장음표시 사용
101쪽
V. Quod autem Erasmus hic aduertit, non recte a vulgato interplete reis Erasmus a . serti admonitionem Pauli ad Timotheum, putans remus accommodari cete- carpitris horriinibus,cum Timotheo non timeret Paulus , ne inodum in disputatio. yplg3 v nia' nibus excederet; temere dictum puta. Potuit enim contextus Graecus trahi ad P ' Timotheum sine detrimento sententiae: quae enim Timotheo dicuntur, omnibus dicuntur. Quod vero ait, Quasdam particullas redundare, non satis con- Erasmi te firmat. Licet enim redundent secundum modum interpretandi, quem il- metuas.le cum Graecis sequitur, debuerant tamen apponi, ut coni aret sententia, . in Latina vulgata editione 1 D. Ambros August. Primassi de aliis Patribus; imo nunc etiaci a summo Pontifice Sixto V. approbata post maturam deliberationem.
VER s. i s. Solicith cura, teipsum probabilem exhibere Deo , operarium inconfusibilem: recte tractantem verbum ve-
mis Map, e BD -ἀm Tor Asa dirum TisI. V kaminanda sunt singula verba, ut mens Pauli recte percipiatur: impri mis verbum emia diν,quod studium Sc diligentiam sonat, varie vertit
ab interprete nostro. Nunc verisismererit in cap. 3.2.epist.D.Petri. Nunc'-stanare,ut cap. . ad Hebr.nunc aliis modis, vocabulum significat probatum, siue Drobum,vel probabilem,id est,quem Deus probesi: Studet, inquit, teipsum exhibere Dei approbatione dignum. Vox are, x x, significat eum, qui non pude sat silue erubescat, hoc est, exhibe te operarium non erubescentem,seu, quem in milia te pudor retardet,quin libere dicas,quod sentias, & magno ani- modum coram gentibus,tum coram Iudacis Christi fidem,& religionem profitearis: diri tractantem eriit vulgata editio,quod Graece dicitur mare, Wrae, hoc est, reecte secantem, sumpta metaphora, ut Graeca scholia admonent, Isecuri,aut gladio,quo resecamur inutilia & superuacanea;vt enim Chrysost. ait complures verbum Dei undique lacerant, atque discerpunt, goxia germina miscentes. Deinde, ut recte tractetur verbum Dei, ex ore Pauli, sic praecipit: Amputa quaecunque adulterina oriuntur, de caetera hutu odi incumbe ut rei centur atque veluti in loris, atq; corrigiis superflua quaeque atque a praedicatione aliena gladio spiritus abscinde. II. Particulam,recte, optime explicat Theod. sumpta metaphora 1 rectis sulcis: Laudamus, inquit eri , qui rectos sulcos proscindunt; ita etiam ma e re est aude dignu/,qui sequuti egulam diuinorum eloquiorum. Theoph. particulam, recte tradiantem verbum veritatis, quae est in nostra editione: aliter permutat: hoc cit,qui recte incidat verbum veritatis; plerique . inquit, diuellunt tostii id quo volunt,distrahentcs:tu vero ad id quod rectum est, diae: veluti enim depelle quapiam & corio superflua quaedam continente recte incidas, ac disse-ccs. Prima lius vulgatam editionem secutus , ait, eum recte tractare verbum Uel qui dictum exemplo confirmat. Quia sicut ornamentum vitae doctrina est,
102쪽
. G SECUNDAE EPISTOLAE AD TIMOTH.
est,ita ornamentum doctrinae conuersatio bona: quia non bene docentur ver Ambrosi . bis, si destruantur exemplis. D. Ambrosi interpretatur hunc locum de eo qui apte verbum Dei docet sine disputationibus, quae auditores turbare possiunt, M- h T ut praedestinatione & similibus: Non enim tui Dominus ait,apud Matth. 'a be 'demo pres cienda sunt margarita anu porcos. Concludit Ambros. Recte autem tractat noster,non & bona conscientia, qui volentibus loquitur,& pacificis. Collatio ergo i ter altercatio. Dei seruos esse debet non altercatio. Haec ille, cui concinit Augus .in libr. de Arum bono perseuerantiae, cap. o. &c. docens non omni tempore & loco indifferenter dicendum ellic,quod verum & Catholicum est. Eandem doctrinam inculcat cum aliis in locis tum in lib.quaestionum n Matth. qu. ii. Quare Necte . tr Iare verbum veritatis, iuxta modum loquendi D. Pauli & sacrae Scripturae,
nihil aliud mihi videtur in praesentia significare, quam verbum Dei pure de,.sihi, d Sucere tradere,& in sacra doctrina instruere ignorantes optima fide, & con- veibum Dei scientia : non ad ostentationem , aut quaestum , nec ambulantet, ni astutia, quid me ver- n ne adulterantes verbum Dei , sed in manifestitione veritatis, ut ait Apostolus, bum Gx cu 1. Corinth. 1. ubi aduerte,verbum Graecum, pro quo nostra editio transtulit, fg si '' adulterare, proprie significare idem quod rauponarisolent autem caupones qui, Deum non timent,spe lucri, vinum aqua mistum vendere. Vnde merito dicuntur cauponari, qui verbum Dei syncere non praedicant,lucrum, curiosita-xhilipp- - tem, aut inanem gloriolam sibi proponentes;de quibus queritur ad Philipp. i. st uidam, inquit,ex contentione Christum annuntiavi, quidam ex chemate e quidam nousincer ,exissimamcise pressuram,scuare vinculis meis,dec.Hinc patet quid sit. apud Paulum, adulterare verbum Dei y Quid rerite tractare verbum et erutatis. Gres PP- utrunque loquendi modum explicat D. Gressor. 22.Mor.cap. i 2. Adulteraret, inquit,verbum Dei est,aut aliter sentire de illo, quam est, aut ex eo non spiri-. tuales fructus , sed adulterinos foetus quaerere laudis humanae: Ex sinceritate loqui verbum Dei, nihil est aliud,quam ex illo nihil quaerere aliud, quam Dandum est. oporteat,&c. Est ergo ratae tractare tierbum Dei. acriun doctrinam, pure & c ste,vbi, quando expedit,tradere. III. Vnde colliges quid causae fuerit , cur in antiqua Ecclesia seequenter v sirpatum sit verbum iraelandi pro verbo exponendi, seu praedicandi, & voca Augustia bulumractatiti pro expositione, ut patet ex Aug.qui suas expositiones in Euang, ct in epistolam D. Ioan.vocat tractatus:& volumina,quae Graeci appellant to-mos,quas sectiones,Latini vocant tractatus, hoc est, expositiones. Quanuis
Tomi, Asi ueroa rasinus rimos Graecis dici putat tractatus a secando, quod olim in potio: i ta u. - bus stribebant ad hoc resectis, ut conuolui possient in Iurculum , idque illi de-
Eolivus.. mus, hoc tamcn non euincit, quin tomi perinde expositiones sint, atque et
UERS. I 6. Profana autem, & vaniloquia deuitaemultum enim proficiunt ad impietatem:& sermo eorum ut cancer serpit
103쪽
cum e misi . Ambrosius legit Gur: prurimeum vi,& propterea transtulit, o- Ambioci auas autem Docum nouitici deuita,es c. Quam lectionem etiam sequitur interpres D. Clirysost. Imo, & ipse D. Chrysosi.si interpreti credimus. Non tamen Chryso id videtur agere Apostolus,ne utamur vocibus nouis sue Graecis siue barbaris a nobis, aut aliis excogitatis, modo res apte significent, de quibus sacra Scriptura agit: sed ne nouas de inauditas voces inducamus significantes res profanas,quales comminiscebantur Simonis discipuli,de quibus Epiphanius in ho- Epiphan.rum haeresi. Timendum esse ait Chrysost. hoc loco,cum nouum aliquid indv. Contra n citur. Nec enim subsistet. Nam cum quid noui sucrit inulentum , semper noua v β qi' id parturit, intinitusque fit error eius, qui tranquillam, fidamque stationem 'rum ' 'littoris egressus, per deuia coeperit vagari. Haec ille. Itaque Apostolus vitati
iubet profanas nouitates, ut contentiones vitentur. Nec enim congruit, ii
quit, Ambros unius fidei viros habere contentionem, sed in tractatu patiantiac Ambros.se inuicem , & consentiant bonis dictis , si quid autem-improbabile vidctur, cum pace dissimuletur. II. Elt autem profanum, ut id quoque non lateat quod nihil habet sacri, Ptolinum nitul religios: quali procul a sano eliminandum. Vnde poeta Latinus 6. n. quid sit.
ondam.rt vates, O c. Et Lyricus Ode. i. lib. 3.
Odi profanum vulgus et arceo sta Et Plato in dialogo de sanistitate ita ait: Suod des amicum, id lancium est quia Plato.
vraro nou amicum, pro riuum. Hinc Paulus ad F cbr. I 1.Elau prophanum appel- Hebnrt. Huit, hoc est, hominem alienum prorsus a sanctitate & religione ; quia pro Li up seis uno edulio vendidit ius sanctum , hoc est , primogenituram, cum qua sacer- 'rum' dotium erat coniunctiim. Vitanda ergo ait Paulus, ei qui recte tractat verbum Dei, profana dogmata & impia: sic profanas vocum nouitates appellauit epist. praecedenti cap. 6. qiue maxime aberrant a vera & antiqua religione ex i,Tim usu veterum haereticorum, praesertim Valentinianorum , & ab usu recentiorum. Alludens ad hunc locum Pauli Tertuli. de praescriptionibus sic ait: Fidia Textuli, nostra Oholiolo obsee utrum debet prohibenti quae honta inire, ct nouis vocibus aurci .m''
accommodari, stet Oecum.enarrans verba haec,pro linas vocum Dan patra,vt ipse oeeum.
legit; si quid , inquit, nouum in praedicatione fuerit inductum ex recentiore inuento omnino vitiosum est,& profanum,&c. Primasius vero sic exponit, ut Primas. irreligiosas fabulas haereticorum resurrectionem negantium existimet vocari profana & vaniloquia; quae sententia' non est aliena , mente Pauli. III. Qui legunt cum D. Chrysost.& Ambros.Troianas autem Vocum noui- Chtrsos . rates deuita, circ. commendari volunt doctrinam fidei ab Apostolo, etiam ab Ambros. ipsis primariis, & antiquis vocibus, quibus primum dogmata nostra significata sunt a lege & prophetis. Vnde l. Ioan . r. Catholica doctrina appellatur i. Ioan. . mandatum vetus; praeterquam ex hoc capite autoritatem sibi conciliet contra Iudaeos. Charissimi sinquit Ioannesi non mandatum nouum scripsitio e sed mam mandatum datum tirem Mandatum enim vetus est verbum quod audistis. Cauet his ver- vetus. bis loannes , ne quis nouitate offensus Euangelium respuat. IV. Hinc August. lib. 3. contra Iulianum, cap. 3. ubi Pelagianam doctri- August. Nnn nam
104쪽
Basil. Lirinens. Nouitas vitanda , quasi
singularitas ubi angu lus, ibi loc-
nam confutat, sic ait: Mira sunt,quae dicitis , o Pelagiam ' noua sunt. quae dicitis; ut a tulit quae dicitis. Mira stupemus, noua cavemus,' a conuincimus,ctc. In candem sententiam Basil.in lib. de Spiritu sancto cap. 1'. Ueneranda , inquit,si nive usta dogmata; qua ob antiqui trirem, seu caniciem quandam habeant reueremiam, etc.Et Vincent. Lyrinensis in lib.contra profanas votum nouitates . explicans
haec ipsa Pauli verba, Troianas, set Non dixit, inquit, Apostolus de uita an- liquitates vocum , aut vetustates profanas , sed potius profanas vocum nouitates : quia si vitanda est nouitas , tenenda est antiquitas, etsi profana est nouitas, sacra antiquitas. Deinde exprimens quid vitandum sit , & quomodo , ait, Quid est, profanarum I Quae nihil habent sacri, nihil religioli, ab Ecclesia Dei penitus extraneas. De uita autem quasi viperam , quasi scorpionem, quasi basilicum , ne te non solum tactu, seu vi su attachum percutiat. Tandem concludit, apud omnes fere haereses solenne esse ac legitimum, ut semper profanis nouitatibus gaudeant, antiquitatis scita fastidiant. Contr, vero Catholicae Ecclesiae hoc proprium est , ut deposita sanctorum Patrum
conseruet & profanas nouitates damnet. Haec ille. Idem rationem reddens, cur nouitates periculosae sint, sic ait; Si nouitates recipiantur, necesse est, ut fides sanctorum Patrum, aut tota aut certe magna ex parte violetur. Bernard serm. is in Cant. singularitatem damnat . & nouitatem in religiosis: Non diuratis, inquit , esse communi contenti vita. NonAlficit Dobis regulare ieiunium , non polennet vigilia, imposita disciplina, non mensiura, quam vobis partimur in vestimentis. ET alimentis. Privata praestriis communibus, Ure. Idem in Evang. septem panum: Hortamur(inquit charitatem vestam , ve quis ex vobis inueniatur aragulos amare, seIara latebras, q uarere diuerticula, quoniam qui male agit, odit lucem. Deinde adducens illud Psalm. p. Singularis strus depactus est eam. ait: Fugite simularionem omVem Or angulos propria voluntatis; figite ituratum leuitatis, et nequissimum vitium singularitatis, cte. & tractatu de diligendo Deo , sue cap. de charitate ad finem, sic ait: Ubi proprietas, ibi singularitas, tibi autem singularitas, ibi angu- i , Ubi vero angulus, uti sine dubio hordes, oec. Vide Nicephor.lib. 8. Ecclesi hist. cap. s. Vbi queritur Ecclesia intestino bello ob nouitates Arij mille turbatam. Deinde subdit, Nuga nsoque di disputationes contentios, Veram pietatem, persectamque diuini numinis cognitionem peruerterunt,.ingentes turbas in Ecclesia concitauerunt. Sunt huius rei exempla hodie quam plurima, quae utinam non e sent, sed sunt, ut qui Catholici lumus edocti tot malis, nouitatem omnem in rebus sic ris, si non execrati fuerimus,saltem suspectam habeamus. v. Subiungit Paulus: e Multian enimproficiunt ad impietatem, Graece est, me di ean , hoc est, proficient, ut sit prophetia in dicto futuri temporis. Nec est multum sed amplius, vi sit sensus: Vocum profanae nouitates, quas inuehunt sectatores Simonis, amplius proficient ad impietatem. Quasi sentiat Paulus, disceptationes huiusmodi rerum inanium & nouarum quo magis admittuntur, hoc magis crescere& serpere ad maiorem impietatem, gliscentibus in dies contentionibus ambitiosis. Cum hac interpretatione recte congruunt quae sequuntur:Porro cancer hoc loco morbus est serpens,& quod in corpore sanum est inficiens; seu, ut Primasius ait, mus est, quod in mamillis nascitur sminarum, O nisi ei fi buo furii subuentum , cum ad corprpendo peruenerit, nuratam diura remedium est. Deinde subiungit Primasius, Ita ct hareticorum sunt vi-
105쪽
tand i colloquia, ne per aurci irremediabiliter vulnerent mentem. Theodor. Cancrocos putat comparari, qui contraria veritati docent: quia sepe eos etiam cor- Chrysost.
rumpunt, qui sunt a passione liberi. D. Chrysost. hanc adhibet his verbis Pauli
commentationem: emorbus Urique horrendus, or qui medicina contineri nequit, sed omnia in dies corrumpit: ideo nullam ei remedium valet adhibtri. Ostendit hoc tagiosus. dicto Pauli eos corrigi emendarique non posse, qui sponte veritate aberrarunt. Sensus ergo est, si ad res oratio reseratur & legamusser et, ut est in Graeco contextu, horum scrino non consistet in una specie impietatis, vel altera, sed semper surget in cumulatiorem. Si vero referatur ad personas, hic erit sensiis , vi canccr, locum , quem occupauit, depascitur,&inde ad vicina serpit, Gregor PReaque inlicit; sic per hos, alij semper,& alij corrumpentur. Vnde Gregor. 3.- Moral. cap. i . Habent, inquit, haeretici hoc proprium , quod in eogradu . in quo de Ecclesia exeunt diu flare non posunt, sed ad deteriora quotidie ruunt. Haec Gregor. Dionysi Rationem assignat Dionys. Areop. lib. de diuinis nominibus, cap. s. p. q. ad finem: Quoniam malum quodlibet infirmitas quadam est atque a bono Astelio ideo mi- desectio. rum non est,si coretinenter, ct in dies deliciat a bono, ct suo pondere ad aliud di aliud August. malum progrediatur. Oc. Aduertit D.Augus .in Psalm. permitti a Deo inter- Pisi .i . dum haereticis , ut liberc vagentur in multorum perniciem, ad nostram eruditionem ; vi& boni laudem habeant constantiae, & mali inconstantiae vitu- cypr. perationem. Admonet etiam Cypr. lib. i .epist. s. ad Cornelium, ut Christiani
pestilentcna doctrinam, tanquam contagium aliquod exhorrescant. Declinem, inquit, caetero fiat res nos i mrtiter Uerba, ct colloquia eorum quorum sermo. Ut cancer, erpit sicut Apostolus ait,Er nul a cum talibus commercia copulentur, Sc.NaZlan. Greg. Nactractatu de fide,ait: Haereses veneni dice ad intimum pectus Pires spas infundere. - Cypr. de Cypr. in ser. de lapsis, ubi cota'ium vocat, est pestem,m cancrum serpentem ,ha- reticorum colhquia,vide etiam quae annotauimias epistola praecedenti cap. vlt. VI. Aduerte tandem, non minias cauendum esse,ut sentit Paulus hoc loco, sermonem haereticorum scriptum,quam ore prolatum:cum uterque aeque
perniciosus sit, imo scriptus sermo interdum plus veneni continet, ut experientia docet. Vnde Nagia n.orat. 1. de pace, haereticorum libros eleganter ap- Narian. pellat oua a Fidum et nempe quia apta sunt parturire aspides,quales fuerunt eo- Haereticonirum Scriptores. Vnde N aena Synodus,ut refert Niceph.lib. 8. Eccles his .cap. librii S. ob periculum falsae doctrinae. Arij, & sectatorum illius libros publico comburi iussit. Idem Niceph. lib. I .cap .s.legem olim promulgatam fuisse refert, synod. vi capitis supplicio puniretur , qui scripta Seueri cuiusdam hominis haeretici Nicephor. conseruaret. Quid ego exempla quaero historiae Ecclesiasticat 3 vel ipsi Ethnici in foro comburi iusserum libros Protagorae philosophi, quod in iis , cum Protagoraea theos esset, nihil certi de diis assereret; cum dubitatio illa in religione illius libri comb
temporis offendere posset multos impietate ,&nouitate, ut autor est praeter rum' rum 'alios Philqs ratus. Plato etiam T.& 8. de legibus, & praesertim lib. Io. ubi agit, philostratui. de libris non edendis in lucem , antequam examinentur et rationem hanc suae Plato. doctrinae reddit, Ne quid forte huiusmodi libri contra rcligionem approbatam contineant,& Titus Liu. lib. t o.decad. .combustos fuit se quosdam libros Livio ait, in quibus de religione disputabatur. V II. Quis ergo nisi insanissimus,calumniari morem Ecclesiae potest, libros haereticos comburentisisi enim haereticorum sermo, ut cancer, serpit,quo Nnn a. alio
106쪽
Psal. i. Haeresis cathedra pesti lentiae.
Ambrosi Theodor. Ambrosi Epiphan. Ambros. Theodor. Primasi
leo SECUNDAE EPIST. AD TIMOTH.
alio remedio tanta corruptio impediri potesti Sidoctrina lx retica ut August. interpretatur Psalm. i. cathedra est pestilentiae: ferro profecto & flaminis,halitui, qui inde effatur in perniciem multorum ,reprimendus est, non tam propter eruditos & perfectos viros, quam propter simplices & imperfectos et Vnde Chrysost. orat. 1. de prouidentia, de hac materia disscretis: c diximus,inquit , non stabilitatem illarum opinionum derati , sed imbecillitatem vestram intue tra,c VTimet autem Chrys simplicium imbecillitatem,quia, ut ait August lib. a. quaestionum Euang. q. o. Nusia est doctrina tam bis, quae uon aliqua diera imierdum misceat, o credibilior flat. Ideoque recte comparatur leprae falsa doctrina, quoniam instar leprae cuiusdam, varia ost; de quemadmodum lepra humana corpora variare de maculari solet: sic salta doctrina,varia est,& animum maculare solet. Idem August.lib.quaestionum miliarum q. too de falsa doctrina : Quanius, inquit, sibi applicat quadam Peluti Velamina, quibus impietatem cometar non potest enim sta impietas proponi, uia non inuenit emptorem) tit et identes' antur: cir tibi lex diaboli est, si ipse nominetur,horretuc siquare sicut mel veneno interdum admisietur, per quod O lateat, sic nomen applicarpat veritatis. Dubitari potest hoc loco,cum diuo Augustino,an illi,de quibus Paesus ait, Sermo eorum Ut cancerserpit,oc. fuerint intra Ecclesiam,an potius extra: alilbluetur haec quaestio infra in explicatione illorum verborum, In magna domor c.
VER s. i p. Ex quibus est Hymenaeus, de Phlictus; qui a veritate exciderunt,dicentes resurrectionem esse iam factam.
Graech; ων---vata P , D p.Aηγs, os Myic AT Mortam stiumr, rari Cras et mam re met . I. TN quorum numero sunt Hymenatus & Philetus, qui , veritate excide- runt, ut habet nostra editio vulgata, vel, ut Erasinus vertit, aberrauerunt. D. Ambros legit, qui deerrauerunt a ruritate, respissens ad vel bum Graecuria, in quo continetur metaphora, quae sumitur a collimantibus ad scopum, & colliniando aberrantibus; de qua imetaphora diximus in praecedenti epistola. Porro ab Apostolo nominantur duo haeretici,qui hanc appellationem assecuti sunt; quia dum se iactarent, tanquam accuratissimi & subtilissimi veritatis indagatores, E veritatis scopo dcerrauerunt; dicentes, resurrectionem cite iam factam, quia scilicet non aliam miseri cogitabant resurrectionem, ut Theodor.& Ambrosaiunt,quam illam,quae fit per liberorum p ocreationem. Liberi enim in lucem editi, ut illi docebant, referunt parentes a quibus geniti sunt; ipsosque defunctos, vel uti vivos exhibent, in quo cernitur resurrectio quae clam,quae de facta est,& fit quotidie,sic Epiphan. haeresi o.D.Ambros de Theodor. Quibus accedit Primas .Eosposuisse,inquiens,res 'eolianem in Abs uem anima chm avitiis resurgit,ctc. II. Expendit D. Chrysost. illa verba praecedentia, multum proficiunt ad impietatem : Ex hor enim incommodo tollendi resurrectionem futuram , in die mundi extremo; multa accrescunt incommoda. Nam si iam resurrectio facta est, non modo hoc assicimur detrimento, quod magna illa priuamur gloria, verum de iudicij metus cxcluditur. Quippe si resurrectio secta est,me- .ritorum quoque retributio tollitur: Graiis itaque iusti aerumnas perpessi sunt.
107쪽
CAP. II. UERS. XVII. Iti At id ita falsum est, ut videamus, iustos spe sua nutriri , & in ipsis laboribus
praemium selicitatis aeternae spectantes , tranquillo animo esse: malos vero, conscientiae suae flagellis exagitati, ut quod semper passuri sunt, hic iam incipiant pati. Addit Chrysos . e uelius fuerat pro erroris magnitudine,dicere, non esse resurrectionem, qu. m iam factam esse. Cum Chrysost. consentit Theoph. vi soleti Et merito ita censet Chrysos . quia negata resurrectione mortuorum omnino,se alienos a fide Christi demonstrarent, atque adeo a fidelibus , tanquam Epicurei, qui interituram animam cum corpore, ut effrenate vivant, exsibilarentur. Nunc autem cum resurrectionem solum animae fatesintur,quae fit in nobis qnando per gratiam a vitiis resurgimus ut interpretatur D. Aug. tract. i'. in Ioan.& Primasius hoc loco: vel eam,quae fit per filiorum propagationem,ut ex Chrysost.Theoph.& aliis annotauimus, simplicibus & indoctis tendiculas obiiciunt,dum putant eos non respuere Catholicum resurrectionis dogma,sed interpretari dunttaxat,ut doctores decet. III. Tota igitur de perfecta hominis resurrectio duplex est. Animarum, una; altera,corporum. Priorem tantum iuxta Auglist. & alios recipiebant Hymenaeus de Philetus, quos hic nominat Paulus. Posteriorem vero penitus negabant : quam etiam veteresii retisi alij negarunt; ut constat ex Epiph. haeres 11.2s.16.1T.&c.&ex D August. tom. 6. in catalogo haereseon, lisere si i. dc ro. de ex Prtuli. in lib.de resurrectione carnis, ubi inter alia probar carnis resurrectionem omnino admittendam , ei qui credit de limo carnem factam, de flatu Dei vitam recepisse. Propter Christum enim, qui primogenitus est mortuorum, de resurrectioncm promi sit, Deus occupatur in limo, Recogita,(inquit Tertuli. illic Teum occupatum consilio apientia, prouidentia, qua lineamenta dictabar. Suodcunque enim lamus exprimebatur, Christus cogitabatur homo siturus ; sic enim praefatio Patris ad Filium. Faciamus hominem ad imaginem Ursimilitudinem nostram. Ad imaginem Dei fecit illam, scilicet Christi. Ita es, limus i te iam tunc imaginem induens Christis ituri in carne,non tantum Dei opus erat, sedo pignus. Haec Tertuli. Vbi eleganter contra hireticos resurrectionis hostes, ait,non esse dubitandum de resurrectione sutura,sicut nec de formatione hominis praeterita, cum eiusdem potentiae sit, utrunque facere; de pignus nobis sit concessum in limo, imaginem Christi repraesentante; cuius merito omnia
diuina beneficia fidelibus debentur, quae ab illo promissa lunt. Vnde August.serm. i s. sic ait: Propria fides Christianorum,resurrectio est mortuorum. Hanc in seipso caput nostrum Chri ius fecit, Ur exemplum rara nobis praestitit, Ut hoc haberent membra, quod praecessu in capite, &c. de resurrectione Christi agit eleganter D. Greg. Nyssenus in oratione de sancto festo Paschae,quae incipit: Vera quis emsibbati requies, dec. de D. Greg.Nag. in orationc Panegyrica ad sancta lumina, de in duabus aliis orationibus in Pascha.
surrectione quam dicere eam esse fa- Theophis August. Primus.
Chrysost Theor l. Augusto Epiph.
credenda est resurrectio. Christus in limo cogitam
Imago Christi futuri, de pignus in primo ho
VERs.1 8. Et subuerterunt quorundam fidem.
108쪽
ad esuitatem B.ibdilomedamnari cudiabolo de
Hqreses per-nvitat Deus ut probentur electi. Lutinens.
Occupatio. Signaculum Dei vocat firmum Dei
iox SECvNDA EPISTOLAE AD TIMOTH.
praesenti etiam legit Augus . . lib. contra Faustum, cap. a. ut aduertit Erasmus ex volumine manu scripto. Porro non omnium fidem hi haeretici expugnarunt,sed quorundam credentium factam iam esse resurrectionem ; Non dixit Apostolus, inquit, August.in Psal .pr.& subuerterunt fidem omnium sed quorundam ; quia si omnium dixi sset, omnes intelligere deberemus pertinentes ad ciuitatem Babyloniae , quae debet damnari cum diabolo : sunt enim boni, qui stabiles sunt in fide, de hi non commouentur et sunt etiam instabiles ; de hicomouentur,& subuertuntur, &c.Dolenter autem di inim est a Paulo , quorundam fidem subuersam fuisse ab haereticis, ut nos etiam doleamus tot hominum myriades nostris temporibus haereticorum persuasionea fide defecit se. Id enim Dominus dum permittit, mentes nostras discrimen examinat, de probatorum fides manifesta luce clarescit, ut ait Cypr.in lib. de unitate Eccletiae; quo sensu dixisse Apostolum arbitratur,i.Corinth. i i. Oportes haereses cse, ut probati manifestisint in nobissc enim, ait Cypr. probantur fideles; sic etiam permdi deleountur ;sic etiam ante trumdicii diem ammae tu torum es intubismum diuiduntur, Ur a frumento palea separantur. Triticum non rapit dentus, neque arborem solida radice fundatam,procella Abuertit: inanes patim i Iat ventus: inualidae arbores turbinis incursione euert intur, &c. Vincentius etiam Lyrinens post principium tibi a contra profanas vocum nouitates,grassari ait in Edclesia haereses Deo non repugnante ad probationem iustorum , ut ait Paulus loco cit. de huc pertinc reputat illud Deut.cap. i 3. ubi dicitur de falsis magistris, 3e vatibus: i audiat populus verba Propheta illius,quia tentat vos Dominus Deus vester, utra m diligatis eum an non in toto corde rufo,dec.dc Leo Papa epistola et r. ad Constantinopolitanos: Nolite arbitrari, inquit, quod Ecclesia Aia desit, aut de futura sit diuina protes io: splendescit enim puritas Dei, cum ab ea siparantur errorum stata. 3cc.
VER s. i'. Sed firmum fundamentum Dei stat, habens signaculum hoci cognouit Dominus, qui sunt eius; S discedat ab
και , niis i o,o v sup eto o obcαI. A Mbros legit: Firmum autem findamentum, &c. Alij vertunt; 'mum tamen , dec. continetur his vel bis solutio tacitae obiectionis per figuram, quae dicitur a Latinis occupatio. Posset enim quis suspicari, fundamentum Dei breui ruiturum, quod in tanta credentium paucitate, quanta erat in primitiua Ecclesia, haereses exorirentur 1 quibus implicati aliquot ex praecipuis Christianis a fide desciverint .Respondetergo Apostolus, subuertisse quidem haereticos quorundam fidem: id tamen non obstare quominus firmum Dei
fundamentum maneat immotum : stit, idem est,atque non subuertetur. Est autem scindamentum hoc prouidentia,& decretum Dei aeternum, de oeconomia, siue dispensatione salutis humanae. Alij interpletantur,promissiones , siue praedictiones, quibus hoc Dei consilium in Scripturis nobis aperitur. Alij Euan
109쪽
Euangelium intelligunt,in quo inuenitur hoc fundamentum.Hqc tamen omnia eodem recidunt.D. Ambrosfidem intelligit,quam seruat Deus in promissis : Suasides,inquat,non poterit infringi,perfidorum O hreeticorum commentis. Dabit enim Deus qua credimus daturum illum,teste promissione eiu .
II. Theodoretus hoc loco sic alta. Labeflictari nula aula; nonpotest ba
sis dieritatis. Deus enim hoc iecit fundamentum. Fundamenti autem signaculum est spes refrrectionis. Sui enim communem resurrectionem repudiat, negat Christi resur. rectionem. Sui autem eam negat, rei cit etiam passionem. Sui autem eam rei est, una etiam tollit ex virgine natiuitatem. Fure ergo Fundamenti signaculum appetrauit fidem
resurrectionis. Haec Theod. Vbi vides intelligi ab eo nomine Didamenti fidem resurrectionis. Eandem sententiam sequitur D. Chusos . similiaque incommoda colligens ex negatione resurrectionis emergentia, haeresimque perniciosissimam detestatus: ' es,inquit,m cummam res re Iionem videatur euerarere,plurima fidei Andamenta concutiat 'Nihil ne igitur contra moliendum est, nempe Christi stabile fundamentum mutare non potest,quod huiusmodi est senaculo praeditum Nouit Dominus dec. IS V
III. Diuus Augustinus in plerisque locis , per findamentum Dei firmum,
apte intelligit Ecclesiam exaedestinatorum siue Electorum ad vitam aeternam, qui scripti lunt in libro vitae, sine quibus Ecclesia Catholica constare non potest, ut videre est in commentariis collectis 1 Beda ex August. super hunc locum,& in explicatione nostra super illud ,quod sequitur,habens naculum hoc. Hunc enim levasum elicimus. Hoc fundamcntum consitum scilicet Dei aete num,quo ante tempora secularia decreuit humanum genus saluare, obsignatum est quodam sigillo;isto nempe: Nouit Dominu uiuisunt', id est, qui praesciti sunt,& praedestinati. Hic locus recte intelligetur,si mentem subeat, c. Io. Apoc. quod incipit: Ei vidi Angelum defendentem de caelo , habentem clauem
ab Sy apprehendit draconem, O misit eum in absum,ct clausit, ys reauit supericum. Quem locum enarrans D. August. lib. 1o. de ciuitate, cap. . sic scribit: md additum est Egnauit significare mihi videtur quod occultum esse voluit , qui pertineant ad partem diaboli & qui non pertineant. Hoc quippe in ieculo isto prorsus latet,quia, & qui videtur stare,virum casurus sit;& qui videtur iacere, utrum surrecturus sit,incertum est. Idem paulo inferius. Has,inquit , animas Deus elegit ante mundi constitutionem eruere de potestate tenebrarum,& trafferre in regnum Filij claritatis suae, sicut Apostolus ait Nam seducere illum gentes etiam nunc,o secum trahere in aternam poenam, O non praAstinat.is in aeternam vitam,quis fidelis ignorat. Nec moueat, quod diabolus saepe seducit etiam illos,qui iam regenerati in Christo vias ingrediuntur Dei. Nouit autem Dominus,qui sunt eius:ex iis, in aeternam damnationem neminem ille seducit,& infra: sed hoc ergo ligatus est diabolus, di inclusus in abi', ut non iam seducingentes, ex quibus conssat Ecclesia,quas antea Ductas tenebat, antequam esset Ecclesia. Nec enim dictum est quod non seduceret aliquem ,sed, ut non seduceret, inquit, iam gentes, in quibus Ecclesiam voluit proculdubio intelligi. Haec August. Quia vero in iis, quos Dominus nouit esse saluandos, vel damnandos, nobis nihil comperti est: dictum est in eodem capite Ioanni; lana, qua locuti sunt si ptem tonitrua hoc est obsigna,siue sigillo occultanda excipe,utrobique est vetabum repra i , unde deducitur tripare isset, quod interpres signaculum vertit. Caetet Ambrosi
Theod. Fides resu rectionis Theodoreto est signacu
Fides resurrectionis. Beda Apoe. Io
destinatis no potest diabolus auertendo illos prorsus a r gno
110쪽
Sunt intra Ecclesiam, multi,quos Deus nouit Psal.' L.
io SECUNDAE EPISTOLA AD TIMOTH.
Caeterum quanuis nos lateat, qui sint saluandi,& fundamentum Dei obsignatum sit, nequaquam tamen animum despondeamus: sperandum est enim, Deum fore fidelem in remuneranda virtute illis, qui & fidem 6nceram&mores exhibent incorruptos. Videtur autem Apostolus adlusiste ad locum, Num.16. ubi Chore, Dathan, & Abiron tumultuantibus dixit Moyses : m-tum 'ciet Dominus,qui ad eum pertineant. Vbi ad verbum in Hebraeo est,qui sunt sui. Quo exemplo utitur Ambr.& Primas hoc loco. I T. Quomodo nouerit Deus, qui sint sui, explicat August. trach. s. in Ioan .enarrans illud cap. io. de bono pastore dictum, Oues vocem eius audiunt, ct proprias oves vocat nominatim; sic enim ait: Habet enim nomina eorum scripta in libro vitae, ideoque proprias vocat nominatim. Hinc dicit Apostolus: Nouit Dominus, qui sunt eius, &c. de paulo infra: Nouit Dominus praedestinatos, ipsi enim sunt oues evn. Aliquando seipsae vcsciunt: sed pastor nouit eas, secundum istam praedestinationem, & Dei praescientiam de electioncm omnium d mnandos. ante mundi constitutionem secundum istam ergo praescientiam , & praedestinationem,quam multae oues foris sunt nuc, de quam multi lupi intus,& quam multae oves intus,& qu in multi lupi foris,&c. idem in Psal.'1. exponens illa verba: Etenim firmauit orbem terrae, qui non commouebitur,ait, Ecclesiam I r.edest inatorum proprie non commoueri, de idcirco merito fundamentum firmum Dei appellari. V. Sive ergo cum August. nomine damenti Firmi Ecclesiam clectorum intelligamus, siue cum Ambrosfidem Catholicam,siue cum Chrys.& Th od. fidem resurrectionis ; siue, ut alij malunt, consilium Dei aeternum de saluandis praedestinatis, sue veritatem promissionum , secundum quas licet in te dum aliqui, qui videbamur columnae, excidant a fide minime timendum est, ne aliquis electorum pereat. Recte addit Paulus, Firmum findamentum Dei lat, habens signaculum, hoc scilicet, ut Dominus,qui sunt eius .atque adeo , nec unus quidem ex electis, licet multi deficiant a fide,peribit,ne dum Ecclesia D. Thom. putat vocari hic a Paulo firma findamenta, eos, quibus data est gratia, immobiliter standi, siue perseuerandi in fide,&c. Quorum unusquisque instar est domus, de qua Matth. .dicitur, Q d Penerunt flumina, di fauerum inuit, ct irruerunt in domum illam, ct non cecidit.sFunda a enim eratsupra firmam Petra Deinde addit D.Th. firmitatem hancpendere , primum ex diuina praeristinaretione: secundo,ex nostro libero arbitrio,dec. V I. Notandum est diligenter, dum Apostolus ait de praedestinatis, Cor a *ssi 'p' gmuit Dominus qui sint sui, eam liuelligi cognitionem,quae conii victa est cum ilhct, et ei amore, quam Theologi vocant notitia approbationis:ita nimirum, electione es ut illis velit dare regnum, in easque peculiariter sibi complaceat Nilo sensu dictum est Apostolis a Christo Domino: Nolite timere pusillasgrex ; coplacuit enim Pa ri dies Dodare vobis regnum. Vide de hac re Aug.enarrantem Psal. i. illa vetaba; Nouit Dominiti mam iussorum,dec. Idem in Psal. 3 .explicans cognitionem, qua Deus dicitur nescire reprobos, sic ait: ita Deus nescire dicitur, quemadmodum ars, nin nouit vitia. O depcllis qui comi tuntur ab artifice,in quo est talis ars, &c Eandem materiam tractat in lib. 83.quaestionum, q.6S. Quo pacho peculiariter pcedestinati dicantur esse Dei,explicant sacri interpretes, apud Ioan . c. r ubi Christustat , alloquens Patrem Tui erant, ct tu mihi eas dedisti. Quo di cita