장음표시 사용
141쪽
tur cum dracone, &c. stula proiectus est accusator'arrum no forum , qui accusabat illos ante conoecium Dei nostra die ac noecte ,&c. Exprimit ibi Ioannes Iaetitiam sanctorum hominum, qui sunt in coelo, quoniam omnes diaboli artes non valuerunt cilicere, ne Christus regnaret in iii , quos elegerat. Victus enim
est, & proiectus in terra virtute Christi. Conuenit diaboli nomen & accusatoris huic hominum hosti iurato, accusabat, &c. Hoc est, quia victus& proiectus est ille, qui fratres nostros saepe vincebat , & ad peccata impellebat; de quibus eos postea semper apud Deum accusabat. Hinc discimus, no solum in morte accusari homines a diabolo , a quo ad peccandum incitati sunt , scd etiam omni tempore diuinam iustitiam solicitaret, ut illos aeternis puniat suppliciis: sicut & ipse punitus est. Praeveniamus ergo liccus
torem , accusantes nos in sacra confessione, apud Deum, & Dei ministros; sic enim fiet , ut nobis nocere non. possit. Arethas, Anibertus & Haymo accusatorem fratrum interpretamur diabolum , quod homines & Angelos,qui fratres nostri vocantiar,Christi merito, ut vi potest, accuset. Incontinentes, Graece, Miami , Arist. in Ethic.distinguit incontinentcs,ab intemperantibus. Chrys.Theophyl.& Oecum.exponunt hanc vocem,ut funditur ad ymnem abusum linguae & ventris. D. August. 113. inloan. eos, intelligit hac voce, qui cupiditates suas non refrenant. Atque adeo incontinentiam generalem interpretatur. Possumus specialem non male intelligere, quae versat
circa delectationes gustus & tactus. De qua Arist. I. Ethic. i. & seq. agit & de vitiis aliis,oppositis continentiae. V Ii I. Sine benignitate, Graece, pixae Ubi, quod ita sonat quas dicas, non amici bonis. Ambros vertit bonorum inimici. Cyprianus, quem citat Erasm. in scholiis, bonum non diligentes. Quasi dicat Paulus, si quem viderint insigniter virtutis studiosum & iustitiae tenacem, ad eum non assicientur. IX. Immites sum immanitate quadam insita efferati, atque adeo crudeles. De quibus Lact. lib.6. cap. ii. Conseruanda est, inquit, humanitas , si hominet recte dici velimus id autem ipsum, conseruare humanitate, quid aliud est quam diligere hominem cum homo sit, & idem quod nos sumus 3 Discordia ac di seiano non est secundum hominis rationem: verumque est illud,quod ait Cicero, hominem naturae obedientem,lamini nocere non pose immanes enim appellamus homines nimis crudeles. X. Proditores, Graece edi A nes, interpretatur Chrysost. desertores amicitiae, Osodalitatis . sic etiam interpretatur Theophyl. dc Oecurven. Anselmus vero hoc loco, secutus August. trach. 11 3. in Ioan. interpretatur de iis qui piorum hominum, arcana consilia , quae occultare necessie est, fraudulenter patefaciunt. XI. Protervi, et amicli, hoc est, praecipites siue temeramii , vel, ut Chrysost. exponit, nihil habentes fixum, aut solidum:iusti les de leues Theophyl. vocat. XII. Tumidi, Graece,'m*ivsset, id est, inflati; eosdem de turgidos appellamus:ipsum esse arbitror, quod Cypr. aliquoties reddit, iupore elatos. D.Chrysost.& Oecum .vocant armantia lenos, D. August.traist i 1 3. in Ioan. de iis loqui Paulum putat qui scientia inflantur iuxta illud, r. Coritatii. S. Scientia in lat. Eosdem Anselm. vocat, vento superbiae inflatos. His ergo modis omnibus recte signific1ntur quos nos cr interpres tumidas dixit. Ab hoc tumore cauendum est
praeueniendus est diabolus accusatione facta in consessio.
Arethas. Ansberturum. Ha movi Arist.
Incontinetes lingua,& ve-tre abututur. August. Arist. Bonorum inimici. Ambros. Masmus. Lact.
142쪽
iss SECUNDAE EPISTOLAE AD TIMOTH.
est eo magis quo propius videtur accedere ad virtutem, quae dicitur, magnanimitis. Quemadmodum enim in corporibus tumor seu inflatio solam corporis pinguedinem, cui ab ea longe absit, imitatur; ita in animo superbiae inflatio magnitudinem animi falso ostentans, specie virtutis nobis imponit. Hinc Chrysos . tom. i. homil.3. de verbis Isaiae 6.Vidi Dominum pedentem,&c. . exponens id quod sacrae literae de OZia Rege commemorant, cum potens esua.. set, elatum est cor eius: Non ferebat,inquat,ocas, principatis magnitudinem sed Hoe inani- quemadmodum ex nimia voracitate nascitur nimia in latio, o ex insatiora febri mis est is, ct ex febri plerunque sequitur mors. itidem di h c, ex actionum eminentia nata est illi p*xhi-, q*y super a. Nam quod in corporibus est insatio , hoc in animis es superbia. Vide eun-C nsilio. dem tom. .in sermone cotra desperationem,& superbiam. August. August. in Psal. 38.de iis, qui putant se aliquid esse, cum nihil sint, sic ait: Nec isti ex hoe
Psal '38. magni sunt. Nam ct in latio,O tumor imitantur magnitudinem .sed non habent sa-XPict*xui, nitatem,Scc. Tolerabile esset, inquit Epictetus lib. Enchiridit capae. Ur hii Time biret ob res proprias hominis, hoc est, ob moderationem, beneficentiam e similes dira insoleseunt tutes, quemadmodum tolerabile esset,si equus ob velocitatem superbirei ; quoniam die- homines de locitra propria virtu est equi, est auis ob celeritatem volatus,& c. et L in sti sunt homi- bonis non nesia bonis non suis,de diuiti s , de laudibis humanis,dec. suis.
VERS. q. Et voluptatum amatores magis, quam Dei. Graech et pira duo. - 'orum , n pirario .
X II Raece X Arei, &c. est in Graecis vocibus,quibus utitur hic Apo- - - -
Cic philo. Deut 23. Proniores sunt homines ad voluptate , quam d Hirii Lem.
stolus, mira vetustas, quasi dicat erunt in nouissimis diebus homines voluptatum magis , quam Dei amantes, vel voluptatem magis quam Deum diligentes,ut legit Cypr.Tam insigno vitiorum chorus sequitur philautiam, Suam pestem reddit insinabiliorem simulatio pietaris. Comutabunt, inquit, Oecum. diuinum amorem in turpem. Epiphan.haeresi 16. perstringi hic putat Gnosticos Simonis Magi discipulos, qui res foedissimas voluptatis causa excogitabant. Ob quam causam de illis intelligitur , quod Iudas Apostolus in sua canonica ait: Domini nostri gratiam transferentes in luxuriam. Contra Gnosticos, non solum Tertuli. sed etiam Plotinus philosophus, neadis et .lib.'. scribens, quoniam ex antiqua philosophia,& Graeci erant peiores esse ait Epicureis. ILIud indubitatum est omnibus, quod Theophyl. hic aduertit, eos, qui amanet corporis voluptates, parum aut nihil ad Deum, & res diuinas altici posse. H. nc cognoscitur, inquit, Prima f. quod amplius diligamus, in quo maiorem solicitudinem habere fuerimus inuenti .Et quidem a. Ioan. 2.dicitur, Si quis di-haeu mundum,ubn est charitas Parris in eo quoniam omne,quod est in mundo, et commpscentia carnis est,&c. Quare excludendus est amor turpis, ut amorem Derconteruemus, de quia voluptates, quas Cic. 2. ossi blandissimas vocat dominai, saepe maiores partes animi a virtute detorquent; illis continuo obsistendum est. Pluto Iud. in lib. inscripto: De mercede meretricis non accipienda insacrartu, scut praeceptum est, Delit. 13. tanquam remulatione quadam, semper corrisexantes conliderat; hinc,voluptarem,inde virtutem: dumque animum nostrum
ad se trahet e conantur, a nobis alteram diligi, quasi amicam blandam & -- untia
143쪽
CAP. III. VER S. V. . 1 3 Tmiliarem, quae voluptas dicitur: alteram, odio esse,ut immitem,& minime le- voluptas nocinantem : haec virtus nominatur. Idem lib. 1.legis alligoriarum , impuram , mpura in . . voluptatem cum adulatore consert. Hic enim, ut decipiat, prae se fert spernamicitiae, sic voluptas D.Chrysos .lom. s. ho m. i s .in Aetii,eleganter volupta- rem impuram confert cum ea qua assciuntur scabiosi sese scalpendo. Huic Chrysost. . enim voluptati, quae breuis est , succedit dolor, & molestia. Cypr. in lib. de creo disciplina,& bono pudicitiae, sic ala, Voluptatem Uicisse, voluptas est maxima. que ti a maior est 5igloria,qu im, qua a vidientibus restriur. Sui hostem pero sit, inimicum prostrauit qui cupiditatem deprcst, hostem domeflicum si perauit sic. Vide Tertuli. in lib.de pudicitia,ubi ad finem libri,iniquiores esse eos statuit,qui Tertuli voluptatibus seruientcs, virtutem deseruerunt ;quain , qui in tormentis vcxati , scelus admiserunt perfidiae. . a nquit, ad libidinem vis est nisi ips ; nescit,
quolibet cogi. Negatiovem petrao quantae compeltant ingenia carnisci, genera poena- ad il-rum. ita metis ne mi, qui Gractum vexatus, an qui delectatu. , amisit' qui cum , mr amitteret, doluin, an qui clem amitterat,ta P Et tamen i a Vcatrico Christiano recto M gi, Chii insculptae, et Urique invidiosa, apud Christum, quia victus cupierunt, Ursic quoque stum negat, glories, ema non Mncendo cesserunt ' quas adhuc O diabo LM ipsi s pirat, cum sita qui eum dei licitate, sed cassa, cum paenite ia inuehente , O non erubescente ad Dominum de tys q*i i. Penta. Denuo dim:ttetur e ,qui piacularater negaturum,filii tilo caro infirma est. H- vexariis ambqui nuda tam 'tis caro, quam qua Spiritu elidit , Urc. Haec Tertuli. ubi aduerte, sit. cum loqui de exaggeratione peccati impudicitiae ex parte voluntarij.Vix enim ullam habet, qui volnptati deditus est,excusationbin culpae; Sc ex parte remc- dij; vix enim respiscit: quod secus accidit in co,qui inuitus Christum , dum cruciaretur negauit.Non tamcn negat grauius cith in se peccatum, quo, vel in tormentis aliquis Chi istum negauit .in eodem librin principio in laudem pudicitiae, sic ait: citia os morum,honor corporum , decor Duum, fundamentum Pudicia flos
panctitatis, raeiudicium omni, bona mentis: quanquam rara , vixque perpetua,tamen morum
aliquatenim in sculo morabitur,si dsiplina per passi it,si censura compressent, dic.VERS. s. Habentes speciem quidem pietatis : virtutem autem eius. abnegantes;& lirus deuita.
I. T Oco huius particulae , habentes lectem pietatis, legit Cypr. deformatiouem Cypru. a b religionis vocabulum mp*ωnp. significat formationem.No enim eos,mii
dictis iolent aliis praescribere quomodo debeant pie viuere, cum ipsi diuersa
sequantur. In partacussa virtutem autem eius abnegantes, non est si era, sed Iuviae me. Vnde Eras vertit,Habentes formam pietatis, cum vim eius abnegarim . quali dicat Erasinus.
Paulus, id in quo sita est pietas Christiana abiicientes,ut amorem,spem charitatis fid ique coniunctionem ,3 c. Trositemur quidem, inquit A mbrosismet- Ambrosi inos Chrastianos, cum sint Onequissimi opere, O su peruersi. Non enim in prosissione mago quam ingestis laus Dei. et virtus est,estet Primasius sic interpretatur, Ptimachabentes speciem habitus, vel docti inae, rem ipsam operibus denegantes,&c. Eos carpit non obscuro, qui ex iis quae loquuntur , pietatis cultores videntur esse, sed ex operibus, pietatis &religiosi instituti aduersarij. Itaque, ut exp S s s uit
144쪽
Theophyl. Fides sine operibus figura est abseque virtute.
August. similitudo. Sicut palmes
bat ; sic abscissi ad Eccl. Opera suis perbiae &charitatis similia cum s tu, line distinguuntur
Pr latus non solum caudat vitia,led etiaad reissetur.
i 8 SECUNDAE EPIST. AD TIMOTH.
nit Oecum.Ipsa pietatis forma de hypocritat ipsos exhibet,& seductores. Est
autem si pocrita qui latentem impietatem,specie vrrabiis tegit.
II. Anselmus hoc Pauli dictum ad eos rescit, qui habitu, de veste exterana religiosi videntur,cum interim virtutem religiosi instituti factis pernegent. Admonem ut hic a Chrysost.&Theoph. obseruare in verbis Pauli vim ipsam& virtutem fidei, quae sine operibus iure optimo mortua appellatus a lacobo Apostolo. Et vero Chrysos . hic hom. 8. Fidis , inquit, sine operibus figuras sim, a que virtuteo. Recte ergo pulchro ct diuutio corpori virtute destituto, pictura quae a similari, vel iri alij legunt j a 'nili; Des recta absiue operibus comparatur. Quid ex fide is lucrabitur, qui nihil agit, quod evramat piceatem y Vide D. August. de verbis Domini, serna. ii .super Matth. ubi ait, Eoris, hoc ille extra Ecclesiam esse apud bareercos, Oschismaticos, qui habent aliquam formam pietatis de qua h c Pa lus loquitur.Uerum e Dirtute es si ullis , insi Ecclesa Catholica reconcilientum,quod sic ofudit, potest esse di bilis forma palmitis etiam praeter Pitem; sed tamen inuisibilis
radicis vitam habere non potest, nisi in vite: proinde corpuralia Sacrament , quae celebrant etiam segregati ab Ummte corporis Christi,'mam exhibere possunt pietati ;non autem Virtutem piemis, Oc. Hoc alia similitudine ostendit membri abscissi quod licet videatur habcre vitam , re vaera non habet idem in epistolam Ioan. tr. . . 8.ait, superbiam opera similia facere. & quasi paria charitati. Pascit esurientem charitas ; pascit cir si perbia: charitas, ut Deus laudetur ; superbia, di ipsi audetur. Vesbt mundum charitas , de D ET Aper na. Ieiunat charitas , ieiunat crsuperbia,OVde Cyprianus ira epistola ad Iubaianum, de haereticis baptiaan is, ait,malos, ct praesertim haereticos imitari Catholicos, siciu sumae, homine lupi canes, quibus ilessunt. Vnde Christus Matth. o ait: Attendite a limis prophetis, O Quasi dicar,ne huiusmodi homines admittatis. Offerunt enim ce tanquam canes custodiendo gregi; cum reuera lupi sint rapaces. Oportet igitur iuxta doctrinam Pauli,ut discrimen constituainus inter vim ipsam siue virtutem,&inter speciem pietatis. III. Et hos deuita, Graece est,recreet Petu, id est, auersire, proprie, quod plus est quam deuita : neque enim est illud ex metu, quod noster interpres recte s let veric re,dcurta. Hortatur igitur vitandos esse homines huiusmodi moribus praeditos : praessertim vero pastores , de doctores , si tam insigni deprauatione contaminati fuerint,vi docet August. tract. I 23.in Evang.Ioannis. Recte Paulus postquam praefata vitia commemorauit suo ordine, adiunxit: ct hos deus
ta ; Non enim satis est, ut pastor huiusmodi uniis careat, sed ut huiusmodi vitia adueisetur,&c. Ex his verbis, de hos deuita, colligunt Chrysost.Theophyl. de Oecum. mille tempore Pau3, de Timothei aliquos, & si non multos, dbgnos , qui ob flagitia praedicta vitarentur. Sed verius tinquit Chrysos for-talle dicimus,per illum scilicet Timotheum admoneri omnes t hos deuitent,
145쪽
CAP. III. VER S. v I. isy VER s. s. Ex iis enim sunt,qui penetrant domos,& captivas ducunt mulierculas oneratas peccatis, quae ducuntum variis desideritS.
I. IDRo qui penetrant, Graece est, In levetu, hoc est, qui subeunt. Ambrosile- Ambros.1 git. qui iraepunt,pro onerata3, est in Graeco: mmpae Mure, quasi dicas, accumulatas,& aceruo peccatorum obrutas. Indicat ergo impudentiam quorundam inst edientium domos ; eo rundemque adulationem, & imposturam,qua Facile solent . multos fallunt, & captivas ducunt mulierculas, quibus tanquam mancipiis ad d*cipi mu
varia scelera abutuntur. Est autem instabilitatis mulierum, seu potius mulier- et ' η ' cularum, facile decipi, de in errorem trahi. Troinde inquit heophyl. Pirsi in Theophyl. si iudem inducatur , muliercula drci potest. Oecum. aduertit recte explicari ab Oecum. Apostolo insidiantem malitiam subeuntium domos muliercularum. Visi enim sunt impii homines fraude serpentis , qua ille aduersus Adam usus est; sperantes muliercularum blanditiis tacite homi ncs trahi posse in errorem. O Qui ergo seducitur, inquit Oecum.quanquam is fuerit vir, nihil in hoc muliere di fert. Porro D. Ambros. Omnibus quidem haereticis conuenire ait, ut subin- Ambros. trames domos, muliercs subdolis & versutis verbis capiant , ut per cas viros Per mulied piant more patris sui diaboli,qui per Euam, Adam circunuenit.Manichaeis x axx' i tamen Pr.e caeteris congruere. Nulli enim tam importuni, tam fallaces . tam i rum
capso u fuerunt, quam ipsi; quos constat aliud coluisse, aliud professos fuisse. P μ' Sic enim de illis scribit Ambros hoc loco: Nam sanctimoniam defendunt, & Ambrosi
lege sua satiente, turpiter vivunt. Misericordiam laudant cum inter se iniusti Manichaei deprehendantur. Mundum spernendum asserunt, & semper accurati proce dunt. Ieiuniis se insistere iactanter praedicant,cum omnes saginati videantur: pallidi attetantum quod arte quadam pallidi cernuntur, ut fallant. Haec ergo Apostolus erant, vitalis maxime de iis prophetauit, quos constat, Apostolorum tempore non fuisse; ierent, sicut nec Arianos: quippe cum Diocletianus Imperator costitutione sua notet sordida hanc& impuram haeresin,quae nuper egressa est de Perside,&c. Haec Ambros. Eligebant autem ad suam factionem mulieret oneratas peccatis,quae nullius boni sibi consciae prauis doctoribus ad nutum obtemperabant,quibus persisadebant eas turpitudinis suae poenas minime daturas. Sic olim Iudaei A st. Act.i 3.1 3. concitauerunt religiosas mulieres, de honestas, de primas in ciuitate, aduersus Paulum de Barnabam. Quam persecutionem ponderans Theophyl.sic . et aer 'stit: Vidis autem in quantam turpitudinem in dedecus mulieres deduxerunt Iudaei, liei es in
O c. Deinde addit, Ad imitationem malorum autorM,qui per mulieres paradisum ho- Paulum.
minibu acciu St, tit primo parenti strat. Ponderat etiam hunc locum August. in epis .ad Esychium Episcopum.Theodor.vero queritur suo tempore impletum esse hoc Pauli vaticinium. I h Quam perniciosa vero fuerit in omni aeuo daemonis industria inducendo mulieres, ad seducendos viros, non solum constat exemplo primae mulieris, Gen. s. sed etiam Salomonis, qui alienigenarum mulierum amore cam Gen. 3. . S s s a. siui,
146쪽
tus & moliis Hieronymis ad Ctesiphontem. Haeretici mulierum
i o SEC VN D AE EPIST. AD TIMOTH.
plus, coluit earum Deos, i. Reg. i i. de qua re Hieronyme contra Pilagianos. Hi ne solenne semper fuit haereticis, ante omnia foeminis imponere,ut per eas viri ad scelus quodcunque impellerentur. Rationem assignat Chrysos . in opere imperfeZto in cap. 13. Matth. hom. s. enarrans illa verba Christi: Vae vobis, qui deuoratis domos viduarum,sc. Sexu , inquit,mulierum incautus O mollis est. Incamus quidem,quia non omnia , quae videt, aut audit,cum papientia considerat et modis autem, quia 'cile flectitur de bono ad malum, vel etiam de mala ad b, num,Sc.& D. Hieronym. in epistola ad Ctesiphontem contra Pelagianos, sic
ait: Quid dolunt misera muliercula onera a peccatis, qua circura eruntur omni doctrina Dento semper discentes, or nunquam ad deritatem peruenientes,quid Dolum, O caeteri talium mulierum Focq prumentes auribus Simon Magus haeresim condidit adie- epus auxilio Helenae meretricis. Nicolaus Antiochcnus omnium immnussiliarum repertor, choros duxit femineos. Marciou quoque, Romam praemisit muserem,ad maiorem lasciniam. Arius, Ut orbem caperet, ororem principis ame decipit. I laec Carptim
ex Hieron. quem lege, ut videas, quantum adiumentum attulerint sceminae peccatis oneratae haereticis ad insidiandum Catholicae veritati. III. Non damnat Paulus omnes mulieres, sed illas tantum , quae leues sunt, de conscientiae puritatem negligunt, quam i .ad Timoth. I. commendat Apostolus, A militG(inquit bonam militiam , habens conscientiam bonam, c.Vt enim commentatur hic Oreum .et on qualisci eque, inquit Paulus,seducunt mulieres ( nam sint S mulieres virilis natura , quemadmodum punt, O viri muliebresi sed eas quae sunt onusti peccatis. Onus enim peccati Veritatem,qui veluti olium semper . inuatar aquae,deserit,ct Ueluti plumbum mendaci abisso imm Titur. Hoc onere feruntur,qui caste de pure vivere nolunt: ob quam causam,ut dicitur ad Rom. i. Surdam traditi sunt in reprobum sensum.Est. autem reprobus sensus, qui mendacio libentius quam veritati allentitur. I V. . Quid autem sit onerari peccatis, exponit Apostolus, dum ait, qua ducuntur Dari s desideri s. Verbum Graecum re, significat,eas non solum duci, ut transtulit Latinus interpres, sed etiam agi. Aguntur enim huiusmodi mulierculae a suis effrenatis cupiditatibus more brutorum,quae cum aguntur tunc aliquid agunt,Sic enim de illis loquitur,dum vetitur agendi verbo, ut aduertit Chrysost.Theoph. de Oecum. tanquam de brutis pecoribus ferino sit.
VERS . . Semper discentes,& nunquam ad scientiam veritatis HS
tes,ctc. thoc est, semper gradientes, de inambulantes , sed nunqdam illuc, quo via ducit, peruenientes, imo,ut exponit Anselm.hoc loco ex August. traei. 36. in Ioan. ncc ad ipsam viam perueniunt. Quomodo enim poterunt oneratae peccatis mentes per viam rectam incedere; ne dum progredi i Sermo Pauli vellementior cst in Graeco ; sic enim habet: Semper discentes, Er nunquam ad scicultam deritatis venire vasentes:partim nimirum vitio doctorum,qui in schola
147쪽
CAP. III. VERS. VIII. . I iSimonis tas i scientiam promittebant : partim vitio suo; mens enim illarum peccatis oppressa erat,& tenebris piusquasi Cimmeriis obcaecata. II. Illud aduerte, non damnari a Paulo hoc loco eos qui bonis artibus immoriuntur, & noctes Atticas insomnes ducunt; ut enim Plato ait,in dialo- pisto,go de fortitudine ex autoritate Solonis: Tandiu est nobis disie udum, uadidis Il)i' ij
wiuitur. Solum: reprehendit inutile studium, cui incumbentes nec meliores fiunt,nec doctiores. Nam in studio virtutis & verae scientiae semper restat aliquid inueniendum & sciendum; unde refert Beda ex August.tract. 6o.in Ioan- Beda.nem, haec verba: Diuini cantio vox epi r Qus rite Dominum , & vivet anilivi August. vestra: raramus inueniendum. Quaeramus inuentum , ut inuenitndus quaeratur, occultus est; vonuentus quaeratur,immensus est. Unde alibi dicitur. Quaerite faciem eius smaper. Satiat enim qua rentem , in quantum capit; & inueniere & inuenientem, capaciorem facit, ut rursus quaerat implere, ubi plus capere rem se capa,
coeperit. Non ergo ita dictum est, Quaerite faciem eius semper, quemadmodum dictum est de quibusdam, semper discentes & ad veritatis scientiam
nunquam peruenient': scd potius sicut ille ait, cum consummauerit homo, quo iussi 'tune incipit,donec ad illam vitam veniamus ubi sic impleamur, ut capaciores cre,dabitur. non essiciamur,quia itaserfecti crimus, ut iam non proficiamus. Tunc enim 'emp*x qu*ostenditur nobis,quod iussicit nobis. Hie autem semper quaeramus,& fructus ' 'iliuentionis non sit finis acquisitionis,&c. qui, fiu-
VERS. S. Quemadmodum autem Iannes, & Mambres restiterunt nynfix sinis Moysi: ita & hi resis ut veritati: homines corrupti men- . t reprobi circa fidem &c.
LTOannes,& Mambres, qui fuerint, non satis constat. Chrysost. ait, fuisse chrysost, Id uos Magos Agyptiorum, qui portentis edendis certarint cum Moyse. Sixtus Seneniis Bibliothecae sanctae lib. 1. resert librum , qui inscribitur Ian-- 'β- nea & Iambres,vel Mambres, vi nostra editio habet, ex quo Paulus acceperit '' β''s nomina horum duorum Magorum, qui Moysi miracula patranti in AEgypto obstiterunt. At testatur autoritati huius libri quidam Numenius Epamaeus professione Pythagoricus, in libr. s. de bono, ubi singillatim Magorum, qui
Moysi obstiterunt, nomina refert: Iannes,inquit, et Iambres Aegyptis erant, Pirri adeo magicis ambies praepotentes, ut Musco Iudaeorum duci, viro Deo coniuncisi, cre posse a cura Ira si s tudicat: 't. Multas enim calamitates, quas intulit , solucrensi unt, dec. Haec verba Numenij ex Eusebio Numenius. tib O- dc praepar. Euang. cap. s. Exi cripta sunt. CHasius, d. i s. librum hunc x' 'i' aitici apocryphos xc fert, de reiicit, securiis, ut arbitror D. Ambros qui in ex- , Planatione horum verborum , Pauli, inquit, exemplum hoc de apocryphii est...H-3 emm est lambi es Fatres erant Magi, wel denefici a set pilorum,dec. Orig. Orig. Iracr.3 I. in Matio pendens haec verba Pauli, Quemadmodsi enim Iannes,&c.
148쪽
i 1 SE OTNDAE EPISTOLAE AD TIMOTH.
sic ait: Suod ait Paulus, cui Iannes O ambres restiterum Mosi, non iuue- . numr in publicis Scripturis,sed in libro screto,qui suprastrabitur annes Iambris liber. Vnde ausi sunt quidam epistolam ad Timotheum repellere tanquam habentem in se textum alicuius secreti sed non potuerunt. Nam & primam cpistolam ad Corinth. propter hoc aliquem refutasse, quasi adulterinam ad aures
Menander. meas nunquam peruenit. Haec Crig. alludens ad Menandri versiculum, quii,cor, i I, in cap. is. epistolae Primae ad Corinth. legitur. Hoc est: Corrumpunt bonos mores colloquia mala.. II. Probabile mihi est, haec nomina Paulussi accepissi ex traditione lu- .si daeorum, quam his tr vocant,aut certe a Spiritu sancto ; & non ex libro ci-Mos, liuod talo a Sixto, dc aliis, quem Paulus fortasse nunquam legit l, Quod si legit, &satis confit- inde sumpsit,certum est duntaxat ex eo,quod a Paulo nominati sacric Scriptu- .matur narra 'rae inserantur, opposuisse sese hos duos Magos Moysi,non autem exco,quod M*'q Porum i tirapocrypho libro nominentur. D. August. epistola i i .ad Ianuadum, cap i uexemplo duorum Magorum, quos hic Paulus nominat . ostendit inanes citet omnes haereticorum conatus aduersus fide in Catholicam, similesque Magorum conatibus, qui fauente Pharaone Moysi obstiterunt. Breui enim conressici u si iri suam inseccillitate, agnoscentes virtutem diuinam,coacti dicere,Exod. S. ritu. Dei. Dissilm Dei est hic, seu, quod idem est, virtus Dei operatur in Moyse. Quidam per digitum, plagam intelligunt, ut Chald. Parapi rastes. Alij Spiritum sanctiim, ut August. Hebrael, & fere Latini Patres, potetiam & virtutem Dei mirabili tuo effectricem; ita Rupert. Abulen . Caiet. Lippomanus,Lyranus in quo sensu videtur accipiendum illud : Porro siu dieito D .i eis io daemouia, &c. Aduerte autem verbum resistunt,praesesitis temporis, referri ad hominis,qui tempore Pauli veritatem oppugnabant, ut planum est; unde etiam apparet particulam, nouis nis diebus, supi a positam, non esse solum referendam ad tempora Antichristi, sed ad tempora etiam Apostolora quod supra aduertimus. I II. Homines, corrupti mente ; dicuntur hoc loco, iuxta Primasium , qui ab integritate doctrinae, vel fidei, desciverant: reprobi vero circa fidem vocantur illi, qui postquam perturbationibus,prauisque affectibus mentis & voluntatis sanitatem corruperunt, rc probi essiciuntur circa fidem, ut ait Theophyl. coque dementiae veniunt, ut digna sint, Quos Dei tradat in reprobam sensum, ut dicit ut ad Rom. i. quo veritate repudiata mendacio adhaereant. Vinc, dehoin ille corrupta metite, & moribus deprauatissimo, Psal. i 3. cecinit Regius vates : Dixit . piem in c. de suo. non e Dei'. Deinde addit: Corrupti sunt. Oabominae es 'cli sunt instudiis suis. ubi, qui Latine dicitur insipiens, Graece est
hoc Est, mente carens. H. br. Nabalba defluendo, decidendo, vacarido, Ddbulo, virtute,raii Onc,& cerebro vacuus,cui omnia dcfluunt. aut huius in
cli est, dixit in corde suo , non est DV M. Non cst , qui prouideat, non est prouidentia. Elabim enim iudicem sonat,ac prouidens iam respicit, non Cisentiam. Apud se cogitat, ctiamsi non loquatit r. non esse Deum, qui iudiciat de sitis factis homines:sc curus igitur de uipplicio ruit ad omnia flagitia. Hinc auditur: chali Corrus: sunt O abominobiles f3 5 sunt,dec. Chald .Paraphr. habet: Non estpotc-pas Dei in terra ; significans negari prouidentiam circa res humanas in corru- Chalii
'' a se Pta holminis iiDprobi mente non tamentis uiam, ad cuius cognitionem n tura duce pellimur; verba illa compti sunt ic exprimit Chal. corruperut op
149쪽
rasea, Zc execrati lunt bonum. Est ergo nauanda nobis opera ne prauis affectibus corrumpamur. Incorrupta enim mens fidem recipit , corrupta depra- mores & fidem adulterat. Vae illi , quem Deus ob corruptionem morum
reprobauit de illo plane loquitur, Eccl. . Considera opera Dei, quod nemo potest Ecci 'corrigere , quem ide Alexit: illi mihi videntur a Paulo dici hic reprobi circa fidem,qui haereticis opinionibus pertinaciter adhaerent: Hos videtur Deus pe
culiari modo repudiasse,& quodammodo despexisse. VER s. i. Sed ultra non proficient: insipientia enim eorum manifesta erit omnibus, sicut & illorum fuit.
Grach et tam sic: civ In inciorum o α σια αυmpi μην , ωύ - η ἐκριναν Pro. x A Xabrosius recte vertit, iuxta Graecular codicem , et proficient amplius: di vero proprie est amentia, quam vocem vulgata editio insipientiain transtulit, Ambrosi ignorantiam ; sensus igitur est , praedicti impostores non proficient, ut inquit Anselm. in decipiendis hominibus, vel ut exponit hic D. Chrysos . non fallent neque ad se trahent omnem multitudinem, cui in udiantur; licet initio quosdam decepisse videantur, deprehenduntur enim facile. Videbitur quidem ad tempus error vires colligere,ad finem tamen non permanebit. Huiusnodi enim sunt, quaenatura sua bonitatem non habent, ut ad tempus floreant,donec cognito suco, repudientur. Non repugnant verba iupra posita cap. r. O proficient amplius in impietate et illic enim ita locutus est; quia ij,qui nouitatibus student, nusquam erroris finem inuenient, sed noua:emper conirneta,& corruptum dogma proferent. Hic autem ait,non diu fallent, quia cito deprehenduntur. II. D.Thom. hic, sic interpretatur, iatra,&c.hoc est, Non ultra,qu meus permittit,proficient. Caluinus, v.g. non plus promouit sectam haereticam, cuius dux fuit, quam Deus permisit. Nec Lutherus plus nocere potuit
Ecclesiae, quam diuina prouidentia illi permissum fuit. Hinc Angelus induci-
tur clamans, Apoc. . lite nocere terrae,ct mari,dec. de carum. 22.Tempus enim propc es. Sui nucci,noceat adhuc,ra qui insordibus rasordescat adhuc,dec. Continent haec verba permissionem: sensus igitur huius sententiae ,sed ultra non proficient, elimon perpetuo permittemur nocere, sed ad tempus breue duntaxat: cluce- 'it tandem veritas, quam Ecclesia docet,ut Christus promisit illis verbis : Oporta inferi non 'aevalebunt aduersus eam, &c. Haeresis nanque instar est nubis evanescentis quacunque aura flante. Quanuis enim videatur interdum aliqua nubes,coelum obtinere extensione suarum partium , facile aut dissbluetur, aut in nihiluna redigetur:sic haeretis minari tempestates videtur in principio; sed minae omnes io nihilum recidunt,Deo electos suos protegente. Merito ergo
Gamaliel doctor legis videtias Principem Synagogae, Act. s. reprehendentem Apol colos in Synagoga, quo illod adduci iussit ob constantem Euangelii promta garionem, dixit: Et nunc eco rubis, Discedite ab L minibus i is , O sinite illis, quouiams est ex hominibus concilium hoc, aut opus, dissoluetur: si autem ex Deo est, Nora Potcratis uere id forte O Deo repugnare inueniamini, &c. Verissime hoc
150쪽
Haereticus eliserdix insipiens. Haeresis in
i SECUNDAE EPISTOLAE AD TIMOTH.
hoc a Gamaliele Phari s eo dicturn est: Haeretica nanque, & omnino salsa doctrina cum fundamento veritatis careat,breui corruit. Catholica autem cum veritate nitatur, de 1 Deo sit,dissolui non potest. Unde Cypr. lib. i. epist. s. sic consolatur fideles: Haec est vera dementia,non cogitare neque fore, quod mendacia non diu 'Eunt,noe emque tandiu esse,quandiu elucescat dirare larificato autem dete, O sole oborto, Iura tenebras ct caliginem cedere, ct et a grassabamur per noctem latrocinia, celsa e. Idem A. lib. epistola 1.ad Antonianum: mpirari,scilicet, Nouatianus haereticus,de quo agit, Schismaticos semper inter initiasuaseruere, sed incrementa habere non se,d c. III. D.Hieron. enarrans illa verba Isaiae i8. Om terrae Cymbalo alarum quae est trans flumina AEthiopiae,&e. sic ait: omnis haereticus statiris in initio pollicetur excelsa;& cum alas habere se iactet, tamen haeret in saliis fluctibus,& procul non recedit 1 terra, medio cursu patitur repente naufragium, &c. Addit deinde, Sicut enim libri iuxta aquas cito obscurantur, dolentur,& pe eunt ; ita sermo eorum ac doctrina cum in principio visa fuerit fortitudinem possidere, pertransit, & labitur,&c. Recte D. August. iuxta traditam doctrinam, de initio & fine haeresis, exponit verba Pauli, quae posita sunt, cap.r. Multum enim proficient,&quae hicn bemus, sed dura non p/victent in commentariis super Pi l. s . ad finem, enarrans illud , Uirasvruinum non dimidiabunt
dies hos,dec. Quid est,inquit,non dimidiabunt dies suos: id est,non proficient quantum putant, intraque tempus, quod sperant, peribunt. Quid ait Apost lus, Maligni autem homines,& seductores proficient interdum,non tame diu Nam timius dicit,Sed ultra non proficient ,id est non dimidiabunt dies suos.Quo etiam sensu dictum putat 1 Hierem.cap. i .de haeretico. Perdi cogregauit, quae non peperit ; fecit diuitias & non in iudicio: in dimidio dierum suorum derelinquet cas, & in nouissimo suo erit insipiens. Idem in P l. 3 6. in illa ver ba: inimici autem Domini mox ut honorificati fuerint, Se exaltati, deficientes quemadmodum fumus deficiet, sic ait,Ex ipsa similitudine rem,quam in sinu uit,agnoscite. Fumus a loco ignis erumpens in altum extollitur, & ipsa elatione in globum magnum intumescit, sed quanto fuerit globus ille grandior, . tanto fit vanior. Ab illa magnitudine non sun data sed pendente, & inflata itin auras & dilabitur inimici autem Domini statim, ut gloriabuntur & exaltabuntur deficientes, sistat fumus deficient. Talibus dictum est, sicut Iannes,& Mambres restiterunt Mosi, sic etiam isti resistunt veritati s homines
mente corrupti, reprobi circa fidem.Unde autem resistunt veritati, nisi inflatione tu oris sui ,euntes in ventos,extolletes se quali iustos& magnos Quid autem de illis ait tanquam defun)o:sed ultra non proficient. Dementia enim eorum manifesta erit omnibus, sicut Millorum fuit. lnimici nanque Domini, descientes sicut fumus deficient,&c. Haec Atigui . paucis omissis aut mutatis. IV. In his verbis,insipientia enim eorum,dec. reddit rationem quare haer ricidiu nocere non possint: eorun enim vanitas & stultitia cito couincitur ab Euangelis praedicatoribus,eritque omnibus manisci a. Hoc tamen vaticinium licet ad omnes haereticos pertineat, recte Prima lius arbitratur , Apostolum, non de omnibus haereticis loqui, sed de his tanturn, quos tunc cito destrui
iraeuidebat ; sicut illi , qui Moysi restiterunt, confiteii coacti sunt,digito Dei
: cile super tos,nec Polle edere miracula,quae a Mose diutuitus patrata sunt.