장음표시 사용
641쪽
petendo scilicet restitutionem damni illati per iniua, iam: idque accedente iudicis authoritate. Ista conclusio est expresse Nauar. cit.cap. I 4 & Cartu*ani cit. loco ver.remitso. Probat illam Nauar. ex tribus capitulis iuris canonici, quae vide,& ex Sylvest. Ver. caritas q. A. Imo addit Nauar. posse aliquando contingere ut iniuriatus obligetur non remittere, nec cedere huic iuri,
sed procurare ut iniuria per iudicem puniatur, si con- ' ducat ad utilitatem spiritualem ostensoris, vel obse-- quium Dei,vel utilitatem Reipublicae, quae in hoc ca- su locum habere possunt:saltem enim conducet ad bo--num clarum Reipublicae punitio istius filii, ut per ibr lius punitionem cieteri fit ij contineantur in obedien- ria, & reuerentia erga patres suos. Et probatur adhuc conclusio : nam licet nemo possi in corde habere odium, neque vindicham per se sumere de iniuriante, 'hieque illi velle malum: tamen non obligat Deus ut quis remittat damnum datum in salute, vel pecunia, quando damnum resultauit ex iniuria illata: alioquin, - si quis per iniuriam mihi vulnus infligeret propter cuius curationem multas feci expensas cum medicis,& incurri lucrum cessans: vel siquis occidit patrem sex filiorum qui relicti sunt orphani sine remedio , non posset accusari taliter vulnerans,aut occidens de dam- . no illato, sed tenerentur offensi totum dimittere,quod nemo dicet. 9 Quartum dico. Tenetur hic pater in publico filiui se alloquente,& salutatem,alloqui, & resalutare, si ex eo quod non resalutet oriatur scandalum. Haec etiam' est: communis opinio: Et probatur quoniam unusquis- que tenetur vitare scandalum pii sillorum, & asseritura Doctoribus citatis supra in secundo, & tertio dicto. Vnde insertur quod cessante scandalo, ac nemine Vi-
642쪽
clante, vel sciente, non tenebitur pater resalutare, ut colligitur ex Doctoribus supra citatis, maxime Comia toto citato nuxn. I 8. & Valero Carluxano citata dissere sta 2.nMn. .in medio,Vbi docte aduertit, raro aliquem poste scandalizari ex eo quod videat patrem non alloqui,vel resultare filium offensorem; non enim praesumitur quod pater id facit ex odio,sed ut filium puniat
& emendet. Raro enim pater odit carnem suam nemo odio habeat.1 o obiicis, ac piobas teneri hunc patrem dimittere iniuriam huic filio petenti veniam, & reconciliati nem. Nam Christus Dominus Matth. 6.in illis verbis, imite nobis debita nostra icut or nos dimittimuι debitoribus nostris, iniunxit nobis, ut dimitteremus iniuriannobis factas a proximis, alias non ipse nobis dimitte Peccata nostra, ut Omnes patres , ac Doctores ibidem exponunt. Quod idem probatur ex illo Matth. i 8.vbi , Curistus D. consulens ut unusquisque remittat iniu-atias proximo iniurianti, dicit. Sic pater meris caelestin
faciet vobis , si non remiseritis unusquisque statri suoede cordibus vestris: ubi ex paena ibi iniuncta videtur colligi obligatio praecepti remittendi iniurias, Ad hoc
argumentum bene respondet Maldonad.ad citata ver-ha Matth. ym: iste nobis. Ex cuius ibi doctrina dicen-'dum est:aliud esse iniuriam, aliud vero damnum ex illata iniuria resultans, cuius rei ibi ponit exeniplum:& concludit teneri nos dimittere iniuriam proximo, nota vero damnum resultans ex iniuria: & in substratia innuit,remittere iniuriam proximo,consili ere in his triabus, quod scilicet ei malum non velimus: quod illum non odiamus , quod de illo per nos ipsos vindictam non capiamus: Ecce in quibus consistit remissior iniu-xiae,& ad hoc pinses tenenis ri Damnum Vero causa
643쪽
tum ex illatione iniuriae nemo tenetur ex praecepisremittere iuxta dictan. 8. sed solum ex cosissio,nisi sorte proximus offendenς sit in extrema, vel graui neces state t tunc enim ab illo non possemus expetere com
pesationem damni temporalis illati, potest iuuari, seinexplicari haec responsio per illud aliud dictum Christi D. circa inimicos considentis: Benefacite iis, qui oderunt Vos.Luc. 6.in quibus verbis,ut constat,non inium
git praeceptum ut inimicis nostris exhibeamus nostra bona temporalia, vel ut illis inserviamus obsequio . specialistioe enim tantum est in consilio, ut praxis Ecclesiae obseruat. Si vero ibi aliquod praeceptum intese uenit, est quod alloquamur inimicum, resalutemus, fion odiamur, non illi mala imprecemur, nec vindHctam propria autoritate sumamus.
II a D tertium quaesitum dico, posse hunc pa- a trem exhaeredare hunc filium m suo test, mento illumque priuare omnibus bonis, quae alias ab ipso patre posset post mortem accipere.Haec conclusio est diffinita in iure ciuili communi,& particulari istius Regni Podiugalliae. Habetur expresse in Authent. vicum de appell.cognos g. causas autem,& ini. .ct duabuε seqq.ti Tear. s. ubi ponuntur i . causae ob quas potest pater filium exhaeredare.inima est,si filius Patri manus iniuriose iniiciat. Secunda, si filius contra patrem in praesentia verba iniuriosa proferat: remittitq; ibidem lex iudicis arbitrio,iudicare quae in hac materia sit gramuis iniuria patri a filio illata, & sussiciens ad filium ex haeredandum. Easdem duas causas exhaeredandi ponit lex Portugalluc libro 4. Ordin.tit. 8 8.f. .ct F. Cum ea dem
644쪽
dem declaratione, seu remissione ad iudicis arbitriu idem habetur in glossa in cap. Quintauallis. de iumetur.
in vesb. Exharedaret. Tenent etiam unanimiter Doctores Theologi,maxime Molina tom. I .de iust.t aft. a.dit'. IIo.Reginald.lom. alib. 2P.num. 37. ct seqq. Sylviaver. haereditas. 2. Couar.ad cap. Ra nutius. de testam. intprincipio.&multi alij ab his citati.Nec debent videri rigorosae illae leges filium exhaeredantes ob has duax
causas, duosve actus commissos & perpetratos a filio contra patrem, aut matrem : siquidem Deus eosdem duos achus in lege veteri paena mortis plecti iubebat, quae est paena grauior exhaeredatione. Exodia i habetur: Qui perculserit patrem suum,aiιt matrem momee moriatur.& cap. 2o.Leuitici,dicitur: Qui madedixeris, patri suo,aut matri morte moriatur.Nam ut ait Plutarchuzopusc. de pietate erga stat r. post peccata commissa ita Deum, nullum est peccatum grauius quam offensa facta parentibus,quibus nostrum esse corporeum debemus, & nunquam possiimus aequale reddere. Verbae Plutharc.sent haec. Neque vestigium et tum extat impietatis maius,quam contemptu se delictum aduersus parentes Quae applicando ad nostrum casum : constat quod istae filius manus iratas iniecit patri, quando baculum de manu patris excutiens,patrem proiecit in terram cum brachij laesione, & comminutione : suit enim haec manuum iniectio iniuriosa,violeta,& peccaminosa.Nam
ut explicat Molina est.di put. in principio, haec iniectio manuum filij erga patrem,est explicanda sicut iniectioe
manuum facta erga clericum ad incurrendam censuram excom.constat vero quod sit iste filius cum his ci cunstantiis manus iniiceret in clericum , maneret CX- communicatus: ergo illas iniiciens in patrem incurrit
Paenam exuaredationis. Item si Haedictae leges exhae
645쪽
redant filium iniuriosa verba patri dicentem , idque remittunt iudicis arbitrio: quis iudex non arbitrabitur hunc filium grauissimam iniuriam verbalem irrogasse patri cum post rixam in platea iniurias multas eidem patri dixit,de quibus iudex inquiret: item cum ibidem negauit illum esse patrem suum, illumque patrem sere habere erubuit : & denique cum illum obuiam habens leuato galero non salutabat Z Consurgit prosecto
ex his omnibus grauissima iniuria filij erga patrem Quod ut clarius constet,con sidero a simili,quam iniu-xios im sit filiu negare patre suum. Christus D. Matth.
cap. Io dixit: Qui negauerit me coram hominibus , negabos ego eum coram patre meo: & D. Lucas idem aliis verbis reserens,ait cap. 9. ui me erubuerit, hunc ilius homianis erubescet cum venerit in maiestate sua. Ergo a simili, cum iste filius negauerit patrem suum , & illum sere erubuerit coram multis in publico , iustum videtur,ut pater possit illum similiter negare priuando illum haereditate per testamentum. Quod item grauis fuerit iniuria istius fili j obuio patri caput non discooperire, nec salutare, colligitur ex eo quod Deus in Leuitic.cap. I q. praecipiebat,ut cuncti senibus quibusque reuerentiam
exhiberent,ubi versu 3 a.dicitu C. Coram cano Capite Com
ge, ct honora personam senis. Pro quo multa congerit Lorinus ad citatum locum ex multis Philosophis Ahistoriis. Et in particulari citat duos versus Iuvenalis, qui de Romanis sic refert. Γ edebant hoc grande nefa6,Gr morte piandum, si tuaenis vetulo non assuerrexerit.C itat etiam Aristotelem 9. Eth. p. a. dicentem hanc inue- Tentiam iuuenis erga senem ostendi in hoc,ut ei assurgatur, ut de sede, & accubatione superiore descendatur , &c. similia praestentur. Citat etiam Callistratum dicentem, ideo Romanos hanc reuerentiam iuuenum erga
646쪽
erga senes commendasse, ut alienis honorem habendo, parentes magis honorarent i ergo graue delictum reputabant gentiles cuicunque seni non assurgere , eidemque reuerentiam non exhibere: grauior omnino
iniuria huius filij iudicanda est, qui patri suo proprio
Obviam facto, neque caput discooperuit,neque Vt pa-
a Contra hanc conclusionem obiicia, & probas, hunc filium non incurrisse paenam ex haeredationis co- tentam in citatis legibus. Nam ut explicat Molina, ScReginaldus cit. locis, & alij, si filius manus iniiciat ili' Patre, ut se a patre defendat, quia scilicet pater filmminuadit: tunc non potest ex haeredari, quia utitur iure suo , & lex naturalis dictat ut quis se defendat ab inimico inuadente, S: ad hoc citat Molina, Couarruvias. At constat quod hic filius quando patri manus iniecit, proiiciens ad terram cum brachij collitione, desende- bat se a patre filium cum bacculo, seu pallo inuadente : ex tali namque percussione poterat vita filii periclitari:ergo cum patri manus iniecerit ob se atra iustam
defensionem, non incurrit paenam ex haeredationis: sicut omnes Doctores dicunt,percutientem clericum, qui se invadit, non incurrere excommunicationem,
quia id facit ob suam iustam defensionem. I 3 Ad hoc argumentum respondeo cum eodem Molina , & Reginaldo dicentibus filium non esse ex haer . dandum ob iniectionem manuum in patrem, ob sui iustam, & legitimam de sensionem : At filius i ste eum patri baculum de manu excussit, illumque ad terram proiecit, non est usus legitima, δc licita defensione, sed illicita. Probo clare, quia pater licite,ac iuste filium baculo percutere volebat ob filii inobedientiam , & malos mores amoritios,ve supra diximus in tertio suta
647쪽
sto: ergo filius non defendebat se iuste a patre se iustei illum castigare volente : Nam alias daretur bellum iustum pro utraque parte, si scilicet pater iuste posset punire,ia filius posset iuste repugnare etiam cum damno illato patri: Quod bellum iustum pro utraque parte Doctores non admittunt: Adde quod pater filium ba-
Culo percutiens non intendebat, nec poterat sic filium Occidere: nam baculo percutiens non prae semitur velle occidere maxime si sit pater,ut probat Iulius Clarus in praxi crimin. homicidium numero s. referens casum
similem, qui contigit Neapoli. Quod magis decla-
Tatur, & confirmatur per ea quae tradit Sylvest. verbo homicidium 3. quaest. 4. ditio 3. & Tabiena verbo irregularitas a. numero 3. dicentes quod desensio illicita illius, qui licite impugnatur,non excusat illum ab irregularitate,cum se sic illicite defendat: At iste filiugillicite se desendebat a patre illum punire Volente, ergo non excusatur per illam manuum iniectionem in Patrem. Secundo dico, quod quoad secundum casum quando iste filius evaginato gladio cum patre rixatus est, non constat quod pater fuerit aggrestor, & sic per hoc filius non excusatur ab illa rixa.Deinde licet pater fuerit aggressor quoad rixam, & filius initio rixae pos sit se defendere a patre iuste, non poterat finita rixa, dicere patri verba iniuriosa, neque illum negare esse patrem suum. Nam transacta rixa,ac defensione, patrem iniuriare, non pertinet ad defensionem, sed οὐ sensionem : ut enim bene probat Reginaldus cit.loco,
iuris capitulis, quando aliquis se defendit ad propulsandam vim sibi illatam, id non decet facere ad vindicandam iniuriam praeteritam, id enim esset se vindia care : sed solum debet propulsu e vim praesentem.Vn
648쪽
de hic filius dicens patri iniurias post rixam,non se defendit , sed vindicauit, & iniuriauit: idemque fecit,
scilicet iniuriare,quando patrem transeuntem non salutauit leuato galero.Secundo principaliter respondeo ad hoc argumentum cum doctrina Doctorum, quam Doctores colligunt ex caP suscepimiu.de homicid. cum glossa ibidem ver.tutela,& Summistis ver .irreiularitvi quando agunt de defensione facta cum moderamine inculpatae tutelae: ubi dicunt, quod ut se aliquis iuste defendat a prissente violentia, inter alia debent haeci Concurrere.Primo,ut si potest fugere fugiat, si illi f. ga indecora non sit. Secundo, Vt saltem clamet,aC Uociferetur.Tertio, ut pro de sensione faciat minus quod facere potest,quod tunc seruabit, si illud tantum fiat, quo omisso vis illata repelli non posset. Quarto, ut si possit se defendere percutiendo , vel vulnerando, non occidat. Iam vero hic filius hanc regulam non seruauit in sua defensione. Quando enim pater prius baculo iulum voluit percutere,poterat filius sine opprobrio p trem fugere, ut patet, & non illum ad terram allidere:
poterat item baculum de manu excutere , dc non P trem ad terram prosternere. Item , quando cum patre
rixatus est evaginato gladio in platea,etiamsi pater es set aggressor, poterat fugere per plateam publicam Gne opprobrio, nullum enim dedecus est filio patrem iratum fugere.Tertio in eadem rixa excessit filius,qu do finita rixa patri dixit iniurias, & negauit illum esse patrem suum,& caput postea non discooperiebat,iam enim omnia finita rixa, non pertinebant ad iustam de fensionem, sed ad claram iniuriam, & ostensione
Vide inter alios Reginaldum citato tract.2.a num. IOII Quod attinet ad secundam partem istius tertii quaesiti, quomodo scilicet hic filius debeat a patre ex- haeredari
649쪽
haeredari, dico id facere debere patrem in testamento posito, & expresso proprio nomine istius filii,& exprimendo caus atra ob quam illum priuat haereditate, quia scilicet sibi talem, ac talem intulit iniuriam postea defuncto patre, filii haeredes debent coram iudice probare vere interueniste illam causam exhaeredandi aratre in testamento relatam ;& iudex debet sententiam exhaeredationis pronunciare. Ita Sanch. lib. 3.dentatrim.disp. 3 3. num. 6.ct seqq. Quod si pater v oluerit haeredes post mortem suam liberare ab hoc onere
probationis, poterit pater dum Vivit Coram iudice age. re,& dum testes,ac res furit in memoria recenti, poterit coram iudice probare causas ex haeredationis, illisique probatis tenebitur rudex ferre sententiam exhaea redationis , qua sententia pronunciata non erit amplius necessarium illum in testamento CXLaeredare.
Adhuc pro maiori istius rei doctrina aduerto Molinacit. n. h C f. Dubium praeterea est, dicere quod licet iste filius ante mortem patris egerie pinnitentiam, per quam susscienter peccatum , & ingratitudinem suam purgauerit, si tamen pater illum in testamento exhae- dauit, non potest filius mortuo patre illam tuam por-nitontiam ,α satis factionem allegare, ut cum aliis adhaereditatem admittatur : nam ut ait Molina, etiam si Poenitentia deleat, ac purget crimen in foro interno coram Deo , non tamen id facit coram hominibus,nec impedit quin possit executioni mandari poena in legibus assignata, It imultis exemplis praxis quotidiana obseruat.
650쪽
De duabus dissensationibus circa matrimonium
QVidam vir obtinuit a summo Pontifice dispens,
tionem contrahedi matrimonium cum quadam foemina sua consanguinea intra quartum gradum, ablegans quod habitaret in oppido paruo,& ellet vir nobilis, de quod in illo oppido non reperiretur fere ali qua foemina nobilis sibi aequalis quae non ellet sibi co- sanguinea,vel alio impedimento impedita: nec pollet facile extra suum oppidum aliam non consanguineam ducere:obtenta dispensatione, & celebrato matrimonio incurrit scrupulum,eo quod in dicto suo oppido una vel altera foemina sibi aequalis, & non con-ιanguinea erat, cum qua potuit contrahere absque dispensitione. Quaesitum fuit an talis dispensatio valida fuerit,eo quod narratio falsa fuisse videtur. Alius copulam habuit cum quadam foemina coim sanguinea formato conceptu ,& spe formali, Ut propter copulam transactam facilius dispensationem imis petraret a Papa. Postea dispensationem obtinuit expressa copula in narratione, sed tacuit se copulam habuisse cum spe facilioris impetrationis,quae taciturnitas videtur vitiaste obtent/m dispensationem, & proinde matrimonium virtute illius contractum fuiste nullu, iuxta illa quae tradit Concit. Trident. fili 1. de mair. Quod enim ea circunstantia habitae copularcum spe facilioris impetrationis dispensitionis obtineudae