장음표시 사용
121쪽
pia perturbauit: tum multis, iisque inexplicabilib.
dubitationibus inuoluit eos, qui causas illius non veras reddiderunt. nam siue quis malum a Deo conditum, siue principium esse dicat, ut duo sint principia rerum, bonum & malum: multae magnaeque absurditates sequuntur. Nam principale istud pronuntiatum si sit unum,& communiter utrisque insit, iisque inter se contrariis, quo pacto eis conueniet, si ab una causia ad utrunque pertinente contineatur Z Qui denique contraria erunt ista, ni sub uno communi genere collocentur Z Neque enim diuersa plane contraria sunt. neque enim quisquam dixerit, album contrarium esse calido aut fit ei dor sed
quae uno communi genere comprehensa, pluri muinter sese diiserunt, ea contraria sunt. vi album nigro, quorum commune genus est color, nam utrunque ex aequo color est: & calidum frigido, quorum genus est eodem modo tactilis qualitas. Quamobrem ut contrarip pi incipia sint, fieri nequit: quia necesse est ante ea esse commune genus, atque etiam quia necesse est unum esse ante multitudinem: quod unumquodque multorum, aut unum esse neces. est ob participationem unius, aut nihil esse prorsus. Praeterea necesse est ante omnem proprietatem esse principalem unitatem, unde omnis proprietas inter multa distributa oriatur. Nam a diuino& principali pulcro pulcra omnia prodeunt, αa prima diuina veritate omnis veritas. Necesse igitur est multa principia ad unum referri principium.
quod non ex parte principium quoddam sit, si ut reliqua singula: sed quod sit principio tu omnium
principium &eximium. Omniaque caetera in sese contiabat, & omnibus a sese principii dignitatem comtineter proxi meq; impertiat, cum ea qua par est remissione & diminutione. Ac ita quidem absurdum est, duo. aut omnino plura uno principia prima statuere. Qui autem duo rerum omnium principia, Bo Nubi oc MALVM esse dicunt: eum quoque D um quem ipsi bonum appellant, omnium aucto
122쪽
rem negare, neque ut omnipotentem celebrare, nec summam Sc omnem ei potentiam tribuere, atque adeo totius potetiae vix semissem, neq; credere cum
ui sons bonitatis & lucis dicitur, bonitatem 5c lucem impertiri omnibus, necesse habent. Quae au-etem & qnanta diuine maiestatis probra eorum or rionem consequuntur Z Nam & timidum eum inducunt, MALVM ipsus finibus appropinquans me-Trientem. ne in ipsos quoque penetret: ob eu*que timorem in ruste atque inutiliter, animos, cum nihil a ri te peccassent, ut aiunt, sui partes & membra obii-
ciciatem M A L o, ut bonorum reliquias tueatur, instar Imperatoris, qui hostibus ingruentibus partem
et ui exercitus obiiciat, ut reliquum conseruet. Hic. rusen tius eoru est, etsi sortasse verbis iisdem non utuntur. Qui Nero, uti auctores sunt,animas proiecit. proiiciue iussit,aut oblitus est,aut no cogitauit,quq perpetienda essent animis MALo traditis: quippe quae & urantur,& in sartagine torreantur, & modis omnibus excrucientur,ut aiunt: idq; cum nihil antea peccarint,& Dei partes sint. Postremo illud addunt, si quae earum impiae euaserint tales autem
apud eos sunt, no caedibus, non adulteriis, non aliis
corruptae vitae sceleribus pollutae, sed quae duo rerum esse principia bonum re malum negent in eas 4gitur ad bonum no reuerti amplius, sed MALo adglutinatas permanere. Itaque dc imperfectus ille manet, partibus suis amissis, iisdemque auctoribusi neque enim hoc a me dictum est o) amens&va cors, qui nec quid sibi expediret, reputare potirexit,
neque MALI naturam intelligat. Nam quo pacto 2ON I quasi prouinciam intraret M A LVM.cum limites eorum ab omni aeternitate disterna inati separatique fuerint, ut aiunt, & pro sua natura segregarit A quo autem Z Casu nimirum, & fortuito. Sic illis aius principium utique suerit, aut ab aliquo utroq; ρrtitio pro illorum superiore. η Quo autem pacto illud se ha πινέ i rombebit, quod id apud eos ante mundum factum est ct xi quod velut in terra partitionem faciunt 8 Nam δε ιι
123쪽
Orient'les, Occidentales & Septemtrionales partes, iB o N O tributant, Meridionales M AL O. Nam dc iquinque bl δε L Iconclauia vclut antra quaeda com- ,
rniniscuntur: ibique arbores singunt, & animalia flerrestria di aquatica, perpe lao inter si se pugnantia: que quamuis immortalia dicantur cilc Omnia, ita men ab eorum Q U I N Q V 2FORMi deuore n- itur. Cum aute in ab initio loca natura diutincta sue- .rint: neri qui potuit . ut in B O N I pat lcm ΜALVM penetraici : Quomodo di contrarium fieri potuit ZSic enim albuta , quamuis albam maneat, nigrum erit: &lux, cum maneat lux, te lac bras admittet. Quae sit fieri nequeunt, nonne cum ignauia & iniquitatis, tum V cro amentiae sucrit Di v Manimam obiicere M A L o, I. ab eo tempore in hunc usque dic in e sic occupatum, ut aiunt, cum eam plane i eum care non pollit unquam, eo quod nonnulla: animar, ut ante memini, aeuo infinito maneant in M A Lot Idque eum pra scire negant: quamuis ra A LVM dicant praescire quid ad se mittendum sit.& machinas
eius rei causa praeparare. Quanto autem pulcrius fuisset, ut B o N v M in seipso MALVM comminui sineret: quam ut immisceret se malo, quod vincere non posset i Nam ortus Jc interitus MAL v M aeque atque BONUM expers statuunt. Quin & illud in eis reprehetida s. quod aeque haec in ΜALo atque inno No incile statuunt, dc ortu &intcritu & principio & fine carere utrunque. Qiribus rebus quid ei se queat excellentius t Iam de Mundi conditione quae dicunt 8 Esse columnas quasdam . nomillas sua cisos terras ferunt immobile pondus:
neque enim fabulose horum quicquam accipi volunt sed eiusmodi, quales eas gregalium ipsorum quidam prodidit, quae solido I impolito lapide constent: adduntque duodenas ten citras, quarum singulis horis una aperiatur. Eae porro causae quas desectus luminum aiscrunt, admitabile litandam ct excellentem sapientiam prae se ferunt Aiunt enim, cum in ortu Mundi colligata mala, suis
124쪽
commotionibus turbas atque tumultus cieant: lumina sibi vela quaedam obducere, ut ab illa perturbatione sint immunia: nec Solis & Lunae desectus quicquam esse aliud, nisi occultationes sub illis velis. Q d ρ Cuius insolentiae illud est, quod sola totius coeli duo lumina honorant, dc in B o N I parte
numerant: caetera vero ut quae ad Μ Α L VM pertineant,contemnunt 3 Quid quod Lunae lumen non a Sole esse existimant: sed animas esse censent, quas illa ab interlunio usque ad plenilunium a terra attrahens, a plenilunio rursus usq*e ad interlunium ad Solem transmittat 3 Quid multis moror Z Nam cum monstra confingant, quae ne fabularum quidem nomine digna sunt, pro fabulis ea haberi, aut per ambages aliud significare nolunt, sed vera credi volunt, M A LvΜ QE INQUE FORME commenti, quod constet ex leone, pisce, aquila.& nescio quibus aliis duobus, de huius monstri impetum formidat. Tantus inest in sermonibus hisee contemtus numinis atque impietas, & quod mireris, haec omnia
eonfinxerunt, quasi religiosa si Diis placer ci Dei
reuerentiam prae se serentia. Quem cum auctorem mali dicere nollent: peculiare hi A L i principium itatuerunt pari dc dignitate & potentia cum Bo No, ae potius eo valetius. Siquidem hacteolis in omni bus suis conatibus M A Lubi exstitisse superius apparet, quod quidem ubique amplectatur BONUM, dc quiduis moliatur, ne illud amittat: cum B o N v MVltro sesie cum Μ o commiscuerit, seq 1edc timide &iniuste& amenter si illis credimus )gesserit. Itaque dum mali causam dicere Deum recusant, ab omni parte malum describunt: &, ut prouerbiodi, citur, fumum fugientes in ignem inciderunt. Ideo igitur & impia aduersus Deum est ista ratio, & naturalis disciplinae, quantuin ipsa est, principia corrumpit. & voluntatis libertatem reuera tollit. Nam N AL i principium & ortus & interitus expers & r ouitum introducit, volentes animos in M A L V Mimpellens, ut iam no penes nos sit peccare aut non
125쪽
peccare: quippe cum tanta vis sit necessitatis ut ne a Deo quide vinci possit. Enimuero cogitandu erat. β impii si ab aliquo iobustiole coactae animae caedem seceiens unimos, lint, aut adulterarint aut id gen' aliquid aliud per- MALI prira petra lint, eas illa maloium quae dicitur impulsione., non sponte delinquere. Nam quae vi α ab inuitis fiunt di a Deo & a legibus igno uotus, nec lam lium peccatum telinquitur. Neque enim quisquaid malum statuet nos a robustioribus causis coaetos talia designare Quod si talium sacinorum ut malorum causam inquirentcs, M A Li principium statue runt: eoque statuto, Squidcm vim iniserente, malum nullii relinquit ur: sestiue suo ipsi qliod aiunt gladio iugulantur. Nam inde colligitur: si MALipi incipium sit, nullum omnino cilc malum. Si veto malum non est, ne principium quidem MALὶ fuerit. Itaque si est principium MALa. Vt aiunt, nec malum erit, nec mali principium. Hoc igitur fundamento tam cui denter labefactato, si quis eiusdem plagae vi priseibium xdnda: causa, Dcum ipsum mali auctorem esse asse- rere non dubitet, aeque atque boni: maiore compendio is quoque & impietatis ei ga Deum & mendacii reus peragetur. Nam quomodo vera erit oratio, maiestatis Dei laesae rea omnis veri auctoris 8 Ac primo,quo pacto Deus summa & immutabili praeditus bonitate, malum a semctiplo pio duceret si enim contrarium est boino malum, ut aduertarii
existimant: quomodo contiarium a contrario pio-
ducetur 3 Proeterea. qui aliquid a seipso pio ducit. eique visi causa est, i causam illius habens, ει ab ea causa stans id producit: si causam spectes, id ipse est, quod id quod producitur ipsus natura consid
xata. Itaque imprudens ista ratro, piae ter cui dentem
in Deum impietarem, & mali pi incipium, Sprinceps malum, ut& prior illa Dcum constituit. Quod si neque principium habet malum, neque aridior mali Deus est e malum unde exstitit Z Neque cnim fieri potest, ut ortum habeat ab: quecati a. An Vcio in primis quid id sit qLod nlatum dicitur, plicandum. c
126쪽
dum,ac tum demum quaerendum est unde sit 3 Qui enim quid quaeque res sit ignorat, ne causam qu dem illius reperire potest. Dicendum igitur est, hoc se L nm tum, quod ii qui principium mali statuunt. ple ' rosique dubitantium de eo sentire principalem quan - '
dam & praecipuam habere substantiam & naturam, sicut bonum: & potentiam bono aequalem, exaequo contrariam, atque id ipsum malum essentiam habere, quae suapte natura cum eius contrario bono permisceri nequeat: quae ratio nigri est cum albo, di calidi eum frigido. Enimuero tale malum prorsus non est in natura rerum. Nam si principalis aliqua esset essentia, ut exempli gratia, homo & equus: haberet utique suapte natura persectionem aliquam & formam, qua id esset, quod esset. Omnis autem forma persectione suae naturae conueniente praedita. bona est,& non mala. Quapropter boni malum illud appetens & particeps esse. & fructu ex eo capere, bc amare participationem, & omnia facere ne eam perdat, affirmant. Hoc igitur quo pacto, ut omnino malum,cogitari potest Z Quod vero ma- Missim his
quo pali dicimur, & reccatores, &ut mali eati eriplectimur: id vero accidens est,&nsi est ementia. Si- hiri quidem & accedit & recedit absque subiecti interitu. dc per se non subsistit. Quid enim erit malit, nisi alicuius malum fuerit Itemque bonum huic oppositu& i pium est accides. Verum bonum id est,quod cuiusq; naturae conuenit, quoque id suam habet perfectionem. Malum vero affectio contra naturam est
eius, penes quod est: qua caret,eo quod eius naturae conuenit, ipsoq; bono. Nam si malum assectio esset naturae consentanea,& persectio eius sormae in qua inellet: ipsum quoque bonum esset, nec iam malum diceretur. Quare non est principalis aliqua natura & substati a mali. cuiusmodi est boni: sed est a celsio boni, cuius est frustratio atque priuatio. Sic enim sese ci morbus habet aduersus sanitatem, Mam probitas animi aduersus virtutem: cc sicut recte incedere principalis quaedam actio est animantis,
127쪽
Omnis actio ad bonum aliquod re somn
quam propositam haber,&ad quam contendit: titubare vero Ic claudicare ingrediendo, ex frustratione principalis actionis contingit, & eius accessio est, cum sit motio praeter naturam : ita se habeto nane malum aduersus bonum i pii oppc situm. neq; possunt haec vel eque principalia dici,vel paris inter sese momenti, ut album de nigrum. Nam si aeque
utraque haec, & non alterum altero magis aut minus naturalem habet perseit: onem, ne priuatio quidem est alterius alterum. Nam priuatio, aberratio dc frustratio firmae est, ut claudicatio incessus. Horum vero utrunq; synceram habet suam formam, nec altero minus . illic autem cum alterum secundum naturam sit, alterum contra naturam est, dc
accedit ad id quod secundum naturam est id quod
est contra naturam, videlicet malum ad bonum. Neque enim bonum ad malum. Sicut nemo dixerit. ad aberrationem a scopo accedere adeptionem scopi, sicut neque morbo sanitatem: sed ad adeptionem, aberrationem, ad sanitatem morbum. Nam principalis sagittarii finis est, attingere scopum,eaq; de causa iaculatur: & naturae principalis finis est finitas. quae ad conseruationem animantis pertinet. Denique finis est, ad quem actio resertur. Accedit autem ad propositum adeptionis aberratio, cuactio scopum non attigerit, nec eum consecuta fianem fuerit, ob quem suscepta fuit, sed illius loco frustrationem. Quod vero obiter accedit ad principalem finem, metato accessio finis dicetur: non autem principalis sinis, ei quod nolenti obiter accedit. Si ergo bonum appetunt omnia, dc quicquid agit, adiplicendi boni causa agit, siue id vel e bonum sit. siue ipsi esse videatur, omnis actionis praecipuum
esse finem boni adeptionem coristat: malum velo interdum obiter incidere in actionem, cum non verum bonum desideratur, sed quod videtur esse bonum,dc cui coniunctum est bonum. Nam aliquia voluptatem dc opes appetens, furatur, di in mari
grassatur, principaliter id quod ipsi bonum videtur pretana,
128쪽
COMMENTARIVS. Irrappetens, &eius adipiscendi causa agens, sed una
cum illo id malum etiam quod cum eo colunctum iest, accipere cogitur. Nemo enim adulterium ob ipsum adulterium appetit, aut furtii ob ipsum surtum, aut malu aliud eo quod malum est: quia rixa-lum, quatenus malum est, non appetitur. Nam si principium & causa esset eorum quae ab ipso oriuntur: finis etiam eorum esset & eis appetendum sicut bonum. Si vero ita se haberet, bonum esset, dc non malum. Quod enim expetendum est,bonum: di quod bonum, ea expetendum. Omnia igitur utilitatem appetunt, siue veram, siue imaginariam,sed eam quoque tamen ut veram. Nemo enim volens decipitur, ut mendacium pro veritate amplectatur, '& simulaerum pro archetypo. Sed prae stupore& admiratione apparentis boni, alias non perspicimus
cohaerens cum eo malum: alias quamuis perspexerimus, ipsi nos fallimus, quasi bonum maius sit,
malum vero cum eo coniunctum minus. Saepe etiam maius bonum admittimus cum minore malo: sicut sectiones&vstiones toleramus,malo quod eis inest maius bonum sanitatem iudicantes, quae Pereas acquiritur. Bonum vero appeti ab omnibus,
Vel ex eo constat, quod ipsum malum si esset, & aliquid ageret: id suae utilitatis causa ageret. hoc est, boni sui causa. quod idem valet. proinde qui malum aliquid agere statuunt: quicquid agat, ob adeptionem boni&conseruationem agere, eiusque iacturam cauere dicunt. Quod si nihil appetit malum, non est eius principalis substantia. Sed quia omnino est,& fit eo quo dictum est modo: merito acceDsisse, 6c non natura exstitisse dicitur.Verum,Esto di si Mucat aliquis, & accidens malum,&srustratio boni, di accessio eius: quamuis tale sit quid eritZCausa enim hic quaeritur, cum omne quod fit, ab aliqua causifiat. Mn minus: unde aditus qualicunque malo patuit in ea quae sunt i cum Deus Deum autem cum dico rerum omnium principium dico) sit bonus Etsi autem hac de re prius etiam dictum est, cum in
129쪽
disputatione de libertate voluntatis, tum inexpli- .catione verborum,quibus iubemur ea quae fiunt ita velle fieri ut fiunt: tamen etiam nunc breuius eam perstringemus. Deus fons dc principium omnis bonitatis, non prima bona tantum produxit, quae per sese bona sunt, nec media sola cum his quae in bono aeternum permanent, sed extrema etiam, quorum natura fert, ut ab eo quod secundum naturam esta uerti queant,ad id quod malum dicimus. Etenim post aeterna corpora, quae suam naturam perpetuo tuentur, di in bono infixa sunt: ea quoque exstiterunt, quae oriuntur atque intereunt, & post animas bono semper infixas, animae quae ab eo auertuntur, exstiterunt, ut simul &immensa bonitas auctoris rerum omnia bona conderet,quae exsistere possent: simulque ut mundo sua perscctio constaret, no prima tant ina & inedia habenti, sed extrema quoque,
id quod est proprium persectionis: simul ut ne prima & media,cum plane bona essent, extrema dc honoris expertia relinquerentur, atque infirma, si extrema quae orirentur atque occiderent, non exstiti sent. Talia enim extrema esse necesse est. Ad haec fieri non poterat, cum talia essent prima & media, partim di natura & actionibus immutabilia r partim natura quidem immutabilia. sed loci mutationem suis partibus admittetia: exsistete etiam exti ema sublunaria, quae accelestium corporum conuersione, etiam natura mutarentur & contra naturam
suam assicerentur. Ob has igitur rationes & his dubio procul multo grauiores, sublunaria exstiterunt,& mortalis locus, in quo locu haberet a bono auersio. Nam & infimum bonum exsistere oportebat:& infimi ea natura est, ut peruerti possit. Propterea que supra locum hunc nullum est malum, quod mali natura quae est aversio ab extremo bono,quod natura solet peruerit,ibi est, ubi & bonum infim v. Idcirco etiam anima, natura generosiore & immutabili praedita: cum quidem sola est, nullius est mali particeps. Sed cum natura in eo esse loco quadam conu P
130쪽
gi possit prouidentia patris & opificis uniuersitatis
factum id est, qui tales etiam animas produAit, Vt Separationν extrema cum primis, insolubilibus vitalis comple contrariorui xionis vinculis, deuincirentur) eius mali quod hic non essema.
est, secundum earum affectionem naturae contrariam, in morbis & corruptionibus, convcnientem
sibi capere partem videtur, cum id scilicet malum. non sit,ac potius bonum, ea quae se inuicem complexa, in alienis locis aerumnas tolerant, dissolui, aerumnaque liberari,&simplicia potius, pugnaeque expertia iacere, suisque locis & suis totis testitui,re, nouationis ergo. Atque etiam si aliud in aliud mu' latis. imtatur, ne in eo quidem quicqua inest mali, Fit enim althiam rimvnum quoq; id, quod ante fuerat. Nam aqua in ae rationem rem mutata, ruisus ex aere fit aqua. Illud Vc Oma . Gmatim unum est, quod & compositorum dissolutio, de
simplicium mutua commutatio rebus uniuersis coducit si modo alterius interitus ortus est alterius: eaque causa est, ctarearum rerum quae oriuntur, circulus nunquam cessiet. Ad haec sic pe videmus & naturam Sc artem ut ante diximus partes propter to- Pars ob μ' rum contemnere: naturam, ius fluxiones Scabsces Iotem totimsus e principalibus locis ad extima depellit: artem, negligitur, qu de secat & urat,tas ei e resecat palle,conseruandi totius causa Quae igitur eorporibus accidunt,in bonis potius quam in malis sunt habenda:eorumq; causa bonorum causa est, & non malorum. Etenim simplicia corpora quae sub Luna sunt, nihil habent mali cum & ipsa sint aeterna. Quod vero in partib. Videntur esse mali: in ipsis etiam suis partibus, uddictum est. tam simplicibus quam compositis, plus hodi habet quam mali. Quod si ad uniuersiim bo-
Rum reseratur, plane fiet bonum: pi 'ptereaq; malum non fuerit corporum contra naturam assectio. ,' i quis vero contendit.ut ante a me dictum est, non ' to