장음표시 사용
301쪽
inus spectantia ad donationem conditionalem , vermodalem, ibi tamen in rigore agebatur de legato relicto per mortem , hic vero proprie agitur de donatio
ne, quae fuit fundamentum totum istius litigi j. Et ideo paulo fusius declarandum est quod sit donatio modalis,& conditionalis. Et id quod dicam desumpsi praecipue ex Sylue1L-r.conditio quaest. &Molina a .irantide iusi.dijut.2o8. Sanchez lib. 3.dee I rim.disput. 3 3. Reginaldo tonet. 2.lib. 2 1 .num. seqq.dc aliis. 3 Suppono ergo primo ex citatis Doctoribus, quod
contrahentes in suis contractibus, vel donationibus ad maiorem sirimitatein,vel claritatem utuntur praecipu duobus verbis,vel clausulis, una vocatur conditio, dc . alia vo Catur modus .Prima quae est conditio, in latinoi tomate , solet communiter exprimi per haec verba. Si dummodo sub conditione,vel per aliam aequivalentem vocem: U.g. Cum, bi primum, quandocumque. Quod in nostra lingua Lusitana fiet cum quis dixerit. Do;ι, oudraxo a V euro tal causa e feter tale ou es com tanto ques sarat , ou com condicaon que seca tal, ou quandos lial, ou, anto quo ertat, ou , como siet errat. Et ista conditio apposita donationi, vel contractui de ordinario taliter obligat, ut si conditio non interuenerit, non valet d natio degatum,vel contractus. Dixi de ordinario, quia
aliquando conditio non obligat, si videlicet est: turpis, vel imposIibilis, ut disputatur in mater ia de Matrimonio. Hinc iam bene aduerte, quod in donatione supra polita in principio, de qua est quaestio nullum omnitio verbum ponitur, quod sonet coditionem aliquam. Secunda clausula, seu particula, quae solet apponi in
donationibus, legatis, vel contractibus , dicitur, Modus, qui non eth conditio contractus, sed est modus
quo debet fieri, vel ad quiam debet fieri: & iolet in latino
302쪽
tino sermone explicari per hanc particulam, Vt, Dummodo, Pronam Quod Lusitane sic explicabitur, Dou, oiι deixo isto a Pedro para o daraos pobres, para os pobres, Zorqite o de aospobres, ou dara aos piares. Et sic iste modus appositus contractui,vel donationi, non habet tantam vim sicut conditio apposita, de qua supra, neque ex illius defictu contractus, vel donatio an nullatur. Et licet aliquando modus sumatur pro conditione, id sit rarissime: & communiter standum est distinctioni traditae proxime in hoc nium. s. dc haec omnia tradunt fusius Doctores supra citati. 4 Secundo praemitto ex Molina citat.di'. g. vi aut ε,& ex Reginaldo citatoqoco, quod tribus modis potest
donator, vel tellator in dynatione , vel in testamento,
apponere clausulam, vel particulam, quae dicitur Modus. Primus est dando conlilium,& inuitando: veluti li. diceret; dono tibi librum, ut illum legas; hanc do pecuniam, ut bona opera cum illa facias, &c. In quibus duobus modis dat illi consilium , vel motivum , sed
non imponit obligationem. Secundus modus vetendi hac clausula, est, quado cum modo isto assignato, non
solum illi dat consilium, sed imponit illi obligationem ut iaciat cum consilior sed non imponit illi poenam, quod deficiente illo modo erita donatio nulla: ad horenim poenam non imponit, nec verba aequi ualentia Poenae, quibus innuat velle se ut alias donatio, vel le-gstum non valeant. Tertius modus est quando testator, vel donator, utuntur verbo sonante poenam, Vel imponunt onus tali modo, ut tali modo non interueniente, velit donationem, vel legatum non valere. UCI uti si diceret: do centum Petro , ut ille det Francisco, cui illa centum debeo. Tunc enim tenetur Petrus dare Francisco,alias legatum,vel donatio non valerent: ita
303쪽
vi si non reddat Francisco, illa debeat in conscientiat nam ex verbis donantis clare colligitur,volatile, quod aliter donatio non valeret. Et sic dicut Doctores, quod ex verbis, & intentione dantis, vel testatoris, debet colligi quando modus obliget, vel ut consilium tantum, vel ut onus tantum, sed non ita ut perdatur legatum,vel donatio : vel denique si ita obliget modus, ut eo dcfi ciente sit legatum, vel donatio nulla. Et omnes dicunt,quod modus l .& a .modo explicatis,si non seruetur,non perditur legatum, vel res donata: sed soluinquando est Modus tertio modo explicatus. Hoc sup
s YN donatione supra posita,de qua agitur, non in
I teruenit conditio ulla apposita, haec patet clare ex . At istis in num. 3 verba enim ibi posita. Cum inteli seu intentione, nullam conditionem apponunt, sed solam intentionem declarant, quae intentio non obligat: nec item utitur aliquo verbo, per quod conditio solet apponi in contractibus, vel donationibus. Non enim dicit,cum conditione,dummodo: si fiat valetudinarium rvel ubi primum fuerit factum: vel quando fuerit factum, quae sunt verba quibus solet exprimi,vel apponi conditio in contractibus. Neque item ibi posuit pcc- nam Conventui secus facienti, sicut viri prudentes facere solent sicut iste donator erat Preses supremi Tribunalis Iustitiae Olymponensis,ὰ qui in legatis, δc do
304쪽
& communi, ut dicunt omnes Iuriste, maxime glossia in cap. 'Vo ulli verivlira .de rescript. citans multos textus: tradit Sancti .lib. 6 .de matrim.dist.2 δ .num. 3. Cum ergo donator in donatione dicat suum intellectiim, &intentionem elle, ut fiat valetudinarium per verba, imtellectum,ct intemtionem,non apposuit conditionem,se4 solum declarauit intentionem. Nam verbum, intelle-
Ectim, 2 intentio, non significant proprie , δί communi, ter conditionem.
6 TN toto rigore, verba praedictae donationis solum I continent Modum , non conditionem donati nis. Haec clare colligitur ex illis verbis et iisdem dona- p onis: fum inietatione, piod ubi primum ill mortuus fuerit, liat valetudinarium pro statribuου. Nam ista intentio declarata per illa verba , videtur tantum este modus donationis, & velle se donare , ut fiat valetudinarium. Elt enim modus de illis quos supra num diximus siepi a.& t. modo, qui vel monent, vel consuunt ut fiat aliquid, de non imponunt onus, vel obligationem vires fiat sub poena annullationis legati, vel rei donatae. Pro quo notat optime Molina citata disput. g. Habemus igitur, SI Reginaldus, quod quando tessator, donator , vel legislator non bene explicarunt clare suam mentem in imponendo modo, id debet colligi ex aliis verbis donationis ad arbitrium boni viri. Et hoc supposito , dico Primo satis clare colligi non fuisse mentem donatoris illius imponere conditionem an hulla- titiam in illa donatione, siquidem in illa nihil aliud praetendit nisi obsequium Dei, de Fratrum consolationem. Constat clare ex principio, cum incipit facero
305쪽
donationem, ait enim: Oκod id faciat amore Dei, ct pro. piesuctum stiritualem,qui acquiritur donando seruu I ei, propter Deum. Et infra in eadem donatione ait, ut fiat valetudinarium in suis domibus , eo quod sint maio-xes,& capaciores pro consolatione Fratrum, & ut post mortem ipsius ibi non habitent sarculares, qui inquietent Conuentum.Vbi clare vides principale seu intentum fuisse diuinum obsequium,anime suae utilitatem, SI Fratrum consolationem. Et qui hoc solum intentum habebat, nullo modo potest credi, quod in tali donatione voluerit clausulam apponere, qua non impleta Fratres amitterent rem tam laeto,deuoto, ac liberali
animo donatam. Ne dum etiam videtur liabuisse intentionem imponendi obligationem Fratribus secundo modo ex tribus supradictis, eo quod tam deuotus erat Fratrum,& illorum consolationem praetendebat, misertus illorum inopiae: nec usus fuit verbis obligatoriis.Facit pro isto dicto Mol. cap. intelligentia. de verb.
gigni sic. ubi dicitur quod intelligentia dictorum debet
colligi ex causis. Et ibidem glo ita ver. ex causis, dicit, quod debemus recurrere ad intentionem loquentis,&c. & in ista donatione intentio donantis fuit deuota, liberalis, sancta, non onerativa, sed consolativa, ut patet: ergo ad illius intentionem recurrendum esset, quando verba illius forent dubia. 7 Contra istam conclusionem obiicis ex verbis do nationis istius proxime citatis in num. 6. praecedCnti. Ibi enim donator circa domos donatas dixit in idiomate Lusitano, Tanto que elle momer. Quod latine sonat, ubi primum. At nos in num. 3. diximus, inter verba significantia conditionem in donationibus, hoc ClIQVnum, Videlicet. Ubi primum. Ergo haec donatio fuit conditioinalis,& non modalis Respondeo hoc non ob
306쪽
flare, quia illa particula, ubi primum, non respicit rem
donatam, vel onus donationis: sed solum per illa verba voluit dicere,quod donatio non sortiretur effectum quandiu ipse viveret: nolebat enim carere illis domibus in vita propter consolationem, ac deuotionem Fratrum, sed dixit suam mentem esse, ut donatio non sortiretur effectum nisi per mortem ipsius. Confirmatur,& declaratur, nam donatio ista fuit donatio causia mortis, non inter vivos, ut patet ex citatis verbis donationis facientibus mentione mortis. Cum ergo donatio domoria suerit donatio causa mortis, verba illa: Dono domum istam cum intentione quod ubi primum mortuus fuero sat valetudinarium. Verba inquam ista hoc solum volunt: Dono istam domum ubi primum mot- tuus fuero.Non vero in illis verbis imposuit onus, conditionem vel obligationem,ut fieret valetudinarium, ut satis constat ex iam dictis a num. 3. 4. S. 6. Sc amplius patebit ex multis statim adducendis. Potest hoc amplius confirmari eleganti doctrina quam tradit Sarmiento. lib. et Selectarum cap 3. num. ubi dicit haec verba posita in lege. Ea conditione vi, Non facere conditionem, sed modum. Probat ex lege quoniam. Cod. de rerum permut. & ait quod eundem senium faciunt , ae verbum hoc, Dummodo: quod non facit conditionem . sed modum. Regulariter loquendo Sarmientum sequitur Sinch.lib. 3 . de ADtrim.dip. 3 3. num. 2. & Citat. Rebus Tiraque l. Moh de primogen. optime dicit, quod supra tetigimus,videlicet, quod omissio Modi non vitiat a mim, sed omissio conditionis. Si ergo hi tam graues Doctores , dicunt ea verba ea conditione vi, non importare conditionem; a fortiori dicendum erit, quod in ista donatione, verba illa, I bi primum mortuus fuero flat, orc.n . importabit conditionem, sed modum, vel
307쪽
solam declarationem temporis mortis quo incipiat
S Reuert . o nunc ad probationem eiusdem con elusionis , & explicationem ec. Iumdelo VCrborum, probo quod in pio mo citatis verbis: Cuin intellectu stintentione. Non cit ..ppolita conditio obligans, & annullans. Probo , quia ex illis duo us verbis, verbum, intentione in significatione propria, solum significat in tentionem,& desiderium,non vero obligationem,nec
conditionem: cum ergo solum sit dubium de alio verbo adiunisho. Cum inieciΓὰ. Hoc verbum dubium explicandum est per aliud verbum clarum, videlicet intentione: Sic docet Nauarrus lib. s. consitorim tit.de apostasia consili. unico num. i I. ubi docet quod quando una copulativa habet duo verba, unum dubium,aliud ci Tum , tunc verbum dubium copulativas est explicandum per aliud verbum clarum eiusdem. Et citat l. i . f. 'de rebus dub. & dat ibidem exemplum. Cum ergo copulativa illius doriationis; timo cum intellectu , σ inten-rione, contineat verbum dubium, cum intelleLID Et ver bum clarum, re intentione. Et istud verbum secundum non importet conditionem obligantem, sed solam intentionem , & desiderium: eodem modo explicandum crit aliud verbum dubium eiusdem copulatiuae , Ut non importet conditionem obligantem, sed modumnis obligantem. Uilo ergo quod donator solum habuerit intentionem,ut fieret valetudinari tini sola haec intentio non obligat donatarium , ut si implere omittat in entionem donantis,perdat legatum,vel rem donatam.Colligitur clare ex ca. Cymod praecipitur I -quaest. I .Et tenet Merea citatus a Sanchez lib. C de Matrimoπ.dsput. 3ἐ. num. 28. Quod confirmatur exemplo ob2diontiae lubditi erga Practatum : quantumcumq; enim. iubditus
308쪽
subditus sciat intentionem Praelati esse ut talis res fiate non tenetur subditus illam facere , donec Praelatus illum obliget praecepto iniuncto ut faciat, ut Doctores docent communiter. Et potest aliis multis exemplis comprobari:maxime illo quod Theologi docet, quod finis praecepti non cadit sub praecepto ut tradunt in particulari quando tractant de obseruatione festorum& in similibus exemplis, quae omitto breuitatis gratia.' Et quamuis ex hactenus diistis satis videatur probatum istam donationem non fuisse conditionalem, sed modalem ,δc proinde fratres non amisille rem donatam propter omissionem modi, pro maiori dictorum confirmatione adduco sequentia ex Molina citata
disput. 2o8. qui fuit ex grauioribus Scriptoribus huius temporis in re Theologica morali; citata ergo disputatione ad nostrum intentum dicit sequentia. Primum est, quod si testator, vel donator disponat de re aliqua, Ec dicat quod detur Petro, de postquam donata fuerir, imponit obligationem, ut certum quid faciat: In tali casu,licet apponantur verba quae sonent conditionem ibi non datur conditio sed Modus.Et ratio est quia co-ditio suspendit dispositionem , Modus vero illam non suspendit:& ait Molina hanc cile communiorem opianionem.At donator in ista donatione praecipit, ut statim post mortem suam, hortus, & domus tradantur Fratribus;& postea disit,quod fiat valetudinatium, Scsic non interuenit conditio sed modus, adueniens , vel appositus post iam factam traditione. Cum quo coincidit Sanchez citata disput. 3 3 Iib. 3. m. a. dicens, illa quae apponuntur actui iam persecto importare modum,non conditionem. Proxime dictum tradit Moliana citata di p.*.iuxta discrimen, eqq.
Io Secundum dicitum Molinae citata disp. g. quando
309쪽
autem, δc duobus sequentibus ad nostrum intentum est:quod legans, aut donans absque conditione, sed cum modo, si non apponit clausulam quod legatarius,
vel donatarius contraueniens amittat rem donatam,
in tali casu , licet donatarius, non impleat promistum, non amittitur res donata. Et thoc clarius dicit g. Ad hunc etiam ,& in speciali quando donatio est facta alicui Ecclesiae: Ag ad hoc citat capit. verum de conditionibus apposit. At in hoc casu facta est donatio Ecclesiae Minorum,& donator non expressit irritam sore donationem deficiente modo in illa apposito Ergo licet defuerit modus, iton est amissa res donata. Et hinc obiter soluitur alia obiectio, quae pollet fieri ex verbis istius donationis positis in fine: ubi post donationem factam, subiicit. Et placuit Fratribus seri valetuditiarium in assignatis domibus. Quae verba videntur sonare quod praecesserit conditio petita ex parte donatoris, & promissionem ex parte Fratrum, suille acceptantium. Re Pondetur primo ex verbis Molinae proxime citatis, cum dicit, etiamsi non impleatur pro millum,non per-di rem donatam, si non apponatur conditio protestati v i, i dod alias res donata amittatur. Addo illam promissionem ex parte Fratrum non indicare quod p)cesscrit conditio petita, & protestat tua: quia sne tali conditione sepe homines promittunt, & pacta faciut.
Et haec promisso, si fuit promissio,non fuit obligans, sed solum polytica, per quam fratres significarunt se
acceptare libenter donationem, & rem donatam sibi esse valde gratam : quod fieri potuit sine conditione
11 Tertium dictum Molinae in s. Quando tamen, est, quod quando Modus appositus in donatidiae solum respicit utilitatem dc natarii, tunc non est petenda
310쪽
autio a donatario vel satisdatio, quod implebit modum : quia attendenda est pia affectio donantis ad donatarium. At constat ex citatis verbis in donatibne positis, quod donator principaliter intendit obsequi urri Dei,& utilitatem,& consolationem Fratrum, ergo licet ibi verba essent dubia quod non sunt intentio donatoris de consolatione,& utilitate Fratrum solum est attendenda; nec credendum est interuenisse eonditionem irritantem. Addit Mol. quod inuenta negligentia ex parte donatarib circa impletionem Modi, poterit iudex obligare donatarium,ut impleat modum. Nora vero dicit quod poterit iudex priuare donatarium in donata, quia scilicet donator, stante tali deffectu donatarium non priuauit. In huius rei confirmationem faeit omnino quod tradit Sylvest. r.alienatio, quaest. 2O, ubi optime ad totum hunc casum, tria dicit. Primum
est,idem quod proxime dixi ex Molina,videlicet quod desticiente modo in donatione poterit iudex obligare
ad obseruantiam modi: non vero reuocare. Secundo
dicit, quod quando modus adiectus non fuit causa sin alis contractus,non potest agi ad reuocationem, nisa sit dictum ut possit reuocare. Quo nihil clarius dici potuit ad nostrum intentum. Nam modus adiectus huic donationi,vt fieret valetudinarium,non fuit causa finalis donationis:sed causa finalis fuit amor Dei, &utilitas animae donanti S, ut clare patet ex verbis donationis relatis Dra in mim. I. praeterea donnior nCIiapposuit clausulam,ut deficiente modo,posset fieri reuocatio:ergo nullo modo potuit iudex praedictos Fratres priuare, seu spoliare re donata per iitam donationem.
Tertium quod ait Sylves .est, quod semper debet prς- sumi quod modus non sit causa finalis contrachiis quia secundum Panorm. ibi citatum, donans Ecclesiae sub' 4 T 3