Tractatus de natura substantiae energetica, seu de vita naturae, ejusque tribus primus facultatibus ... naturalibus

발행: 1672년

분량: 604페이지

출처: archive.org

분류: 철학

241쪽

Cap. XIL De Elemensis.

consistant, non dubium est quin in mutuam gratiam redeant. Nam tria prima chymica, sic ab iis dicta, sui, sulphur demereurius, non debent eXclusive respectu terrae dc aquae fumi Chymici enim non negant terram quam caput mortuum9εc aquam quam phlegma vocanto in mistis contineri : sed indignas putant, ob virtutis ignaviam, quae cum tribus primis eodem ordine militent. Sed contemptus hic aquae 8c terrae haud immerito a Sceptico chymico redarguitur. Qui numerum quinarium, ut dictum, agnoscunt, Peripateticis haud difficulter conciliantur et ut in Prolegomenis Anatomicis p. 33. annotavimus. Caeterlim ampliando vocum salis &su phu, is significationes, quinarium hunc numerum ad quaternarium revocare possumus. Mercurius enim pinguis rejiciatur ad familiam sulphuris, dc mercurius macer ad familiam fatis. Atque adeo quatuor tantdm supererint elementa, sal,

sulphur, aqua, terra: sed eodem fere res redit. Si enim spiritum pinguem ad olei familiam referas, oleum sub dividi potest in spirituosium, δc crassum , similiterque si mercurium macrum fati accenseas, sal quoque subdividatur in mercurialem, & hκum. Fixum voco, quod vi ignis viκ elevari que-at: mercurialis vero volatilis est, δc viκ sub forma solida cernitur. Verdm quorsum jam haec res evadat λ Non quinque tanthm, sed sex elementa nacti sumus, duo sulphura, duos sales, aquam, & terram. Sed, ut diκi, perinde eit. Si enim spiritum lata significatione sumpseris, subdivisionem admiserit, nempe spiritum pinguem dc macrum sub se com- eXus fuerit, εc numerum quinarium redivivum dederit.

Porro, silphur crassum adhuc subdividi potest in oleosium, &balsamineum : illud aquis innatat l, hoc iisdem mergitur, de fortasse aliquid fatis admixtum habet. Sal quoque manifeste sub dividitur in Athali, dc seminalem sive specificum corporis

cujus est. Habemus jam septem elementa , 8c si mercurium ut prius o duplicem fecerimus, numerus ad octonarium eκ- creverit , duo fuerint mereurii, duo sales, duo sulphura, aqua, &terra. Verhin, ut diXi, haec omnia fatis sibi invicem conciliantur, si modo latiores atque strictiores acceptiones vocum talis, sulphuris δc mercurii rite advertas Jc distinguas. 6. Accuratis imus ille naturae eviscerator, Nobilis Roberius Pyle,videtur dubitare an elementa quae arte spagyrica emistis A a eliciuntur

An elemenis

242쪽

De Elimentis. Cap. XII.

eliciuntur re ipsa in iis ut elementa praeeXstitissent, necne. A me obiter de hac re verba faciente nihil υτ eκ- spectandum est : paucis quae sentio e X pedi vero. Dico primo, non esse credibile, elementa ante misti generationem ulli biseparatim exstitisse, aut in actu generationis aliunde confluxisse ; sed vel in ipsa generatione de novo producta fuisse,

vel in materia ex qua mistum genitum fuit prins unita delituisse. In plantis Zc animalibus res aperta est , quorum femina manifeste eodem modo mista sint quo reperiuntur in plantis & animalibus inde genitis. Quo ad nutritionem, non dubium est quin omnia misto succo felici lis quam quovis uno elemento nutriantur. Hinc terra alia sterilis, alia foecunda alia certis plantis quasi indulgens mater, aliis quasi noverca , nece X aequo omnis fert omnia tellas. Quod ad eas attinet quae sola aqua nutriuntur, notum est quam strigosiae evadunt, quam eκ- iles caules, quam tenuia folia emittunt, quamque languide virtutes plantae sui generi S referunt. Νοη δε ηι 7. Dico secundo,elementa quae e plantis & animalium parvi generari. tibus arte chymica proliciuntur non de novo generari vi ignis, ut suggerit Hel montius, sed in mistis e quibus educuntur prae-eκstitisse. Hoc probatur, quia spiritus mercurialis, & multo magis sulphureus, item oleum crassum, nec non sat essentialis,

uno ipsa aqua, ut nihil hic dicam de terra & sale fixo mani seste secum auferunt nonnihil de essentiali natura & proprietatibus mixti e quo educuntur: ut, eXempli causa, oleum live spiritus rosarum secum aufert odorem, saporem, Virtutesque alias sipecificas rosae , quae quidem corrumpi forte ab igne possunt, generari nequeunt. Constat itaque esse ipsas naturas sensu quoque judice ) quae in rosa praeeXstiterant. Et confirmatur, quod facta plenaria extractione istius spiritus,

materia in Ina tracto vel cucurbita relicta natura dicta orba in posterum relinquitur. Chin ergo videam naturam ali-

quam specificam a rosa abiisse, eamque ipsam in spiritu abstracto reperio, dubitare nequeo quin quod illic erat, hic iam sit : cumque quod e X trahitur rosa tota non sit, sed pars ejus multo simplicior, restat sit ejusdem elementum. Insuper simul ac totum rosiae spiritum extra κeris, nullo deinceps artificio, nulla vi aut gradu ignis consimilem produxeris aut

extorseris. Sed forte dices, hunc spiritum esse spectare rosae

elementum,

243쪽

Cap. XII. De Elewentis. 279

elementum, non elementum in genere. Respondeo, polita natura specifica, praesiupponi tu r generica, dc facilius generatur generica quam sipecifica ; sed haec illa facilius destruitur. Si ergo ignis in experimento dato non generat aut destruit naturam rosae specificam, multo mi illis generat aut destruit naturam elementi. Quare spiritus ille pinguis qui eκ rosis per serpentinam e X trahitur praefuit in rosa, tum quoad suam naturam generalem, qua sipiritus pinguis, tum quoad natura miros e specificam, qua genium rose refert. Non admittendae1i naturarum migratio de supposito in suppositum. Quapropter non putandum est hanc naturam generalem dc specificam rosae eκ ea emigrasse absque subjecto proprio. Est igitur spiritus hic Telectus proprium subjectum istarum virtutum , subjectum inquam) ad quod etiam in rosa ea spectarant, ut ad principium quo mediante rosis communicabantur.

8. Carneades, in Sceptico chymico disserentium primarius, Aη elem haec elementa esse tanthin diversios schematisimos ive teκ- turaso particularum materiae prius concretae, in ipsa separa- ditione vi ignis agitantis productos, siuspicari videtur. Illi concedimus elementorum separatorum schematismum nonnihil differre ab illo quem prids in mitto obtinuerant , idque potissi-mdm dupliciter. 1. Quod facta separatione,nulla jam amplisis

unione aut miXtura heterogenearum particularum teXtura materiae praepediatur,alteretur aut contemperetur. a. Quod in ipso actu separationis positio & neκus particularum materiae

multum varietur. Nonnullorum enim elementorum compages attenuatur, in halitus vertitur, iterumque forma spiritus fluentis, olei aut fatis liquidi, condensatur: aliorum substantia funditur, aut saltem uniformiter friabilis redditur ; ut sal Athali & terra. Concedimus itaque, in separatione elementorum varios atque novos schematismos materiis segregatis induci, eoque respectu eAtracta elementa nonnihil differre ab iis prout in mistis prilis exstiterunt minimeque mirandum esse, si novam faciem prae e ferant. Differunt in- 'super haec elementa a milio suo, ut partes a toto , 8c inter se ut partes ejusdem totius contra distinctae. Interim asserimus 'n'a Iecie numero differre ab illis substantiis in quibus respectivae essentiae, quas a mitio auferunt, radicatae fuerant. A a a Nam

244쪽

38o De Elementis. Cap. XII.

Nam spiritus pinguis rosarum, essentialiter licet differat a spiritu pingui cinnamomi, non tamen sit c differt a spiritu qui in rosis praeexsiliebat. Odor enim & sapor rota proprii fatis

testantur subesse essentiam sive naturam quanda in quae rosae prilis inerat , & consequenter subesse quoque substantiam quandam earum proprietatum proXimum subjectum. Non enim putandum est posse proprietates communicari, aut in aliena subjecta divagari. Quare elementa quae e rosa secernuntur sunt ipsa subjecta proXima distinctarum proprietatum & essentiarum rosiae. Quando enim extraXeris spiritum rosiae, materia residua iis proprietatibus ac essentia quas spiritus eAiens secum abstulit destituitur. Erat itaque iste spiritus Proprium & immediatum subjectum istarum proprietatum atque essentiae etiam antequam abstrahebatur. Dices, etiamsi concedatur spiritum rosae in rosa prilis eκstitisse, fieri tamen posse ut non differat specie ab aliis elementis e rosa prolectis. Nimirum spiritum, fatem, Oleum, aquam, terram rosae esse tant lim varios schematismos materiae ejusdem. Respondeo, esse substantias non tanthin specie distinctas, sed etiam genere. Spiritus enim rosarum manifeste differt specie aspiritu cinnamomi ; conveniunt autem in genere, quod sunt spiritus pingues : at vero sal rosarum 8c spiritus ejusdem ne genere pIOXimo conveniunt. Alterius enim genus est spiritus pinguis, alterius fal , qui diversa sunt genera, quod diversas species spirituum pinguium & falium sub se contineant , imo quod naturas essentiales diversias, non tanthmdiversos schematismos, ad suam discriminationem postulent. Dissicillimum enim est, spiritum pinguem in falem, aut hunc in illum, commutare : quod non fieret si schemate duntaxat differrent. Videmus quam obviam glacies in aquam, & haec in illam, vertitur & halitus in liquidum spiritum, & contra hic in illum, facessit. Ratio est , quia sisto schemate discrepant. Verdm corpora quae naturas habent diversas sibi a generante inditas, praesertim genere distinctas, haud facilEinter se transmutantur. Sed nobis fatis est, si monstremus haec elementa saltem sipecie differre. Hoc protinus innotescit, si comoaremus salem rosarum & sipiritum pinguem ea-xundem. Ille enim non participat odorem, saporem, eamve

Iuram rotae quam hic ab eadem abstrahit. Constat itaque

elementa

245쪽

Cap. XII. De Elementis. I 81

elementa esse essentialiter distincta, & non tantum secundit in

schema & teXturam partium.

V. Atque hinc corollarii loco inferre possumus, eo ipsio Mutati quod elementa separata, utato schemate,naturam essentia βδε moti lem quam in milio habuerant retineant, mutationem sche- Haiῖὸ 'matismi non sufficere ad novam naturam sive essentiam in- ciem. ferendam. Hoc evidentissimum est in rectificatione liquorum, qui in halitus versi speciem non mutant: similiter aqua in glaciem frigore congelata, iterumque restituta, eadem manet. Pulveri Tatio, sectio, contusio, laceratio, fractio, fusio, &c. schema corporum Variant, sed non indolem. Quar res, si naturaS non mutet, quas alias alterationes inferat. Eκ- is limo schematismi alterationem semper aliquas communes qualitates, nempe Vel densitatem, raritatem, tenacitatem, friabilitatem,asperitatem,laevitat em,duritiem, mollitiem,& c. aut plures eX his,innovare Verum ipsas essentias seminales nisi forte accidentaliter & indirecte, ob violentiam motus quo concitantur,) attingere non possc. Nondum quenquam novi qui polliceatur, mutando rerum schemata , genuinum

saporem aut Odorem violarum, rosarum, cujusvi S aromatis, &c. producere. Si modo schematismi convenientia aut identitas ad hanc rem sussiciat, miraculo simile est, nullos Chymicorum inter tot naturae veXationes 8c schematismo rum corporum mutationeso incidisse in aliquam te κturam partium, aut normam eam fabricandi, qua ulla eri naturisdictis apte dissimulari possit. Sed multo magis mirandum est, sub diversis schematismis eandem naturam latere posse. Non dubium est quin spiritus pinguis cinnamomi, separatuS, diverso schemate ab illo quod in milio habuerat gaudeat,

sed eadem natura δc virtute pollet. Imo frequenter sub eodem schemate diversae naturae celantur. Quam consimiles

sunt si teκturam solam spectes ) vegetabilium spiritus pingues extracti, item spiritus macri, bcc. quorum tamen tot sunt species, quot sunt mictia e quibus petuntur Albumina ovorum, specie diversorum, quoad sichema partium vi X aut par dira discrepant : idemque dicendum de diversis ovorum vitellis, nec non de variorum animalium lactibus, de sanguine, de humoribus eorundem, &c. quorum omnium schema ta se mutuo aemulantur, sed naturae fortasse specie diversa:

246쪽

materia

De Elementis. Cap. XII.

sunt. Quare, ut mihi videtur, corpora saltem dupliciter variari queant, vel eκ mutatione schematis, vel eκ impressione aut abolitione naturae seminalis. Sed diutilis forte quam Darest hic laesimuS. 1 o. Superest quod dicit Hel montius, unicum esse elementum, seu potias materiam,omnium , aquam quippe quod omnia ex aqua fieri possunt, & in aquam resolvi. Commune hoc argumentum est, quo quod vis elementum dicatur prima materia omnium : Si enim terra fit eκ aqua, & aqua vicissim eA terra perinde fuerit sive dixeris omnia fieri primo ex terra, 1ive eκ aqua. Nam deficiente terra, aqua in terram coagulari, deficiente aqua, terra in eam resolvi queat. Idemque, mutatis mutandis, eκ hac suppositione de Ceteris quoque elementis veri ficari potest. Ego quidem arbitror elementa non esse plane incorruptibilia : tanthin dico, esse difficulter inter se transimulabilia. Sed forte aqua hoc habet peculiare, quod caeteris facilids in quodvis aliud transimuletur. Terra Vero proXlmum locum damus , quanquam forte haud multum intersit. Sacrae literae videntur terrae eX hac parte favere. Pronunctant enim hominem eX terra formatum ad terram reversurum. Interim largiendum est, nullum commune principium aqua mollius esse,nullum imbellius,quodque generanti minus negotii in sui sigilli impressione facessit.

Plus ergo aquae qu in Ceterorum elementorum tum ad generationem tum ad nutritionem materialiter ut plurimum concurrit. Non tamen propterea dicendum est aquam esse communem omnium rerum materiam. Etenim ut quodlibet elementum eκ aqua fieri potest , ita e conversio, aquaeκ quolibet. Si ergo salem aut spiritum aut sulphur aut terram fuisse primam materiam supposueris, omnia produci possunt perinde ac si posuisses aquam: quia illud quod primum posueris facile in aquam resolvitur, tu inde in terram,aut quodvis aliud. Quod ad dignita dem attinet, aqua vi A aequiparanda est ulli elementorum, sela forsitan terra eXcepta , neque videtur immediate capaκ impressonis seminalis. Quanquam igitur copiosissime ad generationem dc nutritionem expetitur, spiritui tamen, fati fulphurique nobilitate cedit. Adeo plerumque fit ut copia & dignitas e diversiis fontibus hauriantur. Sed haec de Elementis Obiter.

Formia

247쪽

Cap. XII. De generibus formaruw. I 83

1 i. Formae seminales distinguuntur in eas integris viribus Formae senaturalibus praeditas, & earum reliquias. Hae manent in mi- neralibus e terra erutis, in plantis defunctis, cla aΠimalium fusa his

discerptorum partibus, atque, maXimam Partem, absolvunt rum retia materiam medicam. Dividuntur autem forrnae seminales giuis. in organicas, & inorganica S. Fateor formas in organica S Formae in quodammodo ascribi posse tum elementis, tum mi Xtis non- organicae nullis dc consequenter non esse formas fatis terminatas: η- δη sed cogimur hic, loco verae differentiae, assignare terminum, qui constitutioni organicae apte opponatur, quanquam alia Snon declaret positive communem aliquam essentiam corporum organicis oppositorum, aliter quam negando organi rationem. Verdua hoc frequenter accidit in divisionibus in quibus altera speciei insigni perfectione nobilitatur, altera vero vi κ ultra statum generis promovetur, nisi quod negatione per- fectionis advertar speciei ab eadem dili inguatur : ut, eκem pli causa, quando animal dividitur in rationale,& irrationale , rationale insignem denotat perfectionem animali additam , sed irrationale nihil generi niti negationem persectionis oppositae speciei addit. Quare pari jure formae seminales dividantur in organicas, & inorganicas sive similares: bc organicae quidem eminentem adferunt generi perfectionem ; 6ed in organicae solam negationem ejusdem, qua ab illis distinguuntur. Nihilominus ignobilior haec species fatis ab omnibus aliis disi inguitur, quod per constitutionem genericam, nempe

lemmatem, fatis dili et ab elementis & milituri S mere ele, mentariis , per negationem vero, ab organicis. Forma Leminalis inorganica constituit mineralia , quorum plura sunt genera quam ut hic recenseri queant.1 a. Forma feminalis organica, ea omnia constituit quae vi Formae or- plastici donantur, quaeque duplici modificatione vitae con- γηicaena fiant , quarum altera inlita est, altera influens. Illa in par 'μ'tibus stolidis, haec in succo vita It residet : illa in justa seminalium partium constitutione atque organi Zatione, haec in debita quoque succi vitalis similari natura, Vitalique motu ejussidem, sita est. Vita duplicata vel tantum vitalis est, vel insu- 'lis livi- per judicata. Illa et ii duplicata vita fruitur, altera insita, altera influente neutra tamen ultra simplicem percipiendi modum Provehitur. Ratio est, quia neque vita insita perci-

248쪽

De generibus formarum. Cap. XII.

pit perceptionem influentis, neque influens perceptionem insitae. Jam vero vita duplicata, simulque judicata, sensitiva est,

δc ultra vitam mere vegetabilem ad animalem eXaltatur.

Denique, vita haec judicata perfectiorem adhuc modificationem admittit, & propterea dividitur in directe concreteque tantlim judicatam, & in non soliam directe atque concrete, vellim etiam refleXe & abstracte judicatam, quae soli homini virtute animae rationalis a materia non dependentis appropriatur.

Formae ac- I3. Formae accidentales absolutae dividuntur in eκtrari Dyta ei neas , & internas. Extraneae sunt vel meri termini cir-: hum cum stantiales, Vel simul impedimenta, vel adminicula. Ter- stantiales, mini circumstantiales referri possunt ad quatuor ultima prae- Fc. dicamenta, Ubi, Quando, Situs, Habitus. Impedimenta ut 3cadminicula divisionem similiter dissimilem eX poscunt. Sunt

ergo impedimenta vel removentia adminicula, vel agentia contraria principalia, vel instrumenta operi adversa. Similiter adminicula sunt vel removentia impedimenta, vel cooperantia principalia, vel instrumenta opus facilitantia. Hic ultimus titulus complectitur omnium artium mechanicarum Intemna L- organa, quibuS sua opera perficiunt. Formae accidentales viduntur in internae sunt vel motus, vel terminus motus. NE quis putet 'tμm,o hanc divisionem non exhaurire totam latitudinem generis, rq m ηδ omnem formam accidentalem, seu qualitatem perm 'nentem, esse terminum seu effectum alicujus motus: Nihil enim praeter motum fingi potest quod talem absolutam constitutionem primo producat, neque quicquam praeter motum

idem destruere valet. Quare terminus motu3 Omnem absolutam formam seu constitutionem permanentem complectitur. Quo dato, quicquid absolutum in ullo subjecto reperitur quod non sit permanens, ejus esse constiterit in fieri,

sive in fluxu δc motu, 8c consequenter fuerit motuS. Haec ergo divisio totum divisum erili aurit. CaeteIUm contra eam urgeri potest, formas accidentales absolutas contradistingui suis operationibus. Clim ergo motus sit operatio quaedam, ad formas absolutas non spectat. Etenim formae absolutae ipsa fundamenta sunt a quibus operationes proveniunt: actiones vero, pastiones, cessationes, motus & quies, sunt ese

ectus seu producta sormarum absolutarum. Respondeo, ita esse ,

249쪽

Cap. XII. De generitus formarum. I 83

esse, sed motum dupliciter considerari vel ut effectum alicujus cunisti facultatis, & consequenter alicujus constitutionis seu formae motus est absolutae , quo sensu ad genus operationum pertinet: vel ut 'i' causam modificantem subjectum in quo est respectu aliarum intonum inde procedentium ; 8c hoc sensu est constitutio intrinsece qualificans, dc consequenter spectat ad genus formarum seu constitutionum absolutarum. Insiper quamvis dividimus internas constitutiones in motum, & terminum motus ,

hae tamen species non semper seorsim tractari debent, sed cuilibet termino motus in specie subjungendus est motus ipse proprius, qui ejus causa fuit: ut ubi de densitate tractatur, condensatio quoque,quae ejus causa est, e Xpendenda venit. Generans motu contrario motibus formae praesentis eam eradicat, eodemque motu suam ideam, legem essendi ac operandi, materiae imprimit , ut supra quoque asseruimus. Verum visum est,

ob dignitatem formarum essentialium, eas seorsim ab accidentalibus proponere : interim non negamus quin sunt termini motus,ut dictum. Motus quilibet,quatenus clisponit suum subjectum ad alias operationes, est forma seu constitutio accidentalis, nempe qualitas fluens sive in fieri. Porro, motus omnes reguntur perceptiva Sc appetitiva facultatibus t propriis quidem, si pure ab intus oriantur alienis, si ab eX terno tanthmagente excitentur : sed frequentissime partim ab intus, partim ab ext r. proveniunt, Zc partim propriis, partim alienis facultatibus reguntur. Notandum quoque est, motum hic lato sensu sumi quatenus nimirum nisum quemlibet movendi includit. Tanta est motuum varietas, ut frustra essem si eos hic in

classes redigere tentarem.

1 . Termini motus dividuntur in essentiales, & acciden- Nermiηπι tales. Sed essentiales supra prosecuti sumus. Termini rno tη si tus accidentales sunt quasi habitus quidam sive status corporum, ad quos motu perducuntur, δc in quibus finito motu persistunt esse sive permanent. D: viduntur in communeS,δc proprios : illi materiam maκime, hi formas spectant : illi

Omnia prope corpora plus minusve afficiunt, ut densitas, raritas, graVitas, levitas, cohaerentia partium sive tenacitas, tensibilitas, ductibilitas, lentor, friabilitas in terminatis εc fluidis, mollities, durities,crassities, tenuitas sive subtilitas, asiperitas, laevitas, lubricitas interna, &c. hi certis generibus aut

B b speciebus

250쪽

I 36 De natura Substantiae energetica. Cap. XIII.

speciebus corporum appropriantur , δc dividuntur in similares, & organicos. Proprietates corporum similares sunt vel elementariae, vel seminales. Illίe ab essent iis elementariis, hae a formis seminalibus, originem mutuantur. Organicae constitutiones sive qualitates, quales sunt figurae, ramificationes, cavitate S, magnitudo, continuitas, &c. subjecti virtutis plasticae effectus sunt , a quo etiam sorte dependent seminales constitutiones partium seminalium, e X quibuS Organa concinnantur. MOS enim naturae est , non sollim partes formare, velum etiam materiam suo operi aptam praeparare. Sed haec omnia hic obiter & cursim memorantur, ut lector in antecessum comprehendat quibus mediis primae facultates tot modis in natura varientur.

CAp. XIII.

De natura Substantiae energetica. adito me- I. QCOpus profecto noster in hoc opere fuit, genuinam na- ο i. turam, atque una nobilitatem, Substantiae proprie dictae pro virili explicare & vindicare. Et quidem quinque primis Capitibus naturam ejus fundamentalem essentialem put subsistentiam fuse descripsi, eandemque a subsistentia mo-dali, puta supposita litate, clare discriminavi. Jam vero hoc Caput, quod alterum naturae substantialis inadaequatum conceptum naturam quippe energeticam ) complectitur, justae 1nethodi lege calcem quinti Capitis immediate eκciperet. Vethm septem alia Capita de materia & forma materiali se

nimis fortasse importune interposuerunt: adeo ut hoc C put vasta intercapedine de sua propria sede deturbetur. Huius rei qualiscunque ratio reddenda est. Primo, natura haec, quam paro enodare, haud multum dissicultatis respectu substantiarum spiritualium c quibus omnes uno ore non soldmperceptionem, sed & intellectum, adscribunt, ) prae se fert: at vero respectu rerum materialium res ardua dc perplexa est. Omnes enim qui de naturae perceptione scripserunt, vel eam rebus materialibus negarunt, oc solis spiritibus asse-Tuerunt, vel cum sensu turpiter confuderunt. Platonici videntur

SEARCH

MENU NAVIGATION