장음표시 사용
291쪽
Cap. XVII. a causa male iaD. 22 Iiicit nec denominat generans. Gravitas enim hujus plumbi non est gravitas generantis, sed huius stubjecti. Sed dices,
cum eam generanti tribuamus, causalem esse locutionem. At qui generans plumbi nec est proxima neque est interna causa gravitatis ejusdem. Ipse enim fatetur causam elus esse formam. Cum ergo praesentem teneas internam dc proximam causam, absurdum est, ea contempta & rejecta, externae absenti atque remotae effectum adscribere. Si enim effectus in plantis & animalibus, formis recte adscribatur, injuste aliis formis naturalibus denegatur dam formae naturales non mi-ntis internae causae sint suarum Operationum, quam formae quas animatas vocant suarum. s. Operae pretium forte est, verbo e Xpendamus quid Peri- An quis- pateticos ad tam durum 8c insiue tum loquendi genuS adegerat. move-DiXerat Aristoteles, stulequid movetur, motietur ab alio . quod 'Vς intelligunt de corporibus inanimatis. Viventia enim interno ' principio duci agnoscunt. Ne ergo internum motus principium corporibus quoque in animatis tribuatur, cautum est. Coguntur itaque recurrere ad geηerans, miserum refugium lctim frequenter aut longius absit, aut nihil ad generati motum conferat, aut etiam, antequam motus incipiat, plane desinat esse. Vertim concedit Suarius formam movere, materiam hunc motum recipere , sed nolit admittere hunc motum adscribi composito. Negat ergo grave se movere deorsum : admittit tamen motum in viventibus ab anima cau- fari, & similiter materiam eundem recipere. Si ergo in his motus recte tribuitur compolito, quid impedimento esse potest quo initans in illis quoque pari jure eidem tribuatur λ Sed
gravitatem vult immediate producere motum deorsum. Ego vero nequeo mente abstrahere ullam entitatem quam dicit
gravitas, praeter ipsum nilum se movendi deorsum : qui ni-1us motus quidam est. Posito nisu descendendi ab intus Proveniente, ponitur gravitas, sublato, tollitur ; & ita tollitur, ut nulla ejus particula aut gradus superest. Gradus enim gravitatis δc hujus nisus idem sunt. Si ergo gravitas ut vult Suarius o immediate fluit a forma, motus Perinde a forma est: limiliterque ii gravitas recte tribuitur plumbo, nisus quoque movendi deorsum eidem recte tribuitur. Sed de hac re plenilis disserendum est in sequentibus. Missa
292쪽
Probatio Ditae naturalis Cap. XVII.
jam authoritate, rationem qualemcunque subtexamus. 5. Assero igitur, quod se aut aliud ab intus movet, esse sufficiens vitae principium. Quid enim est, ab intus movere aut moveri λ Non est moveri ab alio, non est cogi. Dicit ergo movens sua sponte agere, sua sponte moveri. Motum igitur quem aggreditur appetit, & consequenter percipit. Quid enim alias determinat, aut determinare potest, agens ad hoc agendum, aut ad hunc motum λ Nihil extra se. In se ergo fovet vitale principium quo se determinat , nempe quo percipit quid sit agendum & quorsum, qu6que id appetit. Nam qui potest aliter suam indifferentiam contrahere, & se, quoad hic & nunc, ad hoc aut illud determinare Frustra oggeris
naturam determinari ad unum a generante, aut ab alia fortasse causa. Supponimus enim hic agens naturale ab interno principio moveri & determinari. Hoc enim est ab intus moveri. Si qua igitur opportuna est haec objectio, reservanda est dum accedamus ad minoris probationem, nimirum, naturam substantialem esse internum motus principium. Dices, naturam esse agens necessarium. Fateor i non tamen cogitur, nec ab e X tra determinatur. Aliud enim est, necessario agere, aliud, cogi, aut ab extra determinari. Agens pure naturale necessario agit, quod ejus facultas perceptiva objectum appetibile non sib ulla indifferentia eligibilitatis, sed
ut directe appetendum, repraesentet. Quanquam igitur necessario movere dicitur, sponte tamen movet, & non aliunde cogitur aut determinatur ; sed tant lim eX modo proponendi objectum se determinat, & ad movendum necessitat. Quare sponte aliquid agere aut movere tripliciter accipitur.
Quod enim ab agente plane libero fit, maxime proprie dici potest sponte fieri : secundo, quod appetitur appetitu sensitivo, similiter fit sponte : & demum, quod naturali agente appetitur, sponte quoque suo modo fit. Nulla enim eκ his
actionibus viiii ab e Atra illatam, aut coactionem aut determinationem ab e X terna causa provenientem, patitur. Quaelibet igitur earum est suo modo actio spontanea, & ab interno atque vitali principio,quanquam diversimode modificato, fluit. . Insuper quod ab intus se movet, aliqualem sui innovationem molitur. Nihil autem se it perditum ; hoc est, nihil sub specie perdendi se, aut se deterius reddendi, innovationem
293쪽
nem sui tentat. Ergo siub specie meliorandi statum sium
hanc innovationem aggreditur. Agit ergo propter finem: finem ergo percipit uec appetit, actioque consequenter est vitalis. Miraculo silmile foret, ii naturalia agentia castu moverentur & interim regulariter semper agerent, nunquam ab optimo scopo aberrarent, Perpetuo finem maxime appetibilem inicia assequerentur. Quare ubi ab intus operantur accurate percipiunt & Praevident e Xitum sieu finem coepti operis& directe ad eundem collimant. Hinc illa en comi a naturae' eam nihil temere, nihil frustri, Omnia prudenter agere &e'Si sit internum principium, proculdubio non est principium caecum, nec caeci munere fungitur. Nonne ridiculum est naturam ad omnia Opera sua praedestinari a generante & necessitari imo cogi 8 Si enim ab eXtra determinetur, non ab intus
ducitur, nec siila siponte agit. Veram qui potest ad plurimas
eiusdem speciei actiones limul determinari λ Omnis enim determinatio quoad hic & nunc est ad unum. Non ergo antecedanea determinatione ad unum restringitur sed pro renata modo ad actionem unam, modδ ad aliam, determinatur. Si ergo nova subinde determinatione contrahatur ab
intus id fit, intusque habet vitale principium quo se sic determinat : nimirum, quo quid sit agendum percipit, & hic &nunc idem prosicqui appetit. Si autem percipiendo & appetendo quid sit agendum definiat, facile inferendum est esse sufficiens vitae pruacipium. Atque haec habui dicenda de majore : ad minorem me confero.
8. Assero igitur, naturam substantiae materialis esse inter Natura num motus principium. Probatur, Quia natura est ultima & p it radicatis cauia materialis & suffulciens formarum materia lium, iubiissentiae modaliS, Omianimque proprietatum & accidentium naturalium, quorum ab aliquo omneS operationes promanant. Est Crgo esticiens causa omnium OPerationum naturalium, & consequenter iplius motuS qua naturalis. Equi dem ut torma & finis frequenter coincidunt, & duntaxat ut inadaequati conceptus ejusdem rei disserunt: ita causa mate-xialis x efiiciens tape eadem res fiunt, dc secunddin nostrum modum concipienai tant lim distinguuntur. Etenim si natura fundamentalis substantiae sormas materiales, quae energeticae 1unt, nec non proprietates & accidentia naturalia, quae ener-
294쪽
Probatio vitae naturalis Cap. XVII.
getica quoque sunt,) sussulciat, necesse est: omnes naturales operationes ab ea tanquam ab ultima earum Origine scaturiant. Non enim est naturalis operatio, nisi Vel a materia, vela forma, vel a proprietate aliqua, vel ab accidente naturali, proveniat. Quae omnia ultimo dependent ab, & fundanturm,ra die ali substantiae natura, quae sola est per se,& caetera Omnia tanquam creaturas suas si analogice actioni creationis comparare liceat ) in se sustentat. Sublata enim in totum fundamentali hac natura, omnia alia entia creata ipso momento delinunt esse. Si ergo verum fit, quod vulgo decantatur, Causa causae est causa causati ; natura substantiae est ultima & radicalis causa omnium operationum a formis aut accidentibus oriundarum. Quod vero hoc principium 1it internum, fatis per se eonstat, quia nihil rebus intimius esse potest ipso essentiali earum fundamento, a quo intime sustentantur, bc sine quo in nihilum relabuntur. Inferendum itaque est, naturam esse internum, imo intimum, principium motus. 9. Secundo, idem probatur, quod quicquid naturaliter operatur,per idem principium operetur per quod est: at omnis substantia proprie dicta per internum principium est: ergo per internum principium operatur, & consequenter per idem movetur. Operari & movere propemodum idem sunt i, praesertim si intelligas de operationibus transeuntibus. Actio enim transiens perpetuo motum aut nisium movendi qui in lata vocis acceptione motus quidam est o insinuat :actio autem immanens certalis transeunte vitae indicium est ; ut sensius, appetitus sensitivus, intellectus, voluntas, perceptio naturalis, dc appetitus naturalis. Ita ut posita in quocunque supposito naturali aliqua operatione, sive immanente sive transeunte, in eodem ponitur internum motus 5c vitae principium, saltem si de actione transeunte aeque constet ac de immanente. Quare ubi di Zi, quod naturaliter operatur, perinde est respectu illationis principii vitalis ac ii di Aissem , qtiod naturaliter movetur. Quod moneo, ne quis putet me sensium propositionis probandae deseruisse, quod non videar tam procedere de motu quam de alia operatione : sed res in idem recidit, ut e X dictis liquet. Majorem igitur sic illustro : Quod est per internum principium,
dc operatur per eXternum, naturali modo non operatur. Naturalis
295쪽
a 3ICap. XVII. a causa materiali.
turalis enim operatio est quae a natura provenit , quae non provenit a natura, neque naturalis est : at natura & essentia eadem re S sunt, tant lim videtur vocari natura in ordine ad
operationem, & cssentia in Ordine ad constitutionem propriam . Clim igitur eadem natura essentialis sit diversio respectu principium tum essendi tum operandi, clare constat, agens nat Urale per idem principium operari per quod est. Minor non minhs evidens est, Omnem substantiam proprie dictam esse per internum principium. Est enim per se, hoc est, per suam essentiam, quam a nulla alia re mutuatur, quaeque a nulla creatura dependet. Substantia ergo est per principium internum, imo intimum , dc consequenter pesidem Operatur.
io. Qui nolit huic argumento subscribere, tenetur asscre' Inishimatare, praeter animalia 6c plantas non dari corpus quod natura- operari. lem operationem edit sed omnia moveri quia ab alio moventur, δc nihil moveri a natura siva. Unde sequitur, contra
omnium eXperientiam, neque coelum, neque terram, neque sidera, neque planetaS, neque elementa, neque meteora, ne que mineralia, quicquam naturaliter agere. Durum Profecto dictum, tam vastam, imo multo ma Aimam,Universi partem omni naturali aetione privari. Attamen horum accidentia, necnon formae materiales, operantur. Nonne turpe
est, nobiliores actiones accidentibus 8c formis quae per inlisserentiam tanthm sunt tribuere, quam substantiis ea iustentan, tibus 8 Calor calefacit, lumen illuminat 3c actuat coloreS, fa-Pores assiciunt gustum, odores olfactum, &c. Quid de his putemus 8 sunt solummodo per esse mutuatum a subjecto in quo inhaerent λ Operantur itaque virtute subjecti a quo fustentantur. Subjectum est internum & principale agens, sed sistentat formam dc accidentia ut per ea operetur. Ut
timum ergo principium subjecti quo eit per se, est ultimum
principium harum omnium operationum hoc est, Natura fundamentalis substantiae est ultimum principium energeticum. Hoc non ego primus dixi. Digit olim Aristoteles,
ra constaηt, videntur in seipsis habere prinoipium molns ct quietH, Et paulo infra tradit Naturae definitionem dictis conformem,
296쪽
aeta Probatio vitae Maturalis Cap. XVIII.
χω π Uly αυ MiβMGKTaηquam natura st prinei- pium quoddam ct causa eur id moveatur 9 quiescat in quo ius primam per se, non ex aceidente. Scopus Philosophi in istis locis, ut videtur, est, distinguere artificialia a naturalibus: Illa interno motus principio, nempe natura insita, destitui, haec vero istiusmodi principio impraegnari, nempe ab intus moveri 6c quiescere. Automata quidem moventur, sed non ab interno principio , & propterea simul ac primus impetus parti machinae primo moventi ab extra impressus defungitur, rotae illico caeterae movere desistunt. Quorsum opus est pluxa atte Xere, clim communi hominum consensu dc modo loquendi idem confirmetur Nonne omnes distinguunt operationes in naturales, dc non naturales λ Hae ab externa causa dependent i, illae ab interna. Cur enim naturales vocentur, nisi quod supponantur a natura manare ρ Existimo igitur fatis probatam esse minorem propositionem, Naturam esse internum motus principium , & consequenter, esse quoque sum ciens principium vitae. Atque haec de causa Materiali.
Vita naturae subsantialis confirmatur a causa Fore
i. uperest adhuc,quinto loco,expendamus Formalem vitaeo causam, ipsam nimirum rationem formalem sive MIentiam ejusdem : ut,si qua fieri possit,vitam esse ipsam substantisse in genere naturam inde monstremus. videntur enim Philosophi genuinam vitae rationem nondum fatis assecuti : imo viXdum, an sit accidens, an motus, an actio, an facultas, an qualitas absoluta an forma physica, an substantia, fatis perspicue definierunt.Videtur autem hujus rei definitio ad complendam vitalitatis naturae stubstantialis probationem ab anteriore valde necessaria. Si enim vita sit tantdm accidens, aut accidentalis proprietas, est quid consequens essentiam stubstantiae,& nou
297쪽
& non ea ipsa essentia, prout hic supponi videtur. Hoc igitur primo eXplorandum est, an vita sit Accidens, sive proprium sive commune, an Non.
2. Esse accidens inferri potest, quod sit per inhaerentiam in substantia, eamque ut quid eandem afficiens denominet. Praedicatur enim, non in quid, sed in quale. Non enim dicimus substantiam directe esse vitam, sed oblique esse vivam, seu vita praeditam. Hinc Galenus, ab aliquibus, vitam procrasi quadam sive temperamento habuisse putatur. Hel montius animam lumen vocat: sed forte metaphorice, ut ei frequenter mos est, loquitur. Quin & videtur probari ex subito interitu plantarum & animalium , manente materia quodammodo integra , ut in cadaveribus animalium sponte morientium, aut eκ morbis , sed magis conspicue in violenter peremptis, praesertim in suffocatis in aquis & in strangulatis. Etenim in his non tantdm partes solidae, sed & sanguis omnesque humores, sine sipectabili diminutione confervantur imo organiχatio 8c figura omnium membrorum accuratissime delineata ut e X arte anatomica luculenter consteto manet. Denique, vita videtur gradibus variari, quod solis accidentibus appropriatur. Substantiae enim non suscipiunt magis 3c minus, ut recte advertunt Peripatetici. Quod vero
vita intenditur & remittitur patet, quia in lipothymia dc syncope, aliisque morbis, ut apopleXia, hysterica passione. &similibus affectibus, vita propemodum eXtinguitur: in fanitate, & praesertim in florida aetate, in juvenibus & viris robustis multo eminentiore gradu relucet.
obj. 3. Verum enimvero his omnibus haud difficulter responde- Resst. ri potest. Primo, In memoriam revocandum est, quod prilis Narinam saepius monuimus, naturam substantialem distingui in duos ηρ' inadaequatos conceptus, non realiter neque eκ parte rei, sed ' solummodo ratione, distinctos; scilicet in naturam funda i i mentalem, & energeticam: illam esse basin omnium quae in qualibet substantia sint , hanc ab eadem non disserre niti in
modo considerandi. Illam enim contemplamur ut in ordine ad esse proprium : hanc, in ordine ad operationem. Ueruntamen tam natura fundamentalis quam energetica dici possunt inhaerere respectu suppositi. Dupleκ ergo est inhae-1entia, altera absque, altera cum, essentiali dependentia. Ac-
298쪽
Probatio vijae naturalis Cap. XVIII.
cidens inhaeret in subjecto, & forma materialis in materia, cum essentiali dependentia : pars in toto, 6c in adaequatus conceptus abstractus in concreto, absque tali dependentia. Hoc modo fundamentalis natura substantiae dicitur inesse clainhaerere in supposito, nempe ut pars in toto, aut ut abstractum in concreto. Pnaedicatur etiam ut pars de toto, non directe, sed oblique : nam abstractum est quasi pars concreti. Hinc etiam frequenter accidit. in adaequatos conceptus, etiamsi ratione santuin distinctos, non tamen directe 8c in abstracto, sed tant diu oblique bc in concreto, de se mutuo praedicari. Aliter enim foret acti diceres, unum conceptum formalem sive abstractum esse alterum in ipsa ratione qua distinguuntur , quod falsum est. Quanquam enim non distinguuntur re aut e X parte rei, ratione tamen cum fundamento in re discrepant. Atque iic solvitur prima Objectio. Natura enim fundamentalis substantiae a natura energetica, quae ipsa vita radicalis est, sola ratione differt. Et si ergo obliquet anthin praedicatur de substantia, aut substantia de ea, non tamen est accidens, sed sundamentalis pars, seu primus &radicalis in adaequatus conceptus substantiae. . Secundo, Quod ad Galenum attinet ejusque aut horitatem, certum est eum animam contemplatum esse tanthin inordine ad medicinam faciendam, & quatenus passiones animi medicam opem forte implorent. Sic enim rejicit ad temperamenta, a quibus eas aliquo modo dependere putat, & restituta justa temperie sanari supponit. Verhm de ipsa essentia animae eum admodum fluctuasse, & nullubi quicquam certo statuisse, constat. Libro enim quinto de Symplomatum causis, pathemata ad motum nativi caloris & spirituum revocat. MoX subjungit, Etenim animae esseηtiam in alia quapiam tractatione definire, audax fori se facinus putabitur. Inhoe vero opere, praeter audacium, etiam supervacaneum videtur.
Quibus manifestat se audax facinus judicasse, animae essentiam velle definire. Hinc Gorraeus, MedicuS cordatu S, nec
non fidus Galeni interpres, Animae, inquit, substantium 'se ignorare Galenus multis in locis ingenue fatetur. 5. Tertio, uod ad repentinam animalium mortem atti-- net, sciendum est, vitam primaevam seu inchoatam variis mo
dificationibus eApoliri posse, & tot esse modos vitae simpliciter
299쪽
naturalis, quot in natura species corporum inanimatorum ut communiter vocantur u reperiuntur. Verdua in pi latis 3c animalibus vita simple X eAaltatur, dc alterius vitae associatione & confoederatione locupletatur. Vitam sic modificatam vulgo vocamus affimam i scilicet, Vel vegetativam, vel sensitivam. In vita autem vegetabili vita naturae tantum duplicatur,& sic constituit animam vegetativam , in animat: bus
quodammodo triplicatur. In his enim vita insita partium solidarum non tant tim vita influente succi sive sanguinis vites is perfunditur, sed Jc influκu animali ulterilis nobilitatur. Quare anima vegetati va est vita naturae quatenus composita ex insita 6c influente ; 6c dicitur mori quandocunque haec compositio dissolvatur Jc frustretur. Non quod originalis vita naturae unquam intereat, sed quod ista ejus confoederatio cum influente e Xtinguatur. Similiter anima sensitiva est vita ex insita & duplici influente, vitali & animali, conflata ; quae
perit hac exsoluta compositione. Veruntamen anima sensitiva non statim mori dicitur, si influxus animalis in aliqua parte externa,ut in membro paralytico,intercipiatur: sed si in corde aut cerebro penatds supprimatur, proculdubio mors adest. Negamus itaque in morte brutorum animam aliquam substantialem emigrare, & dicimus mortem animae sensitivae nihil aliud esse nisi dissolutionem triplicis confoederationis vitae, ut dictum : vitam vero simplicem naturae, nempe prima Vam, non perire, neque mutari, nisi respectu alicujus additionalis modificationis.
6. Quarib, Quod ad vitae gradus spectat, nemo est Philoso- Non litis
pnorum qui animam ipsam, sive vegetativam sive sensitivam, sed vires' admittere gradus agnoscit: tantum vires vitales modo in admittRyttendi, modo remitti, permanente essentia animae invariata, ο ρ 'volunt. Illas vero putant hanc consequi, ut effectus non constituere, ut causas. Neque hoc praeter rationem. Etenim vires, sive pro facultatibus sive pro operationibus siu-mantur, semper aliquid significant ipsa vita posterius, ut moκ videbimus : & consequenter, gradu alis virium variatio non fatis arguit intensionem δc remissionem ipsius vitae. Quanquam enim micatio sanguinis vitalis, ejusque in omnes partes distributio,dicitur nonnunquam vita influens & originalis: hoc t .men ita dicitur respectu vitae participatae consequentis,
300쪽
Probitio visae naturalis Cap. XVIII.
cuae consistit in unione vitae influentis & institae. Subiicitur itaque vitae nomen variis acceptionibus. Sumitur pro vita in sit ae, pro vita influente, 6c pro vita participata. Sumitur etiam pro vita naturali, eaque vel primβeva, vel modi licante, vel e X utrisque concreta. Vita primaeva seu inchoata balis est cuiusvis vitae modificantis, estque immutabilis & perpetua, nec ullo modo differt a natura energetica substantiae in genere. Vita modificaens lubdividitur in materialem, oc 1 piritualem. De hac non est cur hic ulterilis solicitemur. Illa ira- is est & caduca, variisque casibus obnoxia. Dividitur iniimplicem, & compositam. Simplen non iic dicitur quod nullo modo compotitionem admittat, sed quod non eκ vitis distincte conspiciendis aut monstrandis componatur. MI-stum enim componitur eκ pluribus elementis, sed eorum
vitae adeo intime commiscentur, ut nulla earum quoquo mo do a caeteris distincta conspiciatur aut monstretur. Vita composita duas aut plures vitas simplices, mira naturae industria & artificio inter se conteXtas, confoederatas 3c unitas, complectitur i, ita tamen ut earum quaelibet a caeteris quodammod o distincta ostendatur. Vita concrete sumpta Includit primaevam, ut fundamentum, δέ modificantem, ut eam complentem & ad certam speciem contrahentem. In sy; tatibus vita primaeva δc modificans forte non realiter diuerunt, dc consequenter utraque est perpetua. Vertim in corporibus illa perpetua est, & hac pereunte, novam lubinde modificationem tibi adsciscit. Vita materialis concreta dividitur etiam in simplicem, & compositam : & haec frequenter, utcunque mi illis propriὲ, primis vitae motibus seu operationibus adscribitur, ut calori vitali, micationi sanguinis,& pulsui cordis dc arteriarum : quo sensu admittit gradus, dc
est accidens. Verhm causa harum operationum prorilina, quae est vita modificans,) 6c multo magis causa ultima, quae etivita primaeva, b vitae insitae, influenti aut participatae substernitur, dc earum neutra ulli vel minimae graduum variationi
Frobatur . Dilutis jam objectionibus quibus vitam esse accidens
it m p i' probari videbatur, operae pretium fuerit, si paucis non enc Vρ η'' die eidens evicero. Primo igitur hoc constare videtur, quod
et u ita intimior iit suo subjecto quovis accidente. Etenim De