장음표시 사용
171쪽
Deus semper adest oreris . similitudo
etiam considerat, Deum multo prius dc magis con dito uniuerso, animales esse nostras actiones, multumque habere & virtutis & vitii, perspexisse: αrationem excogitasse, qua ius cuique suum tribu retur, ut di in loca deteriora detruderetur: & quali fortuna uteretur,ut animus qui male se gesserit aduersam, qui melius, bonam experiatur: dc quid cuiq; perferendum aut faciendum sit pro dignitate inter sese,&a sese inuicem. Caeterum causas, uti ales aliive euadamus, &ab alia dignitate ad aliam perueniamus, id voluntati cuiusque nostrum reliquit. Quales enim fieri volumus, tales evadimus, ob animi
libertatem, & quia penes nos est tam virtus quam vitia, omnibusque Deus praefecit potestates, quae cuique destinent id quo dignus est, usque ad minutissimas actiones. Neq; cum haec initio semel commentatus ciliat, tempore quodam a prouidentia re.
cessit: sicut homo leges tulisse contentus est. Neque enim initium temporis habet diuina bonitas, per quam, quia ipsa eii omnia bona fiunt: neque Deus alias adest, alias abest,corporum enim ista sunt. Sed α i pse semp er omnibus adest, exemtus ab omnibus: & eius prouidentia, quia ipse semper ubique
est,& bonus est, ad omnes res porrigitur pro conuenienti cuique dignitatis distributione,&vt alumine Solis illustrati ir omnia &alia vident, alia viden.
tur,alia virent, Alia generantur, atq; etiam alia candescunt, alia nigrescunt, alia densantur, alia liquefiunt,&prout cuiusque captus est, ita unius & magnqbonitatis eius absque negotio fit particeps, nihil in horum ullo sole faciente, neque a sua beatitate a stracto: Sic multo magis diuina bonitate, quae de Solem mundo donauit, omnia fruuntur absque nepotio, , c bona fiunt, pro ratione sui captus, nihil aciliaee Deo faciente, neque distracto. Neque enim
cum agit, vicissim patitur, ut res naturales: neque aduentitiam habet bonitatem, quae aliquando . hausia deiiciat: neque ea natura est, ut alias alia agat, sicut noster animus, ac interdum procurando
172쪽
nundo desit,aut contentioni illi ad bonum,quod a mundo prorsus exemtum est. Nam si humanus animus persectus. &ad Deum reductus, in sublimi versari & totum administrare mundum dicitur:
nem & occupationem, consulet rebus a si: conditis ZAc ne illa quidem, quae iis accidunt, qui boni aut ἔν 'improbi habentur,eam vim habent, ut loco moue dotia mant Dromdcntiae curationem. Neque enim verum id est quod putamus,bonos aliquando calamitosos
si modo illa vera sunt,quae supra diximus : neq; nos noris nugis occupati fuimus, cum demonstrarem lum in bonui ominem, qui maliun&bo-- . νnum humanum in rebus nostrae potestati subi ai, Ocollocaret: ac talis qui sit,eum nunquam frustrari .ppetendo, neque unquam in id incidere quod de . - 'acciderὰ λ, ζ' M Vnquam ei quisquam
uent, malum esse dicunt frustrari desideriis. & in ea
tus est homo bonus, neque malecum eo agitur: &vicissim malas homines eme infelices, qui vitam
tur. Hi vero suae libertatis di facultatis obliti, qua
ternis bonum humanum de malum collocant, in valetudine corporis probra, in diuitiis, potentia,
externis rebus, cum in nostra potestate sitae no sint, ii quae appetuntur frustrari, de in ea quae decli-Vtractve ne aduersiariorum qu vim indicio bona sunt, mala. Quare mali r
eos in rςbus externis aut plerun , aut etia
173쪽
semper secunda sortuna uti: magis etiam infelice, erunt. Quum enim iis rebus potiuntur, gliscunt in eis affectus di cupiditates naturae humanae repugnantes. Cui libet autem id quod est ipsius naturae
gnitate tam accipieti umquam eorum quibus adi-Disisti muntur, dari atque auserit. Nam diuitiae quidem ei qui recte iis uti potest contingunt, ut & i pie sicilius vero in poenam de castigationem. Etenim auari per omnem aetatem in congcrendis opibus solicite occupati,semper impendente mctu, nullum ex pecunia fructum capiunt. Qua poena quae iustior de facetior esse possit 8 Luxurioli autem Iomines mendicis sunt egentiores: deprae delitiis quidam intereunt, propterque diuitias in maxima pericula de-Vocantur, neque sui ipsorum pro dignitate curam gerunt: ob diuitias neque boni quicquam discentes, neque vitam naturae humanae consentaneam exquirentes&lectentcs. sic valetudo, sic potentia nocent, maxime improbis: ac partim castigandi , parti in ulciscendi causa tribuuntur, ut assit -ctione perturbationu obsaturati,tandem evomant assectionum commotionem,& iam ad castigatione di purgationem idonei reddantur. Nam curatoriani morti id curae est, non ut animae actiones secundum affectus, siue metu, siue propter alios affectus.
cohibeanxur: sed ut ipse malus habitus di praua
agitet, & aliis habeat benefaciendi facultatem ἰ- α ad beneficia voluntatis incrementum. Improbis consuetudo
174쪽
onsueti ido destruatur. Atq; bare supra dicta sunt copio ius: via dc si cui si opus, a repeti poterunt. Ae III. ad uerius eos. qu suis disputati m b. Dei prouiden, stor D/ursilam tollere cociantur, si His multa diximus. At tertium Seriratori, Veteri consiletudine. Ad tertiam tabilim. igitur disputationem, Scruatore propitio, acccdamus quae dce ite nomina, oc consulere saretur rebus Hi inanis: sed eadem muneribus de donariis Ic stipis distributione a sententia deduci statuit . ut nostrae aetatis homines sentium , ut iniusti, auari, rapaces,
lint indemnes, si partem exiguam in haec impenderint. dc in eos clogarint qui ob haec vota se facere profitentur,quiq; exorari Deuna perhibent, permisetiqi facinora eadem, nec dandas esse peccati poenas.
E quibus sunt, qui id bonitate Dei dignit esse dicat, connivere dc dare veniam delictis: in quo non satis explicate, mihi quidem, dc sentire videntur,& dicere. Quid ergo isti rationi respondebimus 3 Sed cum duplex ea ut, diuidenda est in eum, qui facit iniuriam .dc qui accipit: dc consideranda ista quae iactatur indulgentia dc venia, quiddcinitistis faciat, dc quo Im Mnitai modo assectos iniuriis tractet Z Nam si bonum atq; felerum x utile est iniustis permitti iniurias,neque poenas eos Dion 'dare: fortassis a Deo proficiscetur ista indulgentia. mini, Bona enim omnia inde ad omnia perueniunt. Sin id maximo eis malo est. dc adiuuari ad iniuriam, de non dare poenas delictorum: quo pacto istorum auctor erit Deus, ut omni u bonorum auctor, ita mali nullius, ut multis verbis est demonstratum Z Iniuria porro, auaritia, luxuria, contumelia, cum affectiones sint,animi naturae contrariae, siquidem horum contraria naturae sunt consentanea: moria nimirum de probra dc vitia sunt animorum. Quae - .
qui sua indulgentia fouet atque alit, nee medicina 'p' adhibet: malitiam auget scilicet. Idq; si muneribus
etiam delinitus facit: an non mediocribus etiam ... - '
hominibus deterior habeatur ὶ Quis enim est qui ' et'
suscepta rei alicuius curatione, ob largitiones eam
corrumpi sinat i Nunquis ergo germanus medi,
175쪽
cus,eum qui cibis & potionibus aliquibus laeditur,
retio aut precibus adductus. rebus noxiis audacterrui patietur,& ad earum usum adiutabit 8 Num ea quae sectione ustionemve deside iant acceptis muneribus inculata relinquet 3 Quod ii medicina quaedam improbitatis ell vindicta diuina: humana medicina quo pacto deterior erit Z lam cum eorum
i mrii 'et am qui in ruriis assciuntur, rationem habete di-Hi Noo πέ- catur, curamque suscipere: videamus & hos quo- silco L modo tractet,cum iniurios quodam modo ec inciistet di adiuuet ob largitioncs ' Age vero quis vel mediocris imperator hostibus ob largitiones prodat exercitum Quis oves lupis opilioὶ Quid opilionem dicor Num pastorales canes accepta laceratarum
ovium parte, diripiendum reliquum gregem lupis concedent Z Et qui non erit impia ratio, quae Deo id tribuat,quod & canibus sit indignum 3 Denique ab iniustis Deum seduci, quid babet rationis i Nam a Msinera seu religiosis quidem hominibus faepe munera Deu,r ρ ῶ Dem acceptat, no quod his egeat scilicet sed quia ii a qui-rv lat. bus offeruntur, ut animis, ita etiam externis rebus ad eum se conuertunt. Quod si munera & improbi offerrenti orantes poenam sibi irrogari. & adhiberi medicinam : fortassis ne ipsorum quidem munera Deus repudiaret. Sin ut deteriores fiant: quae ratio
esse possit Z Nam si nihil aliud peccarent, illud salis
Nos τὸI ad esset, quod sperant se Deum muneribus corruptu- Deum con ros, quo magis etiam ab eius familiaritate rem Derti, vela- ueantur. Quae est igitur ista ratio peruulgata illatiorti a Deo quidem,& unde pitum suum habet. quae muneri- non ceni a. bus di donariis dc precibus & beneficiis di supplicationibus ait a sententia deduci Deum, dc veniam dare peccantibus 8 Fortassis en in ' non temere fides ei adhibetur. Videndum igitur, ne si hoc ita simpli . citer dicatur,&dictu nefas ur,nec sine scelere probari possit. Nam cum eos qui peccarunt,c animo deliciorum poenitet: illa conducunt ad reuersionem ad Deum, cum sint argumenta poenitentiae; quippe non animo tantum summissis, scd etiam corpore
176쪽
insiexo dc prostrato, & rebus externis consecrandis. Min ea quae Deo probantur impendendis. Neque
enim nobis delinquentibus Deus aut auertitur, aut irascitur . aut recedit a nobis: neque poenitentibus nobis, ipse reueititur, aut accedit nos placatus.
Humana enim ista sunt,dca diuina beatitate, abo-nim parte immutabili, re moti ssima. Sed nos deprauari, oc contra natura prolapsi, diuinaeque bonitatis dissimiles facti per iniustitiam , impietatem atqia mentiam: nos inde avellimus. Neq, enim vi quam ad omnia pertinentem eius prouidentiam effugere possumus. sed tum velut aegroti per illas res improbitatis medicinae, vindictae aditum in nobis ipsis praebemus: nos ad eam prouidentiam Sc curationem Dei attemperantes atque accommodantes: recuperataque natura nostra. di ad Dei similitudinem contendentes ea vero Dei similitudo est. Deisi a sapientia duce fieri iustum & sanctum Deum acce- tud
dimus, de cum Deo coni ungimur. De hac autem nostra ad eum conuersione perinde loquimur, ac si Deus ad nos conuerteretur: non secus atque ii qui
fune malinae petrae iniecto, quia per illum S scipio. itacidi nauiculam ad rupem attrahunt, ob imperitiam nauisisti. eius rei non se putet ad rupem accedere, sed rupem paulatim ad ipsos appropinquare. Nam pQ nixen Poenitentiatia, supplicationes, vota, dc similia su nis rationem non υὸνb habent. Per eas enim res avulsis reditus dax x; qui um sidia fit non dictis, sed factis, cum laesos a nobis iniuria. /aut contumelia ludibrioue quouis modo affectos placamus, vel ipsos vel eorum posteros: cum odimus iniuriam: cum iniustos auersati, eorum consuetudinem qui iustitiam venerantur, expetendo, nosnetipsos castigamus, donec plane repurgemur. Mac ratione continenter est utendum, nullis interuallis interrumpenda, ut ipsi in nos vindicemus. - . Euidens autem Maumentum atque affectus est ve.' poenitentiae, rursus nec eadem committere, nec . 'minora illis. Debemus enim inaequali inclinatione, Mnquam nauigantes, in contrariam transire par- ''
177쪽
tem. Veram autem poenitentiam satis ad persectam purgationem esse.constat ex eo quod&Deus hunc Gmnu east, purgationis finem spectat. Omnis enim cauigatio satio ad ..' ει vitio ram hic, quam apud inferos, eo fine adhi- qui e sista betur, ut animam suarum calamitatum pigeat, ut- surremm is que improbitatem & vitam naturae repugnantem aerion.m oderit, Utque ultro amplectatur dc diligat virtu-weriti . te iP. suntque certissimae rationes, de mentis pers
ctiones, cum quis ipse sibi fit vindicta. Atque hiei ortassis citius rem bene gerit, quod ultro dc sua sponte castigalui. Cruciatum enim & dolorem animi postulant, qui delitiis dc voluptatum illecebris inescari peccauerunt. Quos enim vere dclictorum di peccatotum poeniter, hi acet bissimis consscientiae cruciatibus seipsos mulctam: qui magis dolorifici
mordacioresque sunt quam corporis cruciatus, de consolationem minus admittunt. Haec contra ter
tiam impietatem, triam illorum pessimam, dicta sunto. Ortabilius enim est potius non esse, neque prouidere: quam ii iii, & piovidere videaris, iis in-φη esse, sdiari quibus prouideas. Hoc enim cst male esse. 2--m male Malumus autem non esse,quam male esse. In caussa Hse, protat, est, quod bonum altius est,quam id quod est, di qua ipso in cile: dc quia bonum, eius quod cst, Di incipium est. Quare linis etiam omnium. hoc est,eiulque causa fiunt omnia. Nam de ipsum esse, anquam S Imrad. D-b num imp imur. Quare cum male nobis est, non
sim.nita risu Longius fortasse quam hoc institu- istutis . tum postulat, explicandis hisce quaestionibus sum mnis funda p 00 ctus, e quVd omnis honcitae vitae dc pers mὸisitim olonis animi principium oc finis est ad Deum conuersio. cum M vere de eo sentimus, esse Deum, de consis ei e rebus humanis, S bene iusteque omnia summum gubernare: dc cum paremus atque ultro cedimuse, unietim iis,quae ab ipso geruntur, tanquam ab optimo con-
animi bona silio prosectis. Eisi enim dc per sese mobilis est ani- in De Du. ma, &sui iuris. dc in sese principia habet bonorum
re malorum: tamen a Deo ita condita est, ut se ipsa moueret. Quapropter dum suae causae tanquam ra-
178쪽
dici inhaeret,&conseruatur,ti suam habet persectiaonem, cu qua Deus eam condidit. Si vero sese indea uellerit.de suam quasi radice quantum injpsa est, deseruerit: marceiicit&contabescit, turpis dc infirma facta, donec de integro te uersa,& suae cauis coniuncta, persectionem suam recuperarit. Neque vero fieri potest, ut vere conuertatur, nisi tribus his quaestionibus & mente perceptis & ipsa vivendi ratione comprobatis. Quis enim aut ad id quod non sit connerta lux Z aut quod cum sit, nil nos curet: aut. quod cum αsit α curet, illam curam malo fine ac
nocendi studio susceperit fD matem acces rus, memento te negotii eum tum ignorare: sea ea de ea a aduse, τt eum emate cognoscas. Luale aurei esset, virq cum venire
siuisti, siquidem Philosophus fueris. Nam si ex eora.
numero fueris , qua in nos potesate nou unt: nec bonum esse . neos malum, omnino est necesse. Noli igntur ad vatem. Verre et lappetitianem, vel auer at onem,utioqui tremens eum arceris Sed illud constitum tum esse oportet, nihil inter quemvis euentum inter esse: nea, ad te attinere eum,cuiuscunt modisit. Licere enim eo recte uti, nest in eo tibi fore quemquam impedimento . Magno igitur animo deos ut consiliarios accedito. Deinde, si quid consibi datum fuerit, memento quos in consilium adhibueris: ct quorum, nisiparueru auctoritatεin sis neglia rim. Sic autε ad oraculum accipieduri' accedito, qs madmodu Socrati. placebat: iis videlicet de rebus, quarum tota consideratio rUertur ad euentur ct in quibus nec ex ratione. nec ex arte olia suppetui occasiones ad id quodproposi tum est,considerandum. Cu igitur vel amicus,vel a tria cum periculo dVende a erit: noli consulere vatε.
t na dis seu erit Na si tibi vates pradixerit, exta imfausto es : mortesignificari costat, aut alicuius membra truncatione, aut exilium. sed ratio tamin subest.
179쪽
o, eum his illud etiam coniungitur: una cum amico O patria periculum esse adeundum. Mamobrem ad maiorem venito vatem Othium: qui tιmpla oiecit eum,qui amico in vita periculo non succurissol.
Post ossicia aduersus homines & Deum, deeu-iusq; officiis erga se ipsum dicturus: medium quoddam genus esse vidit, quod officium & erga Deum dc erga semetipsum postularet, diuinationem. Tripertita est autem oratio. Nam & quibus de rebus sint consulendi vates dicit , & quo animo adeundi, quo pacto responsis eorum ni utendum Z Auspi-eatus autem est a medio, quod ipse primum fortasit se statuit, quo animo sit adeundus vates & appetiguo animo tione dc declinatione seposita. Nam alioqui trefit aritam mentes accedemus, si appetimus timentes ne id tet. fieri posse neget vates. Sin declinamus: ne id fore praedicat. Quo pacto autem & appetitionem di declinationem vitabimust Si cogites, inquit, externa esse ea, de quibus vatem consulimus. Nam in iis quae nostrae potestati parent , vate non est opus. Quis enim illum roget, an res naturae consentaneae sint expetendae, eidemque contiariae declinandae ' Si igitur ea de quibus percontamur, penes nos non sunt: ut, An sit nauigandum Z An contrahendum matrimonium 3 An ager emendust Ea vero quae
tenes nos non sunt, nec appetenda, nec declinanda sunt: ad vatem nec appetitionem, nee declinatio- b nem asserendam esse constat. Quid enim euentu- . . rum sit,ignoramus. Id ipsum certe quidem e vale
quaerimus.Sed cuiusmodi id sit,nosti,inquit, siqui- dem es philosophus: eorum quae nostri arbitrii non
sunt. neque bonum esse quicquam, neque malum, eoque nec appetendum, nec declinandum. Nam harum rerum periti, signa etiam dicunt, consuli rum auiditate confundi. Atq, hoc tibi vatem consulenti ad animi constantiam conseret, quod scis, quicquid eueniat, te fructum ex eo capere posse:
180쪽
eoque maiorem, quo res asperiores fuerint. recte illas gerendo. Fidenti igitur inquit) animo, dc nihil litorum metuens, diuinum expete consilium. Sequitur.ossicium aduersus Deum, ut omnino datum consilium sequaris. Qui enim Deo sindenti non obtemperarit, cuinam obtemperabit 8 Nam quod aruspicum responsis aliquando non obtemperatur. illud unum in causa est, quod nostras appetitiones Zc declinationes non coercemus. Quare nec appetentem nec declinantem accedere. non illud modo confert, ut fidenter dc absque trepidatione accedas: sed oc hoc, ut diuino consilio pareas. His expositis, subiicit, quibus de rebus sint consiliendi vates 3 iis nimirum, quarum exitus sit nobis incertus ante rem peractarii . cum ex ingenio dc arte, ad illas res pertinente,atque experientia, finem animo complecti&prospicere non possumus. Nemo enim vatem consulit, an homini cibo & somno sit utendum. omnino enim his eget animal. Nec an philosophandum sit, aut naturae congructer vivendum cordato enim homini constat haec esse utilia. Neque domus quae aedificatur,qualis sit futura. Ars enim formam eius antea delineauit. Nec agricola, sit ne plantandum aut serendum Z haec enim agricolae sunt necessaria. Quando vero, aut ubi, aut qualia semina, quales plantae, si haec ante usitata non se runt, aut primum incoantur. fortasse rogabitur vates. Item an nauigandum sir, alieno praesertim ocpericuloso tempore. Non tamen rogandus vates, an prodeundum sit in forum, aut exeunda in agrum. Quamuis enim & haec euentus aliquando incommodus sequatur, plerunq; tamen ex sententia succedant: id quod frequentius accidit, haruspicina egere non videtur. Licet enim ex ratione aliqua aut arte occasiones suppetant, ad perspiciendum id quod propositum est: non tamen euentus erit mmnino necessarius. Neque enim natura, neque ars, neque consilium dc voluntas in rebus externis ne