Tractatus de natura substantiae energetica, seu de vita naturae, ejusque tribus primus facultatibus ... naturalibus

221쪽

Cap. X. De ea a formae materiali. Is 7

teriam secundam, eamque a prima & formata distinguit.

3o. Scquitur determinatio eductiva formae : eamque pri- Determimo consideremus ut in fieri. Haec supponit praevias disposi- ηatit e tione S modo memoratas, nempe motum hostilem, affectiones praeternaturales, & ideam generantiS eXcitatam: Quae Omnia durante forma priore sunt materiae praeternaturalia ,

sed in ipso momento e X pultionis ejusdem naturalia fiunt,quc d materia jam ad novam additionalem naturam seu novam formam determinetur. Materia enim ab emciente subacta δc domita, nempe forma priore spoliata, ideam generantis sibi minime praeternaturalem esse percipit. FOI-ma enim sinu natura materiae cui idea erat antea inimica jam eradicatur, & nihil in materia superest quod ei advor sum est : imo nulla alia id ea praeter hanc ei offertur. Quare percipit hanc ut repraesentantem naturam seu legem essendi& operandi sibi ma Aimh congruam & genuinam. Hanc igitur unicam eXpetis, hanc ut naturam suam amplectitur.

Percipit quoque affectiones praeparatorias, quas prilis ut sibi

praeternaturales spreverat,esse suae novae naturae consormes 8c

naturaleS. Denique, percipit motus, prilis hostiles, esse jam amicos & familiares. Ad novam itaque naturam per id eam generantis sibi oblatam materia determinatur. Habet enim sussicientem a generante excitationem ad educendam in se consimilem naturam ei quam ejus idea repraesentat, quaeque tribus materiae primae facultatibus complacet. Perceptio igitur materiae ad approbationem,appetitus ad optionem,potentia motiva ad actualem eductionem sormae ideae similis determinatur. Atque haec determinatio potentiae materiae est ejus causalitas actualis, quae eXercetur in ipsa formae productione,& spectat ad ipsam materiam formatam quatenus est in fieri. 31. De terminatio materiae conservatiVa Nihil aliud est, confertia niti continuatio quaedam determinationis eductivae. Con- rivm tinet hos actus : materiam percipere naturam suam additionalem esse bonam & sibi congruam eandem eligere 3c amare eamque sustent are, tueri & vindicare. Persistit in his actibus, donec a caulis se potentioribus iterum hostili tex. invadatur, & subjugetur. Quo casta redit ad statum praeparatorium modo descriptum. Haec determinatio permanens proprie quoque spectat ad materiam formatam, scilicet

X 3 quamdiu . . .

222쪽

tres.

Prima.

De eaus formae materiali. Cap. X.

quamdiu ea sormam praesentem retinet. Atque ita explicuimus totum processum causalitatis materiae : tanthm contra ea quae diκimus objeetiones aliquot occurrunt diluendae. 32. Prima est Nihil intervenire inter materiam & formam. Nam forma e 1i natura, qua nihil rei naturatae intimius es epotest : at vero sit determinatio materiae includat live actiones sive passiones percipiendi, appetendi, & movendi, necessifario inter eam & formam istae interveniunt, nec satis inter se immediatae erunt. Respondeo, causalitatem materiae intercedere debere inter materiam & formam. Impossibile enim est ut aliquid determinath causet absque determinata causalitate sua. Fateor causalitatem materiae primae, quae ejus potentia est, esse perpetuam, & non discrepare ab ipsa enti- rate ejusdem nisi ut inadaequatus conceptus. Verlim insessiciens est haec causalitas absque ulteriore determinatione, ut

patet eκ argumento Suarii ab initio proposito. Causalitas enim quae hanc vel illam formam in specie aut individuo producit, non est nuda causalitas indifferens ad omnes sormas, neque est potentia perpetua, sed est causalitas quae successivEvariari potest, & pro ea variatione varias formas elicitare. Requiritur itaque ad actualem generationem, eX Parte mλ- teriae, determinatio potentiae ejus indifferentis. Non autem determinari debet addita aliqua natura complente, silc enim

incapa κ essct alterius formae,) sed objective δc idealiter, seu; epraesentando ei pulchritudinem dc congruentiam formae educendae. Haec determinatio non proprie concipienda est ut res interveniens inter materiam & formam , sed ut res requisita ex parte materiae Priusquam cum forma naturaliter conjungi queat. Oportet enim materia in ratione cause materialis sit completa, antequam formam educere potest. Gm ergo requiratur idea formae in materia ad ejus causalitatem materialem complendam seu determinandam, necesse

est idea ista formam ipsam fallem ordine naturae, si non temporis,antevertat. Quod vero idea sit praerequisita eκ parte materiae, eκ eo monstratur, quod materia prima cut hic supponimus,& infra probabimus,) facultatibus,perceptiva,appetitiva, & motiva, perpetuis doletur. Cdm ergo hae facultates in ipsa vita seu natura materiae fundamentali radicentur,oportet ad formam educendam suo modo concurrant. Aliter enim haec

223쪽

non erit fundamentali naturae materiae conformis, neque consequenter ei connaturalis. Verhin ut omnis dehinc scrupulus qui de hac re oriatur amoveatur, sciendum est, hosce materiae modos, sive activum, live passivum, quatenus alteruter pro proriima causandi potentia sumitur, nullo modo posse immedia tam inter materiam & formam unionem impedire ;quia forma quae supponitur posse sic impediri nondum actu est. Si vero alteruter pro actu causationis accipiatur, multominlis impedire potest , quia ipso momento quo forma elicitur haec ejus causatio desinit esse. Impossibile enim est ut, facto termino, actio eum PraeciSe producens actu maneat. Est enim ipsum fieri termini, & consequenter, hoc facto, cessisset. Quanquam enim actio saepe continuari dicitur : ea tamen ejus pars quae parti termini a se praecise productae responderat, praeteriit, & continuatur actio soldm per partes ejus quarum termini nondum facti sunt, sed sunt continue in fieri respectu terminorum a se successive producendorum. Repugnat enim ut id cujus esse est in ueri, maneat in facto esse :Sed esse causationis conlistit in fieri, dc per consequens, termino facto, nequit inter formam & materiam in earum unione se interponere. Quod ad praevias dispositiones attinet, eae quidem manent, sed contingenter tantlim, & non ut intima natura materiae uniuntur. Nequaquam igitur impediunt unionem materiae & formae, quae maκime naturalis est, & certe multo intimior unione accidentali. Nihilominus, suscepta forma, hae dispositiones, ea mediante, naturalem quoque cum

materia unionem consequuntur.

33. Cui vitam materiae essentialem non agnoscunt ineX- tricabilibus nodis circa determinationem causalitatis ejus dem implicantur, ut videre est apud Suarium Disp. 13. tota f. s. Neque minoribus difficultatibus urgentur circa modum quo generantis forma mediantibus accidentibus ad productionem formae lubstantialis attingat: de qua re consuletur quoque Suarius Disp. 18. tota f. a. In nostro autem molo explicandi, forma generantis, motu in materia eκcitato,in eademideam suam erigit, quae Optime naturalem formae eda tiOnem declaaat: nec opus est confugiamus ad Averrois chalcodiam, ut Officiose obstetricetur generationi formarum, aut

migrationem Pythagoricam a subjecto in subjectum somni-

cmus: Difficulta res quibus adversarii

224쪽

Iso De causa forma materiali. Cap. X.

emus : imo neque necesse est a coelo aut stellis, quod ipse Sua-xius coactus facit, formas deducamus: nedum necessitemur in scenam naturae ipsum Deum eVocare ad defectus creationis suae miraculis consarciendos. Sic enim fatetur Disip. 18.L. 2. n'. 27. Dico, inquit, quaris, quando accidentia asua forma

distiactu ita Ieiunt substantialem formam ut non poni a pro pria forma juvari, nece se est ut in xus propriae formae, qui ibi deis, per concursium alicujus superioris causae suppleatur : quae eaufa 6se non potis aliqua interilentia creata, sied 4se debet aliqua causa eorporea, μι sol, vel alia similis , vel f haee eitum dest aut in Veiens inveniatur, per concursum prima eausae totus ire defectussupplendus est.

obi. a. 3 . Oblectio secunda est, Formam determinare materi-An f rma am, eamque contrahere ad speciem. Quod enim distinguit, determiης & omnibus aliis distinetium constituit, contrahit & deter-

tem. pterea id ea non determinat materiam. Respondeo, aliud esse determinare causalitatem materiae, aliud determinare essentiam ejusdem incompletam. De terminatio caus alitatis solenter fit a generante, scd remote , proκime, ab idea ejus : materialiter est a Potentia materiae idea generantis impraegnata , ad cujus ideae eNemplar forma educenda fit, ita ut momento saltem naturae hanc illa anticipat. Veruntamen id ea non determinat materiam ad completam speciem, sed ad completam causalitatem, seu ad completam potentiam causandi proXimo momento formam ; qua demum educta, completa species seu corpus compositum constituitur. Formae ergb ossicia sunt, complere naturam materiae, cum hac constituere compositum, & ab omnibus aliis distinguere :ideae vero, proprium esse tantum complere, & determinare potentiam seu causalitatem materiae, quae completur repraesentando naturam seu formam educendam. Si urgeas, causalitatem materiae primae esse entitatem ejusdem, & consequenter determinationem causalitatis ejus esse determinationem entitatis, atque adeo totiuS materiae: respondeo, Revera materiam primam determinatione reddi materiam secundam seu proXimam sed dico nondum contrahi ultra rationem materiae, hoc est, nondum determinari ad speciem aliquam completam : & fateor ideam materiae causalitatem

225쪽

Cap. X. De causa forω C Materiali. I 6 Iin ratione causalitatis materialis, ab incompleta ad completam determinare, sed nO n ultra. Quare haec contractio non ea est de qua loquimur, ubi dicimus formam contrahere materiam, conlii lucre speciem completam, cum materia componere corpus, idemque ab alus Omnibus distinguere. AC. sero igitur materiam dupliciter esse incompletam , vel in ratione causalitatis materialis, vel in ratione naturae formalis. Pliore modo completa fit, cdm materia prima determinatur ad secundam, seu Pro Aimam, secundo modo, clim materia proxima determinatur ad compositum, seu ad completam speciem in categoria substantiae. 4anquam igitur determinatio causalitatis materiae iit determiuatio entitatis ejusdem in ordine ad causationem , non tamen est determinatio complen Smateriam in ordine ad speciem completam. Et si enim materia dc causalitas materiae non differant in generali ratione materiae , realiter tamen discrepant respectu entium additorum, per quae respective determinantur. Nam causalitas materiae

primae determinatur per praevias dispositiones,& praecipue perideam generantis, actusque vitales inde rebultantes: natura autem incompleta, per has vel illas ad altionales naturas perfectivas ejusdem. Jam vero praeviae dispositiones δc forma

facta realiter differunt, ut per se notum eii , dc consequenter, quae in ratione communi consentiunt, per inseriorem determinationem satis distinguuntur : ut ursus & leo in ratione animalis idem sunt, sed per additionales naturas specie discriminantur. Similiter causalitas 3c entitas materiae in generali ratione materiae primae non realiter, sed tantlim ratione cum

fundamento in re, differunt , sed factis diversiimodis additionibus, fit ut realiter discrepent. 35. Dices, ex iis quae dicta sunt inferri, formam non mate- ὰ μtiam,sed hanc illam,ad speciem determinare. Nam materia e- m Isiam qui priusquam accedit equi forma ad hujus eductionem dispo- an materia

nitur. Quocirca materia praedeterminatur ad entitatem ma- Ρrmam δε- teriae equi antequam educitur forma ejusdem: imo materia in m sic dispotita determinat formam quam educit, nedum haec determinat illam ad materiam equi. Respondeo, revera materiam equi esse dispositam ad formam equi antequam hFeceducitur: velum eam dispositionem esse tantum potentiam Ic motam, Propinquam, aut proli imam, donec forma actu Y educitur:

226쪽

162 De causa formae Materiali. Cap. X.

educitur : postquam autem forma actu educitur, esse actu materiam equi. Impossibile enim est ut materia haec vel illa sit actu materia equi, ubi actu nullus equus eii. Quare forma est quae ex materia equi potentiali facit materiam equi actualem, una equum actualem. Sed materia inquies) praedeterminat formam suam ad formam equi, dc ad nullam aliam. Fateor. Est enim materia ultimo determinata respectu causalitatis suae: siquidem aliter hanc formam nunquam educeret. Est igitur ad hanc solam in antecessum determinata. Non enim putandum est, formam determinare materiam antequam ipsa est ; sed materia primo dat esse formae,& forma facta cum materia dat esse composito, cujus jam partes actu sunt materia &forma, quae antea erant partes tantdm potentia. Vel, si lubeat dicere formam in potentia determinare materiam quamdiu est in potentia, dc formam acta eam determinare postquam actu est, per me licet. Nam praeviae dispositiones simul sumptae sunt quasi forma in potentia, praesertim idea, quae,ut di Ai, for- mam educendam quodammodo anticipat , & hinc forma dicitur esse in potentia materiae, dc educi e potentia materiae. Materiae enim potentia ad educendam formam per has dispositiones determinatur. Perinde autem fuerit sive hoc, sive priore modo locutus fueris. Res enim in idem redit modo per formam in potentia intelligas, ut diXi, praevias dispositiones, praesertim ideam formae futurae. O . 3. 36. Objectio tertia est, Ideam generantis non posse mu-ώeam ge- tari in ideam generati. Etenim idea qua fit perceptio na-ηei ossi Mi turalis non realiter dissert a re cujus est idea . Clim ergo generans non mutetur In genitum, neque Illius ideam hujus

mutari potest. Respondeo, Ideam hanc integre sumptam

tria minimum objectorum genera repraesentare, causam movensem, alterationem motu factam, & effectum hujus, sed

quatenus cst in motu, primario causam moventem , quatenus in alteratione facta, primario habitum, seu terminum ui pressum , quatenuS in causatione, primario suum esse et umpioAime futurum, repraesentare. Intelligo vero ideam hanc nihil aliud esse nisi rem seu alterationem in materia a generante factam adhuc in motu tendente formam vershς, quatenus ea eli Objectiva moventis & sui ipsius repraesentatio facultati perceptiVae materiae intime praesens. Attamen tripliciter

227쪽

Cap. XI. De causa formae efficiente.

pl icit er alterationem eli primit, citrecte, quatenus est in se , in directe dupliciter, vel retros piciendo ad causam, vel prospiciendo ad effectum. Id ea alterationis factae directe concepta est idea lui ipsius ; retrospiciens est idea formae generantis prosipiciens seu anticipans est idea formae educenda . Iam vero, ut ad objectionem respiciamus, dico ideam noa mutari respectu entitatis suae,sed solummodo respectu relationis. Alteratio enim facta eadem manet quae fuerat, sed

natura materiae mutatur, adeoque mutatur ejus relatio ad ideam permanentem. Materia enim, Obliterata veteri forma, novam, ideae generantis conssimilem, adsciscit, cui idea praeeχsistens naturalis jam sit , non quod haec, sed quod illa, mutetur. Caeterlim idea retrospiciens non est directa idea causae, neque est in eodem subjecto, sed realiter ab eo discrepat. Similiter idea prospiciens non est idea educendae formae directa, nec ab ea minlis distat quam alteratio praevia a forma educta. Ab hac enim nova resultat idea directa, quae non differt a forma cujus est, ut nec idea praeviae alterationis

differt ab entitate huius. Quod enim dicitur in objectione, ideam non realiter differre a re cujus est, intelligi debet de idea directa. Nam de indirectis falsum est. Atque sic diluitur Objectio tertia. Haec de Materiali causa formarum :sequitur Efficiens.

De sciente formae causa.

I. formarum causa variis nominibus, praecipvh arix

tribus, vulgo venit , vocatur Meuj, A , & G - α

rans. quae nomina tam causis naturalibus quam praeternaturalibus competunt. Sciendum est causam essicientem fematerialem, eo quod circa eundem effectum puta formae Productionem θ e Xerceantur, non ita ab invicem distingui qum earum raetationes aliquo modo implicentur. Hinc stupra in eXplicatione determinationis materiae mentionem fecimus m0tus, affectionum praeternaturalium, & ideae geneli et rantis :

228쪽

rantis: quae omnia ab efficiente causa primo Proveniunt. Veruntamen dupliciter considerari possunt, ei sective, & subjectivsi. Eilective respiciunt causam efficientem , subjecti-Ve, causam materialem, in qua inhaerent. Hoc posteriore modo de iis supra dictum est: de priore aliquid superest/ dicendum.

Mora om- 2. Certissimum est, generans, e Iccitato quovis modo motu vi*feri, in materia, eas omnes alterationes& mutationes quae in rebuS cernuntur concitare. Quiete enim nihil innovatur. Q aod enim ad metamorphoses quae a poetis finguntur attinet, Omnes miraculose produci supponuntur. Alioquin enim ne concipi quidem quirent , nedum ut res in natura gestae vel a

229쪽

Cap. XI. De causa for*ae siciente. I 6s

permanentes in eadem causet , 3. quomodo hae id cana moventis in alieno subjecto praeservent. Haec quaesita superant f Ortasse vires nostras : utcunque hic quoque vada tentanda sunt. 3. Veruntamen, quo magis distincte procedamus , idea- I eurum rum genera ipso limine distinguamus opus est. Sunt igitur genera. vel propriae,vel alienae. Propriae,ab entitate percepta,quatenus repraesentativa sui, causarum & effectuum suorum,uiκ videntur realiter differre. Clim enim substantia ipsa ejusque accidentia sint per se cognoscibilia, scilicet, chm sitiat positivae rationes objectivae tum fuit pilus, tum suarum causarum Meffectuum, cumque sint intime praesentia perceptivae facultati , heri nequit quin timui sint sussicientes ideae tam sui ipsius, quam suarum causarum dc effectuum. Quare esse ideam non ponit novam entitatem rei perceptae a se sive realiter sive modaliter distinctam , sied tanthin novum in adaequatum conceptum quatenus quid cognoscibile in sola ratione cum fundamento in re a se discriminatum : nimirum quod idipsum quod est eo quod sit,aimul sit objectiva ratio sui ipsius, si modo facultati perceptivae sit intime praesens. Est autem idea propria

tripleκ: directa , retrospiciens ad causas, easque referen S , vel prospiciens ad effectus, eosque praevidens : de quibus supra Capite io. n'. 35. aliquid dictum est. Dices, ideas neque retrospicientes neque prospicientes esse proprias, sed alienas, quod objectum eii eXtra percipiens, vel fallem eXtra esse potest. Etenim plerumque causia est e X tra effectum, &effectus e X tra causam. Respondeo, me fateri solam ideam directam esse maXime proprio sensu naturalem & propriam :verhm ideas retrospicientes esse quoque suo modo naturales, quo respectu hic ad proprias referuntur. Siquidem praeviae dispositiones, in quibus plerumque hae causarum ideae primo

fundantur, quanquam ante adventum novae formae praeternaturales sint, & eatenus alienae, postquam tamen forma advenit, hunt naturales, & eatenus propriae. Similiter ideae prospicientes, effectum licet e X tra se Plerumque repraesentent , quod tamen Virtus ipsis in qua relucent sit naturalis, reputandae. sunt naturales, Zc consequenter suo modo propriae. Id eas alienas eas appellamus quae ab e X tra veniunt, &percipienti sunt praeternaturales. Harum duo sunt genera . prius complectitur ideas fientes, seu in motu consilientes

V 3 posterius,

230쪽

'I66 De ea a formae es ficie te. Cap. XI.

posterius, factis, & in termino motus conservatas. Illae multo vividiores, hae languidiores sunt. De Utroque genere in dissicultatibus propositis evolvendis aliquid advertendum est. Is mino- 4. Primo, Quomodo motus moventis ideam in materia ventis i - mota suscitat. Supponimus hic motum perpetuo moventisq*tyJVt ς ideam imprimere : sed ne gratis hoc supposuisse videamur, fortasse non fuerit abs re, si, priusquam progrediar, paucis rem ita esse ostendero. Evidentdr autem evincitur eX ip Lentu in genere. Omnis enim sensius motu e Xcitatur, dc quidem Lensus eXternus motu organi eXterni. Sensorium enim motum, eo quod movetur, ideam moventis percipit. Versim magi me conspicuum in sensu visus hoc fit. Qui vultum suum aut alterius in speculo contemplatur, refeXos radios lucis a se in vitrum a vitro in oculum eκcipit. Radii excepti, ut movent oculum, ita in eodem eiugiem quam in vitro cernis, hoc est, ideam objecti moventis, depingunt: hac tamen limitatione, nihil objecti exprimunt quod non essicaciter admotum inferendum aut qualificandum concurrit. Oculus itaque non percipit Odorem aut saporem sed figuram, colorem, magnitudinem, situm, &c. Quicquid vero objecti, aliquid ad motum in oculo excitatum contribuit, in idea in oculi camera formata proportionaliter eκprimitur. Statuimus itaque objectum movens, in quantum ad motum concurrit, in tantum ideam suam in materia mota elicitare. Ideam ηοη 5. Hisce itaque concessis, dicendum est, ideam moventis

his, a vςὶ - rςm re/liter a motu excitato distinctam, vel es se in iubi. adaequatum conceptum ipsius motus. Primo quidem obtutu

videtur res a motu plane diversa. Resert enim objectum realiter diversum, δc loco a se divisum. Motus enim in materia mota inhaeret : idea moventis causam moventem, qua plerumque res eXtra rem motam est, repraesentat. Si autem idea A motus essent realiter idem, idea primo ipsum motum, Ec quasi secundario causam moventem, repraesentaret. Sed contra fit, id ea objecti visi non primo refert motum, & secundo objectum movens at primo hoc, δc fortasse non omnino illum. Nisi enim reflexe consideremus motum quo idea

repramentans objectum iit, directa objecti perceptione eum minime perciperemus , dc credibile est, bruta nullo modo