장음표시 사용
161쪽
ec legere. Nam cum oramus, inquit, August. cum Deo loquimuri,quando vero legimus diuina, Scripturas,Deus loquitur nobiscum.
II. Illa verba: Persidem, quae est in Christo Ies, hunc sensum efficiunt: Si
veram fidem adhibeas Scripturineamque non qualemcunque,sed qua in Meosam creditur; hoc est, Iesum Christu Dei Filium & de Maria Virgine natum. Fides enim,quae ex Scripturis sumitur, ad Christum ducit, quo pacto salutem conciliat suo amatori. Ita Theophyl.& Oecum.exponunt.Qu' iensu ad Rom. io. dicitur: Quia si confitearis in ore tuo Dominum Iesum Christum, & in corde tuo credideris, quod Deus suscitauit illum a mortuis, saluus eris:& in Act.Apostolorum,ait D.Petrus: Neque enim aliud nomettsub coelo est,inquo vos leat nos siluas fieri. Et in Conc Trident. C6.de iustificationc cap. . definitur, iustificationem hominis post Euangelium promulgarum sine lauacro regenerationis , aut eius voto fieri non posse. Ex qua definitione colligitur, explicatam Iesu Christi fidem ad quam nos sacra Scriptura,quasi manu ducit,non solum necessariam esse ad salutem perfectam quae in glorificatione posita est,sed etiam ad inchoatam, quae a Theologis dicitur iustificatio, qua quis ex impio
efficitur pius. Uide D. ho. 1.1.q.2.art. .ubi quaerit an oporteat explicite credere mysterium incarnationis ad impetrandam aeternam salutem ; & partem affirmantem sequitur citans D.August. qui in lib.de correctione & gratia: Illa fides,incpiit, sana est,qua credimus nullum hominem siue maioris, siue paruae aetatis liberari a contagio mortis est obligatione peccati, nisi per unum med morem Dei est hominum I DA Chrisium,Sc.
III. Iure ergo Paulus ait sacras literas posse instruere ad salutem per c-dem,quae est in Christo Iesu. Nam sine fide,& spiritu Christi,si legantur,nihil possunt, imo interdum obsunt, ut videre est in perfidis Iudaeis; qui nihil sere
aliud legunt,quam diuinos libros.Ad quam caecitatem alludens Lactant.lib. .. diuinarum instit cap. i s .&c. docet, oracula prophetarum non recte fuisse intellecta ante Christi aduentu me
VERS. I S. Omnis Scriptura diuinitus inspirata utilis est ad docendum , ad arguendum, ad corripiendum , ad erudiendum in iustitia.
Iarum,non ambitione aliqua, aut gloriae aucupandae studio , ut profani historici incitati calamum arripuerunt, sed Deo mentem illustrante ,& calamum dirigente,ut ait D. Petr. E.cap. I.agens de prophetia Non enim voluntare hum
na acata est aliquando prophetia, ped Spiritu sanctio in pirati locuti sunt sancti rati homines,cri. Vnde D. Clarysest. de incomprehensibili Dei natura tona. s. hom. 3. Ioquens de prophetia Isaiae, sic ait: Cum autem Isaiam dico, sintentiam Spiritus sane ii intesimo. Propheta enim non nisi ea, qua diuinitus in lirantur,scribit, ac loquia1- , Oc. Et D. Ambros in principio expositionis in Lucam super illa verba: V v v 1 uis
Quado oramus, cu Deo loquimur,
Trid. lessc. Fides Christi explicata
necessaria est ad salutem. D.Thom. Augustractant. Oracula non recte intellecta ante aduentu Christi Scriptore sacri.
162쪽
is 6 SECvNDA EPISTOLAE AD TIMOTH.
Visum est O mihi scribere,cte. Advertit Euangelistam intelligendum lad solum scripsisse,quia sibi ita visum fuerit,sed potissimum, quia suerit iussus a Deo,
Adn. animum ad scribendum Euangelium limpellente;& D. Aug.lib. i S. de ciuitate, Canonici li' cap. 38. libros receptos in canonem Ecclesiae diuino instinctii scriptos fuisse a b J - ῆ- rum firmat:creteros etiam sit a bonis autoribus,imo ab eisdem interdum, qui canonicos ediderunt, scripti sint,eam praerogatiuam non habere. Vide D. Greg. in Iob sua gesta praefatione comment .in Iob.ubi sic ait: Scriptores scri eloqui ,quia repleti Spiritu
scribit, qu/isi sancto supers trahuntur, quasi extra 'ne ipsi fiunt:Osc Dei sintentias quasi de ta-Πφ' (μ- bis prostrant. Vnde O sancti , lib. sancto Spiritu e latui potuit si age a squa erant
videlicet supernae a pirationis dona) quasi non suascribere,quia eo alterius erant, qua sueti setipto loquebatur,quo homo loquebatur,qua Dei sunt,ctc. Sunt igitur sacri scriptores vetes facta sut luti instrumenta,quae impulsu diuini Spiritus tacta,auribus nostris sanam do- instrumcn a, ctrinam infundunt. Sacri autem tractator eloqui:,ut D. Greg ait in epis .ad Lean- . C drum Episcopum cap. r. ad finem, morem suminis debet imitari. Flauius quippe di Moi quini pcra laeum Asuit si vallis concaua ex latere coringit in eas protinus sui impetus cumnis debet co-isum diuertit,cumque ilia si scienter impleuerit,repente F in alueum re dii cnim cionator scr- rumsic diuini rurbi esse tractator debet tit cim de qualibet re disserit, sifrtasse iuxta positam occasionem commae aedificationas inuenerit,quasi ad vicinam Daltim linguae et neu intorqueat,ct cum subiecta instructiqms campum sufficienter infuderit, adsermo nis propo i alueum recurrat. Haec Greg. cliij s I I. Admonet nos etiam D. Chrysost.hom.8. super hoc cap. ne temerarij vitanda te- simus in scrutanda profunditate Scripturarum : intelligentes multos in ea meritas scru- latere locos dissiciles; sicut enim in magno fluuio , quaedam sunt partes , quae x-' thrum' laxi vado transiri possunt, aliae per pontcm; aliae vero,quae nullo modo nisi adiam si villi iudo. niculo cImba . ita in sacris literis, quae ad mores informandos spectant, pet- spicua sunt; quae veri, ad mysteria pertinent per intereretationes Patrum,quasi per pontem cognosci polliunt. Sunt etiam nonnulla, quae, ut pencirentur,
Spjritos sancti quasi vehiculo & ductu eget mens nostra. Cum ergo omnis Scriptura sacra sit diuinitus inspirata, non nisi Spiritus sancti fiatu & ope intelligi potest, in iis praesertim locis, in quibus mysteriorum altissimac si profunditas; co tamen nobis aspirante utilissima est.
ultiplex utilitas percipitur ex lectione sacra. ANNOTATIO UNICA
viii ita: Ie III. A D multos effectus utilis est sacrae Scripturae lectio. Primum ad do
ctionis scri- a Iccendum , siue, ut habent Graeca, ad doctrinam sanam mentibus in- P ui . serendam,& contrariam refellendam, Quod facile videt, qui nouit autorem illius esse Spiritum sanctum,& doct*rem Christum.Unde D.Pctr. r. cap. i.s Lectio inil cram lectionem commendans, Habemu3, inquit, propheticumsermonem,cui benemat cor. Facitis attendentes,quasi lucernae lucenti in caliginoso loco,donec dies elucestat, est lucia Picii, iii, ' oriatur in cordibiis tiraris. Dcinde utilis est ad excitandam in animis famam diuini amotis. Vnde Psil. i i 8.gnitum dicitur eloquium Dei 5e Hiercna. 23.2
quid non rurba mea (ait Deos sunt quasi ignis est quasi mallius conterens p tram' donne, qui illud audiunt, se accendi intelligunt i Redeuntes discipuli duo ex
Emaunt Luc. vlt. licebat ri:Nomie cor nostrum ardens erat,dum loqucretur in via,
163쪽
ei aperiret nobis scripturas'Est autem ignis natura, ut omnia in se conuertat, de sibi timilia efficiat;ita diuinus verbi Dei ignis facile nos, si non obstiterimus, Flagella timilcs Deo reddet. Docet tertio flagella,quae nobis infligit, & quae nos tan- D; i, topere horremus, non nisi ex paterno affectu prouenire. Puis enim est sitim,
quem non compit patres de Salomon ait 'muer. 2T. Asbora sunt viantra diligen- ptou iis,quam faudulenta oscula odientis; de Angeliis Tobiae 12. ait, Suia acceptus eras Tob. r. . Dco,'ec se fuit,tit tentatio probaret te. Quarto,confert munditiam pectori, cupiditatibus compressis,quae veluti humores aridae materiae igni cassesti resistunt. Hinc toan. is. Iam vos mundi estis propter sermonem, em locutus sum Oobis. Ioan. t t. lv. Satis igitur patet,quam late pateat fructus sacrae Scripturae;utilis enim est,ut ait Apostolus,ad docendum, ad arguendum, ad corripiendum, ad erudiendum in iustitia, siue, ut Ambros vertit, utilis est ad doctrinam,ad corre- Amtuos Ptionem, ad redintegrationem,ad redargutionem, ad eruditionem, quae est in ipsa iustitia,&c. Tradit sacra Scriptura omnem vetritatem, arcet omne vitium, inserit virtutes,prouocat ad honestatem,ut merito dixerit Aug. 2. de doctrina August.Cbristiana cap.vit. Suicquid homo extra didicerat,si noxii m est, ibi damnatur ; si Quicquid tile est, ibi inuenitur. Et cum ibi quisque inuenerit omnia, quae militer alibi didicit, v xi e est '-m illo abundantius ibi inuehiit ea, quae ni quam omnino alibi , sed in idarum taurum. - 'p'rum modoscripturarum intrabili astitudine, O mirabili humilitate dsuntur. Haec ille. ta inuehi ui Quinto, Advocat ad se Angelos etiam a non intelligentibus recitata; quemadmodum & sancta deprecatio, toste David, Psal. 6 . Privenerunt, inquit, princi- PEN- pes coutuncti silentibiis,Genebr. ita explicat. Praevenerunt Principes, plebeios Genebr.ad tuos triumphos concinendos. Exemplo inserioribus ordinibus prae laxerui. Fugat daemones,ut ait Vates,Plat. 11. Parasti in conjectu meo me am. aduersus Psal. ii. eos, oui trahiant me. Profanus a uictu ferino de lasciuus illos conciliat. Nam ut verba incantantis esticaciam suam exhibent,etsi a proferente non intelligantur,ita diuina verba bono ac simplici animo prolata, vim continent fugandi daemones; Angeloique conciliandi .Quae propterea dixerim, nequis obstrepat utilitet pol stemmis,religiose in choro;& aliis personis,quae Latine nesciuiar,extra choru mos recitant psalmos Scriptutaeque partes alias recitantibus,quasi sine fructu recitent,cum ' i , qui '-a-
non intelligant eorum quae recitat, significatus. Denique,ut breui dica multa; 'i'* n*latii sacra Scriptura se est ab Spiritu sancto concinnata, & omnibus locis, teporibus,personis,periculis,morbis accommodata,vt iure optimo a D.Bas l. epist. i. Basil. circa medium,tom. 2.tabernae pharmacopolq,varia ad cmnes morbos propul- idcia scrisandos medicameta habenti,coparetur.Ita ut ex ea Ecclesia Martyru tempore p. rum 3 vqiux hauserit costantiam:tepore doctorum sapientia:tempore haereticoru,errorum ro: ui '' destructiori tempore prosperitatis,humilitatem de temptrantia'. tetmporc u
gligentiae,& teporis, ruorem,& diligentiam;tempore Ecclesiae morti de r-mationem,& abusum deplorantis,ad pristina dignitate facilem restitutionem. V. Hanc multiplicem utilitatem Spiritus sanctus autor & spirator bonoetum omnium sacris literis tribuit siue de veteri, siue de nouo Testamento loquamur. Vnde Cyprianus exponens Symbolum Apostolorum in explicatione Cypr. illius particulae, Et in Spiritum snctum sic enim ait:Is ergo spiritus est. qui in Peteri ,-c a stribT Ermento legem si propheta, in nouo autem Euangelia Apostolos inistrauit. UN. Probat hoc dictu ex verbis Pauli, Omnis Scriptura deumitus in Arma,ctc. Qua- dum re licet haec verba spectato cotextu ad vetus solum Testamentum referanturi guendum.
164쪽
spectata tamen veritate, ad nouum etiam extenduntur. Dicitur diuinitus ii spirata,quia a Deo absque alio medio per reuelationem accepta est, quod non conuenit scripturis Philosophorum,& commentis humanis, qualia tradit Siamon Magus, ex poetis & Philosophis. In ea inuenies,o Timothee,inquit Pau- Ius,quod propone, populo tuo,& clero Ephesino: Es enim utilis ad docendum; milis etiam est ad arguendum. Hoc est, in ea inuenies, quo redarguas Menandrum & reliquos haereticos. Utilis est praeterea ad corrigendum , hoc est, ii uenies in ea,quo corrigas,quod perperam dictum est; ircpeiurirenti qua voce hic utitur Paulus,correStionem sonat quanuis vulgatus interpres, id correptionem sime ad corripiendum transtulcrit; & D. Ambrot ad redintegrationem: Vtilis denique est ad erudiendum: Graece ux et g - , quae vox in scholis satis nota est. Hinc recti s sis, schola dicitur, in qua elementa scientiarum prima traduntur ; si tradere velis institutionem elementariam , & erudire quempiam,
quid sit iustitia Christiana commoditatem tibi praebebit, re usum scriptura . Subiungit::
V E R s. i . Vt perfectus sit homo Dei ad omne opus bonum in- -
I TIOcest,omnis Scriptura diuina eo tendit, ut is,qui homo Dei est, prael Iccepάsque diuinis obedire vult, integer sit,& undequaque persectus, atque ad omnem honestam iunctionem instructus,sive,ut legit Ambros con-mino Dei: summatus;cui lectioni consentit Graecorum interpretatio: Amnes Dei secun- dicitur q*i-phrasim Scripturae dicuntur illi, qui peculiariter addicti sunt diuino cul- iustui gii h tui, ut sacerdotes,& Episcopi. Constat id ex libris Regum & Paralipomenon; Drum' hq - Elias,& Elisaeus aliquoties dicuntur homines Dei,vet,ut in Idcbraeo est, viri Dei, & in epistola praecedenti cap. o. Timotheum Paulus vocat hominem Dei. Vide quae ibi annotauimus. Particula illa ad omne opus bonum instructu indiacat loqui Apostolum proprie de opere ministerij, velleque vr vir Dei sit absoluta scientia& virtute aptus ; ad praestandum quoduis officium episcopale; illud ptiesertim quod ad docendum pertinet. Instructum enim exigere; est exigere professiorem, & sacrae doctrinae consiimmatum praeconem. Vocat Homi' 'i H qm t estb Timotheum tarum Dei, quia Episcopus erat , & inter sacro, uidie litur ministros primas obtinebat , &praecipue quia scientiat & virtutis studiosissi- Episcopi,&c, mus erat; qui enim huiusmodi lunt, etiam ab auctoribus profanis homines diurni vocantur Vnde Arist. . Ethic. cap. i. Virum diuinum a Lacedemoniis appellari refert eum qui rerum omnium laude admirabilis est. itist uctio adl Il. Indicansi etiam haec verba: omne opus bonum instrue ius se non qu muttinui di libero re bono sine discrimine,sed de eo quod per excellentiam tale est,quacitur op*3 lexmopus sacri ministerij., & praesertim martyri j quod meditatur sibi & T motheo iam propinquum. Quam meditationem ante oculos habere decet Episcopos,&viros persectos,ut parati fiat, si expediar,ad ini gloriam, mo tem pro Christo pati. Q d expressit Cypri in prolog.lib.de exhortatione ad martyrium,sic enim est: versuriret Turei est,cr hoctu antiquus, Mn quo praelium
165쪽
orimus, ut si imparatum inuentrii Chrisii militem, si rudem, si non lascitum, ac toto
corde vigilantem,circumvenit nescium'St incautum,ctc. D. August. lib. I x. contra August.
Faustum,cap. i . Quod lignis quadratis arca Noe fabricata fuerit, hoc signi scare ait, Ecclesiam Dei, cujus typus erat illa arca, constare hominibus quadratis seu persectis, siue, ut loquitur hic Paulus, ad omne opus bonum pa- Areae Nod ratis. Idem in Psal. 86. Ecclesiam vocat caelestem quandam fabricam; cuius qua rata ii, damentum,Christus est; Montes, fastus, ct Prophetae snt,qui portantes fabricam g'Aouitisse faciunt vivum quoddam aedificium.Deinde addit: Hoc aedificium modo clamat de cordibus oestris, ut ad illius adisic, fabricam conquadremini. Non enim cto . yy frustra etiam de lignis quadratis aedificata est arca Noe, quae nihilominus ii- Pot8 guram gestabat Ecclesiae. Deinde quid sit hominem Dei es ad omne opus instruiuium, explicat comparatione lapidis quadrati: Attendite, inquit, similitudinem quadrati lapidis: similis debet esse Christianu . In omni tentatione sua, Christianus Instar qua nora cadit: etsi impellitur, re si qua vertitur, non cadit. Nam quadratum lapidem drati iapidis quacunque verteris, stat. Cadere visisunt Mandires cum percuterentur ,sid quid dixit Tox, Psal 3 6. cum ceciderit, non collidetur, quia Dominus suppovit manum bi: '' ''q-
sam. Sic ergo conquadramini, ad omnes tentationes parati: quicquid impulerit , non ' Avos eluertat. Stantem te inueniat omnis casus, ctc. Agit D. August. de homine qui Stanter te iri nititur affectu pio erigi in fabricam coelestis aedificii, & vir Dei esse, civisque ueniat om- in ea ciuitate,in qua,ipsi simi lapides,ut ille ait,qui sunt cives. nis casus. III. Aduerte ad finem huius capitis non sine causa Apostolum, postia drumgrumst quam discipulum nunc exhortatione, nunc consolatione varie affecit; intulisse ex Scripturis solatia omnibus potiora. Voluit enim,ut Chrysost . annota- Chrysost. vi homilsi. praetermittere dulcia amaris,& laeta tristibus,ne dolor subitus opprimeret Timotheum imparatum. Nam si Eliseus, .Reg. r. ad extremum us. .Reg.t. que magistro coniunctus, illumque intuens, nouo modo in altum subvehi, scidit vestimenta sua; quid hunc passurum putas, cum audiret, quem ita diligebat & a quo se amabatur, magistrum ex vita migraturum: & quod solatia po- ipso, nec vicino quidem mortis tempore frui meruisset E Non tiora ex seriis enim sic laetamur amicorum contuberniis, ut trista- Ptura,
mur discessit, praesertim si ob absentiana
3 non licet notas audire, &reddere voces.
166쪽
Intentum verbo ct vigilantem iubet esse Timotheum propter futuros haereticos. Uartyrium suum praedicit: ct quia ab omnibus sit derelictus, a se venire eum cum Marco, es Sarcinulis aliquot hortatur. Tandem prioris absolutionis in iudicio Neronis facta mentione, salutatione epistolam, O pr
Paulus tanquam testamentum cindens comendat Timo
'RAvis si vis verbis hortatur Timotheum ad consi uandam doctrinq puritatem:& tanquam testamentum coi dens,ossicium concionandi,Episcopo commendat: Ac si dicat:.Ego Paulus integro iudicio , Dei & Christi nomine inuocato,obtestor te,ut Euangelium praedices assidue; idque siue opportunitas detur, siue non, &c. In praecedenti epi
mi ae stola dixerat cap. 6. Praecipio tibi coram Deo qui vim icat omnia,O Chrasio Iesu,OV
Hic vehementiori spiritu utitur interponens testificationem siue obtestationem coram Deo & Iesu Christo intelligens secundum phrasim Scripturae,nomine Dei,Deum Patrem. Quando enim post mentionem Dei, sequitur mentio Christi, Deus nomen est personae, & non substantiae simpliciter. Vt ergo admirabilior sit oblinatio,Deum & Christum inuocat,qui iudicaturus est v, uos dc mortuos,hoc est, defunctos ante diem iudicij, & quos ille dies in vitae tysost. deprehenderit.D.Chrysi & Theophyl. addunt per vivos & mortuos possie in- Theophil. telligi iustos,& peccatores, aquibus Christus rationem est exactiirus Vimandi his, ae omnes Episcopi sic cogitarent,hanc, singulatim cuique obtestationem esse sa- mortuos in- istam, ut reuera est. Quem enim non perterrefaciet iudicij extremi natinio . .elligi pose Quid autem postulat a Timotheo cum tam religiosa testificatione diu in nu- sum ium, V minis 3 Nimirum,ut seruet mandatum sibi munus sine macula vita, aut repre-2 'A ' liensione. Praaeca verbum, inquit,&c. Quid Paulo una cum Christo iudicaturo,respondebunt negligentes Episcopi, ubi ventum erit ad tribunal iudicij cx , ius nos cum latata alicueratione commonefacit i Pondus in hac obtestatione
167쪽
sib aduertit D. Ambros sic enim ait:Tam solicite mandat, inuiolate praedicandum Dei donum,ut curn obtestatione Dei Patris & Christi Filij eius, hoc moneat curanduim,instandumque in eo,ut assidua pi aedicatione, & crebra obici gatione cum opportunitate prouocet,ad meliorem prosectum, &c. Theodor. expendit hoci co verbae Apoststi. Timens, inquit, Apostolus reddendam ra- tionem, si stipulum suum viget frequenti obicitatione,& eum incitans, ut ii bere praedicaret,mortuorum est vivorum iudicem Dominum appellauit, quoniam ct mortuos suscitat,& ducit iudicium, &ab eis qui in tempore consummationis inuenientur,rationem exigeti,&c.
II. Haec verba, per aduertium ipsius er regnum eii , quantiis iuIta vulgatam editionem videantur referenda ad Nerbum, tes, Scor, ut sit quaedam obtestatio , sue adiutatio facta coram Deo & Christo per aduentum ipsius, & regnum eius: nihilominus commodius referuntur ad participium, indicat menam praepositio, T, significat, n,vi , ecun m,ut sit sensus qui indicaturus est in aduentu, sive,ut Graeca ionant, et p aeri sirti , pecundum illa sationem, siue, in ita I aliove Sc regno suo. Ita interpretatur D.Chrys.Theophyl.Oecum.&c.
Addit Chrys. Quando iudicaturus est in aduentu stro, qui erit cum gloria ®no. Non ita veniet,ut ante venit in humilitate,sed in gloria, & regno, &c. Admittit etiam interpretanonem , quae nostrae vulgatae editioni con sentanca est,sic dicens: Siue testificor tibi aduciatum ipsius,& regnum,testem illum voco, quod de horum te admonui . Potest etiam particula, per aduentum, Sc. re-
. ferri ad verbum iudicare, ut sigi xifcct modum, sicut dicimus,Rex phr potestatem hoc fecit,hoc est,potestate soc fecit. Sensus tunc crit: Iudicaturus est vis uos,& mortuos per illustrationem aduentus sui, & regni. III. Non est praetermittenda expositio D. August.qua hunc locum Paulicitans in Enchirid. cap. sq.& s. sic ait : Duobus autem modis accipi potest, quod vitios de mortuos iudicabit ; siue, ut vivos intelligamus, quos hic nondum mortuos, scd adhuc in ista carne viventes inuenturus est eius aduentus: siue per mortuos, eos, qui ante eius aduentum de sepulcho sunt exituri, &c. Eodem modo exponit particulam Symboli, qua confitemur Christum venturum ad iudicandos vivos, de mortuos,lib. 1. de ciuitate cap. r. & sqquentibus, de epistola p. de So. ilhid non praetermittam, quod idem doctor, in lib.de 8. quaestionibus ad Dulcitium q. 3 explicans verba i .ad Thesta. quibus ait:( quis pererunt, rapientur in nubibu obuiam Chri Eo in aera, Osic temper cum Domino
erunt, cyc. annorauit: Sed re uet,inquit,qualitum ad verba beati Soli pertinet, et detur asse/ere,quosdam is sine puli, aduenieme Domino, cum sutura es resere lamor uorum, non esse morituros, Duiuos repertos in illam immortalitatem,quae Sanctis etiam ratem datur,repente mutnndes. Osimul cum illis rapieudos, sicut dicit ; in nubibu . me aliquid aliud mi disim est quoties de his et erbis Mola regitare. Haec Aug. affirmani huic sententiae conuenire, quod in regi a finei confitemur, Venturum Dominum iudicaturum vivos est mortuos , ut non iam hic intelligamus, cum Chrysost. vivos iustos, mortuos ante iniustos, sed mortuos, quos iam exis de corporibus, aduentus eius inueniet:vitios autem quos nondum exisse .Probabilem ibidem putat etiam opinionem quae asserit omnes homines morituros ante aduentum Christi ad iudicium ob autoritatem Apostoli i. Cor. is. Tu quod JEmo , non viviscat vir, nisi prius moriatur. Item: Omuel ress emin, est CXXX. . Ego
Ambrosi Theodor. Obtestatio per Christiliudicem sin
August. Ietheet August. vivi tempore iudicii.
168쪽
Adventus Clitisti secudus cum rergno, iungi,
ici SECvNDAE EPISTOLAE AD TIMOTH.
Ego plus quam probabilem puto hac sementia secutus D. Tho. in Ad Aia s p.
q. g. art. S. Quem sequitur Henricus noster tom.1.lib.vit. de fine hominis cap. 1 num. 1.l.i1.Scio credidisse nonnullos,ut Caiet. & Erasmu,Pominulia,cum in iudicium venerit, inueturum multos,qui nullam mortem ante gustaverint; nec sint omnino unquam gustaturi: sed mox immutandi. Quod Dei statuto plane repugnare putat Ambros.Cathar. super epist. i. ad Theil .cap. . quo dcfinitum est omnibus hominibus esse moriendum,& tunc demum iudiciun).Profecto hoc manifestum est ex cae.y.ad Heb. Et ex aliis Scripturae locis. Vide in- . terpretes super Epist. I. ad Thest. cap. . quae satis obscura est, praesertim Paulus de extremo iudicio loquens,lic ait: Isse Dominiis destandra de caelo,o mortui, qui in Christo tunt resurgem primi: Deinde nos,qui vivimus,ctc. IV. Rccte autem Apostolus coniunxit aduentum Christi secundum cum regno eius. Aduentus enim secundus veluti ingressius quidam est, & porta regni, ut D. Greg. 6. Mor.cap. s.ait , situl enirn urbis aditus porta dicitur,ita etiam dies iudicij, cst porta regni, quia per eam ab electis omnibus, ad gloriam coelestem intratur. Pro quo regno quotidie nos orare voluit Cluilius, lonec ve- .niat, cum dixit Matth. f. Is autem sic orabitis, Pater nocter,ctc. ut interpretatur ingressus ad D. Cyprian.serm. 6.de orat. Dominica. Vnde August. trach. 68. in Ioan. hiscregnum, interpretationem admittens, ait: Regnum figebit in regno, cum Tenerit regnum, L eg VP nunc oramus, ueniat:Nunc ergo iam regnum vocamus Ecclesiam e Siorum:
Cyptiari. stemm regnum non Pocaretur, non diceret Christim, Iarm. is . Et mittet Angelos suos, August. O colligent omnia scandala de regno suo: sed nondum regnat hoc regnum , quia cum Marii, i 3. de ido fuerint collecta omnia scandala, tunc perueniet ad regnum, vi non silum regni August. xumen d regnandi habeat plenam pares item c.Hinc costat,eos,qui vere Chri-riai. stum diligunt,pari affectu diligere aduentum,& regnum illius. Perversum om- Pqxuq 'si qst niubest, inquit August. in Ps . i p. sti em diligis, timere die Ueniat orare que timete ne uiue, Adueniat reguum tuum, qued quidem nihil aliud esse videtur, quam orare, et tuentati aduem it regnum eims, oe mmcn timere, ne exaudiaris. Vnde autem isti timor 'quia . iudex venturus esst: nunquid inuidi ' malevolus'etc. nihil horum prorsus.ctuis enim est venturus iudicare te nisi qui venit iudicari pro te'OcIdem trach.y.in epist. Ioan. Qui timet exponens illa verba cap. . N hoc est pejSIa charitas Dei in nobis,is piduciam ha- tauro Mβm ' Ae iudici sic ait: M i habe fiducia in die iudice no corrasi pugnat quam timet ne ei orat,o dicit, Adsumat regnum tuum. Sui enim timet ne adueniat regnum Des, audiatur. timet rae exaudiatur,oc. Lactant.lib.3. diu. inst. cap. et . Quonam pacto securi Laciant. expectare possimus iudicij diem praescribit: amo quisque,ait, annis in pnee 5 innocent iu tem vergentibus cernit appropinqua e serum diem, cogitet quam purm accedat, quameu u, exbe innocent ad iudicium Tentat,m illam diem 'urm expefiet, quo die praesens Dumi, de singularum sectis cogitationibus iudicabit c.
V E R s. r. Praedica Orbum: insta, opportune,importund.
I. Ton simpliciter praecipit Timotheo , ut Euangelium praedicet, sed cum 1 assiduitate & vigilantia; vi vcl ex hoc loco intelligant Episcopi, & omnes , qui animarum curam gerunt, sui esse muneris ea exequi quae Apostolus tam insigni obtestatione praemissa, quae non nisi duris hominibus seri solet, Timo
Praecipitur Timotheo assiduitas pridicandi.
169쪽
Timotheo commendat ; de cuius sanctimonia tam magnifice multis locis, resentit, & loquitur. Vnde Theophyl.enarrans haec verba: Praedica et erbum, sic ait: suid est quod te I sicar ' Praedica verbum,ne cohibeas donum , Ur Crasr . qua in te est. Terreantui ergo hic, qui non praedicant Haec ille. II. Quod additur,m hi opportune,importune dem est atque, tempesti ab Achitempestiue,dictumque est hoc prouerbiali schemate, pro assidue & instanter. Similis locutio est illa apud Isa.s8.cui dicitur: Clamore cesses ruasi tuba,OC utrobique enim significatur nullum tempus excipiendum esse tanquam minus opportunum , ad praedicationeiu Euangelij. Omne enim tempus ad annuntiandum CEristum opportualii centeri debetilia interpretantur D.Chrysi Oecum. Theophyl.& alis iTheod.vero ita exponit haec verba, Instet opportune, importune. Nihi inquit,quod sit importune laudatur on rubet ergo eum ,sine d lectu est Umere praedicare: ed vult, ut exishmet omne tempus ad id esse apinm, Fopportunum,ctet Primasius, Vnrbum, inquit,opportunum est libenter audienti, importunum imulo. Quam explicationem videtvrsumpsisse ex Aug. in lib. de pastoribus cap. . ubi dialogismus est inter ouem erratem,& pastorem.Sic enim ait: Oui sit in errore sum .si in intentu, quid me vis o Pastor Z Suid me quaeris y Cui
pastor, Quia in errore es,reuoca e volo: qu: eri sti . inuenire dolo. Importunus Fum, audio dicentim Apostolam: Praedica verbum . insta, cre. Suibus opportune, quibus impor urae. portune volentibu/ me audire, importune autem nolentibus, Erc. Idem
Aug. in commentariis epistolae ad Galat. sic explicat hunc locum: Insti opportune, quod si hoc modo non perficis; importune. Quod ita intelligendum est, ut tu opportunitatem omnino non deseras,& sic accipias, quod dictum est, imporat, ne, ut illi videaris importunus,qui non libenter audia,quae dicuntur in eum: tu tamen illi hoc scias esse opportunum, & dilectionem, cui inque sanitatis eius animo teneas mansulto. Multi enim postea cogitantes, quae audierunt, de quam iuste audierint,ipsi se grauius de seuerius arguerunt, & quantas percurbatiores a medio viderentur abscedere, paulatim verbi rigore in medullas penetrante, sanati sunt. Deinde utitur egregia similitudine chirurgi, qui cum vident necesse esse sanitati aegrotantis vrere, aut secare membrum, ipsum vel inuitum alligat, nec commouetur dolintis conuitiis:& vocibus contumeliosh in se iactatis: solam sibi proponit ante oculos aviaitatem aegroti, qua ad pia,qui iniuriosus fuerat secanti & vrenti, gratus est curanti, & benefacienti Suadet praeterea ad obiurgandum nunquam veniendum esse nisi cum nobis examinata conscientia: liquido coram Deo constiterit,dilectione nos moueri. Idem in lib. so. hom. hom. s. & . infert ex hoc praecepto Pauli, dissicile esse nunus boni pastoris,quippe qui de beat non solum opportune, sed etiam im- Portune;verbum Euangelii praedicare. Vide Niceph.lib. i 3. cap 3. ubi memis it D.Chrysin concionibus acerrimi doctrinae honcstae vindicis ei qui Theophil,
Theodor omne lepus aptum est ad , praedicandu Christum. Primasius. August. praedicatio est importuisna inuito,
Importun8 praedicatur et,qui audire non vult. Huic tamen utilis est importunitas. Similitudo: Iustat chirurgi debet esse doctor
Propter crebram vitiorum reprehensionem,multorum in se, praesertim principum, & nobilium concitauit odium. Quantum enim multitudini
placuit tant rin principibus clisplicuit-
Chrysost. Displicuit principibus
170쪽
is verbis satis explicat optare se , ut Timotheus omnibus modis nitatur fidem Christi propagare, de errantcs in viam salutis perducere. Nec satis habuit obtestari eum , ut Euangelium assidue praedicet, optat insuper, ut modus is teneatur quo homines, minc increpationibu&, nunc precibbus , iam longanimitate (id enim significat , quam nos her interpres vertit, patientia & doctrina ipsa,Deum agneti cat, de vitae in sceleribus transa, ehae eos poeniteat. Possumus etiam particulam illam,in omni patientia et cororra, sic interpretari:hoc dii adhibita magna patientia simul cum ipsa doctrina, ut legit D. Greg.de cura pastorali cap. 1 3.p. 3. Vtraque enim re opusnobis est, si aliis utiles elle volumus: ut aduertitoreum . magna patientia de doctrina.Chrysost. Quam expositionem videtur iumpsisse ex D. Chri tost. Nam & qui arguit,in quit Chrysost patientia de longanimitate opus habet, ne temere , de passam
Non debes credat. Deinde addit: Et increpatio En o cratio, o Lectrina cum pat emta sunt xepq - i d ' exercenda: ne quasi irascaris,ne in aduersinus reputem ab eo, qu(m argui sed pst imeo, M. amicus et dolim magii, quAn ille im Sc.guis. IV. Aduerte hoc loco,verbum Graecu, o qxio Latinus interprcs vertit, Wgue, proprie significare argumentis, & rationibus conuincere: Avitav x v ro, quod ille vertit, obfrua , protrie est, exhortari, de consolari mx κM.tim, pro quo posuit,uicrepa , Graecis si gnificat reprehendere & obiiugare. Vult ergo Paulus,ut ante omnia conuincatur peccator : inde,ut obsceratione &lenitate ad sanam mentem trahatur: quod praestitit ipse D. Paulus, in incestu Corinthi j quem l .ad Corint. s. excommunicauerat. Sic enim ait a. ad Cor. I dee aio 'ep gatio hic, e fit a pluribi u ua fra contrarao magis Anetis, O tres: prius eli es eum , quem ego nuper excommunicaui, ne strae debementiret tri lata absi bea ueniendus. Quod si peccator,nec redargutus a praelato,nec leniter tractatus, re sipuerit: increpa .inquit Paulus, hoc est, utere acerba reprehensone, poenam
Chrylast. impone. Haec osticia praestanda sunt,ut D. Chrysiinterprctatur, non solum in pace & quiete,nec in E l si a tantum, verum & inter ipsa pericula, siue cat Arguendus cere inclusus, siue catena constrictus, sue mortis lata sententia ad martyrium q rq V- ox propere;; ipso etiam tempore argue,nec increparc dissimulas,si utilitatis spessi est L. Vst cxincrcparione nasciturae.ctus. V. Vult etiam Apostolus, ut increpationis seueritas obsecrationis lenita- . te tempcretur. Vt enim cum vulnus inflixit medicus de secuit, medicamen Si absque tumque adhibuit: rectes sum munus obiisse dicitur Nam quodlibet horum p 'b tione desit , alterum inutile fili sic praelatus recte conuicuim de scelere hominem, ei P . his ii & dolore tabescentem,medicamerito consolationis, & lenitatis leuare doliat: boni efiiete, . mm si a Iut argumentu increpta (inquit Clu sos t. temerarius esse Ddebet . ni DRQuehenito si que te perfiret: ubi diero praecessit probatio; tunc O increpationem facilius Afrapit; in xoler bilis aliosum impudens flat. Quod si arguas vehementer, O increpes; ob crationemque
' sibductit rursu omnia perdiu. Quippe reprehenso per si intolerabilis est, nisi habeat Chi son. admisam obsecrationem cui est Festo a utaris, licet sit,nisi plurima dolorem consilem Theophil. tuo met eam Astanet laetutam. Haec fere Chrysost. Theophi & alij. Ad hune sensum