Tractatus de natura substantiae energetica, seu de vita naturae, ejusque tribus primus facultatibus ... naturalibus

발행: 1672년

분량: 604페이지

출처: archive.org

분류: 철학

181쪽

ambitionis.

Cap. VIII. De Materia secvnda. I I7

tur, necessarid attingunt. Hoc tant drn interest, ad plures annos eorum vita plerumque producitur, & eo pluribus infortuniis ti interruptionibus obnoκia e si , rarissime scopum, sive ultimum terminum ab initio designatum, plene assequitur. Vel enim e X terna violentia, Vel morbis, vel aliis calamitatibus& impedimentis, si amen naturalis eius processu3 praemature

interrumpitur Jc occatur.

6. Est adhuc alius motus qui multdm facit ad rerum innovationem. Vocari pote si motus ambitionis & eκaltationis. Omnia enim corpora naturalia se & familias suas augere atque ampliare nituntur. Hinc plantae praesertim & animalia

dicuntur attrahere alimenta sibi proportionata, retinere, coquere, assimilare, Unire' sibi. Huc etiam referamuS motum congrcgationis limitaris, unionis, dc misturae. Datur enim incertis corpinibu S aptitudo quIdam ad milituram cum certis aliis &vimul aversatio aliorum. Aurum aquam fortem contemnit aquam Regiam imbibit. Argentum hanc negligit, illam intromittit. Cera subtile vitrioli oleum repellit , butyrum, pinguedines animalium lea plantarum e X pressa, sponte in se excipit. Haec vero δcisimilia,dum alii S rebus commiscentur, formam suam priorem simpliciorem infringi & contemperari, modo novam magi S com Potitam assumant,patiuntur: adeoque innovationem quandam suae meliorationis gratia ultro subeunt. H. Est etiam motus quidam illi congregationis & unionis quodammodo contrarius, qui tendit, non ad rerum associatio- ζ ux s.

nem aut misturam, sed ad scparationem & seditionem partium commi starum. Nomino igitur motum seditionis, seu seditiosum. Potissimlim cernitur in motibus qui procedunt per viam excitation s consimilis mottas in aliis corporibus, atque adeo bi multiplicatione suit pisius. Motus fermentationis Proprie Fb mehid. dictae huc spcctat, qui pluri insim ad rerum immutationem iisnis. contribuit. Sed hi Cmnes motus cursim hic pertranseundi sunt, cum habeant suas proprias sedcs in quibus plenilis tractari merentur.

8. Sed causam mutationis generalem, quae omnes prope Cai age particulares complectitur, nomine praeclarum dispositionum proponimus. Pnae Viae enim dispositione S, si cons Idercntur sub- fasti uia lective impote ut iam A facilem ccillonem materiae denota i , res complanuae interna corruptionis causa defectiva est: sin effective aitar. actioni S -

182쪽

Materia fecunda. Cap VIII.

actionis generantis scopum, qui non est primo destruere. sed

suam formam introducere. Verlim eκ accidente dc sic cundario ad ilium motum corruptio consequitur. Quare praeviae dispositiones quasi eli accidente formam praesentem corrumpunt, at eX naturae intentione generationem novae,sui similem, moliun-Frisatio tur. Halce Pr Tvlas dispositiones Aristoteles nomine privatio- . nis in si nuare videtur, quam in ternarium suum principiorum Pnysicorum numerum admittit. Dices, privationem

sormae introducendae non comprehendere totum materiae apparatum. Hic enim totus duplicem aspectum habet: alter formam praesentem intuetur, ut ei contrarius , alter futuram, ut ei privative oppositus. Privationem autem Aristotelis hanc pol eriorem dunta Xat pa item respicere, non priorem. Respondeo, posteriorem hanc partem praeparationis materiae multo nobiliorem esie priore. Prior enim motus terminatur ad non esse,sive ad corruptionem firmae praecedentis, posterior terminatur ad esse, nempe ad generationem formae stubsequentis. Cd mergo privatio latas apposite potiorem praeparationis partem eAprimat, facile ei indulgeamus denominationem totius. Sed diximus modo, principium mutationis consistere potius in potentia seu aptitudine materiae ad novum motum quae privationi directe opponitur. Respondeo, potentiam materiae secundae & privationem formae adventurae easdem

res insinuare, sed inverso ordine, quo solo respectu opponuntur. Utraque enim includit absentiam formae, & aptitudinem ad eandem. Privatio autem primo dicit absentiam clem con notat aptitudinem: e contra, potentia primo dicit aptitudinem, & secundo con notat absentiam. Quare hi termini potilis in modo & ordine concipiendi, quam in rebus conceptis, discrepant , nec multdm interest sive nomine potentiae, sive privationis, hoc principium repraesentemus. Sed quo jure privatio se in numerum principiorum ingerat ρ Dissii tinguunt Peripatetici sua tria, in duo componentia, materiam tormam, & tertium transmutans, seu privationem. Sed nondum constat quo titulo privatio tibi nomen princioli

transmutationis arroget. Demus enim, impraesentiarum eam processum quendam dicere a non-ente ad ens. Verdinsi rem recte perpendamus, privatio, hoc sensu, est potius principium generationis quam transmutationis : nam processus a

183쪽

Cap. VIII. De Materia secunda. II9

non-ente ad ens generatio est. Quare omnino concedendum eli, completum transmutationis principium duplicem proce sitim includere : alterum, ab ente ad non-enS alterum, a non-ente ad ens. Si quidem transmutatio totum hoc, ncmpe interitum unius formae fc productionem alterius, complectitur. Non enim solam corruptionem, nec solam generationem, sed corruptionem unius & generationem alterius simul

in1inuat. Si cui jam placuerit causam hujus dupιicis processus, ab ente ad non-ens,& a non-ente ad ens, live mobilitatem materiae, sive potentiam materiae secundbe ad novos bubinde motus, sive privationem nominare, modo rem totam eo

nomine comprehendat, mihi neutiquam displicuerit: quilibet pro arbitrio suo vel retineat vel dimittat suum sive magis sive minhs proprium ) loquendi modum. . V. Saniores Philosophi migrationem formarum e sub lecto in subjectum jure negant: Versim migrationem mate Ilaedi ve o

ejus transitionem a forma ad formam, de qua hactenus lo- iis. quuti sumus, communi consensu agnoscunt eamque quotidiana quoque experientia confirmat. Hac igitur supposita migratione, eam dividimus in perfectivam, es defectivam. Migratio perfectiva est, clim materia ad nobiliorem ieu Perfectiorem formam eκaltetur: defectiva, cum ad ignobiliorem

deprimatur. Succus nutritius terrae ad nutritionem plantarum allectus, ipsa mutatione nobilitatur. Gramina & herbae similiter nobili processu a vita vegetativa ad animalem eVehuntur. Animalia contra morientia turpi degradatione in cadavera degenerant. Dices,non recte fundari hanc migrationis .

divisionem : quia revera migratio perpetuo est de ieetiva respectu formae intereuntis N perfectiva respec tu Iormae genitae. Respondeo,migrationem non dici defectivam aut periectivam

respectu formae pereuntis, sed rei pectu subjecti seu materiae migrantis, ut es respectu ipsius praeparationis qua disponitur

ad novam formam. Cum enim forma praesens absque introductione constitutionis aut qualitatis ignobilioris eXpellatur, materia non degradatur, sed ulteriore perfectione in orci inead digniorem formam imbuitur. Nam forma nobilior a generante , assimilando materiam perfectiori quam qua antea fruebatur naturae, introducitur. Materia itaque in hoc trans

itu non degradatur, sed praeparatione perfectiva coaptatur

184쪽

Materia formata. qAi .

De Materia formata. Cap. VIII

ad essentiam eminentiorem suscipiendam. E contra,in migratione defectiva materia praeparatur inducendo conditiones. praevias ignobiliores, quibus conformis 8c idonea reddatur ignobiliori naturae inferendae. Recte itaque dividitur migratio materiae in periectivam,& defectivam,non sollim respectu termini ad quem, nempe formae nobilioris vel ignobilioris acquirendae, uerlim etiam resipectu ipsius transitias & apparatus materiae ad earum alterutram resipective. Proportionatur enim via ad terminum ad quem tendit. Forma terminus est praeparationis : si illa nobilior sit, haec proportionali nobilitationemat riae gradatim perficitur : sin ignobilior, proportionalii degradatione fit. Dices, formam omnem, etiam vel vilis.1imam, respectu materiae perfectionem esse, neque eam recthdiei eo motu degradari quo assequitur suam perfectionem. Respondeo, omnes corporum ordines esse in sua specie perfectos : nihilominus species eorum inter se collatas esse alias aliis nobiliores atque persectiores. Clim enim dicamus vilissimam speciem esse in suo genere perfectam, intendimus nullam ei essentiae partem tali speciei debitam deesse: 8c hoc siusficit ut dicatur perfecta in sitio genere. Interim in ignobiliori sipecie multum perfectionis, quod in nobiliori reperitur, desideratur. Sed,inquies, non requiritur ad essentiam ignobilioris. Esto 1, dcconsequenter essentia ejus ignobilior est ea alterius. Ubi enim essentia aeque nobilis est, proportionatas postulat virtutes &operationes : ubi autem tales non requirit, signum est essentiam esse ignobiliorem. Recth itaque dicitur materia e Xaliari, clim ad nobiliorem formam promoveatur & degradari, clim ad viliorem. Sed haec de Materia secunda. ro. Materia formata est tertius & ultimus inadaequatus materiae conceptus. Dupliciter autem accipi potest : vel, ut simul includens formam, Zc ita est substantia completa, δc idem quod corpus phy si cum in genere : vel, ut formae contra distin- eta, δc sic est adhuc materia in completa, & pars corporis.

Hoc posteriore sensu hic consideramus, estque ipsa substantia

materiae quatenus ea praesentem formam una cum omnibus

proprietatibus & accidentibus ejusdem, & formam quidem

immediate, proprietates vero & accidentia mediante forma, causa eorum proxima, sustinet. Clim ergo materia formata

iit genuinum dc naturale subjectum ipsius formae, non existimandum

185쪽

Cap. VIII. De Materia integi d concepta.

mandum est illam unquam sponte hanc deserere, aut assectare innovationem : imo gnaviter eam praesentem tanquam suam naturam propugnare, nec ab eius defensione omnimodo desistere,donec a potentiore agente debelletur Quanquam enim frequenter iit ut agens eXtraneum qualitatem

aut aliud accidens o indoli formae pardm congruam Vi introducat , amota tamen actione violenta , materia iterum sermίe obsequitur, & paulatim redit ad ita tum naturae conformem, e X traneumque accidens e Xcutit: ut aqua ad ignem calefacta, ab hoc amota moκ redit ad nativam frigiditatem, 8c calorem,ut naturae siuae peregrinum,dimittit. Si qua vero in materiam formatam a fortiore agente dispositiones formae pnesentis corruptivae inurantur, non proprie tribuendae sunt huic in adaequato materiae conceptui, sed priori, quippe materiae secundae, ad cujus notionem non tant lim veteriS eXpugnatio, sed & Omnis apparatus ad novam formam, spectat. At que haec de tertio materiae in adaequato conceptu. 11. Jam Vero conceptus materiae adaequatus, sive materia sine alia limitatione aut specificatione sumpta, hos tres in- adaequatos uno conceptu confuso quodammodo complectitur. Neque enim primam a secunda, neque secundam a formata distinguit ; sed hanc vel illam magis respicit, prout scopus sententiae ad hanc vel illam innuendam magis dirigitur.

Ut si dixeris, materiam esse ultimum fulcimentum omnium rerum materialium , et ii materia fine restrictione enunciatur, scopus tamen sententiae ostendit id convenire materiae merito materiae primae. Similiter si diXeris, materiam,Ρrotei instar, in omnes forma S se transimulare , hoc competit materiae gratia materiae secundae. Tertio, si di Aeris materiam immediate in suo sinu fovere atque silientare formam suam , veri ficatur de materia formata. Hinc colligitur, id quod de materia indiscriminatim, hoc est, de ea integre dc confuSe concepta, dicitur , verum esse, sive ei competit gratia materiae primae, secundae, aut formatae ; neque nec esse est ut omnibus hisce conceptibus simul quadret. Fit autem ut aliquando duo in-

adaequat i conceptus jungantur, omisso tertio : ut, Materia esi subjectum omnis mutationis: materia ibi simul comprehendit primani & secundam. Item, Materia perpetua est, sed sustinet formam perituram: intenditur sententia de ma-R teria

A aequatus

materia conceptus

resumitur.

186쪽

De Materia integre concepta. Cap. VIII.

teri a prima & formata junctis, omisisa fecunda. Similiter

in his verbis, Ut cunque materia mutationi obnoxia sit, fovet tamen in se praesentem sormam quamdiu ea superest, coniunguntur materia secunda & formata, missa primi. Denique, in hac sententia, Materia, quae in sc perpetua est, fovet in suo sinu formam caducam, quod eius dispositio ad eandem

sustentandam mobilis sit, complicantur omnes tres inadaequati conceptus materiae , ut advertenti notum est. Mariteria in eκtensia hac significatione adaequa te opponitur formae materiali. Haec enim nec soli materiae primae, nec soli secun nec soli formatae, sed hisce omnibus comple Xe sumptis, contradistinguitur. Hinc quoties materia formae opponitur, sine restrictione sumitur. Sic enim ei eκ adverso adaequale respondet. Materi e I 2. Sunt adhuc aliae acceptiones materiae, sed inutiles, si acceptiones non etiam falsae , quas tamen a corpore in genere nonnulli, ' πές sive per modum partium, sive per modum inadaequatorum conceptuum, desumunt. Putant enim aliqui substantiam materialem componi eX duabus incompletis substantiis,alterutra suo marte stubsistente. Sed hoc a nobis mox refutatur, quod forma materialis careat fundamentali subsistentia propria. Secundo , aliqui dividunt corpus in puram potentiam , dc actum : & materiam volunt esse puram intentiam , formam, actum ejusdem. Concedendum est, aptitudinem materiae ad ulteriorem perfectionem physicam esse potentiam quandarm materiae, e1que respondere formam ceu actum : sed qui sub hoc praetextu materiae eXssistentiam ac subsistentiam propriam negant, halucinantur, ut e X dictis superiore Capite fatis liquet. Tertio, aliqui dividunt corpus in principium activum & pa stivum : & activum, formam , passivum, materiam nominant. Sed gratis fingitur haec distinctio. Siquidem in rebus finitis, idem principium quod activum est, eo ipso quod activum, est quoque passivum. Actio enim finita non agit irresistibiliter, sed obnoxia est reactioni, vel saltem renitentiae patientis. Patiens enim non sponte alteratur, sed suam stationem tueri conatur. Clim ergo actio cogens finitae v:rtutis sit, necesse est pilis minusve infringatur, minorem que motum inferat, quam aliis actionis magnitudo postulet.

Quare in creatur:s nec datur actio pura, eui nihil passionis,

187쪽

aut passio, cui nihil actionis admixtum sit. Porro, actiones 8c passiones distinguendae sunt in communes, & specificas seu

proprias. Action0s communes subdividuntuu in communes omnibus corporibus, & certis corporum generibus. Hae formis sub ordinatis appropriantures, ill se, materiae primae. Omnes enim actiones pcrpetuae ad materiam primam pertinent, ejus est, se perpetuo percipere, appetere, seu amare Bc tueri. Quod ad actiones caducas attinet, eae quae ab accidentibus violenter introductis dependent ascribendae videntur materiae, cujus est, iis mediantibus operari: ut calefactio quae oritur ab aqua calida non provenit a forma aquae, sed a materia, mediante calore, praeter naturam aquae inhaerente. Sed quod forma sit principium tam passivum quam activum, e X eo evidentissime evincitur, quod forma frequenter vim ab e X terniSagentibus patiatur, dc ab iisdem tandem plane destruatur. Rejectis itaque his acceptionibus materiae & formae, proXimo loco ad genuinam hujus essentiam investigandam deveniendum est.

De Forma phsica materiali.

Orma dividitur in immaterialem, & materialem. De Ceverae illa hIc agere non est animus, sed solummodo de hac. Philosophi fere qui de forma physica scripserunt Videntur pa- intantur. radigma, ad cujus imitationem eam describant, ab anima rationali desumere. Quanquam enim agnoscunt esse materialem & corruptibilem, ita tamen de ea loquuntur quasi esset res realiter subsistens, A per analogiam ad sipiritualem sib-

stantiam incompletam concipiunt. Hinc formas plantarum 8c brutorum vegetativam& sensitivam animas vocant quasi forent umbratiles quaedam substantiae vivae, sive materiales umbrsse viventes, nempe vitae sublecta subsistentia. Eodem fortasse errore ductus Olim Pythagoras formarum migratio nem a materia ad materiam somniavit: & hinc quoque Verisimile est alios nonnullos creationem dc anni hilationem R a formarum

188쪽

ia 4 Tu Forma physica. Cap. IX.

formarum in suas philosophias inve Ue. Fateor, chm primum ad Physicae studium animum appulissem, multum molasti ae& dissicultatis mihi creasse notionem sormae physicae. Cum enim duces quos elegeram negarent esse figuram, Live e Xternam sive internam,aut aliud accidens, simulque assererent esse substantiam quandam valde activam, esse principem partem cujusvis corporis, eique dare esse ; cujusmodi ideam ejusdem in mente formarem plane nesciebam. Credibile est alios, de eadem re solicitos, pari praejudicio in fingenda formae physicae idea irretitos fuisse : imo adhuc plurimos vulgares formarum descriptiones naso suspendere & stomachaeri. Prius. quam igitur quaestionem praeliminarem An sito de ea pro-Posuero, opera pretium visum est, paucis in genere quid per

formam physicam intelligendum sit, fallem quid non sit,

aperire.

Isit et. Praemoneo igitur, per formam physticam me non intel-f' 'ν ligere substantiam aliquam fundamentali subsistentia prae-

h.'' ditam, ncque quidem nudam proprietatem, multo minlis accidens commune : sed naturam quandam energeticam naturae materiae primae additionalem, eamque ast certam legem normamque essendi Ac operandi determinantem, & eκ parte naturae complentem. Dices, naturam esse formam totius, &formam physicam eis e formam partis, Ela consequenter hanc per illam non recte e Xponi. Respondeo, naturam quae est forma totius includere tam naturam materiae quam formae, hoc est, completam essentiam totius: naturam vero quae est forma physica dicere tant dua partem totius essentiae, ob quam causam vocatur forma partis. Hinc ego quoque non simpliciter naturam, sed vel naturam additionalem, vel complentem vel mutabilem nomino; quibus epithetis fatis restringitur ad formam partis. Natura enim materiae de se incompleta est & interminata. Requirit igitur naturam additionalem, qua in ratione naturae terminetur es compleatur : quam ad- ditionalem naturam formam physicam voco. Quamvis igitur, ut dixi, forma non iit, proprie loquendo, substantia est tamen natura energetica alicujus substantiae, cujus specificam indolem dc genium continet. Vocari autem solet natura

substantialis, & forma substantialis, scd non proprie, nimirum non quod fundamentali substantiae essentia donet x ; sed improprie

189쪽

Cap. IX. De Formalab Pa. Ias

pioprie & transcendenter, scilicet quod sit prima & intima affectio, constitutio, sive natura energetica talis substantiae. Paulo enim minorem habet alias cognationem cum absolutis seu terminatis accidentibus quam cum substantiis iplis, ut eκ suo loco dicendis patebit. Forma ergo est natura energetica, quatenus ea contra distinguitur naturae fundamentali materiae ; sed non est tota natura energetica cujusvis corporis, sed ejus pars dunt aliat mutabilis seu additionalis, qua corpus certi generis aut speciei essentialiter constituitur, ab omnibus aliis distinguitur. Materia enim prima continet naturam fundamentalem, nempe subsistentiam fundamentalem,& naturam energeticam suam in completam. Jam vero forma substantialis est ista pars naturae energeticae quae incompletam hanc materiae naturam complet. Complet inquam )eκ parte naturae, non eX parte completae individuationis, cujus principium, ut supra monstravi, eli subsistentia modalis, de qua hic nihil ulterilis exspectandum. Hic igitur agimus de illa additionali natura quae in completam materiae primae naturam in ratione naturae complet : ec primo quaerimus

An st. 3. Metaphy ficus noster Suarius hanc quaestionem fuse An detur tractat Disp. 1 TI.& quidem plurimis argumentis, quod da- 20

tur forma physica, evincere conatur. Primo, e X compositione hominis eX anima & corpore. Sed dispar ratio est ; quia anima rationalis non dependet a materia, sed est substantia spiritualis, quae non per modum inhaerentiae, sed alio modo, materiae unitur. Quare argumentum non transcendit probabilitatem analogiae, talis nimirum quae intercedit inter animam humanam & animas brutorum. Sed & haec ipsa analogia facit ad irritam & perversiam formae materialis ideam eliciendam, ut supra monui. Secundum argumentum n rhilo eri cacius est. Ducitur ab aqua calida, quae sibi permis a redit ad naturalem frigi ditatem. Hanc enim reductionem, formae, qualitatem naturae suae alienam eXpellenti, imputat. Vellim calor est motus , qui sublata causa movente sponte cessat, nec sufficientem suspicandi, formam subes e, ansam dat. Alia plura argumenta ab accidentibus deducta eodem loco iubnectuntur, quae suam quam non superanto probabilitatem per me habeant. Ad-

190쪽

ybatur,

Sir. tran fmutatione. An omnia fiant eae

fert etiam argumenta a causis for mae, quae n'. I 6,Ι7,I8, I9. late prosequitur. Quae tamen omnia, nili quatenus vim suam ab unica hujus rei demonstratione moX subte Xenda mutuantur, suadere licet volentem possint, non tamen nolentem cogunt. Etenim, uti arbitror, unicum argumentum e st quod formam dari efficaciter probat, idque ducitur a stubstantiali corporum mutatione. Si enim corpora non mutentur substantialiter, frustra ponuntur fornasse. Satis est, materiam Variare partium situm cla alia accidentia, varias que adeo apparentias sibi asciscere. Qui e Ristimant elementa non invicem transimulari, praeter cauiam iis adscribunt formas. Cui enim usui inservit additionalis natura mutabilis, ubi nulla unquam mutatio futura, formave nova addenda, aut vetus abolenda sit 8 Nonne fatis est dixisse, esse corpora simplicia, & tot esse materiarum primarum genera, quJe quidem secunddin varias mixturas varia mista, aeque ac si lingeremus esse corpora e X materia reforma compolita, producerent i Illi vero qui agnoscunt elementorum transmutationem coguntur una fateri ea habere naturas additionales, quae de novo produci δc postea corrumpi possunt. Si enim elementa trans mutentur, eorum naturae mutantur. Quid enim est transmutari λ Non est an- nihil ari. Manet ergo subjectum, & natura sola innovatur. Quum natiar a mutatur, Omnes operationes & facultates ab ea pendentes una mutantur. Helmontius vehementer in hao arena sedat omnia feri ex aqua. Quare, secundum eum, aqua est materia prima. Et varias naturas, modo olei, modo Lalis, modo spiritus macri, modo spiritus pinguis, modo terrae, induere permittit. Ut taceam hic seminales naturas, quas etiam complectitur.) Sed quanta de spe A quam subito egcidit i Aqua enim, his concessis, manifeste non esi materia prima, sed materia naturata, composita scilicet e X materia prima & natura aquar. Quaero enim, ubi aqua fit terra, an retineat sibi naturam aquae. Si non, orbatur titulo materiae primae, quae nunquam naturasn mutat. Sed aqua nihilominus continere in se potest materiam primam, utpote subjectum in hac transformatione permanens. Clim enim aqua mutetur in terram, haec vicissim in illam, natura sola mutatur, materia eadem permanet. Quocirca Hesmontii opera fatis asseruimuS veram mater Iam primam ἰ aquae scilicet, terrae; de

cujusvis

SEARCH

MENU NAVIGATION