장음표시 사용
391쪽
Cap. XXIII. aut inhaerentia distinguitur.
potest cur intercessionem modi ad ejus unionem postulet. Stet
itaque haec conditio horum modorum. Quarta denique conditio, nempe modum praecise eundem non esse diversiarum rerum modum, confirmatur, quod eadem forma diversia composita actuare nequeat. Ut pote in uno erit haec individua forma, seu hic actus in alio autem diverso, non erit eadem
forma aut aetas. Supponitur enim in primo sub lecto a se dividi, ut sit in secundo diversio , quod repugnat. Quare modus est unius rei modificatae soldua modus, non plurium. Idem quoque evincitur eκ conditione tertia. Si enim modus uniatur per seipsum, uni soli unitur. Non enim habet alterum seipsum per quem diverso uniatur. 21. Hiice praemissis, strictilis inquirendum est, an dependentia sit modus termini dependentis, aut inhaerentia formae inhaerentis. Sed de utrisque quaestio videtur duplex, vel de dependentia antecedanea, vel de conjuncta ; & similiter vel de inhaerentia causali, vel de inhaerentia facta. Primo loco
perpendamus dependentiam antecedaneam, quae est a causaessiciente ; 8c investigemus an ea siit modus termini Leu esse fectus, necne. Existimo autem certissimum esse, dependentiam antecedaneam non esse modum termini. Nam primo, Nihil producit suam causam materialem : terminus autem
est effectus dependentiae, & consequenter non est ejuS materialis causa. Modus quidem, ut Suarius ipse probat, quaerit
materialem causam, eam nimirum quam modificat. Clim ergo terminus seu effectus nequeat esse materialis causis suae dependentiae, sequitur non posse sustentare eandem ut modum suum. Secundo, Quod non inhaeret termino, non est modus ejus: at dependentia antecedanea non inhaeret termino : ergo. Probavimus modo omnem modum inhaerere rei a se modificatae: cui omnes Metaphystici, quod sciam, ai- sentiuntur. Minorem silc demonstro. Quae non coeXsistunt, eorum alterum non inhaeret alteri: at dependentia antecedanea & terminus ejusdem non coexsistunt : ergo illa huic non inhaeret. Major per se nota est. Minor quoque evidens est, quod causatio desinat esse eo momento quo effectus incipit. Hinc Suarius, Disp. 18. f. Io. n'. 9. impossibile esse asserit, ut, cessante vel transacta actione, duret eausa in actu. Potest quidem durare res quae fuit causa in actu, non tamen durabit in
392쪽
28 tauomodo terminus a sua dependentia Cap. XXIII.
ratione actu causantis, olim actu non influat iη essectum : unde
nee talis essectus potest vere dici jam actu pendere a tali causa, sed dependisse aliquando in suo feri r quam dependentiam non habuit
vis ratione actionis quae tunc etiam fuit quando a sua causa manu ii. Tertio, Quod est modus alterius, non est modus termini : at dependentia antecedanea est modus alterius : ergo.
Minor probatur dupliciter ; i. quoad dependentiam adtivam, a. quoad dependentiam passivam. Quoad activam agentis adito seu nisus movendi est prima & praecipua pars causationis seu dependentiae effectus a sua causa : est autem ut probavimus) modus agentis , dc consequenter non est modus effectus seu termini. Similiter quoad passivam, est passio seu motus in passo eκcitatus: qui motus est modus pasti, non termini. Quod enim movetur, motu modificatur. Siquidem chm moveatur alio modo se habet , alio clim non. Motus ergo est modus passi, & consequenter non termini. Si qua vero terminus sit in motu, est in continuo fluxu & innovatione , & motus est modus termini fluentis seu terminia quo, non termini de novo facti seu ad quem. Concludimus itaque, dependentiam antecedaneam non esse modum
rhb-hlia 22. Devenimus jam, secundo loco, ad termini inhaerenam non ricte tiam antecedaneam seu causalem : quae nihil aliud est nisimosum for- sustentatio termini. Materialis enim causa sustentat seu suf- , ἡ,ώ fulcit formam ab agente seu efficiente impressam. Haec sustentatio est aetiis A modus materiae. Etenim causa materialis respectu sustentationis formae, antequam ea actu est,tan-tdm potentialis est : postquam vero & quamdiu suffulcit, est
actualis. Quare actualis suffulcio formae est completa causatio causiae materialis, quae sic completa formam immediate& per seipsam, nullo mediante alio modo inhaerentiae, siuffulcit. Ipsa enim entitas formae fit modus materiae cui immediate unitur. Hinc esse formae est ineme seu uniri & inhaerere materiae. Forma enim, sive sit essentialis sive accidentalis, inhaeret per seipsam, seu per totam suam entitatem, non per appendicem aliquam aut modum libi anneXum. utpote tota ejus entitas includit negationem essendi per se, & consequenter tota est per aliud. Dico autem, completam causalitatem materiae esse actualem sustentationem, eamque esse modum
393쪽
Cap. XXIII. aut inhaerentia distinguitur.
modum materiae ejus causationem potentialem complentem. Quod sic demon siro. Atius complens potentiam causae materialis est modus ejusdem : at completa causalitas causae materialis est actus ejus potentiam causandi complens. Major patet, quia actus complenS, aliquid rei quam complet addit. Nihil enim e M incompleto hoc modo sit completum absque aliqua additione neque quicquam addi potest minus modo non realiter, sed tant dira eX parte rei, distincto. Saltem
ergo modum materiali causae addit. Minor probatur. Potentia enim causandi formam non est completa causiae materialis
causalitas. Nihil enim actu producit. Decii ergo aliquid ad complendam istam causalitatem requisitum. Quid hoc est λE1i prosccto actus causandi, qui est modus materiae, & actualis
sustentatio formae. Nullus ergo modus inter materiam &formam, nisi actualis causalitas materiae, quae requiritur ex parte materiae ad actualem ejus rationem causae complendam, intervenit. Perperam itaque a Suario causa sua causalitate spoliatur, dc ea causalitas in essectum ut modus ejus transfertur. Causalitas enim non est modus effectus, Ledmodus causae, cujus potentia causandi in completa est, donec actus ejusdem, qui non est actus aut modus effectus, sed actus& modus causae, adveniat. Potentia enim est causae potentia, & consequenter actus ejus est causae actus. Quid enim actuatur nisi id cujus erat potentia causiandi Sed haec videntur fatis probata atque inculcata. Superest duntaxat scrupulus, de permanentia effectus materialis, ejusque permanen- , te causatione, amovendus. Etenim haec causatio ob permanentiam non videtur antecedanea, sed cum effectu conjuncta. Resipondeo, praecedentiam temporis nullam hic reis quiri, sed solummodo secunddm ordinem naturae: ordine autem naturae causationem praecedere effectum , nimirum si pars causationis totius parti effectus quam praecise producit recte comparetur. Prima enim pars causationis ordine naturae praecedit primam partem seu comparentiam effectus,& secunda secundam, &c. quas respective causant. Ex dictis itaque constat, causationem antecedaneam non esse modum
effectus, sed esse modum causae. Actionem 23. Supri Capite et 1. ubi de subjecto actionis tractavimns, η''Gyemo primum buaru argumentum quo Passum cile proprium a ti' mia LV ου onis
394쪽
33o momodo terminus a sua dependentia Cap. XXIII.
onis subjectum probare nititur in hunc locum distulimus. Clim enim medium quo utitur ex eo sumatur, quod actionem nihil aliud esse putet qu in dependentiam termini,& hanc esse
modum ejusdem, responsum eo loci, nondum e X plorata dependentiae natura, aut an sit modus termini necne, vi X fatis intelligi potuerat : hic vero Opportune argumentum proponitur, & haud dissiculter diluitur. Disp. 8.L . . 7. sic urget; Solet autem haec sententia multis rationibus confirmari , sed apud me duae sunt praecipuae. Prima est, quod actio non potest esse realiter distincta a termino formali qui per eam sit, sed modus ejus et orgo ubi fuerit terminus actionis, ibi necesse est esse actionem ipsam,
quia modus necessario comitatur rem cujus modus eli: sed terminus actionis transeuntis est in phso, ex omnium sententia, cto per se evidens. Nam calor qui sit ab igne calefaeiente lignum iis ligno est, ergo in eodem e si actio ipsa. Primum antecedens cre- Iiqua enim omnia manifesta sunt9 sepe inculcatum est, ct probatum supra ehm de eausa siciente ageremus, ct praecipue tractando de ereatione activa. Item in hac Disputatione sect. i. ostendimus, actionem nihil aliud esse quam dependentiam essectκs a ea acieiente: at vero dependentia non pote si esse res distincta a re quae pendet, sed folhm modus fuso ergo. Respondeo, revera
aetionem & dependentiam antecedaneam in re eandem entitatem quanquam non eodem modo b significare : versim dependentiam hanc quemadmodum 8c ipsam actionemo in
duaS partes, alteram activam, alteram passivam, dividi ; &primam actionis partem, seu nisum agendi, esse in agente , secundam verb, seu nisum propagatum, esse in passo : neutram esse in termino, aut esse modum termini. Negamus itaque Suario actionem totam esse in eodem praecise subjecto quo inest terminus. Vacillat quoque quam ad hanc rem probandam ad fert consequentia ; quia actio, seu antecedanea termini dependentia, ut diAi non est modus termini, dcconsequenter non necessum habet in eodem sit subjecto quo inest terminus. Sed pergit Suarius: Praeterea, quia posto prin-eipio agendi, ct essectu ejus, ct dependentia sectus a Juo prinoipio, sublata per intellectum quacunque alia entitate, sussieienteriηietigitur 9 essectus in actu, ct causa siciens in actu, ergo impertimus est fingere aliam rem distinctam realiter ab essectu, ct priorem natura illi, quaest actio illiM. Nam. actio solem ponitur
395쪽
Cap. XXIII. aut inbuerentia distinguitur. 331
ob ea ulitatem agentis o dependentiam usecths , sed hae intelli .guntur optime sine illa entitate. o ergo gratis eoUicta. R pondeo, polito principio agendi, & effectu, nec non dependentia
hujus ab illo, nullam aliam rem aut actionem effectu priorem ad ejus productionem requiri. Dependentia enim antecedanea de qua hic loquimur) em in re, ipsa actio qua effectus
producitur. Posita ergo hac dependentia, nulla alia actio desideratur. Interim haec Omnia non evincunt, aetionem aut dependentiam hanc esse modum termini: quin potilis hinc colligimus, cdm haec eri concessis praecedat terminum, dc desinat esse quo momento hic incipiat,) aliam dari dependentiam, eamque subsequentem, dc cum termino conjunctam, quae in effectu producto seu termino inhaeret, quaeque non est actio aut causatio qua effectus fit, sed in & cum eodem tanquam inadaequatus ejus conceptus congeneratur, eique solas negationes supra memoratas δc probatas addit. 24. Procedimus jam ad dependentiam cum termino con- Dependen-junctam, necnon ad inhaerentiam factam ipsius termini. Fa- tiam inhae-teor has, modos, si valde laXa acceptione vox sumatur, dici posse. Quemadmodum enim forma aliquando late adeo ac- ferre a toriscipitur, ut non solum essentiales, verlim etiam accidentales, mim. imo dc in adaequatos conceptus, quanquam sola ratione distin- s, complectatur; ita modus siuam significationem eousqueeκtendi patitur, ut non tantdm modos eκ parte rei, necnon realiter,sed etiam sola ratione distinctos, comprehendat. Hinc istae perfectiones entis,unitas,veritas, bonitaS,a nonnullis nuncupantur modi entis, etsi sola ratione ab invicem 6c ab ente discrepent. Si cui igitur placuerit inadaequatos hos termini conceptus ejus modos Vocare, modo simul improprie & lata significatione vocis se eos sic nominare agnoverit,) meminime refragantem habuerit. Hoc tantum dico, terminum seu effectum in entitate sua negationem independentiae
a certa individua causa essiciente sibi soli propriam involvere, ut supra probavi: similiterque, termini inhaerentiam dicere negationem independentiae ab hac ejus materiali causa, seu ab hoc ejus subjecto. Hasce vero negationes puto, etiamianihil positivum in termino ponant, connotare tamen re spective causationem, sive essicientem sive materialem,& con
sequenter terminum sive ad causam essicientem sive ad ma- v v a terialem
396쪽
332 AxioMata quaedaω examinantur Cap. XXIV.
terialem sussicienter referre : non vero esse formas positivasa terminis sive realiter sive eX parte rei distinctas, &consequenter non esse in propria vocis acceptione ut vult Suarius)modos termini: quae omnia supra probavimuS.
Axiomata quaedam Sulgo decantata, quae Pisue natures repugnant, CqMo clarius haec monstretur,) examinantur, orriguntur adfanum sensus reducuntur.
1. TV Actenus de natura operationum in genere, earumque. communitatibus 8c differentiis inter se, terminisque, necnon de horum dependentia & inhaerentia, tractavimus: non quod haec omnia ad scopum nostrum directe faciant ; sed quod aliis vi κ possimus de hisce operationibus perspicue loqui, aut easdem ad suas causas generali earum natura incognita) fatis distincte referre. Utcunque sit, facile suaderi potest,me alioquin noluisse in spinosam hanc messem,nulla cogente necessitate, falcem immisisse. In antecessium enim gnarus eram, quanti sit moliminis acumini celeberrimi subtilissimique Metaphysici memet opponere. Verhm spe assecuta , eκ parte saltem, veritatis fretus, hoc ausus sum. Cum enim omnia propter operationes suas sint, quis ferat actionem,operationum facile principem, nihil esse in agente,nihilque ei addere praeter eXtrinsecam denominationem ; quin &causationem nihil esse in causa, sed esse modum effectus λMeum autem erat, ab actione ad agens, ab effectu ad causam ascendere, & eX operationibus vitam naturae a posteriore demonstrare. Si ergo Ornatissimi Marii sententiae in multis repugnem, ed est, quod ipse de dignitate vitae naturali debita deroget. Minime itaque mirandum, si ego, qui me vindicem istius dignitatis vitaeque per se subsistentis profiteor , eum quem alias mihi elegeram antesignanum J aliquoties deseruerim. Sed jam strictilis redeundum eli ad pensium, dc perquirendum, an eX Operationibus, dc quibus, vita naturae pro
397쪽
Cap. XXIV. quae vitis naturae reptanant. 838
2. In primis sciendum est, omnes operationes non esse ejus - uae vera dem Ordinis: aliae immanentes, alis: transeuntes sunt ; δc sh tex his aliae ab intus, aliae ab extra, aliae partim ab intus partim
ab extra, veniunt. Actiones immanentes ad tres classes revocantur. Prima continet naturales, secunda animales, tertia rationales. Nemo dubitat quin operatione S animales, scia-sus, appetituS, dc motus animalis, ut A rationales, intellecitio, voluntas, & motus liber, sint fatis certa v tae testimonia. Si qua
igitur de ulla ex istis dubitare liceat, fuerit certe de actionibus naturalibus, de Perceptione, appetitu naturali, δc motu fuit plius. Verlim vel hisce datis in quacunque re, imo qualibet una earum, in eadem vita primaeva necessario inferenda est. Quod enim percipit, vivit i similiter quod appetit, nec non quo seipsum ab interno sivi principio movet. Perceptionem δc appetitum es e actias vitae, per se notum est quodque motus fulipsius ejusdem sit ordinis, stupra Cap. 17. probavi IMUS. 3. Dices, revera quod ab interno principio seipsum movet, gae omnia vivere : verlim id p0tius negandum esse, corpora quae vocan- opposito ζηtur inanimata se ab interno principio movere. Axiomata lζη δ' 'enim ista notissima, quae vulgo circumseruntur, & ab omnibus propemodum recipiuntur, tali motui repugnant: Nihil agere
iis seipsium , Nihil pati a seipso , Idem non e sye fmul agens o patiens , Idem non realiter ad seipsum referri , λιicquid movetur, mo-
seri ab alio. Quibus adjicere possumus duo principia Clarisi .
Des Cartes eodem spectantia : uicquid mavetur , perpetuo moveri , cuicquid quiescit, perpetuo qaiescere. Hae Cmne S propositiones ab authoribus fere proponuntur ut Axiomata per se nota & evidentia,quaeque non egent probatione. De eorum Suarii ea
prioribus fuse agit Suarius Disp. 18. f. . ubi ad fert rationem pini 1i'. 4. cur nihil agat in seipsum, aut seipsum moveat, simul, que eandem distinctione Scoti solvit. Si, inquit, aliqua ' esset ratio hanc conditionem elii gens, esset maxime ira vulgaris , quia non potest idem simul esse iη potentia ad reeipiendum, θ' iuactu ad agendum. Haec autem non videtur urgens, quia, ut Scotus argumentatur, potest esse in actu virtuali seu emi, enti, ct in pol eutia formali, id est, habere vim eminentem ad Iolendam talem formam, ct capacitatem ad recipiendam formaliter illum. In hoe enim nulla involvitur repugna ilia. ViX tamen in hoc responso Clariss. Metaphysicus acquiescit. Pergit enim , Sed contra
398쪽
Axiomata quaedam examinantur,cto. Cap. XXIV.
J Axibina illud ab Aristotele traditum, Omne quod movetur, ab alio movetur. Neque quidem hoc dictum ei plane arridet, sed tot limitationibus δc restrictionibus corrigit & coercet, ut A Xioma propemodum enervatur δc inutile redditur. . Primo enim statuit, agens a passo non necessario distingui stupposito. Secundo, stupponit, in eodem supposito agens a patiente variis modis disi ingui posse : exempli gratia, primo, iecunddm partes integrantes ut ii una pars moveat aliam :deinde secunddin diversas partes essentiales , ut si per formam moveat, δc per materiam moveatur: item secunddin
facultates ut si per unam facultatem agat, & per aliam recipiat. Tertio, distinguit varias adtiones de quibus sigillatim tractat. Nos vero primo istius dicti C stuicquid movetur, movesur ab alio, 9 fundamenta considerabimus,& dein ad operationum genera dc species descendemus.
5. Fundamentum Axiomatis de quo loquimur ) primum
non fuit Suario penit lis incognitum. Et si enim idem nomine fundamenti non e Apresse tradiet , ejus tamen mentionem passim facit. Asterit enim sola viventia se movere , non-via ventia, eo ipso quod non vivant, non posse se movere. Infert itaque, Aristotelem, ubi dicit, quiequid movetur, ab alio moveri, intelligi debere de motu non-viventium. Quasi diceret, quae non vivunt, si moveantur, ab alio moveri. Verlim hujus quoque assertionis aliqua ratio eXigenda videtur. Ea quam Suarius adfert n'. 28. bene vetusta est, & authoritate Platonis olim fulta, naturam non indulsisse non-viventibus vim perficiendi se . Veruntamen chm natura nulli supposito perfectionem cujus capari es invideat, dicendum videtur, eκ hac sententia, non- viventia esse virtutis perficiendi se, dc consequenter se movendi, incapacia. Quaero igitur adhuc, cur sint incapacia. Videtur insinuare Suarius, quia totam suam Perfectionem a generante accipiunt, & in eo quiescunt. Quid λnihilne agunt ρ Ergo, chm omnia sint suae operationis gratia, frustra siunt. Fateor, si dentur corpora quae nihil agunt, ea esse frustra, δc vita naturae orba : sin nulla inveniantur quae
plane quiescunt sc otiosa sunt,nullis negatur vis perficiendi se, nullis negatur hoc genus vita. Dices, fieri non posse, ut ea quae non sunt animata, se perficiant. Vertim hoc saltem quae
ro, quo indicio id nobis innotescat. Verbo dicam : Quod se perficit,
399쪽
Cap. XXIV. quis Vitae naturae res viami. perficit, perfectionem suam sibi, ut finem actionis suae, seu ut
finem sui nisus movendi se, proponit. Nititur ergo se perficere propter finem : ergo perfectionem suam ut finem appetit , ergo percipit , ergo vivit. E contra, Quod non vivit, non percipit, non appetit, non nititur sive se 1ive aliud movere aut per icere. Recte itaque vereres assignarunt causam cur non- viventia se non moveant. Sed quid inde colligimus λProfecio evidentissime sequitur, ea quae se movent, vivere. Etenim sponte nituntur: ergo appetunt , ergo percipiunt , ergo vivunt. Quod agit nititur : Actio enim, ut supra probavimus, est nisus movendi, sive se, in actione immanente, sive aliud, in actione transeunte. J Quare actio est conatus seu nisis,& quidem spontaneus, nisi ab e Atra veniat. Ea enim quae ab extra non coguntur, non invite, & consequenter spon- te,nituntur. Nisius autem sipontaneus praesupponit appetitum.
Quid enim est sponte niti λ Est profecto aliquid ambire, & ut perfectionem quaerere, hoc est, est aliquid appetere. Nihil enim sponte, sub specie perditionis, se it perditum. Habemus
itaque primum actionis fundamentum quaelitum, nimirum, Quod non vivit, non percipit se, aut quid ad perfectionem suam faciat , quod non sic percipit, non appetit eam perfectionem, quod non appetit, non movet se ad eandem assequenda ergo quod non vivit,non se movet,non se perficit. Tota ratiocinatio, ut ex dictis videre est, falsae innititur suppositioni, alioquin recte infert. Utpote si dentur corpora quae vitam nullo modo participant, ea profecto se movere nequeunt, . Nos vero contra asserimus, omnia corpora se movere, & consequenter vitam quandam participare. Ad cujus thesem ulteriorem confirmationem, motuum atque Operationum praecipua genera in futuro Discursu sigillatim percurremus. 6. Sed interea loci alterum hujus Theorematis fundamen- Secun sim tum paucis eXcutiamus. Metaphysici percipientes multa cor- 1κη amen' pora in animata se aliquo modo movere, nec suo Axiomati tηm ς - ifatis esse morigera, eXcogitarunt formam loquendi ad quam, '' tanquam ad asylum, urgente quavis necessitate, recurrant. Si quod corpus inanimatum se forte pauid apertilis moveat, dicendum esse, moveri a generante. Pro fundamento igitur habent, corpora inanimata ,si moveantur, moveri a generante. Ego quidem fateor me non intelligere hanc ratiocinationem,
400쪽
Axio ruata qu)edam exasinantur, sec. Cap. XXIV.
animata non moveri a generante, sed in animata soli im. Angenerans in inanimata magiS essicaciter quam in animata influat λ Cur enim illorum operationes potilis generanti, quam horum, tribuamus t Aut quid magis in illorum productione, quam in horum, molitur generans / Agens seu generans naturale id ubique agit, ut effect um suum integrum, hoc est, omnibus proprietatibus & facultatibus ad naturales suas operationes requisitis instructum, edat. Non itaque generanSin animatorum ea manca, de se ad suas operationes inepta, magis quam animata, producit. Aut dic cur in animata po- tilis quam animata sint generantis instrumenta. Genera n S,
suppositum genitum ipso momento productionis e potestate sua manumittit. Eii enim tunc ens per se subsistens, & sufficiens suarum Operationum principium. Etenim quod per siesubsistit, per se operari potest. Et si enim applicari potest, ut
instrumentum alterius ; sibi tamen permissum, suo marte operatur, & non ut alterius instrumentum. Operationes enim,
ut supra probavimus, sunt suppositorum, ad quae ultimo revocandae sunt. Generantia quidem, dum generant, operantur,& mutant genitum : facto autem hoc, in id nomine generantis non amplius agunt, nec ut instrumento utuntur , sed vel conserVant, vel cooperantur, vel plane dimittunt. Quid quod plerumque separentur, & tanto intervallo inter se disient, ut in nulla operatione concurrere queant ρ imo frequenter fit, ut generans detinat esse priusquam genitum actionem de qua quaeritur aggreditur. Videtur respondere Suarius, generans non immediate agere, sed producere formam, proprietates & facultates, per quas, ut per instrumenta sua, genitum movet. Attamen pari ratione dici potest, generans movere animata a se genita. Iis enim non minhs formam, proprietates & facultates indit. Sed errat Clarissi. Vir, si putet facultates, proprietates & formas esse generantis instrumenta. Accidens naturale dc proprietas est subjecti accidens aut proprietas, non generantis & forma est materiae forma. Forma enim genita non amplids est generantis instrumentum, sed materiae cuius est, cuique materia dat esse & operari ut instrumento suo. OmneS enim operationes naturales ad naturam per se subsistentem, ad quam propriὸ spectant, ultimo reducendae sunt. Ridiculum quidem est, quod multi assirmant,