장음표시 사용
131쪽
CAP. II. UERS. XXVI. 11scaptiuam captiuitatem Suid est.inquit,captivasti captiuitatemi virum quia viciet mortem,quae captiuos tenebat,in quibus regnabair an ipsos homines appella- iiii captiuitatem, quia captiui sub diabolo tenebanturi Ipsos itaque homines, qui captiui tenebantur,appellauit captiuitatemficiat militia cum dicitur, intelliguntur qui militant: eandem captiuitatem a Christo captiuatam dicit. Cui enim non si captiuitas felix, si & ad bonum homines possunt capi 3 unde Petro dictum est,Luc.s. Ex hoc iam homines eris capiens,captiuati ergo,quia capti, Scapti quia subiugari sub lene icta iugum missiliberati a peccato, cuius serui erant: ct DominutusAtrae serui 'SD,cuius erant ubera n ct ipse in illis est.ideoque in illa captiuitate, in isto curru, sub isto iugo scilicet Gram non sunt millia plorantium ,sed millia titantium. Dominiu quippe in eis in Sina in sancto,d c.In hoc autem versiculo, ut emphasim expositionis intelligas, continetur apostrophe ad Christum Deum in coelum ascendentem,&de peccato morte,inferno, diabolo & idolorum cultoribus triumphante. Nam ad ipsum, hunc versum refert Apostolus ad Eph. . Ephes .
Vt intelligamus, Deum,qui alioqui est ubique, ascendille in incarnato & glorificato Christo,in coelos. Alluditur autem ad ascensum Domini ex AEgypto ad montem Sinai,indeque Sionium ; quasi dicat: Ex AEgypto regione humili ascendisti in illos montes captiuis fictis Agyptiis & in marc demersis. Aduerte etiam iuxta Hebr.& Graec.contextum legendum, Captivasti captiuitatem. XII. In illis verbis, a quo captiui tenentur ad ipsius voluntatem, agnosce
energiam,quam ex Anselmo,& aliis Patribus explicauimus; exprimitur enim Anta, similitudo hominis capti a diabolo per peccatum,per laqueum , quo ferae, & '' i/quelauescapiuntur ; & ad nutum capientis in varias partes trahuntur. Homines .uὴ R enim post peccatum sic ad ipsius, id in diaboli voluntatem feruntur, ut sua tur,exprimi voluntate ipsi se liberare nequeant,nisi gratia Dei adiuti fuerint. Merito ergo tun miseria Caiet.enarrans haec verba,ait:Non est in potestate hominis,qui iamses bdidit di pqsqnoxis abolo per peccatum mortale, berare se ab huiusmodi seruitute; sed oportet ipsum obsequi q 'hyi' diabolo ad ipsim voluntatem peccando. Et propterea dixit, Si quando Deus det illis Cileti poenitentiam,o non dixitsi quando ipsos paeniteat. Diuina siquidem gratiae donum es paenitentiam remisionem peccati. Haec Caiet.vbi citat Gregor.dicentem, rata Greg PAeatum, quod per paenitentiam non diluitur, suo pondere ad aliud traheret cuius rei di quotidianae experientiae habemus documenta. Est hic locus maxime utilis ad hyb i q infiiuadendum populo in sacris concionibus detestationem , vel unius peccati dete e. mortalis. Quodcunque enim peccatum laqueus est, quo qui tenetur irretitus, improbissimae diaboli seruituti mancipatur ; quotidianis lapsibus Dei in se prouocans iracundiam. Quod si quis alicuius mortiferae culpae se laqueo implicitum agnoscit, ingemiscat miser,& cum Davide Psal.so. Psal. so. misericordiam imploret, qua praeueniente respistere
possit, & ab infelici diaboli seruitutc liberari. .
132쪽
AD TIMOTHEUM CAPITIS TERTII .PERIO CHA.
Guae hoc capite defutura malorum multitudine vaticinans Paulus amea quoque I.ad dolenter praedixit, O B. Petrus a.c s. ct Iudas in sua canonica. haec eadem tempora refero cum Franci co Titi ian. obri de . dogmaticis charare illud ulmi, Saluum me sic Deus, quoniam defecit sanctus. Subiungit: Diminutae sunt veritates; quo cilicet amissa vitae sanctitate, amitti soleat es domaticarum veritatum, ut opstes ius de quibusdam dixit et afui repellentes bonam conficientiam circa fidem naufragaverunt. iis cauendum hic admonet, impiorum hominum com ruptum ingenium A mores describens: simis ue doctrinae a se traditae commendatione praemissa,sacrarum titerarum lectioni vacandum esse tu , t perfectuvst homo Dei, O ad omne opus bonum in ructas. -
VERS. I. Hoc autem scito, quod in nouissimis diebus instabunt tempora periculosa,&c. Graech s Dra mmi , on cis istamis Uua,n c., IM UNO
deserentes,& haeretica prauitate inscctos, unde necelle est nasci infinitam morum corruptionem;illum consolatur propositis acerbioribus malis, & longe grauioribus, quae in Ecclesia' e erunt, usque ad finem seculi: eoque magis auctum iri malos In fine raucii prae dicit, quo magis ad finem appropinquabitur. A tempore Abel iusti, usque ou puni' i ad Christum semper fuerunt mali permisti bonis , eruntque deinceps, malo-hq j'' rum segete,impio prouentu succrescente , praesertim nouissimis temporibus. Hinc D.Amsirosius & Oecumenius prophetiam contineri in his verbis assirmant : videtur enim Apostolus praevidere mala,quae olim prouenient ex haereticorum & Iudaeorum impietate. In simili sensu dictum accipe, i .ad Tim. Spiritus autem manifes Ee dicit quia in nouissmis temporib- discedent quidam a fide, attendentes spiritibm erroris ci Asbinis damoniorum, &c. Per spiritum enim intellieit,Spiritum sanctum, quo inspirante locuti sunt prophctae,ut ipsi passim
133쪽
CAP. III. V E R S. I. ANNO T. I. in
tellantur; quo suis vaticiniis maiorem concilient autoritatem, similis locus est ille, E .Pet r. s. sic enim ait: Hoc scientes, quia venient in nouissimis diebus in deceptib-nem illusores .iuxta proprias concupiscentias ambulantes,&c. II. Porro licet Apostolorum tempore,haeretici, de contaminatissimi homines essent, quia tamen interitu mundi appropinquante maior eorum est suturus,& corruptior numerus,idcirco Paulus &Petrus huiusmodi hominum pestes futuras vaticinati sunt nouissimis diebus: hoc est mundo ad exitum properante. Vt Cypr. citans hunc Pauli locum,interpretatur in lib.de simplicitate praelatorum , & August. epistola So. ad Euthicium. Quo etiam sensu ait, trach. Es. in Ioan . SAoniam accedit sinis mundi, errores crescunt, crebresunt terrores,crescit iniquitas,ct insidet as,iuxta illud, Luc. i8. Cum veniet filius hominis putasne fidem inueniet 1n terra y quasi dicat,minime:& Cypricitatus, inter alia, referens hanc Pauli prophetiam, sic ait: E. impleta sunt cunSIa. quae diecta sunt, crappropinquante seculi sine, hominum pariter UT temporum probationes Uenerunt; magis magFque aduersario nostro saeuiente,error ' in,extollit stupor tuor incendit cupiditas excaecat,deprauat impietas superbia inflat .discordia exasperat, ira praecipitat. Et Lactan. lib.8 diui.instit,c. i s . Appropinquante,i nqu st,huius siculi termino, necessarium est,humanarum rerum statum in deterius inualescente nequit prolabi:ot iam noctra haec tempora, quibus malitia dissue ad summum gradum creuit, in iduus tamen insanabilis mali comparationesticia O prope aureapossim iudicari,Scin
Periculosora erunt tempora propinquiora Antichrisio.
Cypris Putat suo t&pore impleta
antecedentia iudicium. Lactant
Felicia T cat sua tempora compa ratione futuri.
III. x Icet occidente mundo omnia deteriora fient, tempora tamen pericu- talosa illa erunt potissimum,ut sacrae literae nos docent in quibus Antichristus Ecclesiam persequetur. Acerbius enim tunc de crudelius iusto & fideles in contumeliam Christi & rerum sacrarum, oppugnabuntur, quam ab ullo unquam tyranno tentati aut amicti fuerint. Quod dogma fides docet. Ait enim Christus,Matth. 1 . Erit tunc tribulatio magna, qualis non fit ab initio mundi usque modo,nequest. De hac tribulatione dicitur, Danielis T. Et ecce cornu i lud faciebat bellum aduersus sanctos, ct praeualebat eis: Praecipue vero Ioannes hanc atrocem persecutionem describit, Apoc. ro. Cum consummati fuerint mille annis eiursatanis de carcere suo Ur exibit, O seducet gentes,qua sunt super quainstrangulos terra, et Ur e Magog, ct congregabit eos in praelium, cuius numerus est sicut arena maristo ascenderunt rumper latstudinem terrae, Ur circuierunt eas asanctorum, O ciuitatem dilectam:linc est,uniuersam Ecclesiam, ut exposuit D. August. 1o. de ciuitate cap. I i. Qui secutus D. Hieron. per Gog & Magog non Gethas, aut Massagetas,ut plerique primarum literarum indicium secuti,intelligit; sed varias orbis terrarum nationes diaboli imperio obsequentes; sic enim ait Hieron .lib. i t. super EEcch. in illa verba: Ecce ego ad te Gog, principem capitis AD och,&c. Gog, Graeco sermone Latino, tectum dicitur. Porro Magog interpretatur de tecto. Omnis igitur superbia & salsi nominis scientia, quae erigit se contra notitiam veritatis,his nominibus demonstratur. Reprehendit ibidem Iudaeos & qtiosdam IudaiZantes,qui putant Gog,esse gentes Scythicas
Persecutio sutura tempore Antia christi.
134쪽
feretur sacrificium Eucharistiae. retheirx. Antichristus
Character sue imago Antich risti.
i 18 SECUNDAE EPISTOLAE AD TIMOTH
immanes,& innumerabiles, quae trans Caucasum inontem,& Maeotidem Pnludem & prope Caspium mare ad Indiam usque tendantur, S c. Inseret igitur haec persecutio damnum non tantum temporariis bonis,sed etiam, imo multo magis fidei,& religioni, ut in errorem inducantur, si fieri potest etiam electi. Cogentur enim aliqui fideles negare Iesum esse Christum , aut Filium Dei, cogentur omnes ritus Christianae pietatis & diuinum cultum deserere. Ob quam causam Daniel. ir. dicitur auferendum esse iuge sacrificium: quod de tempore Anticliristi interpretatur ibi D. Hieron. &Theod. & de sacrificio Euc naristiae quod omnino publice cessabit ob violentiam persecutionis. Cogentur denique, quod horrent aures audire , ipsum supremum Deum abnegarein nulli divo,nec virgini quidem beatae, cultum exhibere; sed soli Antichristo,ut colligitur ex x. ad Thesset. quapropter, ubi Antichristus in persona sua praesens non fuerit, cogentur adorare imaginem eius, & hoc modo Antichristus per se,vel per sui imaginem sedebit in omnibus templis, & Ecclc sis Christianorum, ut ab eis tanquam Deus adoretur. Postremo Antichristi satellites efiicient, ut imago illa turpissimi ducis sui loquatur: essicient etiam, ut
omnes quos error, aut metus occaecauerit, in protestationem talu nefarii cultus characterem bestiae, seu Antichristi publice deferant in frontibus, vel in manibus, iuxta illud, Apoc. is . Et facet omnes habere characterem in dextera n a-nusua,aut insontibus suis. Additurque, iam necessariam Iuturam omnibus huiusmodi chararcteris gestatonem,ut non possit emere aut vendere si, qui habet characterem aut nomen belliae , &c. Est autem character bestiae, iuxta D. Thom. I. E. q. 63. art. 3.ad 3. professio illiciti cultus ut ego arbitror, signum aliquod exte num,quod exprimat talem professionem. Accedent ad persuadendam Aniichristi doctrinam, eloquentia, pecuniae largitiones , signa mirabilia, Set exquisia supplicia. Hinc colligunt Cyril. & Hippol. eo tempore futuros martyres illustriores: quia qui praecesserunt pugnarunt contra homines diaboliministros; ij vero contra ipsum daemonem solutum,& omne virus contra illos vi credibili euomentem. Haec persecutio per totum terrarum orbem fundetur,ut colligitur Apoc. i 3. & ro. Ascenderunt, inquit ,supra latitudinem terrae circuierunt castra sanctorum. Ex quo loco infert August. 1 o. de ciuitate cap.'. Omnes prauos homines iae reticos & similes coniungendos Antichristo, ut ubique terratum fideles ferro & flammis, quando blanditiis non potuerint, expugnent, vide Doctorem Franciscum Suarium in s .p. tom. 2. q. y art. 6 disput. i . scet. 6.
: Cui namsint nouis mi dies de quibus t fpo olus hic loquitur.
IV. Vaeret hic aliquis, quorsum Paulus tam studiose praedicit tempora et futura Timotheo, quem sciebat ad finem usque mundi minime victurunt satisfacit huic obiectioni Ocumcnius, sic enim ait: Scribens autem Timotheo , his, aut post Timotheum suturi erant,consuluit, M tales siluet homines seipsis
amAntes aus arentur:Tossumus etiam intelligere dici extremos, qui Pauli interitum
est ni secuturi,in quibim Timotheus adhuc superstes siturus erat. Haec Oecum. explis
135쪽
cans illa verba, O hos deuita. Itaque possumus per nouissimos dies, instantes persecutiones post mortem Pauli, & omnia damna ab aduentu Christi usque ad finem mundi in Ecclesiam redundatura commode intelligere, & quidem D. August. in epistola 8o. ad Egychium , per novissimos dies intelligit tempus a Christo,& Apostolis ad finem usque mundi ductum.Vnde ad Hebr.I.ait Paulus : Noui si me diebus illi, locutus est nobis in Filio: & Matth. ro. tempus suum vocat Christus, horam tin cimam, id est,extremum tempus;& Matth. 16. A modo didebitis filium hominis tienientem in nubibus cali,yc. A modo, id est , ab hinc; quasi parum interesset inter utrunque aduentum ipsius s de Ioan. i. cap. 1. de hoc ipso tempore Christi loquens, ait ,silio iovi sima hora est, id est nouissimum tempus : sic etiam loquuntur prophetae passim designantcs hac phrasi tempus Christi Io. r. Erit in nouissimis diebus praeparatus movi domus Domini, Dan. 2.& Ioel. 2.& Act.1. Et erit in nouissimis diebu , fundam de liritu meo si per
quit, quia ignarus diuinae cognitionis es, scire debes senui se item mundum; non ius diribus ii ire, quibus prius stererat hoc vitiam nobis tacentibus, O nulta de Scripturis sucZis documenta prementibus, itaque videtur tempus primi aduentus Christi incidisse in extremam , de veluti est,tam Pundi aetatem, ut dicere possis cum Lucretio affirmante extremam mundi senectutem adesse,
i sint nomuiisimi dies. August.
Iamque adeo esseta est aetas, essetaque terra. Lucretius.
V. Vnde assirmare possumui , quan uis incerti de ultimo mundi die, nos natos fuisse in ipsa mundi senectute & in nouissima hora , hoc est , in noui sinis dic bus, ut loquitur hic Paulus. Nam quo ad scientiain diei extremae, neminem oportet esse solicitum , cum id,vel ipsos Apostolos latuerit.De hac scientia ita D. Auguhepistola So ad Eetychium: Dicit fossolus Paulus in no- August.uissimis diebus instabunt tempora periculosa. Sed nunquid ideo Acra tempora, que Pater posui in sua potestate : aut ideo quisque nouit,quam is a Ur breuia int ibia tempora qua fatendum eii esse nouissima St. subi inals ita Consideremus antequam Nouissim multos annos dixerit beatus Ioannes Euangeli larioui inma hora est: neque evim di- hy - -pyp x*xit, Couissimum tempus est,aut nouissimus annus,aut nouissimus mensis vel noui FD ''ma hora est, ct isti hora, quam longa esse Non est ille mentitus pia intelligendus est, horam pro tempore post se, etc. Sua hora qu.im longa sit gnoramus; quia non est nostrum stare tempora,ci c. Haec August. Quare sicut extremae huiusmodi aetati;non potest certus dies definiri: ita nec mundo. Illud certum est, hominem senem vivere diu non posse, ita nec mundum; Sicut enim (ut ait Hieron. ad Marcel- Hieron. lam) iuuenem si cr mori posse fatemur,sic etiam homini seni, non diu vivere licitum senex diu esse. Cogitet ergo Pn qu que quanta uritate vivat annis in laetatem vergentibus. vivere non Sumus enim in si nectute mundi,& dmuscui que AEt ab infinium pertur. Suare de dis acessui ct ratione si premo iudici reddenda , solicui sumus. Senectutem hominii depre- prehendi tuehendimus cum incipit delirare sic ex ipsiqua videmus, mundi deliramentis, facile i ius cum incipit
VI. Vbi nostra vulgata editio posuit, tempora periculos, respiciens Chrysi Chrysomad vocem Graecam vocat tempora gravia, ae mole i, hoc est sesesima. Deinde, sic ait: Edomodo autem erunt tempora grauia '.Non dies Prost-cta, nequc tempora : scd homines, qui.tunc uturi sunt, carp:t: qkippe si nos ita lo-
136쪽
nia agit. Chrysost. Theophyl. similitudo. Qui neglectis aliis sua
Praelatum oportet alienum esse a sui amore,
Sui amor peccatorum omnium est causa. Decet neque
, cum tempora, ril mala, dcl bona ex bs, qua in illis contigere, ap-
VER3.1. Erunt homines se ipsos amantes; cupidi, elati, superbi, blasphemi,&c. Gracch; libo si os modi grai φ Amum , cpi G;, vis, viri ni
o suis commodis studentes. Vnde etiAsinae, caecus, ut inquit Horatius, amor sui. D. Ambrosita legit: Erunt homines sui tantum amatores. Solet vox * λι-J , in malam partem non solum 1 Theologis , sed etiam a profanis scriptoribus accipi, pro iis, qui plus nimio se amant, propriis studentes commodis. Hinc Arist. p. Et hic. cap. 8. Vulgo ait increpari eos, qui scipsos maxime amant , &,ut turre quiddam, sui amatores appellari: quoniam prauus sui gratia omnia agit; probus autem e contrario, ob honestatem agit ,& sua negligit. D. Chryiost.& Theophyl. in amore sui , designari a Paulo aiunt fontem Moriginem omnium malorum et Qui enim neglecti proximorum cura, sui tantum amator est,id assequitur , vines ipsum qmdem vere amet. Quemadmodum enim iumembris, timus detrimentum ad aha quoque membra pervadit; in aediscidis unius partis ruina, ad altas extenditur ; sic Er in Ecclesia, qui Satrem suum negligit se seque tantummodo. O suam procurat drisitatem,sibi etiam ipsi, vel inuitus damno est.Nam, qui in rebus nec sari s periclitantem videt fratrem,manumque non porrigit, in gehennam mittitur maiori detrimento, quam erat illud quo frater a fictebatur,oc. In eandem sententiam loquitur August. trach. i 13. in Ioan. Cum emm, inquit, et 'offolus,Et erunt homines se ipsos amantes,&c.adiunxit, Haec omnia mala,ctvitia,quae ab eo; veluti Fonte emanant,qui cum primum posuit seipsos amantes,c Cnescio quo inexplicabili modo se ipsum, non Deum amat, qui se ita amat ;mqui quis Deum, non se ipsum amat,se amat. Sui enim non potest timere de se, moritur titique amandos. Vim diero illi diligitur, ae quo diuitur,non se diligendo,magis diligit. SCExistimat August. Christum , post resurrectionem Petrum ter interrogasse trum eum diligeret, ut scilicet, sic informaret Ecclesiae pastorem , oportere eum, cui talis dignitas committitur, alienum esse a sui amore.Vnde Petro respondente : tu sim, quia amo te: addidit Christus; pasce oves meas: Quasi ita dieat Dominus Petro, si me diligis, debes pascere, non te, sed oves m Cas. Non solum Patres, sed etiam Philosephi detestantur nimium sui amorem : Nam Plato dialog s. de legibus, agens de amore sui vitioso, sic ait: T imius inseipsum amor omnium peccatorum . omuibus sempere' causa es obca catur circa amantem, qui amat. Quapropter, quis amat, cum se ipsum magis quam veritatem hon randum putet ; quid iustum bonum, pulchrum sit, male indicat. Decet tune, eum qui
ma clus ti futuri 3 est, neque se imum, neque sua diligere sed ius semperatae a se ipse
siue ab auo gerantur Haec ille. Inter mala nouissmi temporis amo ut numeratur. II. T, Anselm . precedentium verboru sent etiam cum exordio huius capitis I connectens, sic hunc locu exponit: Qni tenentur illaqueati a diabolo, resipiscem tartassis aliquando ; sed tamen hoc scito, tales abundabunt in nouissiqui consciamus se amris.
137쪽
CAP. III. VERS. II. I si nouissimis diebus. Tunc enim in abunt tempora periculos , in quibus multae
periclitabuntur animae, & deinde periculosa: quia tunc erunt homines seipsos amantes. Deinde multa assumit ex D. August. supra citato, quae etiam refert Beda in suis commentariis.Tandemque post explicationem singulorum verborum , sic ait: Beatus Augustinus haec a pastoribus Ecclesiae specialius remouere studens, loquitur:Non sint se ipsos amantes,qui pascunt oues Christi, ne tanquam suas, non tanquam ipsius, pascant eas,& velint ex illis sua lucra quaerere, sicut amatores pecuniae vel eis dominari, sicut clati s vel gloriari de honoribus, quos ab eis sumunt, ut superbi ; vel in tantum progredi, ut etiam haereses faciant, sicut blasphemi ; nec cedant sanctis Patribus, sicut parentibus non obedientes ; & cis, qui illos corrigere volunt, quia parere nolunt , mala pro bonis reddant, sicut ingrati: interficiant animas suas & alienas , sicut scelcsti: materna Ecclesiae viscera disrumpant,sicut irreligiosi : non compatiantur infirmis , sicut sine affectione : alios quiescere non linant,sicut sine pace: famam Sanctorum maculare conciatur, sicut criminatores: cupiditates pessimas non refrenent,sicut incontinentes: exerceant lites, sicut immites : nesciant subuenire, sicut sine benignitate:indicem inimicis piorum,quae occultanda cognouerint, sicut proditores: humanam vcrecundiam inuerecunda excogitatione perturbent, sicut procaces: superba scientia inflentur, sicut tumidi: laetitias carnales spiritalibus anteponam, sicut voluptatum amatores . simulent religionem, sed hanc in veritate non teneant, sicut habentes quidem speciem pietatis, virtutcm autem eius abnegantes Haec enim atque huiusmodi vitia,concludit Anselmus, ex illa radice quodammodo pullulant, cum sint homines se ipsos amantes. Q Aod vitium maxime cauendum inbeis, qui pascunt oues Christi, ne sua quaerant, non quae Iesu Christi, & in usum cupiditatum suarum conferant,pro quibus sangi iis fusus est Christi. Hec Ansel.qui propterea exscripsi, quod explicationem singulorum verborum cum utili doctrina coniungunt.
III. Placet mores nostri tempestis notare, eisdem verbis quibus Theod hoc loco utitur , damnans sui temporis deprauationem: Exissimo , inquit,praedictum esse hoc tempus. Nisi enim malis vita no ira plena est pietatis speciem prae nobis ferentes, improbitatis simulacrum per opera censuimus. Pro Dei enim amaroribus, amatores pecunia euomus: animi perturbationum acuitiorum seruitutem amplectimur, O reliqua, rsemel dicam,in nobis dii ere licet,qua praedixit diuinus Apostolus, Urc. Cogitat Theodor. duo veluti simulacra; unum virtutis , cuius caput est amor Dei, & manus habet caeteraque membra ad pietatem, aliaque honestatis officia quam aptissima.Hoc fabricamus cum fidei iungimus Dei & proximi dilectionem. Alterum viiij, cuius caput est amor sui immoderatus: huic enim capiti aptantur similia membra pro manibus auaritiae, pro lingua blasphemia, pro castitate incontinentia. Atque hoc modo pietatis speciem prae nobis ferentes improbitatis simulacrum per opera construimus. IV. Quantum noceat amor sui,si adiungatur proximi contemptus, ut plerunque iungitur, explicat hic hom . . D Chrysost.diccns, Ex contemptu proximi sequi Dei iubentis in alterutrum nos esse studiosos, etiam contemptum. Exemplis res illustratur. Contempsit fratrem Cain, contempsit statim & Deum. Quonam id modo i Vide qu in contumeliose responderit Deo, Genes . Nunquid Rrr a. custos
Augustii Beda. Vitia a pastoribus Ec
amore sui. Theogor. Improbitatissimulacrum. Duo simula.cta fabricant amor Dei;& amor sui. Improbitatis
138쪽
i is x SECUNDAE EPIST. AD TIMOTH.
custos Patris mei sum I Despexit item Esau fratrem , despexit & Deum. Id- Rom. s. circo dicit Deus , Iacob dilexi, Esu autem odio habui, Roman. p. & Paul. ad Hebr. ix. Hebr. 12. Ne quis fornicator, aut pronus sicut Esau. Spreverunt Ioseph fratres eius, spreuerunt Deum quoque. Israelitae Moysem aspernati sunt, atque ideo Deum offenderunt.Ita & fiiij Heli cum negligerent & peccare facerent populum,in Deum impij fuerunt.Non ergo contemnamus inuicem,ne Deum quoque contemnere discamus.
aritia ex amore sui proficiscitur
Auaritia ex V.eVperest,ut verba expedamus,ubi nostra editio habet, pidi, Graece est, amore sui. I φιλ i, brat, id est, cupidi pecuniae,auari, legit Ambr.Est autem auaritia siue pecuniae cupiditas,uitium iis insitum,qui se nimium amant.Vnde Theoph.dc Oecum .aiunt a sui amore, quasi ex radice,oriri tanquam ramum auaritiam,& honorum voluptatumque cupiditatem , quanuis,ut August. aduertit lib. r. de Genes ad literam cap. is. & tract. S.in epistolam Ioan. D. Paulus hoc verbo tantum expressit cupiditatem pecuniarum,quae dicitur auaritia. Haec labes, ut Theophyl. ait, ex radice amoris sui enascitur tauquam primus O maximus ramus. Perinde nInque arque ex charitate omne bonum .sic ex philautia, id est, amore fui, omne malum pro uitetharitati ea est opposita. Nam charitas est lata , O vndique effunditur ephilautia vero latitudinim eius in arctum cons fringit, ct in unum tantummodo contrahit.
VI. Vbi nostra editio habet elati, Graece est ,ἀAa cm, id est, gloriosi, ut elati, fasti- Plautus,quem refert Erasmus,interpretatus est. Ambr. legit, insolentes.Hieron. diosi gloria' in Micheam,legit, 'aeduis ,& quidem eo vocabulo, satis exprimit se aman-hφη , tium naturam omnia prae suis commodis fastidio quodam contemnentem. Erasmus transfert fastuosi, quo vocabulo notantur, qui fastu se iactant, ac . venditant. Arist. . Ethic. I latis expressit proprietatem Graeci vocabuli, pro quo nostra editio transtulit, elati; enim sunt proprie aduersus alios Nperbientes, seque ipsos arroganter iactantes. inquit, Aris . praedicat est ea, qua non insunt, di maior quam insunt /bi gere videtur,ctc. In Moabitis reprehenditur hic affectus Isa. i6. e fudiuimus, inquit, puperbiam Moab, superbus est valde: superbia eius, di arrogantia eius, ct indignatio pii quam fortitudo eius, stc.. V II. Superbi dicuntur iuxta August. I . de ciuitate cap. I 3. quem sequitur D.Thom. 2.2.q. I 62.art. I.&c.qui animo magna appetunt, in quo differunt ab elatis siue arrogantibus; hi enim maxime in verbis vitium suum produnt: superbi vero dissimulare sciunt; unde Ecclesii p. Est, qui nequiter humiliat Actinteriora eius plena sunt dolo . Eleganter August.loco citato: Superbi, inquit Acundiim Scripturas sanctis alio nomine appellantur, sibi placentes, dic.Nam qui huiusmodi morbo laborant, sui stupore defixi haerent, Deum ,& homines,debito bonore fraudantes. Opponitur superbia, quam hic Paulus intelligit speciali humilitatis virtuti, quam Philosophi modestiam, & animi demissionem
V. III. Biasyhemi sunt, falsam de Deo, & de sanctis loquentes & sentientes,secundum usum Scripturae diuinae,3: Theologorum Nam si etymologiam si'cedes Graeci vocabuli, idem Qui atque ma edici. Agit de blasphemia D. Thont
139쪽
Thom. 2.1.q.i 3 .art. i Theophyt superbos cum blasphemis iungens, ait: Ibo etdente maluia, ad Deum usque iniuria pertingit. nando enim aliquis aduersus homines arrogansferiet sibique omnem Pirtutem ascripsierit, O non diuina gratia, tum
iam blaJhemus est. VERs. 3. Parentibus non obedientes,ingrati, scelesti, sine assectio ne, sine pace, criminatores, incontinentes, immites, sine benignitate, proditores, protervi, tumidi, & voluptatum amatores magis quam Dei.
I. Vrsina verba haec examinanda sunt. Parentibus non obedientes dicun- I tur .cetra libid est,immorigeri, siue sistractabiles, cotra praeceptu Exod. 1o. de honoradis parentibus,quod Paulus exponit ad Ephesio. ubi ait, SI, obedite parentibus Deliris hoc enim iustum est. Vocat autem Paul. hoc praeceptum de honorandis parentibus, primum in promissione ; quia huic soli praecepto promittitur praemium longae & beatae vitae, ut ait Chris Recte Philo Iud in lib. quod deterior potiori insidiari solet, exponens illud, mi bene sit tibi, Oc. ponderandum esse ait, Eos,qui parentes suos honorant, O subsidio sunt;quanuis ipsis parentibus beneficium conferre videantur; re vera tamen de se ipsis bene mereri potius quam de parentibus , Et ad hunc sensum arbitratur respexisse legissatorem, dum praecepto subiunxit, Vt bene sit tibi, Set Certe experientia docet,eos, qui Deo aut parentibus iniurij sunt,& inobedientesia filiis iusto Dei iudicio,contumeliose assici,iuxta illud Sap. ii. Ter quae peccat quis, per haec O torquetur. An non recordamur , adulterantem David, iniuria incestus affectum fuisse a suo filio, cum Thamar stupro vitiauit II. Ingrati sunt, qui de se bene meritis mala pro bonis reddunt, ut ex August.refert Ansel. Hoc loco re quidem videntur mihi comprehendi hoc vocabulo, omnes, qui in referenda Deo aut hominibus gratia, negligentes sunt.De ingratitudine erga Deum, vide D.Thom. 3 .q. 88.& in .d. Io. art. i. 2.3. . ubi quaerit utrum per ingratitudinem in Deum peccata iam remissa redeant. ingratitudo erga homilies detestabile vitium est, & foedissimum. Nam ii quem ingratum dixeris,improbissimum dixeris. Laer. de dictis philosophoriam: Beneficiq.inquit, ali obliuisci decet;accepti vero meminissesemper. Vulgus autem hominum aliter nunc facit, si quid cui benefecerunt; praedicant,& exprobrant i acceperunt, mox obliuiscuntur. Imitemur ergo,ut precipit Hesiodus, agros fertiles, qui plus reddunt,quam acceperunt. Nam, ut CicCr.ait 1. ossic. Omnes immemorem beneficis oderunt; inops et cros bonus est vir, etiamsi re regra tiam non pulit quia beneuolus est, habere gratiam 3otest. Et ne nos a benefaciendi studio quorundam ingratitudo reta det,subeat mentem Christi doctrina, qui vult ut mutuum demus ei, a quo mutuum non sperawus,& amemus eos,qui
Praecepturi de honorandia parenti
Chrysost. philo. De seipsis potius quam de paretibus
Ansel. D. Thom. Ingratitudo. Laertius.
decet, non accepti. Hesiodus. Cicero.
140쪽
ad tuos. Oecum Atrimos. Aniel.
i.Tim.i. August. Psal si . Affectus cinpallionis laudandus. August.Lact.
Crimiliato re , siue calumniatores pessimia genus hominu. Diat,olus insigni a caluminator est. Et fratru
III. Scelesti, Graece re sciat, quod bene vertit Ambros impii. dici possunt& impura, vel sine sanctitate, in quibus nihil est sanctimoniae. Eodem vocabulo usus est Paulus, i. ad Timoth. i. quod a nostro Latino interprete dicitur sceleratis; sic enim a it: Lex iusto non est psta, D iniustis, &c. & sceleratis; unde seelerare,Virg. . Eneid.
Parce pias scelerare manus, &c.
IV. Sine assectione,Graece ac Mit, quod propric significat eos qui nullo affoctu sunt in suos, nempe filios, uxorem, aut famulos. Deploratissimi sunt enim existimandi,in quibus etiam naturae affectus obsoleverui. Oecum. vertit ne amoris assectu. August. tract.i13.in Ioan. legit, non compatiemes in filiis: Annbrsine dilictione. Ansel e visceribim compassonu . Primas. Die putate. Caeterum cum Paulus hic ait, ore novissimis diebus multos sine assectione,eani intelligit, quae naturaliter indita est hominibus erga sibi aliqua propinquitate coniunctos,quales sunt parentes liberis,& similes. Hoc affectit qui caret,i)aonstri instar est inter Christianos. Vnde l. im. s. Signis sitorum, O maxime domesticorum curam non habet,insidelis est, ct infideli deterior dec. Vocat autem huiusmodi hominem infideli deteriorem,quia infidelis etiam deprauatissimi, natura duce curam gerunt suorum.Vide quae annotauinuis loco citato. V. D . August. Ps. s. interpretatur hanc particulam ine allectisne,de a se- compassionis & misericordiae, qui nobis in stus est, non solii in crga propinquos, sed etiam erga omne genus hominum. Ac si dicat Paulus, Eriit in fine mutast,& te fortasse superstite, adhuc post mortem meam , multi sine misericordia.Tu vero misericors,& compatiens esto afflictis. Damnat haec doctrina Pauli aemconari hoc est, impassibilitatem , siue sensus & animi stuporem Stoicorum: de quo Augus de civitate,cap. S: s. & Lact. diuinarum i .& i s. Sc lib. 6.cap.r o. ubi sc ait, Deus Dirm qui rateris animae ibus septen: iam non dedi inlisuralibus,ea munimentis ab incurA. est periculo liberauit. Homini veroqui.i nudum se agilem firmauit dedit prater caetera hunc pietatis sectum et i homo hominem tueatur, diligat, foueat, contraque pericula, oe accipiat, O praestet auxi-
VI. Sine pace, Graece .coercristi, quod Ambr.vertit, sine fide inop is, enim fiam significat,& amicitiam,quod ad alienos, & non ad domesticos refertur. Cum quibus boni foederis & amici necesIitudine copulantur,etiamsi natura coniuncti non sint. Notantur ergo a Paulo,qui foedera, cum aliis, aut non ineunt,aut inita violant. Sunt enim quidam nescij foederis,& exleges,nemini fideles, nec ipsi, ut Theophyl.ait,bene istori. D. Au3.tra 2.113. in Ioan . hanc particulam de iis ex ponit,qui alios quiescere non sinunt, sed perturbatores
VII. Criminatores, Graece , hoc est , calumniatores, siue delatores. Theophyl. interpretatur,omm D maledicentes. Qui enim nutu, boni sibi consime st,omnes alios criminatur sibi ipsi hoc pacto consolatianem quandam acquirere vim , &c. Nam, qui sua vitia excusare conuictui non potest, alios falsis criminibus, ne solus vituperetur,incessit. Cum vero diabolus insignis sit calumniator , &accusator, merito hoc sibi nomen per antonomasiam vendicauit. De primo enim Angelo Apostata dicitur, Apoc. 11. e Michael O M ueli eius prauabam