장음표시 사용
51쪽
mur, esse tantum 'uorem Dei, anathema sit. V. Quare libet, per spiritum dilectionis intelligere charitatem inhaerentem, de qua Dionysilio. Ecclesi hierar.cap. r. in principio: Primus animi motus ad diuina, est dilectio; unde August. Com.in Plat. 3i . Quod credit homo ei est, quod Uero operatur,charitatis, Sc. Sicut ergo fides est principium cognoscendi diuina et ita charitas exequendi diuina mandata. Et Cyrill.in cap.r . Ioan .seruate facit ante August. ait : Et fisi quidem in anima est veram cognitionem e ciens: charitas Dei manda' vero mandata Dei seruare 'tit,cte. Quod igitur Theologi dicunt primum mo- δ' , tum iustificationis esse actum intellectus per fidem, non aduersatur D. Dion. dum ait, primum motum ad diuina esse dilectionem: agit enim de principio operandi iuxta Dei legem. VI. Porro sobrietatem interpretatur hoc loco D. Chrysost.ex Theophyl.
eam virtutem, qua sobrij sumus, sanitatem mentis atque animae sectantes, ne frangamur aduersis, aut rebus prosperis insolenter afferamur. Vox Graeca, . σ- Nemr i qua hic utitur Paulus, moderationem significat; est enim nomen August. verbale a moderando, seu castigando dictum. D. Augus .in lib.de gratia de libero arbitrib cap. i8.recitans hunc locum, pro vocabulo fabrietatis, posuit vo-rni cabulum continentiae, quasi velit Paulus, nobis datum esse per Christum spiritum continentiae, qua omnes fraenantur libidines, ne in flagitia mentem n stram consentientem trahant. Quid si temperantiam voluit significare quam Cicero. Cic.li,3.Tusc.quaestionunia, moderationem ,& modeream appellari censet3 Vide quae annotauimus cap. 3.epist. l .ad Timoth.
VERS. 8.Noli itaque erubescere testimonium Domini nostri.
Graece; Ηγ-d latvmStola D RO, MCluee Chri. Vin materia pr dicationis sit Christus crucifixus,atque adeo contum sti non eru- . Iliae,opprobria.&cruciatus: haec autem videantur esse,iis praesertim, qui bescit Pau- non credunt,plena dedecoris & ignominiae: Nam sermo Crucis,m dicitur, m I i .videtur. bs qui pereunt, stes itia. Excitat Timotheum ne ignavo pudore terri tus, testimonium passionis Christi in praedicatione&sermone praetermittat. Propterea etiam meminit suorum vinculorum:docens se propter praedicatio-- nem crucis Christi, in carcerem fuisse coniectum, & in vinculis detineri. Ita fere Theodor. Caeterum quantum Christi Domini cruci debeamus,consid rei qui humano pudore quo minus alacriter testimonium illius serat in con cionibus , retardatur. De ea sic D Chrysos .hic hom. 1. Mors ista pereuntem sera Lau c uanit orbem: mors illa calefidius terrena coniunxit e mors illa diaboli retardavit T)Mo . chis mmum, homine que Veses,ac Dei filios fit. Mars ista mortalitatis nil, n sti 'homine, tuina, adsilium caelesti, ac regis prouexit. Vincura issa potuerunt plurimos iam Angelos, ac dei gratiam conuerterunt. Haec Chrysost. ubi niliis deterius elle ait, quam velle Dei fili Di se' te diuinas humana ratione metiri. Hinc enim omnes hari eses ortum habue- runt Hinc Marciones, Mancics,de Valentini,& caeteri,qiu perniciosa dogmari se ta in Ecclesiam inuexerunt. Sicut enim, qui stilis radios corporeis cupit ha Christi He- rire luminibus, non modo quod optauit non cfficiet, verum etiam ipso quo- φPyiaq*- que, quo viget, priuabitur lumine;multo sane magis qui in aeternamellam lu- ' 'epyi 'x cem defigere obtutus conatur, tamque rationibus consequi mortalibus, hoc
patietur. Qurre si fidei luce duci et , quid quaeso est quod Christi elemen-
52쪽
tiam magis commendet i Neque coelum, neque terra, neque rerum omnium creatio,neque aliud omnino aliquid, ita ut crux illa venerabilis, diuinae bonitatis magnitudinem praedicat. Quocirca in ipsi gloriatur Paulus ad Galat.6. O i. Mihi autem absit glanari nisi in cruce Domini nostri Asu Chrest. Quae verba reserens D. Chesost. sic explicat hunc locum : Noli erubesere , &c. D. Patilus: . Noli erubesiere (inquit) quod crucifixum predicas: hoc enim tectimonium est: mori pio hi iti, scilicet Grini. Nam isti quidem, si per se cogitenturia mores, carceres, Uincula, con- tolerata pi Asiane ac probro dignasiunt: verum , si quis apposita causa discussoque ruperio singu- nissima suntia decenter edoceat: plenissema gloria esse cognoscet,&c.D. Ambros Con tantiam in- gip quid habendam ducet nec trepidare dilere in profissione; non est enim tinde erubesca-e v v 'tur in ea , quia si homo visus est Christus, gestis tamen apparuit Deus: es crucifixus est, resurrexit tamen a mortuisio multis videntibus suscipiente eum nube in caelum Uendit. Non est ergo infirmitatis causasdpotestitis quia tibi putatur imbecillit , ibi apparet potentia. Haec Ambr.I L Vnde,nae,ille mihi nihil absurdi dixisse videbitur qui per testimonium
Domini nostri,Christi passionem intelligere volet. Nam vox Graeca prae or, morte sua pro qua vulgata editio nabet testimonium, passionem , & mortem ex usu Ec- testimonium clesiastico hodie significat. Maxime vero mortem Christi, qui sanguine suo, perhibuit dc morte lectimonium perhibuit veritati. Vnde etiam qui pro fide Christi mo- hJ- briuntur per excellentiam dicuntur martyres,hoc est, testes, fidem Christi vel ipso sanguine protestati,ut lib.contra Donatistas aduertit August. Accedit ad August. rationem martyrij opus esse morte t ait D.nom. 1.2.q. I 1 .art. . ubi dispu- P. hom. rat de vero martyrio.
VERs. 8. Neque me, vinctum eius. Gracch ; Mhitat, eto, op et L. III. Vasi dicat:Non te pudeat crucis Christi neque vinculorum,quae ego gyrum 'Nisi i nunc Romae pro Christo sustineo, suo exemplo suadet discipulo ut tulit. ti vh
vanum ponat timorem, & pudorem abiiciat. Ac si apertius dicat, Noli eru- neisti deeet.bescere,siquidem ego qui mortuos suscito,qui innumeris signis illustris sum, Paulin non qui orbem totum excurro; nunc vinctus sum. Neque enim quasi male operans vinctor: sed crucifixi gratia his vinculis astringor; si crucem non erubuit christo. Dominus meus,ego haec vineula erubescere debeo 3 Qui enim quae ille susti- Chi si 'nuit,erubescit : ipsum quoque crubescit, qui cruci astixus est. Ita Chrysost. Theophyl. cui,ut solet,concinit Theophyl. & alij D. Ambrosi sic ait: me in Apostolo est, d h ' qu/d ad ruborem pertineat, quia si prestiola humiliatus dicitur, ex illa parte confindit 'o recisores fas quia insignis,ac prodigi s nutu mirabilis pervidetur. Tet inteiligatur quis etheia non infirmitate humiliari, D voluntate ad quendam meritorum pro Ium. Idcirco ri, ne iniusto enim Deus seruos fas ab iniquis humiliari permittit, ne illis iniuste praemia dare viis praemia lar
I V. Illud vel maximh notandum est, a Paulo sepe in epistolis iactari sua A paulo io,. vincula,& qirasi a gloriabundo praedicari. Adeo illa no erubuit, neque Chri- si 1 gloria.sti crucem,ut se vinctum Christi appellet,& vel in ipso carcere docens & ba- bundo piae prietans multos Christo adiungat Nam in epistola ad Philemonem, meminit ux via Onesimi quem ad fidem conuertit: Quem ego inquit genui in vinculis,& in hac bellui
53쪽
i.Thesi . 3. Cloriosum est in vinculis esse pro Christo.
s SECUNDAE EPISTOLAE AD TIMOTH.
epist.cap. 1.ait se in vinculis non cessasse ab opere dc ossicio suo. Iii epist. vero-2.Tim.x. ad Ephesios , cap. . magnam vim ineste putauit ad persuadendam Ephesinis
set b Christianis perseuerantiam in fide & bonis operibus, quod se vinctu in Chri-
hoi 2,tetiae evocaverit multumque honoris catenae deberi, quae manibus pro Christo manibus pio sit inecta, sic enim ait: Obsecro itaque vos, o vinctus in Domino, ut digne ambu- Christo in- letis vocatione,qua vocati estis cum omni humilitate, &c. Duo expendit in enarratione horum verborum D. Chrysost.serm. 8.primum, Quod boni praeceptoris numeros expleuerit Paulus, dum de sus vinculis & laboribus minime lolicitus, de salute subditorum dumtaxat sermonem instituit. Praeceptorum nanque virtus est, nihil honoris,nihil gloriae a subditis sed salutem ipsorum quaerere, unde I .Theis. 3 .ait:Nunc bimmim,siquidem vos in Domino titu.
U. Deinde,quod in vinculis esse pro Christo omnibus titulis anteposuerit, unde idem D. Cluysos . multis modis hanc dignitatem amplificat , dum Paulus ait, O Ego vinctus in Domino;& ad Philemonem: Paulus senex, nunc autem & vinctus lesu Christi,&c. Magna dignitas(inquit & quouis regno dccosulatu potior. Nam nihil ita splendidum est,ut vinistum elle propter Christum, ut catenae sunt sanctis illis manibus circundatae. Vinctum estb propter Christum illus tius est,quam sue Apostolum esse, siue doctorem, siue Euangelistam,qui Christum nouit, is optione data mauult vincula ferre propter Christum, quam coelos inhabitare. Non caput ita splendidum reddit impolita corona margaritis conspicua, ut catena ferrea, quae propter Christum fet-tur. Tum videlicet ipsis regiis illustrior erat carcer, ipso etiam coelo. Vm- ubi paulus, ctum enim habebat Christi. Istud etiam illustratus est, quam sedere ad dextequaminem ram ipsus.
io tale, V I. XIox de se ita loquitur; Si quis mihi vel uniuei li coeli vel huius e tenae copiam & optionem largitus esset, catenam hanc ego plane elegissein. Deinde, Si autem mihi cum Angelis standum fuisset sursum, aut cum Paulo vincto;carcerem utique praeoptassem.Non ita beatum dico Paulum, quod in paradisum raptus,atque quod in carcerem est coniectus. Audi ipsum ciuo m do glorietur.Neque enim dicit, hortor vos ego, qui verba ineffabilia audiui;
red quidi hortor vos (inquit) ego vinctus in Domino. Quam idonee Paulus christu plu glorietur in Christi vinculis, ponderat idem Chrysostom. Potius inquit mihi Lota hssu. ' habetur male assici pro Christo quam honorari a Christo: si Christus ipse pro
pati, quam me seruus factus,gloriamque suam exutus tanti non duxit esse in gloria,quan- esse in glo- ti quod mei gratia crucem subiret,quid quaeso illius nomine serre non debeo3 Audi siquidem quid ipse dicat Ioan. i . Glorifica me linquit tu Pater. Quid Z dicisiad crucem cum latronibus ac praedonibus ducendus, maledictorumque necem subiturus:deinde & conspuendus,& virgis percutiendus es, atque alapis;&ista,vocas gloriam Vtique,inquit.Nam pro delictis ista patiar , atque ea nunc mihi pro gloria duco, si gloria illi non in patrio throno, neque in diuina illa gloria, sed in contumelia reputata est , eamque reliquis praeposuit, quia miseros & calamitosos dilexerat ; multo magis mihi istud pro gloria ducendum cst. V II. Non erant ita praeclarae Pauli manus quando claudum illum in lyra. i . stris erigebat, Act ra. atque quando vinculis erant circumligatae. Admiraris Paulum tum potissimum,quando nihil illi,quae manui adhaeserat, detrimenti
54쪽
affersibat vipera, Act.18.Nihil mireris;catenam quippe illam reuerebatur,immo& uniuersum illam malia vcociatu ui mox ranam tum quoque vinctus Erat.
Siquis mihi modo largiretur mortuos suscitandi facultatem, istud plane non praeferrem huic catenae,& in Scripturis me non tantum delectat miracula patrans, quantum male affectus, flagellatus, ac miserabiliter tractatus, &c. Deinde praefert vinctum esse Paulum pro Christo, sudariis & semicinctiis eiust dem conserentibus aegrotis sanitatem , Act. I p. praefert illud quod resertur de Paulo omnibus miraculis: nempe , quod multis Philippis impositis plagis caesus in carcerem sit coniectus.Item quod vincti cum eo laudabant Dominuin. Rursus quod cum illum lapidassent, extraxerint e ciuitate, existimantes esse mortuum:conficitque tandem argumentum a minori. Christus ait, Matth.s. Beati c. non quod mortuos suscitaturi estis,caecis daturi aspectum, &c. Sed cum maledixerint vobis homines,dec. Si ergo matb pro Christo audire adeo secit beatos; quid non faciet male etiam ossici E honoratus cst & Petrus ista catena,Act. ix. Erat enim(inquit Lucas dininu catenis duabus, ac traditus militibus, dormiebat: ita Hilaris erat, ut grauis illum nihil immutatum haberet somnus, veniebat Angelus, ac percusso latere excitabat illum. Addit Chrysibile si mihi quispiam dixisset, elige utrum velis, vis esse Angelus Petrum stimulans ac soluens, an Petrus seruatus i Petrus utique maluissem esse propter
quem & Angelus descendit; vinculis istis potiri libuisset. Quid quod Paulus ad Phil. i. Desiderat dissolui ct es cum Christo'ita sane; sed ibidem manere optat in vita quandiu superust aliquid ferendum pro Christo. Mortem vero ideo timebat inquit Chrys.) quod adhuc esset passionum occasio. Pati pro Christo gratiam vocavit ad Philipp. i. Vobis ranquit) donatum est pro Christo non sium, ut in eum credaris, sed ut etiam pro ilio patiamini. Quae verba citans Chrysost.ait maius donum esse posse pati pro Christo, quam solem sistere & lunam coelumque mouere, maius est etiam qu in dominari daemonibus. Non enim tam cruciantur daemones cum 1 nobis eiiciuntur; qu in cum nos pro Christo vinctos vident: Philippis commotus est inquit Luc. Act. 26. carcer vincto Paulo ,s-luisque sunt omnium vincula. Vides naturam vinculorum, vincula soluentem Nam quemadmodum mortem interimit mors Domini, ita ligatos soluerunt vincula Pauli,carceremque concusserunt, ac ianuas aperuerunt. Vinculorum natura est stringere de detinere: caeterum aliorum sit ista natura, non eorum, quae pro Christo perseruntur. Procidit ad pedes Pauli ac Silae custos carceris: at neque istud faciunt vincula alia: neque enim ligantes trahunt ad pedes ligatorum,sed e contra: ignorabat istud custos carceris, ignorabat eorum potentiam,qui pro Christo vinciuntur.Ideo qui solutus erat,pedibus aduoluitur ligati. Qui soluunt a daemonibus ligatos,istos ferrea fuerat detentura catena. Non nouerat hos viros,propterea venia dignus fuit custos carceris. Ferro adamantino infractius est vinculum, quod a daemone est; animas tamen eo ligatas soluere Paulus poterat; quid mirum si & corpus suum E Propterea primum ipse vinctus cst, ac deinde reliquos vinctos soluit: ut discas seruos Christixetiam ligatos,multo maiorem habere virtutem,quam reliqui soluti.J VIII. Concludit Chrys itaque non erat inmmitatis hoc vinculum , sdpotentiae. Lege totam homiliam; est enim in illa eximia elegantia, & admirabile
ingenij acumen. Vide homiI id.ad populum Antioch. ubi prope medium agit
de Act xl. Catena Pauli viperam excusiit ; devenerationi fuit,&c. Clotia catenae maior, quini miraculorum Act iv. Matth. s. Act. it
Petri catena Angelis inuidenda,
vinculaPauli miracula efficiunt. Pauli vincula non infirmitatis sed potentiae indicia dabat.
55쪽
de vinculis D.Pauli tom. s.Vbi refert ex 16.Act.quo modo Paulus vinctus pollquam suam conuersionem enarrauis . & andinie si movico me pers uades rastianumsierit, respondit, tarem ego O in modico S in multo,nonsolum te, sed etiam omnes audientes me, fieri Christianos, ab que vinculis his. Sed rogabis cur non optet vincula Festo, cum in illis passim glorietur, Ephes A. Rogo vos ego vincius in Domino, t. Timoth. 2. Secundum Euangelium meum,in quo labore usque ad Oincula quasi mali operans; & ad Philemonem ; Vinctus Iesu Christi. Ach. 18. agens cum Iudaeis: Propter spem Vr I catena hac circundatus sum. Ad Phil.i. Pluresui fratribus in Domino confidentes vinculis meis abundantius auderent sine timore verbum Dei loqui. Facile soluit D. Chrysos . quaestionem, dum ait, Paulum ad Gentilem loqui dc infidelem, nec nostra scientem. Non quasi ipse vincula recuset cum se ea diligat & amplectatur,ut ambitiosa mulier monilia sua: sed Festi nondum Christiani condeicendit infirmitati. In vinculis gloriari fas putat Apostolus sibi x.Cor. ix. Nam caeteris Apostolis, se eo nomine antefert, non quod mortuos suscitauerit,daemones expulerit, &c. Cum enim dixi Ilet: ulmstri cho isti sunt,ut minus sapiens dico, plus ego. intulit, tentationum multitudinem,in quibus plus omnibus conflictatus fuit,sic enim ait: In plagis supra modum, in mortibus frequenter; in carceribus abundantius: a Iudaeis quinquies quadragenas una minus acci ter virgis casus sum,semel lapidatus t, ter naufiuium sto; noeje,ac die in prosindo maris Ai,dcc.Sic passim gloriatur in tribulatione Paulus, de ea re nimium delectatur,&c.
VERS. S. Sed collabora Euangelio secundum virtutem Dei.
Graece ; A - συγ inmet rarum etia GaI' M C Au et v dig. IX. T Ocabulum Graecum,pro quo Latina editio vertit collibora,significast, v simu pati , ut affligi, siue laboris socium fieri: Unde interpretari possumus particulam , collabora Euangelio, id est una mecum pro Euangclio patere, & laborem impende. Est enim res ardua, & dissicilis Euangelii praedicatio,praesertim apud eos, qui Christum ignorant. Quare bono esto animo&ad omnia imminentia pericula parato,sicut bonus miles Christi Iesu. Hanc enim particulam seipsum exponens, addidit, cap. 1. Theodoretus hoc loco nostram expositionem expreuit,assimans,praedicatorum passionem, de labores, Euangelij passionem & labores vocari, quoniam propter illud omnis generis supplicia pertulerunt. Idem sentit Theoph. post Chrysos . Quod vero subiungit Apoliolus collaborandum esse secundum virtutem Dei, idcirco saetum est, ut animum excitet Timothei ad pericula psamque mortem, si opussi, pro Euangelio subeundam, ex recordatione diuitiae potentiae, quae praesto est laborantibus in causa fidei. Vult ergo ne animum despondeat discipulus quandoquidem non humanis viribus sed diui nae potentiae de virtuti innetitur Euangelis praedicatio. Vnde & ipse de laboribus suis loquens,sic ait ca. ad Philipp. Omnia possum in eo qui me confimat , de I. ad Timoth. cap. I.. Gratias ago ei, qua ma confortauit , & in hac E. cap. g. Dominus autem mihi astitit: iubet enim experientia edoctus diuinum in praedicatione Euangelij sperare auxilium. Quam Dei opem , etiam Christus Dominus pollicetur discipulis suis, Act. i. post resurrectionem 1 Accipietis (inquiti diirtviem superuenientis Spiritus
56쪽
Ilites s , si eritis ossi testes in Hierustem,e rue ad extremum terea. Q Fit mentio 'io notanduni est, morem esse sacrae Scripturae quoties aliquid nobis com- giatiae qumniendatur , quod humanis viribus impar esi, fieri etiam mentionem diuinae xi ri Deuet gratia ut patet ex lociscitatis,&ad Rom.8. 'S. intus adiuuaties ista M' Aq*' nos M. item lueexa Corint r.ubi queritur destiti quia Dim
ii. m. itemque ea rjCorin F i r.ubi quoitur de stuppae, carnis,hoocst, da ' - . . - inolestissima tentati e : dicitur cirim illi, Sussot D grati iaca.Nam diraus in Dr.
fecit , ut ait Chrysost. Porro tal rationis meminit,& vocationi3 , ut doceae quantum Dei auxilium expectari debeat in persecutionibus; deinde virtutis diuinae argumenta subivngit Quomodos hstem (inquit obtinuisti,&voc . qui postquam ad Christi fidem accessit id jini spiritus esticaciam non sit cx- ne ictori
pertus,pr xsertim grassante Tyrannor in in Christianos Levitia 3 Iaan particu- la illa,qui nos .liberationem signifieat actam non in re omnino, &. , . r. - complete, sed in spe, qua ad perfectam anhelamus liberationem. Nam ad . .
complete, sed in spe, qua ad perfectam anhelamus liberationem
cor D.8.ain Scimus quod omius creatura ins miscit c non sitim aurem EM ,DO Roni mos ipsi primu in piritu habentu.Vnde August. as. ta ciuitate cati inquit,&tat August
57쪽
ud pdem Christi vivam , hoc est,ad primam iustificationem (quos enim Cratii thos et luctificavit. Nihilo nitrus D.d m, isnomane vocationis senecte, eam putat intelligi , qua quis eligitur ad gubernationem Eccl esiasticam , ut merbo re exemplo recte vivendi & sentiendi modum multis praetcribat, quale n ve ca- Ambrosia, tionem sordius est Timotheus,quando a Paulo Ephesi Ecclesiae praeesse ius. y ἀλ- a sus est Haec expositio licet tolerari possit,non tamen videtur ad mentem Pati r sed avi si seris idonem Agit enim manifeste devocatione ad fidem de iustificationem. ut indicant ii a verba, non secundum opera nostra, sed secundum propositum .susim de gratiam quae data est nobis in Christo Iesu.
ut aes p. Sed secundum propo tum uiam Sc gratiam quae clata i nobis in Christo Iesu ante tempora l culari I. - Graece ny . satir et Formia, e et gis Asta dis γ'
ve in me aes Vir late smo O. '- .nona oret, III. T Ropositum Dei vocat hic Apostolus more suo,Dei laneplacitu & e nostra non a ctionem gratuitam,qt excludit omnia nierita,quae iustificatione pr*sunt causis cedunt. Ideo dixit, Non secundum vera nosa; Nostra enim bona opera non ii solet, .sunt cauta meritoriae vocationis, aut instificarionis nostrae, sed potius effecta,ut suilifiea. quae am diuinae praedestinationis ,& media necessarii , quibus consequimur c onis . aerernam belltitudinem. Propositum vero, & gratia, hoc loco idem sunt j si-- gnificatu enim constantem Dei voluntatem; & beneplacitum de perficienda salute nostra,fccundum praedestinationem aeternam,cx merito,& gratia Chri- sti Filij sui. Est autem haec gratia prima,& maxima ; vocaturque Dei propos August. tum a Paulo, Traedestinatio diero,iudita Augu st.de praedc stinatione Sanc drum cap.ro..est gratiae praeparatio .gratia vero ipsis donatio . Idem de bono perseueran-- tiae cap. i . Praede Anatio Sanctorum nihil est aliud quam praescientia, est 'aparatio beneficiorum Dei: quibus certissime liberantur, quicunque liberantur . Set Particula illa . Euae dara est nobis , respicit gratiam de talute nostra perficienda, quae secundum praedestinationem aeternam data est nobis in Christo, siue per Christum a Vt enim ait Hieron.in Eccles cap. i. Secundum praescientiam, O praedest crnatio3em Dei, ea ficta sunt , qu fit rasunt ii de merito dictum est a Paulo,salutem illam praedestinatam,vel grata in de salute nostra consumi fianda secundum Dei praescicutiam quodammodo iam nobis datam etae. Particulae in . IV. Particula, in Christi Iesu, dupliciter potest iiitelligi, iuxta dupliceri varios usus. usum praepostion iii haec enim in sacris literis aliquando tignificatcmn, prae- . sertim cum instrumentum designa: mas,ut est illud,si ha het mea percus si eum;&, .Resse. T. fraeualiut David cantra Thili tum in Anda O lapide, id est,cum funda & lapi-Deptam de ,& illud Ursim, in Piet prccata eortem, & illud Deiat. cap. i 8. - . 'm , --, ta xii, , id st, lapidabitis eos in lapidibus. Vbi nisi scir*mus huius praepositionis eroprietatem , fortasse laberemur. Aliquando vero signiscat eadem ilitio caubila & autorem,ut, In manu Domini fusa sunt omni id est,ma-ornuti fecit omnia & Proius omni i insapie ita ficti, hoc est sapientia tua fecit omnia, & Psal. 3 1.iuxta veritatem Hebraicam legendum est,ubi vulgaris habet editio, Verbo Domini cali 'Iisunt ; In verbo Domini eu fa A punt. Si
ergo accisamus particulam in quatenus denotat cram;quasi dicat cum Christo Iesis,
58쪽
Iesu, innuit aequalitatem Filii cum Patre: gratia enim nobis concessa est consentiente Filio eum Patre Quo pacto accipiunt praepositionem in Gen. I. Orig. Cetur.& Basilius; de ex , Latinis August. Hilar. & Leo Papa S: alij interpretantes illa O Nerba, si pri rapio c.cum Filio , ut refert August. Eugubinus in recognitio- Ad ustine veteris Testamenti ai veritatem HYbraicam. Si vero in sumatur in sensu Huae. causa i , significabit 'r; data enim nobis est gratia per Christum, qui nobis LVOPP.
causa est, os autor gratit. Fuit autem Christus, nobis gratiae & omnium bene- dictioinim, siue beneficiorum Dei non solum capia e llictains,sed etiam finalis, imo metitoria, ct exemplaris, ut significat Apostolus ad Ephes. i. Benia Gm LP qci Pater Doram nostri AD Christi, qui benedixit nos in omni beneZZZienes rituali in christo icut elegit nos in imo ante mundi conctitutionem, Tet issemus sane ii O imm culati et Deinde addit, Qui praedestinauu nos in adoptionem filior ita Dei per Iesum in christum, . vide D.Thom. 3.p.q.r .art. 3. & D. August. te praedestimatione D.Thoni
Sanctorum cap. Io.& U. Athanas serin. contra Arianos. . - ', August-m
V. In urpis ergo propositis duo fidei nostrae dogmata a Paulo insinuantur. Vnum est , gratiamDei qua vocatis urnus ad fidein,&liberata apcccato, km,i,' atque adeo ipsi ina iustificati nem , nullis nostris operibus auti meritis atti ibui i. non tri- possc Alterum est,nos electos dilecEos ille a Deo; hoc est,praedestinatos ad buriur merbi illitem & gloriarit sempiternam in Christo , sue per Christian hoc est, gra- ' 'tia &imeri Christi ab aeterm Vide August. lib. 1.contra duas epistolas IAHa- h. s. gij, ubi exponit hunc Pauli locum, & inopistola io .& ios ubi explicat illud x beneficio Pauli ad Rom.m n enim nondum nini bibent aut .meuid mali egissent, aut boni, Christi elemi simu tam e Stionem propcshum Dei matere non ex o Eribus, sid ex vocante di- 'SR' Mi
Lium est. Quia maior seruiet minori. . Au si' VI. Particula , aure tempora seu adita, periphrasimcontinet aeterditatis, Romis. quae antecessit uniuersum tempus, quod coepit ab orbe condito decurrere. Quid sit s Aduertit autem D.Thqrn. seculum este unius hominis aetatem, duae centestino LMqm
anno definiri solet , more lud cirum, qui eo quod centesimo quoque anno in- P Thq staurari solerent, seculares dicebantur a IRomanis, ec ab Horatio, id carmen Horat ieculare appestatur, quod ad celebritathm h usus modi ludorum concinnatum est. Quod autem subiungit D Timm mille annos esse hominis aetatem,quod tandiu viues edicaturinomo,quandiu durat illius memoria,sed illari, notaprotendi Hira mille annos, salua tanti doctoris autoritate verum non est; ut Praeter alios aduertit Erasinus in annotationibus huius epistolae. Nam praeterm Erasium quam quod parum, aut nil il attinebat mentionem hic annorum facete , cum
Paulus de aeternitate loquatur, quae tempus nescitet quis non videt nominari posse multos homincs, quota hi hodie memoria cel curior est,quam ante mibile annos fuerit Contra vero innumeros elle; tuorum intra ducentos,aut pautaciores adhuc annos extinguitur memoria I nedum intrae mille Z Itaque ante . tempora secularia, idem est, atque ante ham reuindi tempora, hoc cst, iam in- ah aeternitate; unde August. lib. s. hypognosticon in principio, nanc ipsam Augusti e particulam interfretatur Ee aeternitate Dci; sic enim ait S c d is ante tempora, quando in Dei praescientia eras homo, O non irasculo quia nondum erat seculum, de lib. itide civit. p. i 6.& aliis ii locis legit, ante tempora aeterna.Ratio hiatu veritatis est, u annotamuD Aususta; de ciuit.cap. 16. quia vox evrurm, modo ,August
59쪽
Semlum, &aero, auum&Hermio, sic n. Cic.& magni autores,de Graeco vertunt. Vnde avia, merdim idem Augus . exponens illum locum Genescii. in quo Deus Abralis ait, Et J- aabo tibi , O seminx tuo post te omnem terram. Chanaan in pust ouem aeternam, sic ceri im inquix, Cium 'sesso quicumque verrena, grema cuilibet genti e se non possit ; sciat aca -'aternum a nostris interpretari quod si aes appellant Hesrit, quia asculo derivatum MD quia, est; l, quippe Graece seculum nancupatur. Haec ille significans his verbis Oeari possessionem aeternam , quae seculo vel seculis aliquot duratura est , de longor hi* tempore permansura.Idem in Ps .io verba illatitare timentum aeternum , ii eth oher terpretatur, vet*s Testamentum, quod longo tempore perseuerauit, ante- The m. quam per nouula abrogaretur. Sensus igitur huius lod i ta Chrys. Theoph. Ambrosia Theodor.Ambros& D.Thom.es gratiam nobis datam fuisse in Christu iam D Thrali inde ab aeternitate Dei , ante mundi seincipium, a quo tempora & secula nu- .merari coeperunt: Dicitur autem data quatenus fra uita & pr destinata fuit, Ptimus. . ut Serrtorie Mobis Christi beneficio exhiberetur. Idem sentit Primasius e plicans haec verba, ante tempora scularias sic enim ait,stuantum ad praescientiam Dci ante pecula aris Guauit.TY.t O hominci quanuli incerti, cisiliis destinare pra- dia,antequam nascanturio alii dicit Qure nou praedestinauit in adoptione filio- rum ante tempora secularia: Quia apud Deum o et mas tura iam stata es noscun-
ch soae VII. . Aduertit Chrysos .sinam i momenti esse, quod Deus a silebus artes- . nitatis,&ante omnia tempora di posuerit salutem nota am,& modum etiam
salutis per Christum. Non enini potest eum paenitere huius voluntatis. Ad-ucrtit etiam ex hoc loco colligi filium cum Patre paroen habere aeternitatem: 'T: .siqivdem utriusque sub unis consensus, & voluntas in decreto salutis hum Athanai 'ae,qRod etiam colligit Aisanasi serm. 3 centra Arianos, & Theodor. hoc Theodor co .dicens : Haec ab initio quidem, O ante secula praesunt niue rum Deus, mune
autem iis qua petra fulta ac decreta fuerunt, sinem imposui. HAEc am Ni ct chre de re,co sent mem ac seu ragantem habun Chri rium Dominum,' c,m efficeret adnuo- ac cooperatorem: per eim enim aduentu Fm ei scium reddidit. Foerte autem retiam Eer haec mendit aeternimem Fili . Haec I heodor. vadentur autem hi patres, particulam in Chri S ita interpretari, vi r eratur ad consensum & cooperationem mi cum Deo Patre in opere salutii Pimanae, non solum in tempore, sed etiam in aeternitate. Ad quos accedunt Latici si bene intelligantiit. Vnde
D.Thom. ore sumus (inquit ' Vecti ut Fluemur propri i meriti asia per grauares Christi, uia sicut praedes nauat salutem nosti am, ita et modum ipsius.
i.T T Oe est, quanuis gratia qua nos Deus praeordinauit in vitam aeternam, i XI prae finita erat ante tempora secularia,nii ac tamen primum mam lata es quando illuxit; & a paruit seruator gelieris humani Christus. Vocabu- lure Graecum illiminarionem si ilicat ut vertit vulgata editio, siue , sita mus. itastrationemIrasmus transfert appari cmm i tandem voce Latinus interpres
60쪽
cap.vit. praecedentis epistolae, aduentum vertit. Chri*st. Set Theoph l. ad eum csist sensum exponunt haec verba, .ut significat Apostolus , qua a Deo praefiniti Theoph. erant circa nostram salutem , completa & consam mala fuisse per Christum. Quam expositionem approbans Ambr. ait, Donum Dei, quorante tempora se- Ambros cularia latebat in masterio. hoc est in praedestinatione diuina,inci naticuem ct aduet D Christi testauir, quando scilicet acceperunt homines peccatorum remisonem,&c..ta Primas. Saliis linquit qua latebat, ct hauris in ueno tantii populo Anabatur, rapiatus. propagata Ur extensa est ad plurimos. Recte D. Thom. antiptauit duplicem hoc Ihvm Ioco insinuari 1 Paulo salutis nostrae causam , nimirum diuinam predo mauo- oo i. nem, ex qπa quicquido ni speramur, dependet: ct Christi Tomiti gratiam, O me' in,&tantum: quarum prima est atoma, secunda dier temporali di essectus aternae. Vtranque causam complexus es rapostolus ad Tit. i. n m. qm,vita aeterea quam Tit. r.
Prom et, qui uen mentitur Deus ante tempora secularia ' Ananis tauit autem rimpori-
Ais verbamsi im declin quibus verbis, promisit, idem est, ac firmitcr sta- - ,
Diit,nem nobi , salutem is tempore pcr christian concedenaMn eo modo deeletum. quo praeordinauit, sic enim Aug. i et .dd civit. c p. 16. exponit promittendi vc Augustbum, tum subsungit: si quomodo promisit Deus ante tem rasicularia, cum homini- . sbm 'pimisit, qui m erantIn quia in ipsis aternitate, atque in ipso erus Uerba dem coaetereo, tarm praede Anatione ixum eruet, quod ita ic ore sturum erat, &cet f ide eundem in lib. de spiritu & litora cap. q. I l. Vocavit autem iuxta vulgatam editionem aduentus Cliristi illumina- Adueat ti quia Cinistus instarsolis aduentus sui luce , mundi tenebras dispulit; ma- cit isth curati stare; verbis , & factis, Dei circa rostram salutem consiliuin, Et praedestib narionem, quae antea erat occulta. Vnde iure optimo, lucis vocabulum sacra . Scriptura Christo attribuit : cuius ossicium est,illustrare, desaetitiam conferre. . Ad hunc eniA senium dictum est a Ioan. cap. I. Erat lux vera, m. &Ioan. 8. Ioam x. ipse Christus ait: opum lux mundi. Et Zacharias, Luc. i. hanc lucem venera- than s. ens ait, Illum ire ira qui in tenebris, &c.Et Isai. b. loquens de primo Christi ad- S uentu puemur, inquit, qui erat in tenebris vidit lucem magnam. Vnde Arnobius Attiobiu, Hlib. r.contra Gentes, sic det primo Christi adueut a loquitur, Limi, O apparuit Christas rei maximae nuntiator auspicium faustum portans praecaninue saturane 'credentibus. Vide Naaiang.in orationein sancta lumina. Greg Nan.
Vocatur etiam secundus Christi aduentus illaminatis i. quia in luce appare- bitchristus in fine seculi:de quo aduentu loquitur Paulus a. ad Thel I 1. cum misi, io ' ait, O tunc reu abitur ille iniquus, id est, Anti-Christus quem ramimes interficiet x. Thei 1. spiritu orasses,est de strueti ratione aduentus Di. ynde merito Luc. cap. 1 . l- Luc-T , o gura comparatur aduentus Christi ad iudicium. Nihil enim fulgure ii tendi A MVn ui dius; aut terribilius est. Hoc tamen loco , illuminationis vocabulum ad pri- si in imaduentum pertinet; ad quem rospexit praecedentis Epistolae cap. vltim2, guri compa-
cum ait, Viserues mandaruvi e macilla tisiue in aduentum Domini nostri, ubi, vI xatur. diximus Graece est vocabulum quod itaminationena,adirentum, & paritissem significat. D' , IlI Aduerte nihilominus,quod licet Christus lux sit, illuminans omnem nominem venientem in hunc mim dum,non tamen rorrobos illuminauit; imo per accidens ob ipsorum malitiam cos excoecauit: iu quo sensu ipse ait, Ioan. Ioan , P. In tu cin ego et' hunc muradu rexi, det qui ncra Pictor, didequet, huc est, et i qui