Responsiones aliquorum casuum moralium spectantium praecipue ad personas regulares, ac etiam seculares. Datæ à fr. Laurentio de Portel, ordinis P.N. Francisci de Obseruantia, prouinciæ Algarbiorum in Portugallia ..

631쪽

patet:res enim litigiosa est illa contra quam lis Iamota est:& contra istas possessiones iis nulla fuerat attentata, & praeterea, dato quod fuisset res litigiosa, prior neptis quae poterat litem mouere post Clerici donationem consensit,ratificauit,& possessiones dimisi:&Clericus illas donauit, cum certa morali confidentia de tali neptis ratificatione, seu ratiliabitione.

C A SVS IV De quodam putre exhaeredante gliam sibi iniurii sum. A Dolescens filius cuiusdam nobilis alloquebat ramatorie quandam adolescentulam se in natalibus inferiorem. Pater conscius filium coarguit,& mo- inuit, ut a talibus amoribus & colloquiis abstineret, addens illud matrimonium, sibi ac parentelae non co- uenire.Eo nonobstante filius continuans amoreS, cum

- quadam die in platea publica hanc foeminam alloque- etur, pater pertransiens filium suum percussit gladio non evaginato, in dorso, & mox secum filium in domum reduxit. Ambobus domum ingressis , pater as sumpto pallo, seu baculo, & manum leuans ad filium percutiendum cum baculo,dixit filio:Nonne tibi praecepi ne illam foeminam alloquereris ὶ Quo audito filius baculum vide manu patris exculsit, & vltra pro- . Cedens,cum uterque venissent ad manus,filius patrem superans deiecit in terram, & ex tali proiectione in terram patris unum brachium ita laesum , & attritum fuit, ut per aliquot dies a medicis illi fuerint applicata

632쪽

remedia medecinalia. Post aliquot dies filius ut molestaret patrem , matrimonium de facto contraxit cum alia foemina vilioris conditionis quam erat prior. Postea cum pater in quadam platea publica hunc filium obuium haberet, ambo rixati sunt gladiis evaginatis. Rixa extincta , filius coram populo verba iniuriosa

protulit contra patrem, addens eum non esse patrem

suum, seque dedignari talis patris esse filium: & ex illa die, si forte patrem in platea obuium habebat, illi caput non aperiebat leuato galero. Adueniente tempore quadragesime pater adluit parochum prius poenite tiar sacramento recepto, & a parocho petiuit sanctissimae Eucharistiae Sacramentum. Parochus dare noluit, sed eidem iniunxit ut prius ab illo suo filio veniam peteret,& cum illo reconciliaretur, pater id facere recusauit. Quaeritur primo. Vtrum hic pater in conscientia' teneretur veniam petere a filio suo, & an parochus ea de causa potuerit illi sacratissimam Eucharistiam denegare' a Utrum pater huic filio veniam dare teneatur,eum que ad antiquam amicitiam, & familiaritatem recipere,si filius satisfactionem det, & veniam postuletΘ3 Vtrum hic pater possit filium exhaeredare ob illatas iniurias: Sc dato quod possit, quomodo debeat Illum ex haeredare.

t Antequam ad singnia quaesita respondeam, tria suppono. Primum est, neminem teneri restituere, aut veniam petere,nisi alium laeserit iniuste in honore,vel caeteris bonis temporalibus. Si autem in his damnum dedit iuste, non tenebitur u iam petere, nec restituCre. Probatur duobus exemplis clarissimis. Primum sit; Iudex iuste condemnauit Petrum ad flagella,& ad poe-

633쪽

nam pecuniariam: clare laesit in honore, & pecuniis non tamen tenetur Petro aliquid restituere, quia iuste, ac licite fecit. Secundum exemplum in eadem materia. Testis iuridice interrogatus, suo testimonio causa fuit ut Pctrus damnaretur ad triremes,&poenam pecuniariam : clare lassit Petru in honore dc in pecuniis, sed non tenetur restituere, nec veniam petere, quia iuste secit Et confirmatur ratione, nam cum restitutio sit

actus ustitiae, debet fieri contra actus oppositos iustis iae, id est, contra actus ii iustos, qualis est ablatio honoris vel pecuniae iniusta: nun vero debet fieri, vel iniungi restitutio, seu veniae petitio circa actus iustos, qualis est iusta laeso in honore,vel in pecunia. a Secundo suppono, quod filius tenetur obedire patri, quando filio consulit, vel suadet ne certam se mi-' nam ducat in uxorem, vel e contra si consulat, ut certe nubat, eo quod ex tali matrimonio resultat damnum notabile ipsi patri,vel parentelae: aut quia ex tali matrimonio praetendit pater aliquod particulare comm dum,& interesse.Hanc conclusionem probat di cte,&essicaciter Bellai minus tom.de Sacriam.Lb. l. de mathim. p. l 9. propos. 3. que ad sinem cap. ubi imprimis ait, peccare filios , qui sine iusta causa nubunt contra Voluntatem parentum, vel insciis parentibus. Probat ratione, & dat exemplum in Isaac Patriarcha, qui non non nupsit nisi sponsae sibi a parte Abraha assignatae:&Citat D. Ambrosium , multa de hac re dicentem libr.dee braham. y vlt. ubi D. Ambrosius nimium laudat quaedam verba Euripidis Poetae, dicta in persona cuiusdam foeminae, cui cum quidam certum ma rimo nium inculcaret, illa respondi .Sponsalium quidem meorum pater meus curam habebit, hoc enim non est meum.PrΟ-

634쪽

vt filius nubat, vel non nubat alicui certar mulieri, habens causas ad id suadendum, non contradicit Concilio Tridentino punienti illos , qui impediunt libertatem circa matrimonium contrahedum. Eandem conclusionem, quod scilicet filius sub peccato teneatur obedire parentibus in contrahendo matrimonio, si ila lud iuste,& honeste praecipiant, tenet Sanchez libr. 4. de matrim.d p. 2 concl. 2. ubi ait teneri filium sub peecato mortali obedire patri consulenti matrimonium iuste, cum illis scilicet duabus circunstantiis suprapositis : quia tunc pater praecipit iuste, & in materia graui & honesta. Et probatur ratione naturali: nam pater plus amat filium, quam filius amet Patrem. Item pater maiorem habet scientiam, Sc experientiam ad cognoscendum quodnam matrimonium filio conueniat,qua habeat filius, qui ut plurimum in matrimonio eligendo ducitur pulchritudine, seducitur a mulierculis, de ab amicis adolescentulis & similibus: ac proinde tenetur stare iudicio, & consilio parentum rechius consulentium. Excipit Sancti. dummodo filius habeat intentionem nubendi. Nam si velit Religionem ingredi non tenebitur patri obedire matrimonium consulenti. Citat ad hoc Sancheg sere viginti Doctores Cano- 'nistas & Theologos,inter quos est D.Bonaventura. D. Thom.Nauar. & alij graues Doctores. Hoc ipsum dixerunt etiam Ethnici Philosophi: maxime Terentius in Hecyta Actor. s.fice. ubi inducit quendam iuuenem qui cuidam matrimonium sibi consulenti, respondit: Nam me parentipolim,quam amori obsequi oportet. Quod optime seruit ad intentum. Denique multis in locis sacr. Script. dantur praecepta filiis ut obediant parentibus in licitis,& honestis. Prouerb.Iiatd Sphes6. ad Colos. 3.&alibi saepe. Iam vero contrahere matrimonium

635쪽

eum certa scemina honesta, concurrente utilitate pxtrisin honore parentelae, res est licita, iusta dc honesta,ac proinde tenetur filius obedire.

3 Tertio suppono, patrem polle punire, & castigare filium usque ad verbera, si filius patri sit inobediens,

vel in alia materia vitiosus. Haec satis probatur ex lumine naturali,imo ex praxi omnium gentium. Probatur etiam ex sacra scriptura,maxime Ecclesiastici . ubi dicitur: Filis tibi sunt, erudi illos,or curua illos a pueritia. Primum iubet ut erudiantur fit ij, deinde ut curventur punitione videlicet corporali,disciplina.& flagellationibus necessariis. Quod adeo verum est, ut dicant D ctores communiter quod potest pater punire filium

etiam clericum, si erret, idque sine incursu excommunicationis, sicut clare colligitur ex cap. I. 3c ex cap. cumvohsntate.de sentent. excom. ubi glosia ver. De familia. ad eitatum cap. cum voluntate, Se Doctores communiter in materia excommunicationis , dum explicant capitulum Si quis suadente. Quod etiam docuerunt Gentiles philosoph i, maxime Epictetus in Euchirid.dicens: Pater est, curandum est , edendum est ei, in omnibus ferem s,cum aret obiurgat aut verberat. Et Romani in legibus I 1.tabularum deste HallicarnaZeo lib. 2. tantum imperium patri erga filium concedebant: Ut posset silium,toercere iue verberare,siue etiam mallet occidere. Deniquee Y Theologis susticiat videre Reginaldum tom. 2. sum. lib. 2 .num. I 6 1 . ubi cum D.Tho.Syl.& aliis dicit polle patrem verberare filium: de ad hoc teneri quando filius malos mores induit, δί citat Catechismum

636쪽

ΡΑRs III. CAsus IV. 623 Responsio ad primum quaestium.

R D primum quaesitum dico non potuisse pa-

rochum ob praedictam causam obligare patrem ad petendam veniam a filio ; de iniuste ea de causa illi fuisse denegatam sanctis Eucharistiam. Prior Pars probatur ex primo supposito , nam iste pater non lauit filium in honore, vel caeteris bonis temporalibus iniuste:quod probo discurrendo per singulos actus re latos in informatione:primo enim, cum in platea illum percussit in dorso gladio no euaginato, illum non laetit in salute, ut patet, neque in honore iniuste;nam fi

lium perculsit, & puniuit in publico qui in publico

peccabat contra obedientiam a patre potitam ne illam seminam alloqueretur, &praeterea filius illam alloquens amatorie, peccabat contra bonos mores, ScProinde potuit iuste a patre corripi, neque dCdecus incurrit filius perculsus a patre. Neq; ite pater a filio honorem, vel bonu aliquod abstulit iniuste, quado illum

Voluit percutere baculo : nam primo, effectus non est secutus eo quod filius baculu de manu,eripuit: Conatus vero ad percuti edum,esse stu non secuto non obligat ad petendam veniam percussionis non secutae:alias iniungi deberet restitutio,vel veniae petitio illi, qui sola cogitatione voluit furari, vel percutere effectu non secuto, quod nullus dixit. Et confirmatur, quia in criminalibus, conatus ad crimen non punitur paena 'rdinaria. Addo quod licet iste pater de facto, baculo percuteret, non laedebat iniuste cum pollet imo deberet iuste filium errantem percutere: Sc proinde ob iustam perculionem filii, non tenebatur ab illo veniam postulare, poterat enim filium peccantem etiam verberare, iuxta Reginald supra: plus autem filius dole

637쪽

xet , & quaereretur de patre si ab illo nudus verberaretur, quam si ab illo baculo percuteretur. Pater autem senex non sic facile potui siet filium robustuiri nudare ad verbera, Sc proinde recurrit ad faciliue supplitium per baculi sustigationem Denique in tertio actu qua- do ambo rixati sunt in platea evaginato gladio , pater filium in honore,vel bono aliquo temporali non laetit, cum non dicatur quod pater fuerit in rixa aggressor, vel quod filium vulnerauit. Cum ergo in nullo praedictorum actuum pater a filio honorem, vel aliquod bonum temporale abstulerit, salte iniuste, sequitur quod cogi non debuit ad restitue dum, vel ad veniam petendam a filio. Secundo principaliter probatur: Nam dato, non concessoὰ quod pater in aliquo illo tu trium actuum filium laeserit in honore, & aliis bonis, adhuc

Pater non tenebatur a filio veniam petere;Nam maiorem laesionem in salute, & honore dederat filius patri- illum in terram proiiciendo cum talione brachii, de eidem in platea verba iniuriosa dicendo, illum tuum patrem elle negando,ac denique non leuato galero ipsum pertranseundo, maius inquam hoc est damnum,& maior iniuria patri illata a filio, quam fuerit ullatim iuria a patre filio illata, ut patet: At constat quod Vna iniuria per aliam iniuriam compensatur, & unum delictum compensatur per aliud delictum: Exempli gratia:Fecisti mihi unam iniuriam, ego in recompentam

aliam tibi irrogaui aequi ualentem quidquid sit de pec-

Cato non teneor restituere. , vel veniam petere, quia delicta p*ria, mutua compensatione tolluntur, ut habetur expressis verbis cap. Intellexin tu de adulter. δί

der uxta hanc doctrinam, maiorem obligationem petendi

638쪽

tendi veniam habebat filius a patre, quam pater ὶ filio quia delicta non fuerunt paria, sed delictum,& iniuria

facta a filio fuerut maiora. Imo ex parte patris nec fuit delictu,neque iniuria,ut Iobauimus. Vide Valeratri. Carluxanum lib.de disserent. utriusque fora verbo compestio dister. 6. Facit etiam pro hoc, doctrina Nauarti insem. latina cap. l . nran. et in sine: ubi agens de modo quo iniurians veniam postulare debeat ab iniuriato sieait. Quando duo se mutuo ossendunt,& amborum offensio est aeque grauis, qui prius ostendit debet prius reconciliationem petere. At vero si posterion iniuris si maior, posterior debet prius eam petere. Sic Netuar. citatque Sylvest. At constat quod iniuria facta patri filio fuit multo maior: ergo filius veniam debuit petere a patre, & non e contra. Et ratio naturalis id sua

det, nam qui maiorem iniuriam fecit plus debet, ae proinde ille veniam postulare tenetur.3 Hinc probata manet secunda pars istius conclusionis, iniuste videlicet fecille parochum huic patri hac de causa sancti si Eucharistiam denegantem. Quod sic magis declaro: Nam Sacramenta parochiano negati non debent, nisi vel quia parochianus aliquod graue scandalum dedit in populo, vel quia non vult facere aliquid ad quod ex praecepto tenetur, vel quia est in. peccato M. publico. Iste pater circa hanc materia ne non dedit scandalum in populo volens iuste punire filium : Item non tenetur ex praecepto petere a filio veniam ob multa dicta num. 4 .ptaecedenti neque proinde ea de causa, qua veniam non getit, est in peccato, ut constat ex dictis: ergo non illi polsunt denegari Sacramenta , cum Sacramentorum denegatio sirpama grauissima, & infamans, dc aequi ualeat excommunicatio ni , quae priuat Sacramentorum receptione. Si autem Rr

639쪽

hie parochus dicat,se illum patrem privasse Sacrame-xi sanistisreceptione,eo quod nollet filio iuturiam condonatein illum ad suam antiquam amicitiam,& com uersationem admittere,dico, quod neque ob hac ca sim illum potuit a Sacramentorum receptione excludere ut statim dico , & probo in responsione ad secum dum quaesitum.

Ad siecundum quaesitum.

. D secundum quaestum dico quatuor. Pri-I, mum est, quod iste pater numquam potest

in corde habere odium erga filium , neque illi velle malum si quod autoritate propria inserendum. Haec est communis Doctorum , ita ut probatione non indigeat:Nam odium,& desiderium mali,est peccatum,ac Peccatum nec pro uno instanti, potest admitti, vel retineri etiam si inde mille serent bona utilia euentura. γ Secundum dico. Iste pater no tenetur filium istum

ιib. 4.restonsMo I.quas. 32.ad finem. & alij ab his citati. Probatur primo ex facto Dauidis, alias Clementissimi erga inimicos r qui tamen 2. Reg cap. l4. cum OL sensus suisset antea a filio Absalone,eaque de causa iulum exulare iuberet ab urbe Ierosolyma, post aliquot annos rogatus Dauid ab amicis,& Magnatibus,ut filio exilium remitteret, remisit ut Ierosolymam rediret,

640쪽

Ied addidit:.Faciem meam non videat. In quo clare ostendit se nolle illum ad antiquam couersationem Sc ami- Citiam recipere. Secundo probatur,quia lite offendens ratione offensae mihi factae non est factus melioris coisditionis erga me, quam alii , qui me antea non ostenderant,sed potius peioris: at ego non teneor recipere ad particularem amicitiam, & conuersationem ullum hominem ex illis qui me no ostenderunt: ergo minus teneor ad illam amicitiam recipere istu meum ostensorem.Tertio id probat Valerus Cart. cit. ver remissio. disserent. 4.quia per receptionem ad antiquam conuersationem censetur iniuriatus iniuriam remittere, δίcederς iuri quod habebat ad prosequendam per iudicem restitutionem damni reluitantis ex iniuria illata, ut ibi multis probat : at nemo tenetur condonare da-itum resultans ab aliqua iniuria illata, ut statim probo in tertio dicto: ergo neque tenetur admittere iDiuuatem ad antiquam familiaritatem, per quam admissionem remittitur restitutio damni per iniuria in illAti. Imo addit Comitolus est. quaest. 3 2. m. I 8. aliquando posse talem circunstantiam interuenire, ob quam laudabiliter poterit iniuriatus offensorem non alloqui, nec illum ad amicitiam particularem admittere, ut euitetur aliquod grande malum in iniuriante, vel in iniuriato, & citat ad hoc Gabriel. 2yluest. Angelum, 'rabienam,& aliOS. 8 Tertio dico, quod iste pater non tenetur in soroexterno remittere filio iniuriam sibi illatam,ticet filius poeniteat,& veniam petat:quod sic explico.Non tenetur pater cedere iuri quod habet ad faciendum periudicem sarcularem, vel per leges ut filius iste puniatur, iuxta dispositionem legum, exhaeredando illum , vel quid simile, quia hoc non est peccatum, imo licitum,