Homeri Odyssea Latinis versibus expressa a Bernardo Zamagna Ragusino

181쪽

Mollis erat qua parte torus; circumque supraque Vincula diffudit solidis haerentia fulcris Eque altis trabibus demissa: ut aranea casses Quum tenues teXit, quos vis non ulla videre, Non ipsi valeant superi. sic caeca latebant Stamina, sic vafro fallebant lumina nexu. 3Io Atque ea disposuit quum strata cubilia circum, Implicuitque torum, tecto se finxit abire, Et Lemnum petere inde procul, quam Mulciber urbem

Incoluit caram terris magis omnibus unam.

Nec stustra excubias, furtisque accommoda Mavors Tempora servabat. deformem ut linquere vidit Tecta senem, subitis ictus praecordia fiammis Pulcra coronatae subiit penetralia divae, Quae tum sorte redux magni genitoris ab aula In thalamo defessa assederat . ille ubi venit, 33o Amplexusque manum divae, sicque orsus ab ore est. Huc ades o lux cara mihi: quid gaudia nota Disserimus λ cessit domibus, Lemnumque prosectus Sintias invisit senior Vulcanus agrestes. Dixerat: illa ultro flagrans haud vota moratur. Conscendunt ambo stratis, & munera somni Dulcia furtivi libant; simul aerea circum Retia sopitos effusis nexibus artus

Impediunt. non ulla valent attollere membra,

Non relevare, dolis jam certi & fraude teneri. 3 o Interea prius ipse suae quam gentis adisset Μoenia, Vulcanus rediit; namque altus ab arce Aetheria sol furta videns detexit, & olli Detulit infidos damnatae conjugis ignes. Accelerat, gravibusque ictus sub pectore curis Vestibulo insistit. subitus furor iraque mentem

182쪽

LIBER OCTAVUS. I 37

Praecipitant, clamatque horrendum, & cuncta deorum Atria terrificis late clamoribus implet. Iuppiter o superique omnes, huc vertite gressus Visuri dirumque nefas, infandaque facta 3so Haud toleranda mihi. magno me nata Tonante Dedecorat claudum Cypris; lavet improba Martem, Quod pedibus valet ille, & toto est corpore pulcher; Contra informis ego, claudusque. haud auctor at ipse, Aut sum caussa mali: tota est haec culpa parentum, Heu fuerat satius tali queis prole carere. Cernitis, ut placido devincti membra sopore In thalamo recubant nostro; me saeva tuentem Cura premens agitat λ non posthac talia credo Furta simul repetent; sors & nunc poenitet ausi, 36o Optatamque quietem, optataque gaudia culpant. Invitos tamen usque doli, atque innexa tenebunt Vincula, dum genitor dotalia munera reddat, Olli ego pro infida solvi quae virgine cumque Pulcra quidem est, sed habet nimium mutabile pectus. Talia vociferans jactabat . nec mora, divi Aurea conveniunt exciti ad limina: venit Neptunus domitor terrarum, venit Apollo Arcitenens, Majaeque genus Cyllenius ales. Solae se tenuere deae prohibente pudore 37o In domibus: stabant alii per limina divi, Atriaque implebant magno resonantia risu Cernentes ante ora dolos, Vulcania texta. Atque aliquis socium spectans: haud turpia, dixit, Facta decus laudemque parant; vis effera cedit Ingenio, celeremque solet praevertere tardus. En & Vulcanus claudo vestigia gressu Tarda movens superis celerem magis omnibus unum s Depren-

183쪽

Deprendit Martem, mulctamque exibi t. adult L. . Haec divi alternis. post: α formosus Apollo 38o Mercurio: sue o, diκit, Iove: nam, subires Vincula num captus, tecum si Cypris' adesset pCui volucer laeto subridens. nuncius Ore :Hoc utinam fereti sum me ter tanta prostas Implicitum nodis teneant vincla aereν, & una Dique deaeque alto spectatum adstis Olympo, Non ego apud talem fugiam requiescere. divam. Haec ita Mercurius: superi. risere loquentem. At non Neptunus; tolli sed ahenex Marti Vincla petit, mulcetque animos di mitigui iras. 39o Solve agedum, supplex inquir: quaecumque reposce Spondenti mihi si qua fides, Mars omnia redden Caelicolis coram. sed contra Mulciber inquit. Ne vero ne coge: haud aequo haec foedera jure, Nec sat firma reor. qua te vi namque tenebo, Si Mars effugiet vinclis, mulctamque negabit λCui rector pelagi: fugiens persolvere poenam Si renuet Mavors, ego Alvam. quae fimul ille Dixerat: aequa petis, nec fas me tendere contra; Continuo Vulcanus ait, nodosque resolvit. oo Illi autem validis elapsi e nexibus una Ρrosliere toro . petiit Mars horrida Thracum Arva suga; Cyprumque adiens Venus aurea venit In Paphon, altus ubi stat lucus, & ignibus olli Ara calet semper, sertisque recentibus halat. Excipiunt reducem Charites, formosaque membra Ambrosio, gaudent quo numina magna nitere, Rore rigInt, circumque addunt mirabile textum. Talia cantabat vates. gaudebat Ulysses Miratus tacito cantum sub pectore, & omnis o

184쪽

LIBER OCTAVUS.

Phaeacum pelago ratibusque assueta juventus. Hinc jubet Alcinous choreas pede plaudere solos Laodamanta Haliumque, quibus contendere laudem Haud alius juvenum poterat. jam murice pictam Accipiuntque pilam, Polybus quam secerat ipsis, Dumque illam superas caeli jacit alter ad auras

Absiliens, alter terra in sublime levatus Excipit ante levem, pedibus quam tangat arenam. At postquam lusere pila, dant corpore saltus Curvato in spatio varios, & crura reponunt, q2OAlternantque vices. plausum Phaeacia pubes Ingeminat, stemituque ingenti cuncta resultant. Atque heic Alcinoum compellat laetus Ulysses. O pater, o rector Phaeacum maxime, vanam Non mihi pollicitus laudem es: quis visere tales Sperasset juvenum choreas λ secere tuenti Facta fidem, pressitque animum stupor. haec ubidixit, Alcinous contra tanto gavisus honore Protinus alloquitur Phaeacas. o mihi fida Pectora, ductores, audite haec mentibus aequis. 43o Hospitis eximiam virtutem cernitis: ergo Ferte viro jam dona, ut fas . me praeter in urbe Sunt alii reges bissent sceptra gerenteS: aisque novam tunicamque paret, chlamydemque de-

Atque talentum auri. confestim cuncta seramus, Laetus ut accumbat mensis data munera cernens

Hospes. at Euryalius demens infanda loquutus Et dono & dictis offensi leniat iram.

Sic ait. assensere omnes, nec dicta morantes

Munera serre jubent, missis praecone per urbem 4 o

Quisque suo. Euryalus dein regi talibus infit. S 1 Alci-

185쪽

Alcinoe, o populo regum clarissime in omni, Nunc equidem tua jussa sequar, Veniamque precabor, Atque ensem hunc ex aere dabo, cui lucidus ardet Argento capulus, totumque nitens Elephanto Includit vagina; haud est ignobile donum. Haec dicens rutilum manibus simul accipit ensem, Pauca simul fatur . sis, o pater optime, felix, Fudimus & verbum si quod male , ventus in undas Abripiat vanum . sic o tibi conjugis ora 43o Cernere, sic patrios tandem dent numina finest Cui Laertiades: & tu sis, inquit, amice, Felix, dique tibi semper fausta omnia donent; Nec te adeo posthac, quem nunc mea pectora dictis Supplicibus placans donasti, torqueat ensis. Dixerat, atque humeris aptum demisit ab altis. Sol ruit interea, totaque ex urbe feruntur Munera ad Alcinoi sedes. quae cuncta recensent Magnanimi regis gnati, ponuntque parentem Ante suam late clara splendentia luce. 46o Jamque etiam Alcinous gradiens prior alta subibat Atria, ductoresque alii post terga sequuti. Ut venere, altis considunt sedibus omnes; Et senior: ser, ait, quae pulcrior Omnibus, arcamo conjux dilecta mihi, tunicamque recentem, Et chlamydem super ipsa para. jamque adsit alienum Flammea vis circum, calidis ut fontibus artus Abluat, utque Videns heic longo ex ordine cuncta, Eximii dederunt quae large munera cives, Et dapibus sestis & cantu gaudeat hospes. 47OIlli praeterea signis auroque nitentem Hanc pateram nunc ferre dabo, non immemor umquam Ut notari libetque diis magnoque Tonanti.

186쪽

LIBER OCTAVUS. t tAudiit Arete, facilesque hortata puellas

Ocyus imponi flammis de more lebetem Imperat ingentem. tripodem quae protinus aptant Rore superfuso plenum, congestaque flammae Pabula subjiciunt: latam circumdedit alvum Flamma sonans, humorque cavo tepefactus aheno est. Regina interea pulcram penetralibus arcam 48o Extulit, imposuitque viro, quae clara dedere Munera Phaeaces, vestemque, aurique talenta, Adjunxitque super tunicam, laenamque rubenti Murice fulgentem placido sic ore loquuta. Haec manibus tu claude tuis, & vincula circum Injice, ne quis iter carpentem & molliter artus Compositum somno noctis te fallat in umhra. Sic illa: audivit quae postquam dius Ulysses, Ipse suas occludit opes, circumque tenacem Implicuit nodum, docuit quem subdola Circe. 49o meis actis subito famulae duxere lavatum Apposito in labro. subit ille, & rore tepenti Perfundi gaudet: nam postquam tecta Calypsus Liquerat auricomae, non umquam talia sensit . Munera. diva quidem luperis caelestibus aequans Illum laeta prius studio omni atque arte fovebat. Ut famulae lavere, & pingui corpus olivo Lustrarunt, tunicamque humeris chlamydemque ni

tentem

Induerunt, gradiens iterum processit in aulam, soo Et medium sese potantibus intulit heros. NausiCaa extemplo celsi pulcherrima tecti Adstitit ad postes, formamque atque oris honorem Admirata novum, pudibundaque in hospite figens Lumina: salve, inquit, semper; patriaque potitus Sis

187쪽

Sis memor ol primae debes cui munera vitae. Ille autem: Alcinoi sata claro o sanguine nympha, Sic reducem sistat patriis me Iuppiter oris, Iactatumque diu tranquilla per aequora ducat; Semper honore meo, semper celebrabere votis IIo Diva vetui; vitam tu virgo namque dedisti. Haec ait, & sponda sedit compostus in aurea Magnanimum juxta regem. jamque incita pubes Partiturque dapes & vina liquentia miscet. Nec minus & carum populo cantuque potentem Demodocum praeco ducens protraxit, & ipsum In medio posuit subnixum terga columna. Atque Ithacus subito tosto de tergore partem Abscindens pars magna suis nam proxima dextrae, Et circum tenera candens pinguedine stabat in uero

Praeconem alloquitur. grata haec o munera serto

Demodoco, quem vel tristi praecordia luctu

Saucius, eximio gratus complectar amore. Omnibus in terris clari celebrantur honore

Praecipuo vates: namque illas aurea cantum Musa docet, carumque genus nomenque tuetur. Dixerat: & praeco celerans data munera Vati

Porrigit. ille capit dono laetatus opimo, Et simul ipse, simul reliqui convivia ducunt. Inde ubi pulsa sitis, compressus & ardor edendi; s3o

Rursum Ithacus: cunctis ego te mortalibus, inquit, Demodoce antefero, seu dulcis carmina musa, Seu docuit cithara pharetraque insignis Apollo. Usque adeo ornato cantu sera fata Pelasgum Concolebras, casusque doces, durumque laborem,

Quem passi quondam, ceu si vel miles ad altam Ilion adsueris, vel saltem certus ad aures

188쪽

LIBER OCTAVUS.

Nuncius adtigerit famam. in Ordine verso. Diet ingentis equi molem , quam struxit Speus Pallade cum socia , summaque locavit. in me s4 Insidians Ithacus foetam latitantibus; armis Excidiumque Phrygum & fatum initialst: suturam. Si reseres haec rite, memor late undique: landes Ipse tuas nomenque seram, cui numine divu Talia contigerunt jucundi munstra cantus. Nec plura. ille deo plenus sic 1 insuluit Carminis hinc seriem repetens, avect' carinis

Pars Danaum ut longe phrygio, do litore cessit Ignibus injectis in castra; at moenia Troja Altera pars ingressa ingentibus abdita et ustris, s soLt glomerata Ithacum cima consederat urbe In media . nam sponte sua dementibus orsis Ipsi Troes equum traxere in Palladis arcem. Sic medius stetit illa: at circum plurima mussanx Dardanidae variis curarum fluctibus acti,

In partesquo abeunt diversis. namque placebat , Aut latebras uteri ferro terebrare repostaS,Dejicere aut prono molem de cviminς, & axce Praecipitare sacra, scopulisque illidero acutis Aut sinere aeternis nulli violabile donum s6ollitie diis, quorum sub numine Pergama stabant Haec vicit, potiorque aliis sententia visa, Nec Troes potuere aliter . nam ina serςbant Exitium certum, postquam intra mo*nia magnus Conscendisset equus, delecta ubi eorpora pubis Graiugenae, primi quo duces, eapita alta, sedebant Supremum excidium Phrygibus letumque serentes. Dein canit, ut late popul 4ntea Pergama Grajifruerint patefacta qffusi e roboris alvo, Egre

189쪽

Egressique dolis. loca per diversa vagantes s 7ODiverses memorat, vastantesque ignibus urbem; Ast Ithacum irrupisse domum armipotentis in altam Deiphobi, ceu Martem ipsum, dicebat Atrida Stipatum Menelao . horrendam heic protinus armis Conserere illum ausum pugnam, facilique Minervae

Auxilio fretum tandem vicisse canehat. Finierat vates: cantu commotus at heros Moerebat, lacrimisque genas atque ora rigabat.

Ac veluti carum luget quum femina sponsum Collapsum patriae celsis sub moenibus urbis, 38o

Dum cladem a gnatis carisque a civibus arcet: Illa videns mulio lapsantem in sanguine, & aegrum Vitam exhalantem super incubat anxia tristes Ingeminans questus . contra hostes vulnera telis Adjiciunt, caeduntque humeros & colla retrorsum, Captivumque trahunt: tanto magis aestuat illa,

Aegrescitque dolens, atque implet lumina fietu. Sic tum etiam tristi ductor Laertius imbre Ora rigans fiebat; nec quisquam in sedibus illum Viderat effusis foedantem pectora guttis, F9 Alcinoum praeter . qui sorte ut sederat olli

Proximus, ingenti suspiria crebra trahentem Cum gemitu audivit sic interfatus amicos. Audite o cives clarum genus: aurea ponat Demodocus jam plectra; haec fors non omnibus aeque Dulce sonant. ex quo dapibus consedimus una, Et resona incepit modulari carmina Vates,

Ex illo numquam tabescere desiit hospes Luctibus indulgens: aliquis dolor insidet aegro

Magnus, & assiduo convellit viscera morsu. scici Verum agite, edico, vates jam cesset; ut omnes Laeti-

190쪽

LIBER OCTAVUS. I s

Laetitia excipiat, nosque una & gaudeat hospes, Id satius multo est. Olli hunc celebramus honorem, Donaque largimur faciles, reditumque paramus:

Quippe homini, cui tantum aliquis sub pectore sensus Vivit adhuc, ipso pro fratre est hospes habendus.

Nec vero quaecumque petam, tu callidus astu Vera tegas, Oro: fari quin omnia praestat. Dic nomen, quo te genitrix, genitorque Vocabant, Et cives, & rura urbi vicina tenentes λ 61 o Namque hominum nemo est sine nomine, ut Ortus in auras

Prodiit aetherias primum, sive improbus ille, Sive probus contra est: simul ac genuere parentes, Nomina jucundis gaudent imponere natis. Dic patrios etiam fines, dic moenia gentis, Ut reserant te sponte alienae haud mentis egentes Consiliique rates λ nostris non puppibus ullus Rector adest, clavoque docet per caerula cursum. Ipsiae hominum mentemque vident penitusque reposti Sensa animi; norunt urbes, & pinguia rura, Quae diversa locis habitant late undique gentes 6 2o omnigenae, volucrique fuga maris aequora tranant Aere & obscura circum caligine septae, Quin metuant vel damna pati, vel mergier undis. Sed memini haec solitum quondam memorare parentem Nausithoum, & nobis portendere tristia fata, Neptunique iras ob talia munera. namque Adsore dicebat tempus, quum pinea navis Laeta mari rediens, subito spumantibus undis Haerebit, nostraeque ingens mons ingruet urbi. Haec genitor: quae dicta velit sive irrita numen 63o Sive rata, ut placitum menti est, sic denique cedant. Tu vero mihi fare, atque haec super adde roganti