica eum rudissima pannicula membrorum perfricatio Iane a pulchrum usum dedit , cujus ope superfluum humidum , exsiccabatur , R in adcumbentem extimam cutem prolici e batur , cavebaturque I OVUS humorum corruptorum in articulos accelsus, ob robur iisdem inductum , sicque prim e malicata
328쪽
cauis consulebatur. Similis exempli redeo nune in me in riam. Ex fracto fori 6 sedili ceciderat habitioris & spongiosioris temperamenti mulier, atque de Gluteorum musculorum contusione conquesta, dolorem idem iidem per intervalla redeuntem negligebat. Adplicabantur contusi somenta an O dina primum , & laxantia, mox autem ad Echimineos resis lutionem spiritus vini adjungebatur. Fugata tamen contusio ne , & niveo ut prius restituto externo femori colore , per durabat adhuc dolor, quem obstinatum, nullisque. cedens au xiliis, malum excepit; ad motum scilicet impoteusia , & ve ra claudicatio. Quamobrem vocatus ipse supinam aegram stare in lecto jubeo, R extensis binis se morum Ossibus, at quo se mutuo collatis, claudicationis causam inquiro: Reperio ergo pedem affecti se moris semipalmum socio, & naturaliter se habentem longiorem : Hunc in acetabulum suum detrudere adnitor; obsequitur , & in suum locum sponte relabitur; amota dein manuum pressione illico decidebat, inque
sedem morbosam luxabatur. Haec cum viderem, atque fasciarum inutilem esse usum, cum adsidente Chirurgo comperisse semus , in arena captum consilium est. Attenta enim ligamentorum, tendi numque articuli nimia flacciditate, sobdorumque mollitie, atque decubitus sero si copia, ad frictionum
topicam opem mentem manumque direximus. Sperabamus
inde fore i quod fere semper succedit 4 ut dolor remitteret,
evocata scilicet somitis morbosii parte subtilissima , ac maxi-mύ spirituosa in articulum jam deposita ; nec minor affulgebat fiducia continuatis, ut frictionibus, fumantibus aromatibus sumta prius lana institutis, illapsus tam in Ossium cavitatem, quam in circumsitas articulationi partes humor in motum, juvantis pertinacia solveretur, abigerentur humiditates, & la xiores artus priori vigori redderentur . Uotis cessit assiduus praedic fricationis usus, ut trium mensium spatio absumpta hu- nidi copia corroborata solida, luxati ossis repositionem permitterent, & ipsius se moris caput circumdantis fasciae adminiculo in suo cavo quiesceret tandem , omnisque dolor gravativus evaserit , & mulier perfecte convaluerit.
XX. Sed & nec insolens est a nimia ligamentorum tendinum
329쪽
din utraque corporis humani inflammatoria strictura ob acerrimos , & causticos influentes haerentesque succos similia in iis
dem articulationibus mala oriri quae intolerabili acuto deurente coxendicis dolore se manifestant , conquerentibus interea aegris, ac si tensa loca & sensibilia serventi aqua affatim persunderentur. Sicubi ergo haec ipsa articuli inflammatio Occurrit in praxi , citam medelam exagitat; neque ullam
cunctationem admittit , & ipse quidem diu multumque dubitavi , an alicui heic Iunc ad jumento esse posset ; quo usque non dissimilis, atrocissimi mobiadion doloris in Virgine an
nos 3 S. nata recens ordinata curatio scrupulum omne adem erit , planeque ostenderit , quantum emolumenti in concla malis casibus adesset in ea , de qua agimus lanea gesatione. Et ne longius in morbi historia contexenda , ipse provebar , quae notatu maxime digna comperi, in ea tractatione paucis persequar. Doloris ergo hujus mira, & omni opinione major atrocitas , nullis mitigata auxiliis, quae continuo dabantur, ingerebanturque ejulanti feminae ad syncopem usseque urgebat: Et quod animadvertendum est, educto juxta morbi indigentias sanguine, statim tamquam ex insidiis serocius erumpebat malum . Ad haec vires collapsis ulteriorem sanguinis effusionem aperte dehortabantur. Hisce sic stanetibus, decumbentis soror, nescio cujus conlilio, lanuginosa segmenta , quae ad manus sorte erant, & pannosas lacinias arripit, in glomum e vestigio subito aptat, quem arcte con strictum, apprehensiumque super extimam lateralem supernam femoris faciem celerrime & valide ducit trahetque , donec pars rubesceret. Subsequenti nocte quievit AEgra, quae prius
integras sere noctes vigiles prae dolore transegerat. Mane itaque successus laeta eamdem curationis viam relegit , ar
tumque rudi ori lania paulo diutius fricat . Sub vesperam illius diei dulci somno reficiebatur, cum propter acutissimi doloris ad uessis Sacri viciniam, puncturam e X citata misera, ingenti ploratu aedes complet: Et ecce tibi ingens, & perniciosissi naus carbunculus pustulis rubris obseptus, & nigra ,
cara coronatus in loco emicat. Tractatur e X arte, ubrrrimam saniem quotidie emittit & veterem illum dolorem , Tt quam
330쪽
quam felicissime sustulit. Plane, ut nullii dubium remaneas, ob Ianearum fetarum a fictum , quem adnatae externae femori partes passς erant a penitioribus ligamelorum tendineo-nervo serum loculis pestiferum , ita dixerim somitem promptissis me eXcussum, retractumque ad exteriora suisse, & simul cum manante jugi ichore ex aperto sponte anthrace effluxisse; inde ut miram, citissimamque per vile adeo atque domesticum auxilium ostenderit, praestari medelam posse. XXI. Inter ume praestantissimos usuS non temere accensendus est, quo in Paral os curatione fulgere comperta est. Cum autem de hujusmodi morbo edissero, non illum intelligo, qui ob longiorem moram altiores radices egit , quim ut ulla humana ope evelli se permittat; qui solidorum insignem lasionem agnoscit, vel spite x, aut Apoplexiae succedaneus est; qui ab ossibus luxatis, tumoribus vicinis, vel nervorum compressione, vel firma obstruetione in corpore occaluerit: verum illius generis noxam loquor, ubi in partibus parabiicis imminuitur motus, illaeso sensu, vel vice- versa , ubi inducta nervis laxitas est, vel ita hi emolliuntur nimia seri alluentis ubertate, ut sub mali initia solitam tensionem recuperare, & relaxans fluidi stagnantis copia discuti possint. Ut enim curetur parabsis, fibris nerve is restituenda est debita elasticitatis functio, amovendo, & oppugnando causas laxitati nervorum faventes. Huic scopo intenti Ueteres , miras parat seos curationes moliti sunt; tum Sinapi morum, phen morum usu aegris partibus, & parat si tentatis sensum, & motum iterum largiebantur. Hisce indicationibus attendentes Recentiores Clinici, eamdem therras jam seliciter adeo sequuti sunt, ut non desuerint , qui sola Urticatione morbum illum sugaverint. Simile exemplum prostat in astis
Arcademiae Paris ensis o) De hac olim loquutus fuerat Ce fus. ObJ Illam demum urticationis in sananda parat si egregiam virtutem binis observationibus a suo Patre communicatis nuper Orbi Litterario traditis illustravit Iosephus Honoratus