De obligationibus et actionibus tractatus vtilissimus, coeptus à Iohanne Borcholten, ..

271쪽

216 CApvi sacv Nabu M cohercetur, qui fecit, quo minus is, qui cauerat iudicio sisti ad diem, sua sponte veniret: Ex illo agit is tantum, qui vocauerat inius; Ex hoc agit reus, qui voca- xus erat, cuius interest, poenam non esse commissam: Atq; etia aetor si eo facto actionem suam amiserit; Illo actor me-' ram poenam persequitur; hoc id quod interest: illo. si plures deliquerint, in solidum linguli tenenturi hoc solutio unius liberat alios; Illi locus est reo exemto; huic locus est etiam impedito actore:

Sicuti has di serenti, a Dd. reliquis AEnteano atri diligent ime, Ur eleganti ime

de secunda actionum diuisione sic dicta

iusticiant. TERTIA ergo actionum di uisio, quae a Iustiniano in Inititui hoc tit.' Proponitur, haec est, quod aliae actiones sunt rei persecutoriae , aliae poenae persecutoriae, aliae mixtae. g. sequens illa diuisio. hoc titulo nostro. Rei persecutoriae sunt, quibus illud persequimur,quod ex patrimonio nobis abest. Las. 9 ibi Dd. f. deo luat. 2 EGion. Donestin in d. g. sequens. 6-stitui hoc titula nostro. Sunt autem actiones rei persecutoriae aut in rem , quae vindicationes dicuntur, aut in personam

272쪽

qu vocantur condictiones. Et quiadem actiones in rem omnes, siue vindicationes omnes rei persequendae gratia comparatae sunt, ut Iustinianus linquitur, HL. d. s. sequens. Institui. hoc titulo

nostro. de ijsque supra in prima diuisitone

latius dictum est. Actiones in pers, nam rei persecutoriae partim ciuiles sunt, partim praetoriae. De Praetorijs supra,& paulo ante in secunda diuisione late dixi. Civiles vel ex contractu, vel qua- si, vel ex delicto sunt. Quarum omni in natura, & quid, quantumque in i)s contineatur, colligi oc ilitelligi facile potest ex ijs, quae de obligationibus ex contractu, vel quasi, itemque ex delictod scendentibus supra dicta sunt. Hoc tantum hic obseruandum est. Omnes fere actiones ex contractu vel quasi com- 6q- petentes, rei persequendae gratia comparatas esse. Dico FERE. Nam excipitur actio depositi,itemq; actio ex testamento. Dopositi enim actio,iicet sui natura rei persecutoria sit,si tamen ea ag tur ex his quatuor causis,quod tumultus, incendis ruinar, aut naufragi; causa depositum sit, tunc actio depositi naturam

273쪽

ficio actio in personam rei persecutoria est condictio furtiua, quae ad rem repetendam aduersus furem datur , ut docet Iustinia. in sic ita, discretis sistit. h. t. n. O sup .dixi lati: .Poenales actiones quaenam, sint, ex ipso nomine facile apparet,quod nimirum sint illae , quibus poenam Persequimur, ob id, quod nobis ex patrimonio aIiquid deest, vel quia laesi sumus. Huiusmodi sunt, quae ex delicto nascuntur, ut actio furti siue manifesti, siue nec in 'nifesti. I de oblig.quae ex de nasi. O . Nam rem furto sublatam rei vindicatione petimus, aut condictione furtiua, & quadruplum, aut duplum, furti adtione petitum, tantum poena est ut Iustinianus docet, in s. ex maleficio .h. t.n. Poenalis ite est actio iniuriarum ex Lege Cornelia'. item lex Cornelia. Instit. de iniuri's. Mixtae actiones sunt, quae & rei & poenae Perse . quendae causa, comparatae sunt, d. g. ex maleficio Instit. h. t. H. qualis est actio legis , Aquiliae, ea namque non poenam duntaxat, sed simul etiam rem persequimur, quando scilicet aestimatio refertur ad

x Pus, quo res plurimi fuit, vel quando

274쪽

DA DivisION. ACTIONUM. 229 aduersiis inficiantem in duplum agitur L inde Neratius. s. haec actio. f. ad i. Aquit.

autem bonorum raptorum. h.t. n. Sic actio vi bonorum raptorum mixta actio est, quia ea non tantum poenam persequimur,sed etiam rem vi nobis ereptam, α quadruplum, quod intra annum hac actione petimus, non tantum poena est, sed in quadruplo inest rei persecutio.g.I. Institui.vi bonor. p.9 d. s.vi autem bonorum raptorum. Instit. h. t. Et haractiones mixtae ex delictis descendui. Aliae actiones mixtae sunt ex contractibus, ut actio depositi in quatuor casibus de quibus paulo an te egimus; item actio ex testamento duobus casibus, videlicet, si heres legatum,pijs usibus relictum esse inficietur. g. Sit. In tu.de obligat. quae ex contract. nasiunt. vel solutionem differat eo usque donec iudicialiter eo nomine conueniatur. hunc chim & ipsam rem, vel pecuniam, quae re- licta est, dare compellitur, & aliud tan tuni pro poena, ut Lustin docet in d.g. vi au

quoque de tertia actionum diuisione. QV ARTA actionum diuisio a Iustiniano. 66 in h. t. n. proposita, haec est: quod aliae actiones simpli sint, aliae dupli, aliae tripli,

275쪽

αao C A P vT SECUN Dv Maliae quadrupli. s.omnes autem an iones. hοσrit. no Z. Et quidem simpli sunt omnes actiones,rei persecutionem habentes, quae ex contractu vel quasi oriuntur, ut Ius manus docet in s. insimplum. Instit. h. t. ubi

post aliquot exempla proposita, videliacet actionis ex stipulatu, ex mutuo, exemto vendito, locato conducto, mandato, subijcit tandem haec verba: ET DEM

ostendat, in Qmnibus rei persecutorijs Metionibus simplum venire regulariter. REGvLARITER dico, quia i 3 actione depositi, itemquς in actione ex testamento secus est, in quibus, certis casibus duplum venit, vij r. si ius exposivi. Inter eas autem actiones, quae in duplum comp&tunt, vel dupli sunt, differentia quaedam constituta est, haec videlicet, quod aliae omnimodo in duplum competunt , aliae

sub conditione. Omnimodo in duplum conceptat stitit actio furti nec manifesti, item actio serui corrupti, ut docet Iustinianus in s sed furti. hoc titulo nostro. Potest

his addi actio de deiectis & effusis, quae aduersus inhabitatore datur,de qua su p. in tit, de oblig. quae quasi ex delici' latius

dictum est. Haec enim etiam omnimodo indu

276쪽

in duplum est. l. i. g. haec infctum. f. de his, qui deiecerunt, vel effuderi Sub conditione in duplum conceptae sunt actio legis quiliae, item adtio depositi in quibusdam casibus & denique actio ex testamento pro consequendo legato, pijs causis relicto, quae duobus casibus in duplum est; ut paulo ante dixi. d. s. sed furti. ct s. im plum. hoc titulo no stro. In triplum seu tripli actio est condictio ex lege, qua ad

tripli praestationem tenentur, qui maiorem quantitatem, quam reuera debebatur, libello complexi sunt, ut ex hac caii - .sa reus viatoribus, id est,executoribus liatium maiores sportulas, id est, maioressi intus in litem impendendos soluere cogeretur. g.tripli hi.M. Vocatur autem haec nactio codictio ex lege quia ex noua Iustiniani constitutione priori Codicis editioni inserta, in posteriori vero hac editione omissa, haec actio introdueta est. Omnes aute actiones lege noua introdu- ctar,nec certo nomine ab eade lege Ornatae,codictionis ex lege appellatione veniaunt, teste Paulo Mio in l.τα f. de condicit oneex lege. Illud notandu est, quod vitiose ing. tripli. Instit h. t. leguntur verba finalia, di sensu plane corrupto, qui ut veruS,

277쪽

CUL DUBIO CERTUM EsT, EX LEGE CONDI-

CTITIA EMANARE, legendum cst, Ex ux APROCUL DUBIO EsΤCERTUM, EX LEGACO DICTITIAM EMANARE. Ur reme tradit Iacob. ac.in notis posterio ad d.g. tripli.hoc tit .ns.

Est porro in triplo,quod hac actione petitur,etiam res ipsa, iue rei ipsius aestimatio,siue id, in quo reus damnii pallus est,& propterea actionibus ciuilibus mixtis haec actio annumerari potest. Inter eas denique actiones, quae in quadruplum conceptae sunt, similiter quadam differentia est, haec videlicet, quod aliae omnimodo 'quadrupli condemnationem habent, aliae sub conditione. s. quadrupli. h. . Omnimodo quadrupli est actio furti manifesti item actio in factum aduersus calumniatores , id est,qua illi tenentur, qui

pecuniam acceperunt , ut negotium alia cui facerent, vel non facerent. lo. a. R. . ct i. f.de calumniat or. 9 d.I. quadrupli. h. t n.

Eaque agit &is, qui dedit pecuniam ne ei fieret negotium, aut lis moueretur, itemque is, in cuius perniciem pecunia data est, ad quadruplum praestandum. Is vero qui pecuniam in alterius pernici- dedit, hac actione agere non 3.

278쪽

tionem puto hanc esse, quod sua culpa damnum seritiat h c , qui in alterius perniciem pecuniam dedit. Regula autem Iuris firmissima haec est, quod quis sua culpa damnum sentit, non videtur senxi ire. l. luod qu . aο3. f. de R.I. Illud sane hic obseruandum, quod adtio haec de calumniatoribus, licet omnino in quadruplucompetat, non tamen omni tempore in.

quadruplum. datur, sed intra annudui taxat, post annum in simplum est d. l. i.f. de calumniat. In quadruplum quoque O- mnino est condictio. ex lege, qua execu tores litium conueniuntur, qui naaior quam ex Iustiniani constitutione licci,

sportulas areis exegerunt. d.s. quadrupli. Instit h.t.n.de qua latius viaete Iacob. Cuiaci lib. a. c. aa. Sub conditione quadrupli est actio, quod metus caiisa, qua reus, nisi . Iudici pareat, & rem metu extortam re- stituat,in quadruplum conuenitur. I. is actio de eqh. t litemsi cum exceptione. t . s. t. IF quod metus causa. Et haec quoque de quarta actionum diuisione dicta. sint. Qv INT A actionum diuisio a Iustiniano λόρ. h.t. n. proposita haec est, quod aliae adii' nes bonae fidei sunt, aliae stricti Iuris, alia:

279쪽

& genuinus sit,pro his verbis:QVAM PR

CUL DUBIO CERTUM EST, EX LEGE CONDICTITIA EMANARE, legendum cst, EX QUA PROCUL DvBIo EsΤ CERTUM, EX LEGACO DICTITIAM EMANARE. G reeie tradit Iacob. Cuisc in notis posteris ad d. s. trip .hoc

Est porro in triplo,quod hacactione pe- . titur,etiam res ipsa,sive rei ipsius aestim Et tiO,liue id, in quo reus damnii passus est,& propterea actionibus ciuilibus mixtis haec actio annumerari potest. Inter eas denique actiones, quae in quadruplum conceptae sunt, similiter quadam differentia est , haec videlicet, quod aliae omnimodo 'quadrupli condemnationem h bent, aliae sub conditione. s. quadrupli. h.t. Omnimodo quadrupli est actio furti m Q nifesti item actio in factum aduersuS calumniatores , id est,qua illi tenentur, qui

pecuniam acceperunt, ut negotium alia cui facerent, vel non facerent. l. l. a. S. . ct i. g. ecalumniator es d. s.quadrupli. h. in.

Eaque agit deis, qui dedit pecuniam ne ei fieret negotium, aut lis moueretur

atemque is, In cuius perniciem pecudata est, ad quadruplum praestanduria. Is vero qui pecuniam in alterius pernici- em dedit, hac actione agere non potest.

280쪽

tionem puto hanc esse, quod sua culpa damnum sentiat h c, qui in alterius perniciem pecuniam dedit. Regula autem Iuras irmissima haec est, quod quis sua i , culpa damnum sentix, non videtur senti ire, i. Puod quΗ. Σο3. J de R.I. Illud sane hic obseruandum, quod actio haec de calumniatoribus, licet omnino in quadruplucompetat, non tamen omni tempore

quadruplum datur, sed intra annii dui taxat, post annum in simplum est l. 6 sde calumniat. In quadruplum quoque Omnino est condictio ex lege, qua executores litium conueniuntur, qui maioreS , quam ex Iustiniani constitutione licci, sportulas areis exegerunt. d.s. quadrupli. Instit. h. t.n.de qua latius videte Iacob. Cui ac. . Alib. I.ι .aa. Sub conditione quadrupli est actio, quod metus causa, qua reus, nisi Iudici pareat, & rem metu eX tortam re stituat,in quadruplum conuenitur. g. inm

actio de eo.h. t. l. item,sicum exceptione. I . s.I.

Is quod metus causa. Et haec quoque de quarta actionum diuisione dicta. sint. Qui NTA actionum diuisito a Iustiniano h. t. n. proposita haec est, quod aliae actiones bonae fidei sunt, aliae stricti Iuris, aliae