장음표시 사용
221쪽
tis animi quae quasi pedc stris cum corpore aliquid,& cum bruta vita commune habet, distortioni pedis apte comparat, & hortatur, ut quemadmodum in ambulando corpori cavemus: sic in vitae negotiorum tractatione cauendum esse, animo capaci rationis, qui naturae instituto principatum humonae vitae obtinet, tua hoc animal a csteris disti irguitur, ne vel an citibus inflammetur ob auiditatem, vel iudicium atque opinatio eius periter latur ex socordia. Nam si qualibet in re nos ipsos obseruauerimus, ut ii qui ambulant: tutius quamque rem suscipiemus. Nam in ea animaduersione, et sit modicus aliquis lapsus contigerit: cum tame facile cor-xigemus. Elii enim paulum conniventes clauum calcaucrimus, aut inconcinne pedem piomouerimus: propter obseruationem & a clauo pedem facile aues limus non astixum, degressum pedis leui opera aliter dirigimus.
Modus pecunia covas ei Z unicuique,ut calcei pes. Si igitur in eo institeri modii seruabis: sin praterieris, iam veluti per praceps te ferri necesse erit. Veo, in calceo, si ultra pedem progressi fueris, fit auratus calceus, deinde purpureud, deinde interpunctio. Eius enim, quo semel transierit modum, nusim euterminus.
In rebus corporis,ut vestibus victu, possessioni. bus, pecuniis, duo haec sunt: eorum acquisitio, ocvsus. Prius igitur de usu locutus, eatenus iis utem dum esse, quatenus ad nudam corporis curationem faciant, omne superuacuum quod ad gloriam arit delitias pertineat, remouendo : nunc de acquisui ne eorum docet, di huius quoq; modum dicit esse corpus. Nam & acquisitionis modus est usus seo enim acquirimus, ut utamur re ipsius usus modus est corpus, eiusque necessitates. Perspicuum igitur. etiam
222쪽
etiam acquisitionis modum esse corpus. eiusque necessitates. Quare si quis ad eas necessitates respexerit, pellibus simplici b. erit contentus: quarum superiores foueant pedem dc muniant, soleae vero id praestent ne pede nudo calcentur noxia. Sin quis id quod pes exigit excessbrit,& ad ornatum delitias deflexerit, auratus fit calceus, inquit: deinde purpureus, post interpunctus. Tanta autem fuisse videtur apud Romanos in conficiendis calceis purpureis 3c interpunctis curiositas, Ut auratis etiam prae I G a ius. ferrentur. Eadem est& rei familiaris ratio ac rerum C ὸsilia corpori necessariarum. Si quis enim mensuram ne' mor num. cessitatis transierit,eiusq; terminum: iam sine ter' mi Atiae ainino vagabitur, alia aliis adiiciendo. donec dis adieὶtinia tremas delitias ta vanitatem praeceps seratur. Per 2 .siis. haec enim fit quoddam quasi diuortium a regula & quae id sequitur, inexplebilis egestas,dceius comes afflictatio. Nam si dece parauinius, volumus habere Lucanm: viginti: si haec, quadraginta,&sic deinceps,nec ullus Semper infinis est prolabendi in vastum illud atque immen' ops, qvicum sum pelagus insatiabilis cupiditatis Constat enim, que cupit. in singulis iis, quae ad usum corporis adhibentur, possessionem quae limites excedit, recidere in infinitum, ut iam & scopi&vsus obliviscatur ad quem pertinet qui corporis est curatio. Quare cepe ipsum corpus amittimus, dum ista sine modo cumulamus. Quid vero si calcei exemplum eo adhibuit, quod is nisi magnitudini pedis responderit,quamuis ornatu modum non excesserit, saepe nos allidet,
prosternet,denique in praecipitium ageti Ex iis porro quae de usu dicta sunt, ea quoque distinguendata
sunt quae ad acquisitionem pertinent. Docent autem & haec capita conuenientem modum in acquirendis&viendis rebus exies nis, nosque ad iustitiam deducunt.
223쪽
aliud habιre muneris,nisivi cum miris concumbant :eomeres incipiunt, at s in ornatu spem collocant omnem, Luare opera pretium ea, dare operam visentiant, sibi non ob aliud honorem haberi, nisiquod modestasse prabeant, se verecundas ac res
Etiam matrimonio iis qui vitam natur consentaneam sequuntur concelso, qua ratione his curan da: sint uxores , paucis ostendit: cum eaque id con- fert,quod vulgus hominum facere solet,eorumquelas mariti de icta corrigit,& ad normam hanc reuocat.Pleriq, corrumpunt m D tales, inquit, Uxoribus a piima aetate adulano tur, & honorem habent, easque dominas vocant, solius concubitus cansa. Quare non immerito illae ad hoc sese parantes, comuntur, &inornatu spem suam omnem collocant. Nec tam illae reprehendendae sunt quam mariti, qui eas propterea colunt. Quare ab initio statim sic informandae consuefaciendaeque sunt, ut intelligant, se non alia ulla de causa a nobis honoratum iri, nisi quod sint ornatis modestisque moribus,& marito verecunde pareant di obsequundent. Quibus dotibus si qua mulier praedita fuerit, iam & ad tuendam rem familiarem. Ac ad educationem liberum, & ad mariti curationem, &ad vitae frugalitatem facile assuefiet: quae ossicia honestas matronas decent.
TArri ingeniisignum ess, in rebus corporis imm rari elut, exerceri diu,edere diu, potare diu, emeare diu,coire diu. Nam hae quidem fatia sunt obiter: cura autem omnis ad animum est trans serenda.
Quemadmodum ingeniosi homines in summis, persectis di exquisitis naturae suae rebus elaborant
224쪽
COMMENTARIVS. I s& immorantur: ita stupidi & hebetes in impersectis,extremis,generalibus δε vulgo tritis versantur. Itaque si homo, cuius ab animo rationis compote natura pendet, qui corpore ut instrumento utitur, omissis naturalibus animi actionibus corpori immoretur: hebetis id ingenii signum est, ut & huius rei causa est obtusior acies animi. Quis enim artifex alicuius pretii, in curandis instrumentis terit tempus,arte quae his usura est neglecta Z Neque veroo tusi tantum ingenii signum est, occupari circa cose .pus: sed immodici etiam eius amoris. Quibus enim gaudemus atque assicimur iis immoramur. Est igitur, inquit, occupatio corporis, accessio quaedam iudicanda: praecipua vero cura ei impendςndi, quod corpore utitur. Haud enim iusta est nostri ad .
uersus illud ossicii distributio.
CV M libi qui spiam vel malefecerit, vel---
dixerit: memenso eum opinatum osse, id ex ossiacio sibi fuisse faciendum ct dicendum. Nwj vero fripotem ut id sequatur il e quod tibi iidetur, sed id quodsibi. Sui si male iudicat, damnum iraefacit.
qui decipitur. Nam verum connexum si quis mendacium iudicet: non ipsum connexum Ddetur, sediri qui deceptus fuerit. Sir igitur instructus,aquoferes animo conuiciatorem. Nam adsingula dices, ita vi,
Et hoc praeceptum ad patientiam dc mansuetu' si lyras h. dinem adhortatur,duplici argumento: Vno,quem' mines for- uis suam opinisnem & iudicium sequi. Non igitur lassi, O noaegre ferendum, id eum sequi, quod ipsi rectum vi plana mali, deatur. Nam & tu de omnes homines idem faciunt, farisii sud. Quis ergo sanus naturae communi succenseat 3 si sὸd homi vero quia id quod neque honestum neque rectum nes callidi, est, recte se habere putauit,eo succenses: ea quoquς Uranici,
225쪽
δε enim Iou stum, deceptus est. Deceptus vero damnum facit. 'IJ Qui ergo tibi male dicit aut facit, ipse est cui noc Dς mμς tur . quamuis neque tu neque potentissimus quis-Sed interim quam ei nocere posset. Externa enim incommoda patitur se quae habentur, corpori aut rebus externis incomperit aliqua modant. quare nec ipsi proprie incommodant. Opido iusius, si nionis autem error, animi deceptio, in quo natura non sit Sto, eius si ta est, haec est quae ei noceat. Ei vero damnum
praesertim si in rebus quarum potestas in nobis sita est,uis di natura boni atque mali collocata est. Quare cogitans necesse esse, quenque id sequi quod ipsi videatur, & ipsum esse qui faciat damnum, non te: lenem te & magnanimum praebebis aduersus co uictatorem, si te assueseceris ut in quolibet horum adiicias. Ita ei visum esse: ac id eum necessario sequi, quod ipsi videatur. V m qu que rei dum habet anseas: unam tolerabilem,alteram intolerabilem. Si frater iniuri fecerit, non ea prehende, qua facit iniuriam: ea enim eius ansa non est tolerabilis. Sed illa polim, esse fratrem, esse una educatum. Sic prehendes eum, quaeu tolerabitis. concordia omnes res quae sub ortum cadunt,quia constant rerum inter e contrariis, aliqua ex parte inter sese consentiuntem adaman esse datum qui deceptus sit, & non ei de quo sit de
rinus. ceptus . euidenter exemplo connexi demonstiat:ve-
226쪽
dc conueniunt, ac tolerabiles sunt, aliqua ex parte dissentiunt,dc sunt intolerabiles. Velut, ignis qui est siccus & calidus, ratione caloris cum acre consentit, estque ei tolerabilis: quatenus vero siccus, eidem opponitur & repugnat. sic etiam frater. si laeserit iniuria. Et hic duas habet ansas,alteram tolerabilem, qua est frater: alteram intolerabilem, qua est intuitus. Notum autem est, nos ea quae t lerabilia sunt,leniter facile, placideque ferre: intolerabilia vero auersari, grauiterque de iniqui sani mis pati. Quamobrem ii semper bono dc mansueto esse animo, si acquiescere volumus quando res omnes duas illas habent ansas, tolerabilem unam, alteram intolerabilem ea prehendemus eas, si a
sunt tolerabiles. Nam omnia plane sunt talia, diuitiae. paupertas,sanitas morbus,coniugium, vita caelebs, liberi. orbitas e caetera denique uniuersa quae invita versantur. Nam diuitiarii tolerabilis est ab in Diuitia. dantia, intolerabilis vero occupatio dc solicitudo. Paupertatis tolerabilis est tranquillitas dc otium, Paupertas. sed intolerabilis egestas. Sanitatis tolerabilis est Sanitas. vacuitas doloris, & expeditus membrorum usus :intolerabilis contumacia & confident i a. Morbi to- Morbus.lerabilis est moderatio animorum, sed intolerabilis aerumna. In coniugio tolerabilis est procreatio li- Coniugium. berum,& obseruantia: intolerabilia vero multat uterum indigentia,& rationis expers dilectio. Orbi- Orbitaritas expedita est, vacare sinit rebus pulcrioribus, nec de copiis post obitum relinquendis curare cogit: &quod meo iudicio maximum est, non necesse habet liberos interdum malos amare. Tum enim fit, ut improbitas ametur. Iam contumelia&conuicium Convicium.
tolerabilia ista habent. interdum quidem, quod ea
de rebus nostris cognoscimus quae prius ignorabamus : semper vero, quod nostra patientia piovocatur. Et quam maxime sugimus, assiictio corporis, Dolores tolerabilem habet animi exercitationem & purga- poris. tionem. In quibus omnibus magnum inest bonum,ut sortiter tolerentur. Nam in ea incidisse,ani .
227쪽
Veru hoc miq; constantiam retinuige, praeclarius est quam optabilius. non incidisse. Nam in ea non incidere, corporis&Ea enim vir rerum externarum: sed ea pulcre tulisse, animi bo-rus est PA- num est. Quin&inimici duas habent ansas,&sru-TIENTIA , ctum ex eis capere licet, in affectus&perturbationescuit laude nostras acrius inquirentibus, atque efficientibus ut qui careur, simus cautiores. Qua de re Plutarchus Chaeroneus beatiores integrum volumen scripsit.
tur, g o r; ifruuntur Inimici.
O Rationes hs non coharent: Ego sum te locupletnor, ergo sum ta melior: Dosum te eloquγntior. ergo sum ta melior. At ilia magis coharent: ego sum te ditior ea ergo pecunia tua prasat. Ego sum te eloquentior,mea ergo dictio tuaprastat. Tu vero nec pecunia es,nec dictio.
Homines studiosi plerioue faciendae di poliendae -- orationi, libris ue conscribendis student, ut iis di-riuatit,hEd gm m est , nisi forte aliquis a puero in liberalibus Aonesia vi
artibus accurate institutus,eam dicendi facultatem, quasi naturalem. dc non studio quaesitam sibi compararit. Quod ut contingat. id hominem philosophum laudi sibi ducere non vult: ut qui hunc finem sibi propositum no habcat, nec inde pendeat. Nam dictio quidem elegans si fuerit, suum habet bo-nWm:&is cui proposita cit dictionis elegantia poeta est, auth storicus. Is vero cuius virtus sita est invita rationi consentanea, quiq; finem illi conuenientem propositum habet: quamuis alio disertior. eo se tamen esse meliorem, nullo iure dicet. Neque enim ipse dictio est, neque finis eius est dictio, ut ex ea formam suam consequatur, sicut ex arte sua quiuis artifex. Sed dicendum Mea dictio est elegantiocquam tua. Et si autem id praecipue spectat,ut homi-nςm studiosum ab admiratione dictionis & styli reuocet: tamen increpationis moderandae causa, locupletioris utitur exemplo. E PL
228쪽
I Auat qui iacitot ne dicas lauisse male, sedcito.
Bibit qui 'iam multu vini t ne dicas bibis se ma te, sed multum. Pris quam enim id decretum diiudicaris: unde scis, an male t Sic et u tibi veniet. ut alia visa certo comprehensa teneas,aliis albentiaris.
Iudicio nos de rebus solidiore esse vult, ut nequς Vituperemus, neque laudemus facta cuiusquam ni- ζ' si scopo eius cognito, ad quem illa reseruntur. Ex eo p M , Oenim iudicium est ferendum, quod & qui verberat φ Ve μή 'prodelf,6c qui alit nocet: dc qui furatur, interdum μν recte facit: de qui praebet, iniuste. Sunt igitur, inquit, facta ipsa per se iudicanda, dc si quis cito lauat,
dicendum, cito eum lauare: nec tamen adiicienda qualitas, quasi recte aut secus faciat,donec eius consilium cognouerimus. Quid enim, si ob morbum, aut lucubrationes, cu ratione lauationis eguit 3 C6silium autem dc finis in causia est, ut recte secusve sit factum. Et hic exspectandus est, priusquam celeris lauatio bona malaue dicatur. Nam dc multum vini bibere licet, ob corporis temperiem, dc qualitatem aeris, ut ante caniculam, dc sub caniculam: dc ob l cum pestilentem. Nisi autem ita secerimus Vt ipsa . . facta, uti sunt, iudicemus: dc dicamus celere aliquid, aut multum: qualitatem vero non adiiciam', ante consilium cognitum: fit, ut alia intelligamus hoc enim significat φαο-σίας - ηπῖκωs μαίειν dc comprehendamus id quod apparet, cuiusmodi est celere dc multum, de aliis assentiamur: hoc est, iudicium iis nostrum interponamus, id Pvisum est laudando aut vituperando. Absurdum autem est, cum aliud viteris, de alio ferre iudicium. Ac vult ille, nisi fallor, ne temere laudemus aut vituperemus: ac potius, ut iniuste vituperare recuse
imus: eoq; de hoc loquitur. Pertinet autem dcla ad iustitiam.
229쪽
Vt modum conuenientem,adhibito distri mine,Λbseruarii Nam de gladiatoriis aut Circensibus ludis, itemque de epulis & potionibus cum verba fiunt, aut cum homines laud. Hitur aut vituperatur. si fieri potest, inquit, alio traduc sermones eorum. Hic vero, si tempestiuum fuerit, etiam obiurgare iubet. Atque illic si traduci non possint sermones, taceto, inquit: hic molestiam prae te serto.
SI voluptatis alicuius imaginem animo couceperis, moderare tibi, ne ab ea mouearis: sed O, rem examina, tibi ipse deliberandi pra bestatium. De inde utriusque temporis memento, tum erim quo voluptate perfrueris . tum eicis quo percepta iam voluptate dolebis, teli se obiurgabis, ait his isia conferet Si abstinueru, fore ut gaudeas. teque ipse collaudes. Ω o si tibi suscipienda rei vidιbitur esse tempus. caua ne te vincant eius blanditia, O suauitates, iiDee- .ra:sed i ud oppone, quanto prastantior' talis vi
Voluptas corporis nocenti stima est animo. Qiis libet enim, quasi clauis aliquibus antigit animum et eaque de causa Deus eam fecit breue ira. Nam & in
is D ' ' potionibus tamdiu voluptas durat, quam- diu ore eas senserimus : cum vero degluti ueri mus, prorsus interit.& in coitu ipso latum actionis tempore sentitur voluptas: quae cum praeteriit, perinde est ac si nulla fuisset. Ac in sensu esse voluptate
constat Quod enim non sentit,etiam voluptate caret omnino. Sed & externarum rerum oblectati nes, uti vestium, ornamentorum, pecuniae, instrumenti domestici, parum dc ipsae durant. Harum cnim adeptione exhilarati, ubi eis assueuerimus, voluptatem porro nullam sentimus. Sin ede nobis fripia mitti dolor vehemes succedit,voluptate multo dura
230쪽
to aurabilior Ita voluptas ubi perexiguum tempus
durauit, maximeque corporis abit, noxa fila modis omnibus animo rclicta , interdum vero etiam corpori si sua uiras illa exccssctat modum. At continen- Contingi7stia voluptatum. dulabile a Teit de corpori de animo volupta tili ratem dc aliud voluptatis genus parit cum ipsa r- ilis, natura corii unctum, dc innoxium dc perpetuum. Nunc his ita expositis, videamus quid dicat Epictetus: Cum voluptatis, inquit, alicuius imaginem animo conceperis, ut in aliis,veluti diuitiis, principatu, aut similibus rebusexternis. ita dc in hac, ae magis etiam, statim ipse te custodi, ne visum illud atque imago ad rem ipsam te impellat, sed ea qui dem pauli er exspectet tu vero ibat io impetrato iate ipsi,, dc animaduersione excitaxa, tempus considerato, tum suauitatis illud breuissimum, tum secuturum noxae diuturnum dc poenitentiae plenum. in quo ipse te victum accusabis. His etiam illud tempus confer, quo, si te continueris,dc diuturnam utilitatem, dc synceram voluptatcm percipies, teipsum & laudaturus & approbaturus Nam si eius imperium represseris : facile conquie sicci appetitus, tam luculentae victoriae verecundia. Quod si iterum atqDe iterum seceris: ita deprimetur. vi molestus esse desinat. Quamobrem si voluptas statim post opus desinit, ac in nihil into eum interest qui eam percepit, di eum qui non percepit, excepta cogita tione suauitatis, nihil habet voluptas magni aesti mandum: idque declarat eorum memoria, quibus insomnis si uimur, quae obscurum habet voluptatis vestisium. Sed quia interdum voluptatibus nonnullis recte si ui possumus, cuiusmodi est con- Modus se iunctionis appetitus procreandi causa, aut balnei en a volup- post febrem cum, inquir. occasios crit huiuscemo- tatis. di alicuius ope cis attingendi, vide ne te suauitas illius atque illeccbrae decipiant, ut tui oblitus totum te voluptati tradas, sed eo tempore contentionem sicito , quanto pulcrius sit vincere voluptatem, quam ab ea vinci . Tanto nimirum, qua torulci ino