장음표시 사용
261쪽
culis dicimus, tutelligatur etiam de exanthemati bus miliaribus , aliisque affinibus , quae pariter ''' ' cum variolis coinplicari possunt, aut iis, ut sym ptoma, super ve ni re. Sed illud sciri etiam debet, Vari.&quandoque in suminis Variolarum apicibus , qui in medio saepe subsildunt , sparsim exiguas maculas nigras acicularum capita non superantes apparere . Hae quidem Vel a necrotica variolossi hu unde Zmoris natura, vel a prava sanguinis diathesi , vel
ab inepto regimine pro iciscuntur , & pro parvis
gangraenulis vere habendae sunt. Quando a posteriore caussa gignuntur , regimine in opportunis, temperatiusque mutato, niger illarum color pavLIatim diluitur, deinde in fuscum vertitur, & demum in flavum , qui bonae & henignae maturationis proprius est ,
Nec rarum est, variolas difficulter, atque i m. Dabili perfecte prodire, aut iam natas repente concide er piis'
Verti. Huic autem malo occasionem porrigit vel ε ' languida nimis vitae vis, vel incauta frigoris susceptio , vel praepostera languinis inistro , cathar- relis, alid Ve qUaecunque nimia evacuatio, vel post tio corporis erecta diuturnior, vel longior extra lectum mora , Vel animi defectio , vel subitus terror , vel tristis nuntius , similesque caussae , quae vitales vires minuere , aut dejicere aptae sunt, vel vascula cutis coarctant, humoresque ad intsi Ora repellunt. Quacunque ex caussa fiat, peri cu-
262쪽
et 8 CAin IX. DE VARIOLIS .culosa, immo lethalia inde symptomata oriuntui, retenta videlicet in interioribus sedibus , adi intro translata variol3rum materia . In adultis ex hujusmodi metastasi saepe di arrhoea profluit, perniciem non raro asserens . Negari tamen haud licet , interdum variolarum eruptionem a vehementiori sanguinis motu , aut a nimia vasorum plenitudine retardari , & quodammodo intercipi ,δc pretepediri; paratam vero iri pustulis materiam a nimio calore sive aeris, sive tempestatis j sive cubiculi, sive lecti, sive regiminis sic attenuari, de dissolvi, ut facillime absorbeatur, atque ad in teriora remeet; faccidis, inanibusque relictis vari olis is
' Pus res ortum , & ad cerebrum perductum phrenitidem, convulsiones , soporem , ad pulmones, soΩfocationem cum pulsu deficiente , aut intermittenterempore praesertim inspirationis; ad oculos , visus exstinctionem , eorumque corruptionem procreat SAGAR de Variol. IngDDiens. p. 2O.
FreqUens quoque synaptoma est in Variolo quibuscunque , sive discretis , sive confluentibus urinae suppressio , aut retentio dolorifica . Supprimitur enim vel quod in renibus ejus secretio deficit, vel secreta retinetur, quod vesica, cum in ipsam descenderit, eam excernere dequit, sive id vesicae resolutione sive sphincteris spasmo, sive tumore aut inflammatione cervicis ejus ,
Urethrae, adsiliarumque partium, sive me Zita, it Pereve per mucosam, purulentamque Urinam Ob
263쪽
SYMpτOMAra NON NUILA &c. 2q9 Astructo id fiat . Iuvenes in primis in hujusmodi malum incidunt . Quovis item variolarum tempore supervenit qUandoque hiematuria, sive san- suinis nuctus , qui plerumqUe summum vitae periculum intentat . Ei praecipue ohnoxii sunt adolescentes , aut in aetatis fore constituti, & vino , fermentatisque liquoribus in farcti . Hi quo que, sed rarius, sanguinem exspuunt aut exia υμ μ 'tugnant. Aliis vero uteri, narium, intestinorum kr-πῖδί ceterarum partium hamaorrhagiae superveniunt ;quae omnes sanguinis evacuationes , quando ab ejus nimia tenuitate , & di lutione proficiscuntur , Ut pIerumque evenit, quasi semper propinquam mortem praemonstrant . Cavendum tamen est, ne Catamentorum eruptio tana in primo stadio, quam in sequentibus continuo vel in non amplius menstruatis cum vulgo pro malo , perniciosoque ligno habeatur; nam tape sine ulla no xa hujusmodi evacuatio modum non excedens sta
Quandoque a Variolis non leviter oculi ple- ocuo cruntur . Modo variolosa materies lympham Ia ' crymalem inficit , atque hinc dolent , rubent , araent, & lacrymas fundunt; modo palpebrae, Vicinaeque palles ita intumescunt, ut oculi penitus clauuantur . Sed lim sane leviora videntiar. Longe deterius est , si in ipso oculi bulbo variolosae
264쪽
2 bo C Ap. IX. DE VARiocis pustulae malo fato germinent : nam tum ophthalmias, dolores , abscessus hypopya , staphylomata ,
leucomata , cicatrices, saepe indelebiles inferunt, liramo interdum sic totum bulbum corrumpunt , Ut oculis aegri orbentur . Nec aures ab iis immunes linquuntur . Si earUm interiora materies variolarum obsederit , non desunt otalgiae , in-nammationes sive Otites, apostemata, ulcera manantia, surditates, aliaque harum partium pertinaci mina incommoda . Sed inter symptomata cuicunque variolarum generi communia, non reticendus est vomitus , de quo pluries in earum descriptione mentio facta jam est. Is plerumque a sola febrili commotione in tenellis , sensibilio. rib Usque corporibus , aut a varioloso in lasmate nervos paris vagi, ventriculique membranas irritante in primo stadio , sive in apparatu concita tur . Quando ex hac caussa pendet, simul ac extrorsum omne virus pustularum forma prodierit , protinus conquiescere consuevit. Interdum gastrica, aut biliosa saburra, ingestorum depravatio,
a Ut vermes eum fovent. Tunc antecesierunt ca-
cochyliae caussae : adest malus oris sapor, lingua foeditas , ciborum fastidium ; bilis, aut corrupti alii humores vomitu prodeunt; vermes aut dc ipsi expelluntur, aut suis se signis produnt , Utinarium pruritu, sternutamentis, fugacibus alternisque faciei ruboribus, pavoribus in somno , dentium stridore, ventris doloribus , & hujusmodi aliis symptomatibus. Non raro hisce omnibUS adjungitur alvi fluxus faetens, cinereus, viridis, flavus, vitellinus, variegatus. Quando hinc Vomitus oriri videtur, facile patet, variolas cum gastrica, di verminosa cacochylia complicari, at
que multa an Omala , insolitaque symptomata sibi
265쪽
SYMPTOMAPA NON NULLA &c, et Iadsciscere , quae uullo modo varioloso miasmati
Febres etiam intermittentes quandoque se va Fe e. in tiolis admiscent, & propriam, pecUliaremque curationem exigunt ; quod OpportUne , & recte a. nimadvertit HEADI Us . Interdum etiam tussis Tuo variolis adjungitur , plerumque uti epigenomenon . Nam earum neqUaquam propria est . Ipsa vero vel in principio , vel in progressu , vel in fine accedit . In primo casu vel catarrhalis est , vel symptoma peripneumoniae ; in altero a pustulis laryngem, δc fauces Obsidentibus gignitur . In
tertio demum a variolosa materie ad pulmones delata . Neque interdum sternutamenta absunt cquae a pustulis nares internas lacessentibus poti simum excitantur. Illud vero Iartam omnino esse
arbitror , quod a MiCHAELE SAGAnio μ) observatum lego . Is in variolis Iglavi ensiabus epide- Diab=mice grassatis, quartam historiam typis evulgavit M' V-Τ sub finem tertii stadii , aut sub initium quartit supervenire vidit dolorem Osteocopum omnium artuum , qui duodecim , aut ad summum vigintiqua tuor horas perdurabat . Infantes, quos in primis hoc symptoma infestavit, ejulabant, contremiscebant, clamitabant, jactabanturque irrequieti, & morosissimi toto eo tempore. Quo exactoi evanescebat dolor , succedente artulam sede a te , quod faciei jam collapsae tumorem excipiebat bono omine. At ubi dolor ultra memoratum tem- pu pi educebatur , certum erat proximi obitus
266쪽
I a C Ap. IX. DC VARio Lis indicium. Vidit quoque idem S AGARI Us non nullis pus variolosum adeo causticae , exedentisque naturae fui ste , ut fauces , Uviala, Vel Um pendulum , palatum, maxillae, naresque penitus destruerentur; ipsitque dentes ex alveolis sc) exciderent. Atque haec praecipua s ant symptomata, quorum , tibi se in variolis exhibent, peculiaris sane ratio habenda est, ut recte iis medeamur. a) L .c. cap. LV. b) L, c. p. 19 c) H. p. 2 Oa
Postremo restat, ut quaedam de symptomatibus ipsis admoneamus . Haec enim non solum seorsum , & singillatim , ut supra , considerarida sunt, verum etiam conjunctim, & stimul sumpta , quo peculiaris totius morbi natura , unde curationis ratio praesertim promovenda est , clarius , distinctiusque internoscatur . Quando enim haec talia sunt , ut Variolas a regulari, miti, benignoque ingenio deflectere ostendant, si probe pendantur, non unius , sed multiplicis generis ea esse deprehenduntiar. Potissimum vero ad tria summa genera redigi solent, nimirum vel ad inflammatoria, vel ad n cruosa, sive maligna & typhodia, vel ad putrida . Primi generis symptomata plerumqUe no tantur in iis , qui validis , durisque fibris dona n. iur , & multo, densoque sanguine turgent , victuique lauto, atque opiparo v editi sunt. In his valiolosa contages magnum vehementemque motum
267쪽
SYMPTOMATA NON NULLA&c 2 3tum febrilem suscitat, quocUm pulsus velox, plenus, durus, tensus I respiratio calens & magna& difficilis , vel parva , brevis & frequens; faciei, oculorumque rUbor insuetus; calor ardens; sitis ingens; dolor capitis, dorsi, lumborum, atque artuum acutissimus; lingua sicca, & rubra ;Urinae valde coloratae I carotidum, & temporalium arteriarum incitatior, altiorque micatus junguntur. Hinc saepe pulmonibus, cerebro, Oculis, tau cibus , aliisque partibus non leves impendent inflammationes. Sanguis, qui in his educitur, crassamento est firmo , co pacto, valde cohaerente , se rota partis inope, crusta rUhra, aut flava, aut rubro albida, tenaci, phlogistica ' obtectus a . . E' lingua alba, subficca, tumidula , caianis ,
papiltas eminentibus distincta contendit SAGAR1VS praenosci polle crustam phlogisticam in sanguine educto apparituram . Vario L Iglad. p. 46.
Contraria his tk. CCX. ) symptomata omnino S mpto' sunt ea, quae neroosa, sive maligna, & typho 'ET,ὰ ἡ dia vocavimus , qualia nempe in febribus lentis nerti nervos is malignis , si ve typhis nervosis aliter dictis se exserunt . Siquidem aeger, antequam Variolis corripiatur, diu languet; & deinde iis correptus languere multo magis pergit ; febris non magna est ; pulsus debilis , parvus , celer, inaequalis ; animus abiectus ; color faciei pallidus aspectus teter, dc tristis urina aqRea; δc cruda sitis exigua; calor mitis, & quandoque naturali Inm Oi ; caput grave, ac facile vertigine affectum,
268쪽
gritudine , comate vigili, subdelitio, dc latitudine universali. In maligniori casu tanta est se n. sibilitatis, irritabilitatisque depresso, Ut nulla aegritudo , nullus vomitus , nulla jactatio aegrum fatiget. Saepe in hujusmodi statu, de stupore sex.
septem; octo, Vel novem dies transiguntur. Tandem exanthemata Variolosa er Umpunt, plerumque mali moris, pallida, cruda, depressa , umbili Cata, cliniculter prodeuntia; quae nunquam, Ut par esset, maturescunt. Plana enim , flaccid1 , ferme mania remanent, aut in vesicas, ampullasque humore crudo ; aqueo , ichoroso plenas confluunt , donec sub finem, quae faciem tenent, in crustam horridam , nigram, aut luridam cineream , & cadavericam, apprime adhaesam sa) desinunt. a) HlIXHAM. P c.
Putrida demum symptomata adesse dicimus , cum sanguis ita in variolis liquescit , & dissolvitur, ut pene putrescere videatur. Tunc sane signa inflammatoriae Uiatheseos sy. CCX.ὶ absunt, eorumque loco cuncta phaenomena putridam humorum tenuitatem, & facilem corruptionem prae- se ferunt. Nervosa f. CCXI. vero vel omnino deficiunt; vel, si non desint, cum alcalescentiae, dissolutaeque sanguinis compagis symptomatibiis conjunguntur . Foetet vehementer oris halitus . foetet sudor urina laetet ; pulsus languent , dc pressioni vel levissimae se submittunt , molliterque subsiliunt; peticulae, ecchymos es, vi hic es incute
269쪽
SYMpYOMATA NON NULLA &e. Is scute. apparent ; haemorrhagiae effrenes corpus exis hauriunt, vires prosternunt; pustulae variolota nigricant , & gangramois evadunt, & tape, simul effloruerunt, sanguineae videntur, sanguinemque facile fundunt . Id maxime evenit , Ubi variolarexiguae admodum sunt , & distinctae cum signis tamen malignitatis , aut calidiori regimine praeter modum Urgentur, aut in scorbuticam dyscra. tiam inciderint. Exempla supra *. CXCVII A CXCVIII. ὶ reperies. Caveto autem, ne has confundas cum aquosis ichorosis.& crustallinis
siliquosisque A. CXCIX. ), quas a vere putri
dis omnino secerni oportet . Differentiae igitur
istae a symptomatibus indicatae s 3. CCX. CCXL CCXII. ) animadversionem summam merentUr sne in administrandis remediis turpiter sa) erremus , Ut suo loco patebit. - Id. ib. Prognosis.
At non satis ex Medico morbos per suas no- sighatas cognoscere, aptamque iis curationem adhibe pro in 're , nam saepe morbi , etsi perspecta sit eorum na- tula, quodcunque tamen artis conamen eludunt atque aspernantur; aut contra aegri, ignoto licet Medicis morbo, vel naturae solius , vel fortuita se artis Ope convalescunt. Quo fit, ut ex ad erso vel secundo morbi exitu de medici praestantia judicium. ferri nequeat . Non desunt funera Veliapientioribus, nec imperitissimis interdum tritam'put . Sed surnina veri & sapienti medici laus in
270쪽
416 CAp. IX. DE VAGotis eo versatur; ut quid spei, aut discriminis morobus habeat, quo contendat, quem finem assecuturus sit, recte, prudenterque praevideat, ac prae sagiat . Quod quidem nemini unquam licuerit , nisi peritissimo , exercitatissimoque Artifici . In hac igitur Medicinae parte eum excellere oportet , qui a vulgaribus, ignarisque medicis distingui velit . Itaque cum variolae multiplicis generis sint , magnitudinemque periculi non imam habeant , neque exitum Unum consequantur, rem
non inutilem , neque supervacuam fecero , si quaecunque longa clinicorum Observationem comperta habemus ad praesagiendum , in unum coacta , & digesta oculis cujusque subjiciam . Quia
vero ex his alia, quae futurae variolae sint, edocent ; alia praesentinna naturas, atque eventus Ο-stendunt; idcirco ea in antecedentia , & in Comitantia recte tribuuntur . De illis primum dicam, deinde de alteris.
QVaerendum primo est , qua arger valetudine ante usus sit; an bene habuerit , an bono corporis habitu praeditus exstiterit , num commodo ,& tranquille vitam duxerit ρ Tum enim variolas melioris notat expectari licet , Utpote quae bonam , vel malam corporis humorumque tem periem plerumque sequiantur . Contra caco hymia, debilitas morbos toleratos subsequens, prava victus ratio, moeror , vini abusus, nimia ci-hi , carnium in primis & rerum farinacearum voratio , tumores strumosi , scorbutica , Venerea ,