장음표시 사용
91쪽
cantur, tanqttam a fidei fundamento ,hinc etiam tantopere commendat Apostolus Timotheo, ut hoc teneat ,& credat, Christum Dominum surrexiste a mortuis, eumque secundum carnem ex stirpe regia Dauid mille genitum, ut ait August. contra aduersarium legis & prophetarum , cap. t. ubi etiam annotauit ex his verbis (ex semine David) aperte confutari eos, qui veterem legem aniles parabolas esse calumniabantur, cum ea sit a Deo data Patribus, ex quibus est Christus secundum carnem, qui est Deus benedictus de immortalis. Idem de continentia cap. io. tona. . contra Manichaeos, de caritis Christi veritate disputans, ex hoc loco , & ex aliis , veritatem carinis & generationis
Christi ostenilit. Vide Tertuli. in lib. de carne Christi , ubi egregie disputat
contra negantes veritatem carnis Christi mortis & resurrectionis. Et Dionysi Areop. de diuinis nominibus,cap. a. p. a. III. In particula,sicundum Euangelium meum,aduertit Chrys.&Theoph.suisse eo tempore,qui alia euangeligarent, quos alio in loco notat, ac reprobat, ut in I cap. praecedentis epistolae vocans eos heterodidascalas, hoc est, aliter
docentes: sunt, qui putent intelligi hic Euangelium secundum Lucam, quod ab Apostolo fuerit Luca excipiente dictivum,ut ait Euseb. 3. Eccl. hist. cap. Haec tamen opinio falsa videtur. Paulinen im viva voce,& non ex scripto Euangelium ubique praedicabat, quemadmodum caeteri Apostoli exemplo Christi,unde recte Primasius, particulam, Euangelium meum,exponit, Euangelium , quod ego praedico. Vocat autem suum, cum reuera sit Euangclium Christi. Quia in euangeligando, unus alio diligentior est & feruentior in tr denda salutari doctrina,vi experientia constat, atque adeo suum quodammodo facit quod conamune est:quo etiam sensu,ut Chrysost.notat 1. Corinth. . liraedicationem Euangelicam vocat Euangelium nostrum. Nusquam tamen egimus dixille Paulum Baptismum meum, quia alius alio magis minusve ba- ptietare dici non potest, siue ab inferiori, siue a maiori baptinetur quispiam, prout exponit D. August.in lib.de Baptismo contra Donatistas,cap. i & in libro contra literas Petiliani, cap. is. hanc particulam, secundum Euangelium meum. quare Paulus Euangelium suum absque arrogantia vocabat doctrinam
Christi, sincero a se & a caeteris Apostolis traditam; ut perstringeret falsam &adulterinam,qua utebantur pseudo Apostoli illius temporis, 1 quibus auerterenititur fideles,sbsque asciscere, ut Clirysost. Theoph. N Oecum. exponunt. vel, angelium meum dicit, ut interpretatur Caiet.hic, hoc est, mihi a Christo Domino commissum.Dc Euangelio D. Lucae loqui Paulum,I.Cor. II. aliqui putant,dum ait, Notum autem vobis plicio Euangelium, quod praedicaui vobis,
quod accepistis,in quo stauper quod oe saluamini , &c. atque haec est sententia D. Chrysost. hom. i. in Acta Apost. quasi dictauerit Paulus illud Euangelium ingratiam eorum qui ex gentibus ad Christi fidem conuertebantur; si tamen illa
commentaria Chrysostonat lunt, de non potius alicuius eruditi sententias, de stilum ex variis illius locis,emendicantis. IV. Aliter censeo dicendum cum Toleto in Lucam, Annot. 8. in cap. I. Quare dum ait Paul. 1.ad Corinth. S. collaudans Lucam, cuius laus est in Euangelio, nihil aliud significat, quam Lucam unum elle ex quatuor Euangelistis. Praeter ini ne locum ubicula lite Euangclium nominat,no aliud intelligit quam praedicationem de doctrinam Euangclicam, cui omnes assensum praestare de-
92쪽
ta SECUNDAE EPISTOLAE AD TIMOTH.
bent, siue his, qui ex gentibus crediderant,scripta sit,ut de Euangelio Lucae r fert Euseb.Caes. lib. 6.Eccl.hist. cap. i8. sive verbo annuntiata. Puto vocari 1 Paulo,Euangelium suum,ob illa etiam causam, quod impense doctrinae Euangelicae semper studuerit. De B. Caecilia Virgine legitur, eam Christi Euangelium semper in pectore gestasse,quod non solum intelligendum est quasi co- stibat fi dicem Euangeliorum in sinu portauerit sed etiam in corde, meditando & r
minando assidue, tanquam animal mundum, doctrinam de mysteria vite Sal-Bonau. uatoris. Vide Bonau .in prologo Meditationum vitae Christi. D. etiam Dominicus Euangelium Matinaei semper secum circumtulisse dicitur: unde sibi, reues nax aliis fructu uberem eliciebat.D.etiam Bern.serm. 3. in Cant. huc refert suum profectum,iam inde a conuersione sua.
VERs. s. In quo laboro usque ad vincula, quasi malo operans: sed verbum Dei non est alligatum.
I transfert vulgata editio icaxenuda, , id ell,laboro: quanuis proprie hoc verbum idem sit,atque affligor,de mali patior: -- autem vertit Latinus interpres, male operans:vertere pollet maleficiu ,aut facinoro et non autem latro, ut vertit Ambrosus, nescio quodnam exemplar secutus sit: quanquam constanter in Evangelio Mah divi vertat latrones. Verbum Dei non est alligatum. ve
tit Erasmus, sermo Dei non fit vinae . Est autem festiua alluso in Graecis v cabulis Iέσμων,& Aetis, hoc cst, vincula, & vinctum fit. Frequenter autem inculcat se pati tanquam maleficum & lacinorosum, ut Timotheum ad parem rerum aduersarum excitet tolerantiam. Additque, verbum Dei non elle
alligatum,quia licet corpus vinculis astringatur, lingua nequaquam ligata est. Non enim cesso(inquit)etiam in vinculis docere Euangelium,ium verbo,tum scripto. Labores autem, quos Paulus pro Euangelij praedicatione sufferebat non obscure testantur illum optima fide & conscientia Euangelium praedicassse. Cur enim tot amictiones pateretur,si rerum, quas praedicabat, tactus non
esset certior.ll. In illis verbis , in quo laboro usque ad tancula, non loquitur de primis vinculis suis,quae pro fide Christi passus est Romae,deiuncto Claudio,& N
rone imperium obtinente:tunc cnim a Festo Iudaeae praeside, dicta causa, cum aliis malusicis Romam venit, & diuino beneficio liberatus est. Solum loquitur de secundis vinculis, in quibus detinebatur, quando hanc epistolam scripsit. De utrisque vinculis egimus in explicatione illorum verborum ineque me vinelum eiu vide Chrysost.hom. it. epist.ad Col. cap. . ubi loquens de Pauli vinculis,ait,eum,qui in coelo animum defixum penitus habet,exemplo Pauli, nequaquam ab iis quae super terram sunt,vinciri, aut cohiberi yolse, quo minus ossicium suum faciat, etiam in vinculis & compedibus, sicut nec solem corio decurrentem ulla humana vis sistere potest,&,ut inquit Theod. hoc loco,alligatis pedibus ac manibus ingua praedicat Euangelium. Chr3sest. veroo ait,
93쪽
ait' inciuntur manus,sed manet lingua libera, quam nemo ligare possit, nisi formido sola,atque infidelitas.Si quis agricolam vinciat, semcntem profecto impeditunanu enim ille serit. Doctorem vero, si vinxeris, doctrinam compedire non vales , lingua, non manu, seritur verbum, quod nullis subiacet vinculis. Vide Cypr. epistola a. ad Nemesium & ad caeteros martyres. Vbi de vinculis Sanctorum martyrum ita scribit: Opedes Feliciter vincti, qui itinere. Mutari ad paradisum diriguntur.O peda ad pratens in seculo ligati, Myt smper in eoelis apud Deum liberi, &c. Sunt quidem pedes ligari sed animus & lingua in Dei seruis non ligantur. Multo minus in Paulo, qui legatione fungebatur pro Christo apud gentes, ut ipse ait 1. Corinth. cap. . & ad Ephes. 6. legatorum autem ius,liberum est ubique. Et quidem Paulus impediri suam legationem, qua pro Christo fungebatur,etiamsi vincula contra ius adessent, non patiebatur. Vnde Ach. 1 . praesentibus suis accusatoribus & iudicibus , cum periclitaretur de capite & vita: non tamen desistebat Christum coram omnibus praedicare, ita, ut obstupefactus Agrippa diceret: In modico suades me Christiaraum esse. III. Admaenet ergo Chrysost. & Oecum. Paulum, his verbis , Uerbum Dei,dee tacite hortari Timotheum & alios,qui soluti erant a vinculis, ut officio suo recte fungantur,quasi dicat:Si ego,qui vinctus sum, ossicio fungor. quam veniam habebunt,qui liberi a vinculis , negligentes in ministerio praedicandi fidem,vis fuerint expendens A mbros hunc locum, sic ait: Iratos habebat Iudaeos Propter legem, quam cessare docebat. Gentiles autem inimicos faciebat,quia unum Deum praedicabat in Christo. Vnde quasi latronem hune tractabant, ligantes,claudentes, si posset tacere;nescientes, quia verbum Dei alligati non poterat. Denique saepe clausus non dispendium fecit, sed luctum. Neque enim defuit cui praedicaret in carcere Act. Hi. vi quos libere inuitare ad fidem non posset; in vinculis positus,pasceret Dci verbo. Haec Ambr. Explicans vero D.August. illa verba, Psalm. ii I. Ego autem humiliaetu sum nimis, refert haec Pauli, verbum Dei non est adigatum, aitque, homo humiliari potest ab iis qui veritati contradicunt,non ipsa veritas,quam credit,& loquitur, humiliari potest. Huic D. Augustini sententiae concinit Tertuli. in Apologetico cap.vltimo dicens,exquisitior quaeque crudelitas vestra illecebra est magis se e nostrae. Plures enim essicimur quoties metimur,id est. occidimur ae vobis, semen est sanguis Christianorum a vobis effusus,&c.
VERS. Io. Ideo omnia sustineo propter electos, ut & ipsi salutem consequantur , quae est in Christo Iesu cum gloria
Gra cc; Aset rara et rim vim sev si rac in scrotic, sexψαυ iam Trasim , vis tu Xeae I simu sinersi mdoris.. L 'Vod ad versionem attinet, solum notandum est, ubi vulgata editio Latina traffert, cum gloria caelesti. quam transsationem sequitur Ambri Ambrosi Primasius, & alij, in Graeco legi. . ., id est, aeterna. Forte inuenerunt Lati- primu ni codicem aliquem, qui pro es iam haberet credis L Adiicit autem adhortationi
Nulla vis cohibere p teli praedica tionis Euan-nclij cursu.Chrysost. CyprisAnimus delingua in
Dei seruis non ligatur. x.Cor i.
Paulli nil adeterruit . praedicatio
Ambi Paulus in vinculis h-tabatur quocpoterat ad
August. Psal. 11sa Tertuli. Semen est
94쪽
Taulus cur columbae Amilis. Subuenire
88 SECvN DAE EPISTOLA AD TIMOTH.
ni cumulum,dum pro salute aliorum pati se ista assirmat. Cum enim illi lice rei absque periculis vivere, siquidem sua esset contentus salute; alienis tamen commodis consulit, ut alij aeternam consequantur vitam.Sicut enim nos elegit Deus,& propter nos passias est, ita & nos pro fratribus conuenit pati. Est enim ea res,non gratia, sed retributio. In Deo quidem gratia est; nullis enim praecedentibus meritis nostris, sola gratia nos redemitain nobis vero retributio est;praeueti enim diuinis beneficiis pro fratribus Patimur,ut de ipsi saluentur:& hoc quidem Paulus, qui sibi periculorum causa de autor est; imo de quicunque electus,altis,non quidem temperariae quae momentanea est, sed aete nae vit e dux esse potest& autor. Haec fere D. Chrysost. cui accedit Theophiudicens: Ne quis ei,scilicet Paulo, obiiciat; Quid ais e Tu in vinculis periturus es,de aliis salutis futurus es autori Respondet: Non hanc corpoream salutem dico, sed aeternam. Quare etiamsi ignominiam dc pudorem habeant vincula, gloriam tamen praebent electis,eamque sempiternam. Quμd si aliis, multo magis de mihi, qui hisce sum constrictus. Ne igitur mei causa contristeris. Haec Theophyl. enarrans hunc locum. Quam expositionem sequuntur D. Ambrosi de Theod.& Oecum. Itaque Paulus prae oculis habebat eorum, quitum ex Iudaeis tum ex gentibus praedestinati erant a Deo, aeternae salutis praemium. Quasi dicat, ut inquit Primastus,etiamsi alligatus sim,verbum Dei alligatum non est. Nam de praesentes fiducialiter doceo verbum, de literis absentes instituo atque confirmo. Ideo omnia sustineo, 3 c. ideo auxilium petis a tribuno; ideo appellaui Caesarem , ut per me confirmentur electi, echo has passiones iam potuerim finire moriendo, &c. Ad salutem perficiendam electorum animatus erat Paulus,siue electi Iudaei diuent,sive Gentiles, q(lia Acin 13. apparuerat ei Christus, dicens: Constans esto .sicut enim testificatis es de me in Hierusalem sic te oportet O Roma testificari,dcc. II. Duo hic ponderanda sunt. Primum eximia D. Pauli charitas. Deinde id,quod D. Chrysost aduertici. ignominiam nobis pro Christo illatam gloriam esse.Charitatis est tam multa pati pro electis, & cum optaret distatui, & esset
cum Christo, alle in carcere &aerumnis permanere. Unde ad Philipp. i. Ad hi vivere Ch Tu est, ct mori luerum,oc. coare lor autem ex duobus,desiderium habens dissolui.ct esse cum Chris,multo magis melim,id est, mihi est ; permanere autem in carne , necessamum propter Uos. Quae verba enarrans Chrysost. libr. r. do compunctione cordis, tom. s. ita inquit: Totam eius mentem devinxit amor Christi, ut etiam hoc quod ei, prae caeteris amabilius erat, esse cum Christo, rursum id ipsum,quia ita placeret Christo,contemnerct, dec. Eandem esiaritatem expendit D. August. in Psal .s . super illia: Suis dabit Ola penna. sicui co lumbae,ibi enim vocans Paulum columbam, ob gemitum desiderio Christi frequenter editum, & hunc locum referens ait: Columba delicata,religata effectu, non cupiditate: volare non poterat propter faciendum ossicium,non propter paruum meritum. Ex ouo loco colligitur,proximi aedificationem plerumque potiorem elle,& maioris meriti apud Deum, quam optare dissolui & esse cum Christo;quod impense Paulus desiderabat. lmi , , ut assirmat Chrysost.hom. f. in Marth. praefercnda est interdum martyrii consummationi, unde August. epistolas i. ad Eudoxium Abbatem scribit, ne propter conseruationcm proposita vitae monasticae, desit necessitatibus Ecclesiae, si fortu operaei eius
95쪽
eius indigeat. Rationem subiungit, quia s parturienti Ecclesiae subministrare noluerint qui possunt, quomodo filij nascenturiIdem epistola i 8o.ad I lo- .noratum late docet debere Episcopum permanere, & pati persecutionem, dc mortem ipsam, quando utilitas &necessitas subditorum hoc postulat. Ad maiorcio charitatis Pauli cognitionem subit animum, ille locus ad Ronn. o eri- Romtatem dico in Christo Iesi , non mentior, testimonium mihi perhibere conscientia mea, in Spiritu stacto,quoniam institia mihi magua est, ct dolor continuus cordi m . AI esse pio ita. lyam enim ego the anathema esse a Chraliopro fratribus meis, qui sunt cognati moes- tribus.cundum cai nem, . . Quibus verbis cum iuramento asseuerat, optare se pro ciuibus suis , ct cognatis Iudaeis separari & alienari a Christo , vel etiam carere Iperpetuo visioliet Dei beatifica, vel allici extremo dc aeterno apud inferos sum et ilicio, salua tamen amicitia apud Deum , quem omnibus rebus ducebat antiquiorem. Tanto studio cupiebat pro fratribus suis, praesertim Iudaeis, pati, si polici,Deo annuent c,perpessione sua, illos ab interitu cui destinati erant,vcndicare: sic Moyses cap. 1 3. Exod.optabat, & rogabat deleri de libro vitae, nisi is, vesici Deus ludaeis remittere peccatum: explicat Pauli & Moysis optationem drum rum i Hieron M.q. p.ad Algasiam & in Lach .cap. D. Chrysost. lib. .de tacerdotio, psi post, ct s. dc prouidentia,de to m. s. hom.6y de oratione, ubi longe anteponit chari- tribus. totoni Pauli, charitati Moysis: Moyses, inquit ex libro vitae deleri elegit pro Hieron. Iudaeoruin ualute. Pauli vero votum ex multa superabundauit abundantia. Ch Isin, Nam ille, cum aliis simul perire malebat, qui peccatum commiserant, vel reprobati orant a Deo. Hic autem non simul cum aliis perire malebat, sed sospiatibus, & saluis aliis, solus ab aeterna gloria priuari optabat,&c. Vnde Naetian. Creg.Nam in Apologetico admirans Paulinae charitatis magnitudinem, ait, Paulum aliquid pro ludaeis ultra Iuam fas est, ausum fuisse optare.Sunt, qui illud Moiis
dioenia affirment fuisse magnam exaggerationem ex magna erga Deum ami- cilia perfectam. Et illud Pauli duntaxat significare mortis temporariae ele- ctionem non aeternae. Ita Baron. tom. i. Anna ann* Domini s . fol. 8o. cstans Hieronymum ad Algassam. Quae interpretatio,cum idoneos habeata
tores,admittenda est. Nam proximos suos non sicut se,sed plusquam se diligit cum ait Optabam anathema es a Christo,ctc Mirandum igitur non est, di- xille hoc loco Paulum cum de solis Hectis loqueretur, nia sustineo c. squidem ad Rom.'.non solum de electis qui amore digni sunt,loquitur, sed etiam Rom., de reprobis, &ad supplicium aeternum praescitis; pro quibus etiam cupiebat, ne perirent,si fieri potici,anai hema esse.&c. III. Quod autem ignominia a nobis pro Christo illata, non ignominia, sed gloria sit: contra vero, quae vulgo putatur gloria,ignominiae sit assinis; in Nerone & Paulo ostendit D.Chrysost quorum ille, mundi gloriam;hic,igno- σhrysos
miniam habet. Caeterum quis nam erat clarior, quis gloriosior qui catenam circumferebat,uinctusque trahebatur ex calcere: an qui purpura amictus procedebat ex regi ai vinctus prosecto ille excellit gloria.Rex nempe ille,quae volebat ossicere nequibat: at vero vinctus iste,rtorum more, summa cum autoritate gerebat omnia. Inhibcbat ille, ne doctrinam pictatis di fleminare prae- Paulus vim. sumeret: obsi stebat hic, dicens , Non cedo. Verbum enim Domini non est auiga--pQxe rum. Respuebatque Cilix pellium sinor, vinctus,pauper, Romanae opulentiae xiox N resem imperantem. Omnibus. Quis ergo clarior erat, qui vincebat in vinculis, M in in an
96쪽
Sepulchrum Pauli nobilios sepul-
an qui superabatur in purpurat Qui, solus cum esset,vicit, an qui vallatus exe citu , victus est 3 vinctus catena , diadematum prostrauit regem E Huiusmodi quippe virtus Christi est. Pannis obsitus squallentibus, in se magis oculos omnium , affectusque rapiebat, atque ad vincula sua conuertebat, quam Rex ille sublimis. Neto siquando hodie in memoriam venit,probris exagitatur.Impudicissimus enim ruille memoratur. Pauli cum eximia laude omnes ubique meminerunt. Non modo apud nos, verum apud ipsos quoque inimicos. Etsi enim illum non fidei gratia admirantur: at summae constantiae fortitudinisque merito extollunt. Deinde iudicaturi Pauli cum Christo, gloriam considerat Chrysost.&sepulchrum,sepulchro conferens, sic ait: Imperator alicubi Foris iacet abiectus sic autem urbis medium deluti Diuens, ac re' nam tenet.Si tibi fit pestium
sutor,tanto splendore collice , quid erit,cum solis quoque radios vi pulsu omis obscurans ingloria venerit ' Vide,si plura vis, hom . . super cap. 1. epistola ad Timotheum prope finem.
VERs. ii. Fidelis sermo; nam etsi commortui sumus, SI conuiuemus: si sustinebimus, S conregnabimus : si negauerimus, & ille negabit nos: si non credimus, ille fidelis permanet, negare seipsum non potest. Graece; o Allo si si mi emtavo, HI, 6 emptata si Gnro-AGO MEO, D ei mi Aa xκρικἀν
' u Aincto. pallieula I. v Idelis sermo, hoc est, indubitatus de omnino certus.Quae verba Paulus suo delis sermo more interponit, cum praecessit, aut sequitur aliquid magni momenti, adhibe ur Lu veluti asseveratione rem confirmans.Hac loquendi formula hoc loco tantum hula .fihi' 'Uriir,&in priori ad Timoth.epistola & in ea, quae ad Titum scripta fuit, D. momenii. Chrysost.Theophyl. & Oecum. reserunt haec verba ad antecedentem senten- Chrysost. tiam,vt fidelis sermo sit,atque adeo liber ab omni mendacio, quod electi salu-ThVoph, tem per Christum consequantur.Atque iuxta hanc interpretationem particu- Qq rum la,nam , quae sequitur , vere causalis est, cliciturque sensus, cui inseruit inte positio illa idelis 'mo, Sc. Erant plerique eo tempore nondiim assecuti fidei robur, requirentes praesentia, & ex iis futura aestimantes. Paulus pollicebat ut vitam aeternam,cum in periculo vitae praesentis amittendae laboraret, dicerent illi ; In morem animalium morior, & cum fuero mortum,uiuam .in terra. nihil mihi polliceris, & in caelo dabis)Ne quis igitur haec cogitaret,omnem adimit ambiguitatem. Christus resurrexit a mortuis, hoc est, post mortem resurrexi . Fidelis ergo firmo est,quod si commortui sumus, Oc hoc est, si in laboribus &aerumnis illi communicamus; in iis quae felicitatis plena sunt, communicabimus. At id lac barbarus quidem faceret, ut qui secum affigi & mori elegisset, si quando otio & secundis rebus frueretur, eum nollet felicitatis habere coi sortem. Vbi autem commortui sumus 3 profecto, in Baptismi lauacro, & in x. Cor. . aerumnis illius causa susceptis, de quibus 1. Corinth. . mortificationem Domini Rom. . Asu in corpore circumferentes, ad Rom. 6. consipulti sumus et i & ibidem ; cons es
97쪽
facti sumus similitudini mortis eius. Addit, sifiliinebimus, ct conre labimus, hoc
xs , sis, seramu); verbum enim Graecum, pro quo Latinus vertit, si stinebimus, x . praesens tempus sonat; vel, si in malis perdurauerimus, sicut Christus perdurauit, etiam cum illo undi regnabimus. Vbi Chrysost . Non latis es smel mori; Chrysost.H:bus singulis beatus isti moriebatur sed tolerantia opus est magna,eaque in pri- pauim quo- s Timotheo erat necessaria, ad quam & illum,de nos excitat spe praemis. s. Il. Sequitur deinde, si negauerimus ille negabit nos, Ioc est, si metu tormentorum negauerimus Christum, ille etiam negabit nos, damnationi aetcrine destinatos, ut ait ipse Dominus, Matth. io.&Luc. I 2. Haec enim retribu- Matis. io. tio est valde aequa, ut ait Chrysos .nempe ut Christus coram Angelis Dei ne- Luc. m. set eum,qui se negauit coram hominibus. Bonis enim simul & malis , dignam 'qg pro malis vicissitudo redditur. Non enim in bonis tantummodo, sed etiam io ἐὴhi , 'in malis suist compensationes. Ad hunc modum etiam exponit Ambros si be- damnabitur. ne consideretur,& Primasius , qui ait, Ipse promisit, se coram hominibus ne- Chrysost.gantes, coram Patre & Angelis negaturum .idem Primasius optime commen- Ambrositatur sequentia verba, Si non credimus ile fidelis permanet, negare sipsum non po- rs.Sic enim ait:Siue credimus, siue non credimus, veritas non mutatur 'sed si credim is,nobis prae lamus. Nam ille non aliud exhibere poterit singulis, quam pro-ini sit, quia veritas non mentitur: nec enim euacuat promissium suum,etsi non omnes crediderint, sicut ad Romanos dicit: Abimquid i orum incredulitas, S Rom. s. dem Dei evacuauit,etc. Itaque qui Christum negat ut cum Primasio ait Theod. Veritas non ipsum quidem non laedet, sed se ipsum detrimento assiciet. Neque enim cre- mutatur, dentes , ipsum Deum ossicimus, nec, si non credamus a diuina natura eiicimus: sed sue credamus, siue non, ipse Deus est. Nos ergo credentes utilitatem capimus.
est D. Thom fidelis permo, coniungi cum sequenti sententia. Caeterum, tunc D.Thomparticula, nam, omnino redundat, more Hebraeorum;estque pleonasmus. r-
te alludit hic Paulus ad viam traditionum;quas Hebraei pertinere dicebant ad rectam legis intelligentiam, & obseruantiam: habereque secundo loco autoritatem post sacram & canonicam Scripturam, ut annotauit Epiphan. haeresilom. I. lib. . versius finem auxia Rabbinos quaedam erant 1 Deo, quaedam Moyse,quaedam a senioribus: utebantur autem Pharisaei & Scribae,hac formula, fidelissermo,in inculcandis huiusmitii traditionibus,ad perfectam legis Mo- Varietas tra-saicae obseruantiam pertinentibus,qua hic etiam utitur Paulus tanquam disci- ditionum pulus olim Pharisaeorum.De traditionibus; vide Hieronym.& alios interpre-- -hh tes in cap.Matth. is . ubi Scribaeci Pharisaei interrogant Dominum, Quare di- M.uΚ:
scipuli tui transgrediuntur traditiones seniorum. Non enim lauant manus, Sc. Qui bus Dominus respondet: Suare vos transgredimini mandatum Dei,propter trado
I v. Circa illa verba, si non credimus iste fidelis permanet, cte. aduerte ea Graecis intelligi eo modo quo a nobis sunt explicata. Et quidem D. Athanas Athanas
orat. 3. perfidelem hoc in loco, interpretatur immutabilem. Postam nihilomi- orat. . Dus referri, & sorte rectius, ad veritatem , dc certitudinem promissionum diuinarum, vel ad immobilitatem praedestinationis electorum;veritas enim diuina violari non potest obperfidiam humanam. Vnde ad Rom. 3. Nunquid Rom.3.
98쪽
incredulitas eorum fidem Dei euac uin, absit:est enim Deus verax,ctc. ibidem cap. .laudans Paulus fidem Abrahae , ait, Sciem quia quacunque promisit Deus potensu O iacere. D.August. in Psal. 3 1.conc. i .enarrans illud, nia opera eius infide, .indidelis homo est credem promissioni Dei,sidelis Deus est,exhibem,quod promi-
August. Ob h demidi sit hareum: teneamus ergo fidelissimum debit'em , quia tenemus misericordismum agnoseitur. promi rem,oc. Dionys. Areop.de diuinis nominibus cap. .p.r:in fine firmissi,
inum etiam & immutabile esse ostendit fundamentum diuinarum promissionum, dum Deum esse ait primam, vereque subsistentem veritatem, cui innititur fides, ac proinde firma cstin stabilis,&,ut definit Apostolus ad Hebr.i i. sperandarumsubstantia rerum,ctc. Quod autem additur, P egare se ipsum non ' testis ioc est, non potest cum sit summa veritas, negare quin Deus sit, ac resurrexerin ut exponit Oecum.Vel, nihil ob nostram negationem,immutatus est, sed fidelis manet & verax, in iis quae ipsum concernunt. Caeterum non posse Deum aliqua praestare,quae imperfectionem, de desectum inuoluunt,ut mentiri,aliquid iniustum facere: non est impotentiae sed omnipotentiae indicium, ut probat Anselm .eiaarrans haec verbae. Nam,qui talia potest,inquit rempe menti- .e' 'lo ri, crine quod sibi non expedit, potest, & quod non dubet potest: quanto ma- non eae gis potest,tanto magis peruersitas & aduersitas possunt in illum;& ipse minus
Anselm. August. Anselm. ii potest metiri,
pedit,potest. contra peruerstatem & aduersitatem : qui ergo sic potest, non potentia; sed potius impotentia potest. Sed Deus inde vereest omnipotens, quia nihil potest, per impotentiam , & nihil potest contra eum aliquid. Recte ergo de omnipotenti dictum est, quia negare se ipsum non potest: quemadmodum Acere
aliquid iniustum,magis impotentia est,quam omnipotenti OCV. Insinuat deinde idem Anselm. aliam norum verborum seipsum negare non potest, facilem interpretationem: ut nempe significent , seipsum negare non vult. Sic enim explicat August. particulam, non potest, tract. I 3 . in Ioan.declarans illa verba, ct non poteram credere, rac. hoc est,nolebant credere: putatque in sacris literis, interdum usurpari, non posse,pro noste : ita, ut verbum n=n poterant, apud Ioan. accipiatur pro non volebant, siue nolebant credere. Prior tamen interpretatio communior est;quam magis confirmat Dionysde diuinis nominibus cap. 8.confutans argumentationem cuiusdam Magi. Si est omnipotens, diccbat Magus,quomodo dicitur a Taulo aliquid non posse.qui ait, Dcums ipsum n gare non pabe S Respondet Dionysi quia se ipsum negare, a veritate deficere est. Porro veritas Deus est,in a veritate cadme, a Deo est cadcrc. Si igitur veritas Deus est, veritatis negatio , a Deo est prolapso. A veritate Deus cadere non hae elah ὴ ' potest,sicut non potest, non posse,&c. eandem sententia prosequitur Aug. Ahavst. . de ciuit.cap.io.Tandemque aut Propterea quadam non potest,quia omnipotens est. Qiis da Deus Vide eundem lib.1. de symbolo ad Catechumenos cap. t .vbi exponit particu- non potest lam,Credo in unum Deum Patrem omnipotentem, sic enim ait: Deus omnipotens qui est om cum sit omnipotes,mori tamen non potest,falli non potest,mutari non
me potest , &.quod ait Paulus, se ipsum negare non potest , qu im multa non po-. test. & tamen omnipotens est. Et ideo omnipotens est, quia illa non potest, nam si mori posset, non esset omnipotens; si falli,si inique agere,quia si hoc in Deo citet, non fuit dignus, ut esset omnipotensa c.Hanc expositionem an plectitur D. Thom. hoc loco, cum ait, Ex hoc es omnipotens Deus quod se ipsumntgare non potest posse enim descere magis 'Vinre ad impotinetiam quia quod aliquis
99쪽
CAP. IL VER S. XIV. 's Stai .e per Abilitatem sui esse. Hoc ergo, quod non potest negare se, est ratio
perfectae virtutis,& omnipotentiae.
VERS. I . Haec commone,testificans coram Domino.
I. 'Equis putaret ad solum Timotheum respexisse Paulum in praecedenti institutione: Uliquos,inquit,admone,ehortare ; testimans coram Domino: hoc est,interposito timore,qui debetur Deo. ita Theoph.&Oecum. Vel, ut Chrysost.& alij interpretantur particulam,mram Deo,testem capies Deumi ut intelligant,si te contempserint, quis ipsos sit iudicaturus. Ad hunc etiam sensum applaudit Theophyl. Oecum. D. Ambros & Primas contestari autem coram Domino, in praesentia,nihil aliud esse videtur, quam inuocare Deum in testem, seu, quod idem est, interpolita adiurationis religione , sub testimonio diuino conscientias nuditorum astringere, ut haec diligenter conseruent; alioqui Deum se seuerissimum iudicem habituros. Nam n testimonium hominum habere dicimus plenissimam fidem, quae ex verbis fit; quanto magis Dei Et veso, si quis foedus inierit, aut Testamenti tabulas scripserit, testes adhibet, quibus semper habeatur fide putasne audebit quispiam id violare, aut ali s proderet Minime id quidem reains velita, arguetur enim testium fide. Ait ergo Paulus, Hec admone etestem vero eorum, qua dicuntur ra geruntur, Deum voca. Sic olim Moyses ad legem diuinam seruandam populum adhortatus, ait istes inuoco caelum,o terram hodie, quod proposuerim vota,&c.Deut.
VERS.i . Noli contendere verbis; ad nihil enim utile est, nisi ad subuersionem audientium.
coram Deo est conscien tias, adiura tione Dei astringere. Deut. o
H. T Vlgata nostra editio aliter haec verba proponit, aliumque sensum exv hibet quam Graeci interpretes, qui infinitiuum Amu Hν, hoc est, pugnare ethbu,referunt,non ad Timotheum: sed ad illius auditores, hoc sensu: Haec admone,contestans coram Domino,ne verborum pugnas sequanturi Intelligitur autem iste locus ex cap. 6.epistolq i .ad Tim. ubi modum in disputationibus fidei constituendum praecipit, maxime ob scholam Simonis, ubi Am-λ-. vocat altercationes mutiles, hoc est, pugnas verborum, sicut hoc loco, id est, verbis pugnare,quod est proprium sophistarum,ut adnotauit D. August.lib. I .contra Cresconium Donatistam: film, inquit,professio,quasi proponit, non ex animosed ex contentione.velquoquo modo contra omnia, vel o omnibus dicere, &e. Vnde ae valde odiosi sunt huiusmodi homines: de his enim addit scrip.Eccl. 3 i. Misophistice loquitur, odibilis est. Subdit August. Ab hac igitur sophistica, mihi videtur Paulus iuuentutem pio hibere, cum ait, Noli comendere Uerbis, ubi vides legi ab Augustino, Noli contendere.&c. in imperatiuo,sicut habet nostra vulgata editio,dirigens sermonem , quem Chrysi Theoph.Oecum.& fere Graeci ad auditores dirigunt,ad Timotheum, nouam-
100쪽
, SECUNDAE EPISTOLAE AD T OTH.
que inchoans sententiam, sic ait: Noli, ecc. quam lectionem sequitur etiam Ambros& Primas III. Caeterum quocunque modo legas, monet Paulus vitandas esse ver-Chi sost. borum contentiones, praesertim de rebus sacris. Pulchre Chrysos . ait frenari Altetratio ab Apostolo cupiditatem disputandi,vel ipsi Timotheo: Est enim es,inquit,
est res ille- illecebris plena,semperque gestu humanus animus rixari atque litigare. ille. esthb ii pigna autem haec cupiditas magis insita adolescentibus,& imperitis. Viad. D. Ambr. ' ' hic contentiones,inquit, vitandas monet, praecepta autem danda sub Dei timore, & terrore; quia contentio potest adhuc minus stabilitis generare scru-., Tiae pulum : Selent enim in contentione inua opponi elimato mage lentia erro Ut moueant
animos incipientium tratrum. Haec Ambros. Vide, quae annotauimus in priori epistola cap. 6. ubi Apostolus praecipit vitandas esse profanas vocum nouit tes,&Q. Pugnas autem verborum hoc loco ad nihil utiles esse,ait, nisi ad subuersionem audientium. Hinc enim sequuntur studia partium, ut unus dicat, ego sequor hunc Doctorem:alius,ego illum sequor:quod studium turbationis, i habet plurimum,utilitatis nihil. .i iNu prohibet I V. Aduerte tamen, non prolitheri a Paulo contentiones, quae utiliter inpavi ut *i rum rerum examinatione versantur,sed illas praesertim,quae in verbis lupi, de stu- 8 ii, contendendi mouentur. Quid de his sentiat Epiph. haeresi 6 . verbis Me-
vetitas eluis thod ij, sic exprimit, dolens sui temporis vicem: Antiquitus valde pauci exposito-ceat. res erantis j qui tunc erant onabantur non delectare, sed iuuare praesentes. Ex quo autem res ad leuitatem deuenit,omnes ad faciendum bonum hebetati sunt, epinione referti circa ratiocinandi profectum 'recarunt, talesantes se,quia omnia cognoscerepose sint, doceri, si opus esset, erubescentes:contendere vero potius ac prosilire, non intelligentes, quod non opera verborum gratia'cIa sunt, sed potius verba gratia operum: Ru admodum in medicina, per quam . Uri sanari debent, mera rurbis dominari debent, Ur verba operibus confirmari, Bec. D. August. Ale doctrina Christiana,cap. 18.referens hunc Pauli locum ait: in ipse etiam sermane macti doctor Erelisiasticus rebus placere,quam verbis,neque existimet Hici melius, nisi quod dicitur verius. Nec Hectorno F .ha verbisseruiat sed verba Hectori, dcc. Deinde, Verbis,inquit,contendere, est non cu-
dicitur ve. rare, quo modo error veritate vincatur,sed quomodo tua Helio, dictioni raseratur al-rius . teritis. Haec August.ex cuius sententia damnat Paulus longas & inutiles disputationes, quae suscipiuntur non auaedificationem,sed ostentationem,& ambitionem : quales nonnulli excitant interdum de nominibus, syllabis,& literis G D N- pocius quam de rebus , de sensibus Scripturae. Vide Nis anet. in oratione de modestia, siue moderatione iis disputationibus seruanda: ubi satis explicat ' aha quam periculosum sit de rubus diuinis agere, altercando maxime coram im-di sputandum peritis, cum constet, eos inde occasionem capere ad recedendum Epietate. de fide. Unde D. August. epistola is . nos hortatur,ut cum haereticis,& iis, qui viden-dsig*' tur esse insanabiles, ne verbis contendamus, aut loquamur de rebus fidei, sed tanturn illud eis obiiciamus, & exprobremus, quod non sint Catholici ; re Tettuli. t quod sponte sua recesserint a fide. Tertuli. vero in lib. de praescriptionibus, Haereticis docet, homines luereticos non esse admittendos ad ullam de Scriptura diuinano cQmpqxix clisputationem,utpote quibus non competat Scripturae possessio, de ipsam in-y'i Cy terpretentur,ut volunt, de Dionys Areop.epistola s.de 6. longe utilius esse purem c tat ut Catholici homines veritatis nostrae confirmationi, magis qu m falsita