Tractatus de natura substantiae energetica, seu de vita naturae, ejusque tribus primus facultatibus ... naturalibus

351쪽

Cap. XXI. An actio sit aliquid in agente. i 287

rere ut terminum finientem, sed ut inchoantem, simulque actuantem, causalitatern agentis. utpote causalitas a entis incompleta est & potentialis, donec hic actus advenerit Hie actus potentiae activae est terminus a quo actio fluit, cuique continuatur, necnon a quo, quatenus Pendet ab agente, specificatur, imo & a quo causaliter individuatur. Dices totam actionem actuare potentiam agentis. Resipondeo totam actuare, sed per principem fui partem, videlicet, 'per terminum a quo, cui tota continuatur, & a quo tota qua ab agente dependet. Item totam actionem actuare potentiam, quia actus durante tota actione durat: neque propterea recte Suarius inde colligit, actionem quantum eκ feeκtrinsece denominare. Clim enim sit actus potentiae activae in agente inhaerentis, virtute istius actus, cui tota actio unitur, intrinsece, quanquam non eodem modo quo actio immanens, denominare dicatur. Actio enim immanens intrinsece denominat

respectu utriusque termini, a quo & ad quem, ipsiusque fluxus

intermedii : actio autem transiens tanthin ratione termini a quo. Atque haec contra solutionem primi argumenti. 6. Secundum argumentum priori amne est. Si actio hon est S cisti m in agente ut in subjecto, in nuro subjecto erit: At vero hoe repugnat, Ac. Respondet Suarius, non esse ii conveniens aliquam actiovem transeuntem in aliquo siubjecto non essse, sed tanthm in termino. Puto eum loqui de actione creationis, de qua stuperiore Capite vidimus: hic solas creaturarum actiones eκpendimus. Sed pergit De omni actione, ut actio est, diximus, non habere per se aeformaliter proprium subjectum inhaesonis. Hine sit ut, Iidei media passione alicui subjecto inhaereat, non tamen illud denominet quatenus actio, sed quatenus passio. Unde etiam actio immanens, quatenus denominat hominem agentem vel operantem, formaliter non eoue itur ut inhaerens illi, sed ut ab illo. Haec Suarii responsio intimam quaestionis dissicultatem movet ; quo nimirum modo actiones inhaereant in subjecto. Nihil certius esse potest quam quod omnia accidentia ab & in aliquo subjecto iustententur. Uerlim non necesse est, in tanta formarum accidentalium varietate, omnes in sint eodem modo. Distinguimus itaque inhaerentiam in passivam, & activam. Inhaerentia. passiva ea est causatio materialis qua passiones, motus & ter

uum facti in tuo subjecto sustentantur. Formae emcientes

352쪽

a 88 An actiosis aliquid in agente. Cap. XXI.

seu qualificantes, &disiponentes ad actionem hoc modo inhaerent. Inhaerentia activa ea est causatio materialis qua subjectum se perficere conatur, & suas activas potentias actuare atque eXercere. Formae hoc modo perficientes sunt actiones sive immanentes sive transeuntes. Quae omneS sunt vitae substantialis germani fructus dc vitales perfectiones. Nam perticere se est evidens vitae naturalis indicium, ut eκ testimoniis Philosophorum & ratione supra evicimus. Verlim Suarius videtur non agnoscere inhaerentiam activam,at passivam modo. Negat enim actionem nomine actionis habere subjectum inhaesionis. Versim si ita esset,aetio non actuaret potentiam activam,quae inhaeret in agente. Sed urget non posse intelligi rem aliquam quae itast actio pura, ut per eam nihil intrinsece factum intelligatur, &c. Fateor, qui vitam naturae nescit, viκ posse actionem pure ab intus Provenientem concipere. Ve- xlim qui mecum vitam naturalem agnoscunt, actiones simul inhaerentes & inde transeuntes agnoscere facile queunt. Posita enim perceptione ,eXcitatur appetitiva , posito actuali appeti- tu, eXcitatur potentia motiva. Quare potentia motiva sopita jacet donec ab appetitu eXperrella fuerit. Haec vero excitatio seu actuatio potentiae motivae eadem res est cum actu ejusdem Potentiae, & cum termino a quo aetionis, ut supra eXplicuimus , quae omnia facile concipiuntur. Ne quem vero turbet voκ ista aulo pura , sciat nullum potentiae actum ita purum esse, quin creaturae conveniat, vel eo ipso quod sit actus potentiae, qui eatenus imperfectus est,& non cadit in Deum. mertium. 7. Tertium argumentum est, actionem esse perfectionem. v-κmnquodque enim est propter Fuam operatiouem, quae est e ovisjei perfectio. Huc accedit frequens Divi Thomae testimonium. Respondet Suarius, negando actioηem esse proprie perfectionem agentis, quatenus perfectio est a forma intrinsecepe etente. Solet

autem diei actio agentis ereati perfectio extrinseca, quatenus ejus persetitio quodammodo ad alia extenditur et, quod in rebus habentibus limitatam perfectionem censetur pertinere ad quandam perifctionem extri ecam earum: sed revera agens ut agens magἱs de-elarat persectionem su am quam perficitur, nis ex actione aliquod

commodum reportet, vel recipiendo in se terminum actionis, ut in iis quae agunt actione immanente, vel mediante sua actione se eo serva ido aut tuendo a sontrariis. Hoc errat Suarius, putat actionem

353쪽

Cap. XXL An actiost aliquid in agente. 28 a

nem nullam agenti addere formam perficientem. Ab eo igitur quaero, an potentia agendi sit perfectio. Si sit, ut negari nequit, quaero iterum, an potentia agendi sit de se perfectio omnibus numeris completa. Non dubium quin sit in completa & imperfecta. Frusi enim est ea potentia quae nunquam deducitur in actum. Fieri ergo non potest quin id

quod potentiam in actum deducat eandem ulterius perficiat et sed operatio potentiam operandi in actum perducit : est igitur actus δc forma actuans seu perficiens potentiam operan tis: cumque ea Potentia sit perfectio inchoata agentis necesse est actualis operatio sit consummatio ejusdem. 'Sed urget Suarius, saltem eisse perfectionem e X trinsecam. Revera actionis pars in passum propagata,nisi quod continuetur termino ejusdem a quo, dicatur suo modo extrinseca : ve Idmquod tota actio per principem sui partem agentis potentiam ab intus venientem actuet, eli plane eatenus intrinseca perfectio. Instat adhuc Suarius, declarare modo agentis perfectionem. Fateor nobiles actiones transeuntes esse evidentissima intrinsecae perfectionis indicia: non tamen propterea sequi, esse tant diti indicia. Multae enim assectiones perfectiones sunt, simulque incurrunt in sensum : ut temperies moderata, justa partium proportio , quae internae perseeliones sunt, simulque, quatenus in sensum incurrunt, subjecti internam perfectionem declarant. Quod ad sententiam D. Thomae attinet, mihi plusquam probabile videtur, eum constanter actionem in agente ponere, chm Suarius nullum ejus locum in quo disertis verbis id negat adducere potuerit. Etenim conatur tanthm probare fuisse sententiam Aristotelis, & inde infert, fuisse quoque sententiam Divi Thomae. Nunquam enim inquit J siet Aristotelem deserere in iis quae pure philosephica sunt. Hoc argumentum facililis forte admitteretur, nisi D. Thomas ipse contrarium passim testaretur. Atque hoc etiam quodammodo fatetur Suarius, dicendo,

ejus testimonia esse di illa: deinceps vero evasiones varias quibus parti suae in eludendo Divi Thomae apertas dieiiones sub

veniat, enumerat.

. 8. Adhuc supersunt Objecitiones quibus Suarius senten- o , in , tram suam firmare conatu , quas ille ad duo capita revocat. - Uri stam cit, Actionem non realiter distiqui a termino. Cui fatis, Suarii.

P p faciendum

354쪽

faciendum in proximae Quaestionis eventilatione, ad quam spectat. Alterum caput eii, Actionem non fuere ab agente per aliam actionem, sed per seipsam. Non ergo ita fuit ex eo, ut in eo nubsensu maneat. Si enim per seipsam fluat, qui fiat ut simul per se alito Mit ipsam maneat λ Respondeo, Verba ista, per seipsam fuere, du-Pζ sζUs- - plicitet accipi posse. Vel enim sonant, non fluere per aliam

distinctam altionem , vel, unam partem actionis esse nullo modo causationem alterius ejusdem. Priore modo verum est, unam actionem non fieri per aliam, sic enim daretur processus in infinitum : verdin posteriore falsa est assertio, unam partem actionis transeuntis non esse causationem alterius. Nihil enim absurdi hinc sequitur. inandoquidem non ponimus

inter causationem,& causam proXimam,aliam causationem, &subinde aliam ut metuamus processum in infinitum : sed dicimus,ipsum nisium movendi, seu vigorationem agentis ad movendum aliud, esse adium facultatis motivae, & simul esse causationem consimilis nisus in pasta, atque adeo termini. Haec pars prima causationis in virtute agentis est causatio secundat,&c. Infinita autem causationum serieS fatis cavetur quando in aliqua prima sistitur. Quoniam vero saepius diximus primam partem causationis esse productionem secundae, sc1ic deinceps , aequum est semel probemus. Dico igitur, adtionem totam constare eX partibus, non tantlim respectu du-xationis ti graduum, sed & respectu extensionis, distinctis.

De prioribus non opus est hic aliquid subjungamus: de e tensione actionis aliquid omnino dicendum est. Si enim non extendatur actio, frustra in partes dividitur: sin extendatur, est procul dubio divisibilis, & partes continet. Superest ergo Actionem monstrandum, actionem esse extensiam. Innumeris instantiis se ζδ ζη' certare possumus. Sol agit in terram : Solis igitur actio ad 'φ' terram continuatur. Similiter ignis ad aliqualem distantiam assidentes calefacit. Quare actio secunddin longitudinem eκtenditur. Suppono agens immediate primam actionis partem producere, & mediante hac secundam, & mediante secunda tertiam, &c. Aliter enim vel dicendum, solem agere ad distantiam, non agendo in medium vel solis actionem migrare per medium. Attamen neutrum recte dici potest. Nam ponere actionem ad distantiam sine actione media, est

ponere mutationem situs absque motu : quod concipi nequit.

355쪽

Cap. XXI.

An actiosis aliquid in agente.

Actio enim, hoc dato, ab agente ad passum distans sine motu

transit. Sin dixeris actionem migrare per medium , vel ut substantia, vel ut accidens, silc migrat. Si ut substantia , fateor quidem substantiam posse de loco in locum moveri ; sed in hac dissertatione de actione seu causatione accidentali agitur.

Sin ut accidens , non video quomodo migrationem accidentium a subjecto in subjectum vitemus. Si enim actio per seipsam ut loquitur Suarius ) in passum distans fluat, necesse est per seipsam per medium aut etiam per diversa media

inter solem dc terram o transeat, priusquam passum ingrediatur. Tutilis ergo dicitur, agens primam actionis partem immediath producere, & per eam secundam, &c. Idem quoque dicendum est, si agens & passum sint contigua. Actio enim non sistitur in superficie passi, sed aliquo usque corpus subintrat. Nam ignis ollae latus sibi proκimum primo calefacit, M sensim ejus calefactio profunditis extenditur, 3c demum ad oppositum latus pertingit. Fluere igitur quo sensi

actio dicitur fluere ) est se in nova materia celerilis aut tardilis propagare. Quare prima pars actionis, quae est nisius movendi, quatenus est in agente,hoc modo se diffundit,nempe multiplicando seipsam in materia proκima, atque adeo in remotiore , sed non deserendo primum subjectum, aut nomvum sibi adstiscendo. Nisius itaque agentis in agente natus inde se propagat in passum, consimilem nisum in eo eκcitando. Fieri ergo nequit quin primus nisus sit causatio sequentis , sed non ut diversae actionis, atqui soldm ut diversiae

partis sui. Si ergo vult Suarius actionem per seipsam fluere subjecto in subjectum, aut a parte in partem, aliter quam se propagando in ea subjecta aut partes, modo quo declaravimus, ) eum directe negamuS. s. Quod ad alteram Suarii clausulam attinet, Actionem ex .

agente non ita fuere, ut in eo maneat, spectat ad durationem actio ma actionis. Dicimus igitur actionem, resipectu durationis, non net in sub esse de natura siva ens permanens, sed fluens, δc hoc sensu recte dici a Suario actionem fluere, 6c non manere in agente, nisi per continuam sui renovationem, nempe permanente causa in actu, dc tunc ejus primam partem quoad durationem,

simulac primam partem passionis, & mediante hac termini in passo, fecerit, desimere esse per simplicem privationem et atque

356쪽

se es tota actiost in eodem subjecto in quos termi-

nlis.

An actio sit aliquid in agente. Cap. XXI.

idem de secunda parte ejusdem, mutatis mutandis, &c. dicendum est. Neque mihi cum Suario in hac re nempe de duratione actionis ) controversita est, nisi quod insinuare videatur, adversarios suos velle actionem, finita siua causatione, adhuc in agente manere : quod negamuS. 1 o. Sed pergit Suarius, Agens ex eo praecise quod agit non modietur, si C. quia, inquit, agenti, ut agens es, per accidens es mutari. Rei pondeo, agens in actione transeunte neque necessiario movere aliud, neque moveri seu mutari , sed tant niti movere aliud. Niti autem nec est actu moveri, nec movere, siqui em frustrari potest, ut supra declaravimus. Ve-xum cum agens a non- agente in aliqua re differat, necesse est aliqua variatio agenti eκ eo quod agit adveniat. Ubi ergo dicit Suarius, agenti per aecideηs e se mutari, distinguenda est mutatio in passivam, & activam. Passiva mutatio non incidit agenti ex eo quod est agens: activa vero & perfectiva sui omnino agenti propria est , qua nimirum agens eκserit se,& actuat seu eκercet potentiam suam motivam, cujuS actus, ut dixi, perfectio quaedam est. Verhin quia acquisitio istius persectionis non solet nomine mutationis venire, captiosa est ista dictio, agenti per aeoidens est mutari. Clim enim intelligi soleat de sola mutatione passiva, non recte variationi acti vίe, quae agenti contingit, applicatur. Agens enim non tam mutatur, quam seipsum mutat δρ perficit II. Secundo, urget, nullum terminum actionis manere in agente. Si intelligat per terminum actionis effectum ejus-clem, fateor nullum effectum actioni S in agente comparere. Agens enim in actione transeunte nititur movere aliud, non seipsum. Sin intendat Suarius, nullam novam entitatem in agente ubi e X non- agente sit actu agens resialtare, negamuS. Reiultat enim novus actus potentiis: motivae, qui respectu PO-tentiae est actus , resipectu agentis ut causae, est ipsa ejus causatio, quae in aliud passionem infert ; respectu actionis in passi sum receptae, est terminus a quo, Ceu est prima & originalis pars totius causationis agentis, cui tota actio continuatur. Atqui objicit, non posse intelligi rem aliquam quae ita si actio pura, ut per ea n nihil intrinsece factum intelligatur : res enim facta in extrinsecosubjecio non potest esse intrinseus terminus actio-

aeis manentis in alio subjecto. Respondeo, ab eo qui judicat

actionem

357쪽

Cap. XXI. An actio sit aliquid in agente. aoῖ

actionem transeuntem esse modum termini non posse intelligi eam esse in agente, nisi terminus quoque in eodem sit. Hoc forte praejudicium acutissimum alioquin ingenium fefellerat. Sed infra probabimus, actionem non esse modum termini. Sed pergit, actionem per quam nihil intrinsece fuctum est non die intelligibilem. Fateor, actionem integram cum sit causatio seu productio ) sine ullo plane termino seu effectu concipi non posse. Nos vero omni actioni suum ter minum assignamus. At hoc, inquies, non sufficit ; siquidem

requirit terminum intrinsece fa ctum. Quid intelligit per i iu- iri, sede factum J e X Verbis sequentibus colligere est ; nimirum eum velle, intus in ipso agente factum. Sic enim pergit,remfactam in extrinseeo subjecto non esse terminum actionis maneniis in alio subjecto. Atque hic sensus est conformis opinioni Suarii, tum qua putat actionem esse modum termini, tum qua asserit actionem esse effectivam causationem. Si enima si io sit in agente, & sit in agente esse liva causatio, fuerit quoque causatio essedius seu termini in agente. Argumentum recte concluderet, si actio esset modus termini, aut si tota actio esset in agente : sed actio transiens in agente est dunt agat inchoatio actionis, seu prima pars ejus, & est illatio passisionis in passum , 8c mediante hac est productio termini.

Aliis verbis exprimam. Prima pars actionis transeuntis in agente est nisus movendi passum, qui est produetio consimilis nisus in passo, quo fit aliqualis terminus: ita ut prima pars actionis non immediath, sed mediante fecunda, attingit terminum 1, tota autem actio est immediata productio ejusdem. Quaeres, quo indicio totam actionem non esse in agente innotescit. Respondeo, eo, quod in actione transeunte duo sint necessario subjecta, agens & passum. Quare duae minimlim.

partes ad hanc actionem requiruntur. Prior in agente, ut hoc intrinseca denominatione vocetur agens : posterior in passo,

ut terminus in eodem producatur. Si tota actio foret in agente, non attingeret terminum eXtra se in pasta : si tota aAio esset in passo, ea non omnino penderet ab agente. Inciperet enim in passo, δc nihil ejus in agente praeexsisteret unde ab hoc dependentia initium siumeret. Frustra mihi narras facultatem motivam agentis. Ea enim otiosa foret, si Di

hil entitatis actualis, unde actuaretur, ei accederet. Dic mihi

358쪽

αρψ M aaio fit aliquid in agente. Cap. XXI.

quomodo facultas quiescens absique accessu alicujus modi

aut actus actuetur. Si nequeas, concedito actioni transieunti aliquid entitatis in agente, ut facultas inde nitatur, dc inferat passionem, atque ea mediante edat terminum.

Prineipium 1 a. Sed objicit Suarius, Poto principio agendi, o essectu qus,

, i ἡ peii entia esserit u sso principio, sublata per intellectum qua

eat, hisit c que alia entitate, F cienter intelligitur essectus tu actu, ct ad laetar eausa essteiens in actu ἰ ergo impertinens est ηgere quandam alium nisu ma- rem distinctam realiter ab essectu, o priorem nasura illi, quae si 'Vζη G actio illius. Num actio sothm ponitur ob causalitatem agentis ct dependeuitam essectui : sed haee intelliguntur optime fine illa en-litate : est ergo gratis conficta. Respondeo, facultatem agendi non esse sium ciens principium alicujus effectus nisi actuetur , non actuari, nisi nitatur effectum producere. Posito enim principio potentiali, & qualicunque effectu, nulla erit dependentia hujus ab illo imo non dabitur sussiciens relatio essectus ad tale principium. Dices, Suarium supponere actuale principium , ergo necesse est supponat quoque, principium nitens hunc essectum dare. Non enim actu producit,

nisi nitatur , dato hoc, passio infertur, effectus producitur'& dependentia hujus a suo principio fatis stabilitur : nec aliud fingimus, aut opus est fingamus. Habemus enim sufficiens principium, essectum, & hujus ab illo dependentiam nempe actione , qua illud hoc producit. Quare speciosa haec argumentatio eκ falso supposito procedit. Nempe supponit principium agendi actuale sine actuali nisse aliud movendi , quod abystaton. Urgeri adhuc contra nostram sententiam potest, me eo fine partem actionis in agente ponere, ut activam ejus facultatem actuet. Verdm una actionis pars' ubi tota ad facultatem actuandam requiritur, non suffcit Aliter enim facultas, partis tantlim actionis, Sc partis termini, causa fuerit. Respondeo, totam actionem actuare facultatem, sed mediante prima parte, quod prima actionis pars sit productio fecundae, & haec tertiae, &c. Mediante igitur prima parte, facultas est totius actionis, ipsiusque termini, causa. Si enim eausa eause est eausa causati Tualto magis causatio causationis est causatio termini. utpote causa cauta in productione essectus operatur per principium intermedium; at

causatio causationis non per tale principium, sed per partem sui

359쪽

Cap. XXI. An actis aliquiae in agense. 29 s

mi a se productam, sibique continuatam, effectum attingit. At vero ii nulla actionis pars sit in agente, necesse est tota facultati sit extrinseca, & ab eadem independens, nec agensa non-agente intrinsece differat. Totum ergo quod a Suario postulo est, ut actio sit fallem aliquid in agente: dabo illi vi cissim, impossibile esse ut tota ibi sit. Nam qui diceretur transire, sit nulla ejus pars in passum eκciperetur λ13. Tertio, arguit Suarius ab actione solis in illumina- AIas seutione. Per se s inquit ) est ineredibile , quod, ut sol illuminei

aerem, prias nece gario fluat a luce solis alia res vel modus, qui in ipso sole maneat, ipsumque aliter assciat. Ivorsium enim fugitur talis entitas ' aut quod es indicium ejus ' aut in qua potentis ipsus solis talis actus recipitur ' Sicut enim actio solis, quae

est illuminatio luit a luce solis , ita s ab ipsa fueret in ipsum deberet proxime reeipi in ipsam et luee t. nam fout sol illumivat quatenus lueidus es, ct ideo illuminatio procedit formaliter a luee ita soleonstituitur afctu illuminans quatenus lueidus est . ergo f illuminatio eooituit actu illuminans manendo in illuminante proxime, immediate manebit in luee ejus, illam eonstituendo in actu seeundo, scut visio manet in visu. Respondeo, de lumine dubitari posse an fiat per emuvia, an per motum quendam striationis a luce fluentem, & in corpus diaphanum impressum. Priore modo,cX evidentia terminorum liquet, effluvia prilis in sole eκstiti flequam eX eo emuebant. Clim enim, secundhm sententiam

hanc, lumino si radii solis substantiales sint, & non eκ nihilo

fiant necesse est e sole egrediantur, & consequenter in eo prilis fuerant. Nulla enim dissicultas vetat migrationem substantiarum de loco in locum, clim suo marte subsistant : Accidentia vero nequeunt sic migrare, qudd sint modi alterius a quo essentialiter dependent. Posteriore modo, illuminatio sumitur ut entitas accidentalis, & non migrat e sole in corpus diaphanum proκimum, sed, in eodem, motu generatur ii ita ut luκ non tantum potentiam illuminandi dicat, sed &actualem nisum radios lucis quoquoversus spargendi. Hic nisus actuat potentiam illuminandi, & est prima pars seu terminus a quo totius illuminationis, seu totius actionis. Est autem actus lucis, vir. facultatis lucendi in sole , & est prima. causatio luminis in aethere. Nisi enim esset in sole nisus radiandi, nullos radios intra se emitteret. Quare nisus disson dendi i

360쪽

1 6 An actio fit aliquid in agente. Cap. XXI.

dendi radios, in sole, est actuatio lucis, & es motus ejusdem rationis cum eo radii luminis, nisi quod subjecto & vigore

distinguantur. Hoc palam fit ex luce lunae, quae nihil aliud est nisi lumen solis a corpore opaco lunae res eXum : item ex lumine in nube collecto, quod lucis quoque speciem praebet. Evidentilis me autem idem confirmatur e X luce & lumine lucernae. Hoc enim, nec non illa, suppresso libero motu flammae, illico elit inguitur : ut eX admotis cum flamma ventosis ut & eκ applicatione vatis pyramidalis vulgo ad extinctionem candelae comparati,aut etiam eX temerario emunctorii usi, aut denique eX qualicunque alia arcta flammae compressione, fatis innotescit. Hisce jam visis, ad argumenis tum Suarii reflectamus. Totum procedit ex errore & falia suppositione. Supponit adversarios suos aliam rem aut modum luci addere, seu affingere. Sed hi supponunt lucem componi ex potentiali lucendi principio & actuali : hoc ve-io nihil aliud esse nisi nisum actualem diffundendi radios lucis ; hunc esse in sole, & esse actum lucis, & causationem

luminis, dc esse primam partem totius actionis, seu totius illuminationis. Lucem denique non esse actuale principium

lucendi absque hoc nisi radiandi : eo autem dato, nihil aliud in sole requiri. Iam procedat. stuosum fingitur talis euiitus ' Nulla fingitur. Aut in qua potentia solis talis actis reeipitur ' In potentiali principio lucendi, cujus actus cum potentiali lucem actualem constituit. Lux enim in entitate sua includit nisum lucendi ut actum suum, & ut primam

partem totius illuminationis. Luκ ergo non est mera potentia lucendi, sed simul actus, Sc in se primam partem totius actionis illuminandi, nempe ipsum nisium radiandi, complectituri qui nisus est productio primi luminis extra solem, hoc secundi, dcc. Motus ergo lucis de se propagat motum luminis, & est terminus a quo ejusdem. Quare nisi talis actus seu nisus radiandi esset in sole, nec lucem actualem in

se contineret, nec lumen e X tra se produceret. Sol enim non

duabus actionibus, primo lucem in se concipit, dein lumen emittit ; sed eadem actione motuque sui utrumque edit. Unde sequitur, actum lucis esse ipsam causationem luminis, dc primam principem partem totius actionis illuminandi, cui lu-1nen ut fecunda pars totius actionis continuatur. Non autem recte