장음표시 사용
231쪽
est imperare brutis affectibus quam seruire, dc h minem esse quam bestiam.
EPICTE TVS.CVm facis aliquid, quo faciendum esse statuisti,
nunquam recuses inter id agendum cor ψιcι: tamet uturum eis. t vulgus de eo secus tui ei. Nam Ap v ra facis, rem ipsam 'ge. Sin recte, et Mid eos vereris,qui non re die reprehendunt I
Vel ementer in eo elaborat, ut bonum, ob id ipsum quod bonum sit, amplectamur, non autem propter popularem opinionem. Nam qui propter hanc aliquid expetit: in ca ipsa bonum collocat, noin illo. Quamobrem si quis recte perspexit, aliquid non esse iaciendum: ipsa res eo fugienda est, quia non bona. Sin aliquid bono consilio fecit: recusare non debet propter eos, qui factum id perperam reprehendunt,quo minus palam id agat. Fit enim,ut vero bono id enim est, quod recte bonum iudicatur; non bonum, sed malum, ut est mendacium, praeseratur. Talis enim est vulgi non recta de eo quod fit opinio. Praeterea sit,ut quod recta ratio b num iudicauit,malum putetur & fugiatur. Quod enim fugiendum, malum. Fit & illud ut qui a seipso & a rebus discedit, ad vulgi opiniones deseratur, atque ibi bonum dc malum quaerat, itemque Verum & mendacium.
VT hoc onuntiatum,Dirae 7: Nox ea: m gnam habet inseram ctione xim: in coniunctione vero prorsus nihil valet. Sic maxima quas ex iis qua oppositasunt,arripere, ut rei pectu corporis. ma- sui est momenti: ita si communi is conuiuii specietur, magnum habebit,nisicaueris, dedecus. Cum igitur νonuiua es abcuius: mιmento, eorum qua ansi
232쪽
sunt pretium,quod ad corpus attinet, considerandum 67 Ie ct eam qua conuiuatori debetar,reuerantiam esse conseruandam.
syllogismi hypothetici, in quibus enucleandis
Stoici laborariit, partim sunt disiuncti, partim coniuncti, siue complexi. Disiuncti. in quibus cum est alterum, nullo modo alterum esse potest: & cum alterum non est, utique est alterum. ut cum dico: Aut de dies est,aut nox est. Atqui nox est. Dies ei sto non ψ est. Sic cum alterum statuitur, alterum utique tol- 'litur. Alterius vero negatione,alterum affirmatur, ut eum dico: Atqui dies non est. Nox igitur est. A qui nox non est, Dies ergo est. Ac tale quidem est disiunctum, in quo haec verba, Aut dies est,aut nox est: axiomatis loco, hoc est, tanquam euidens di siscundum communes notiones verum adhibetur. Ea enim axiomata vocabant Stoici. Copulatum vero est, cum duobus inter sese ita complexis, ut alterum antecedat,alterum consequatur: assirmationem antecedentis sequitur consequens, negatione vero consequentis una tollitur antecedens. veluti vere haec copulantur: Si dies est, nox non est. nam ii dies est, vere antecedit: illud sequitur, Si dies sit, noctem non esse. In copulato igitur a Trinatione antecedentis assii matur consequens: Atqui dies est. Nox igitur non est. Negatione vero consequentis, una tollitur etiam antecedens: Atqui non nox
non est. sed est stilicet, Dies igitur est nam duae negationes, unam constituunt assirmationemὶ Dies agitur non est. Ac tale quidem est complexum, siue copulatum. Iam autem Epicteti verba videamus: Aut dies est,aut nox est, in syllogismo disiuncto, ut pronuntiatum certum adhibetur: in copulato non item. Nam quod ibi adhibetur pronuntiatu, complexum est, Si dies est, nox non est. Sicut igitur inquit, Aut dies aut nox est: in seiunctione magnam vim habet, in coniunctione vero plane nullam di-
233쪽
uellit enim complexionem quae ait, si dies sit. n6ctem non esse ) licetiam in conuiuio maiorem eligere partem,corpori quidem utile est dc conducibila dc eximium: ad seruandam autem communitate in conuiuio, nihil valet. nam &hoc dirimit communitatem,Vt complexum illud. Quare cum aliis edens, non solum appetitum tuum i is quae apposita sunt,considera,vi ex iis delectum agas: sed de eam communitatem respice, quae irreprehensi tuenda est Quamuis autem de conuiuio verba faciat: tamen ad omnem societatem vitaeque cons 'etudinem in genere haec esse transferenda, perspicuum est. Auaritia enim omnes dirimit necessitudines: sicuti aequabilitas,cum suum cuique tribuitur, eas dem continet, auget, conseruat. Nam & latronum communitas, quamuis ex talibus constata vitis, tantisper durat, dum praeceptum hoc seruatur, ne
alii plus aequo sibi appetant. Ob hoc enim iustitiae
vestigium,etiam iniustitia illa permanet. Cum autem prius multis locis auditorem hortatus fuerit ad libertatem c in aliis ad sortitudinem,ad magnitudinem animi, ad prudentiam Jc temperantiam ein hoc eum ad iustatam vocat,dc eius impedime ii auaritiae fugiendae auctor est.
Si quam personam,qua viro tua superat indueri tum eam indecore geres : tumeam quam susino reposses, negliges
m . Non ei studcndum, quod per sese optimum est: Assectan sed ei quod est ex iis quae nobis accommodata sunt,
Eum, quam optimum. Nullus enim ea quae extra modum sus. honesos cipiuntur,fructus consequitur. Quare non temereres. sed Pud personae maiores induendae sunt, ut doctoris autetia, ut ad- philosophi, aut in naue gubernatoris, aut in urbe
sit eselendi magistratus. Praestat enim personam inferiore cum facultad. laude
234쪽
laude sustinere, ut non par modo sis, sed etiam ea superior: quam indecore gerere superiorern . nec illius dignitati respondere. Honestius est optimum esse paedagogum, quam doctorem imperfectum: ta bonum patremfamilias, quam impiobum magistratum. Nam maiorem personam indecore gerere choc autem indecorum non ad opinionem .sed ad ipsius rei naturam reseratur) illud etiam habet mali, quod eam perdimus, quam nostris rebus aptam belle sustinere possemus. Melior enim histrioci in Comoedia est,& inTragoedia,qui scinium bene representat quam is qui domini aut regis per nam male agit. Et hoc ego caput ad iustitia refero, quod quemque per nam se dignam iubet eli ereδε non aspirare ad altiora.
OVemadmodum in ambulando caues, ne clauum calces,pe emue disorqueas: A in degenda vita
cave, ne gubernatricem actionum, mentem tuam, la- ωι. Luodsi in re unaquaque obseruabimus, omnia cautim aggrediemur.
Bifariam humanus anim' iaditur. Aut cum bruti affectibus asExus,per eosdem eorpoli ,esilui ha ' ' 'Mitur, reclamana ille quidem nonnihil. alii E, V φ . V v q
tyrannidem meum exercent: aut cum siuopte iudicio corrupto, seipsum non discernit ut diuersum uniura brutis affectibus. Monet igitur paedagogus horum Vtrunq; in degenda vita cauendum esse,quam similem ambulationi facit,nequis brutis assectibus su cumbat: qui cum sint corporei,clauorum instar ag- glutinatum sibi animum corpori assigunt. Quisio clauus sic assigit,ut bruti isti affectus'qui effici uti ut putet animus, & seipsum ci illos & corpus esse unum Peruersitate autem opinationis, dc eius pase
235쪽
tis animi quae quas pedc stris cum corpore aliquid,& cum bruta vita commune habet, distortioni pedis apte comparat, & hortatur, ut quemadmodum in ambulando corpori caricinus: sic in vitae negotiorum tractatione cauendum esse, animo capaci rationis, qui naturae instituto principatum humanae vitae obli iret,qua hoc animal a csteris distinguitur, ne vel affectibus inflammetur ob auiditatem, vel iudicium atque opinatio eius peruertatur ex socordia. Nam si qualibet in re nos ipsos obseruauerimus, ut ii qui ambulant: tutius quamque rem suscipiemus. Nam in ea animaduersione, etsi modicus aliquis lapsus coni: gerit: cum tame facile corrigemus. Etsi enim paulum conniventes clauum o calcaucrimus, aut inconcinne pedem piomouerimus: propter obseruationem & a clauo pedem facile avellimus non astixum, & gressum pedis leui opera aliter dirigimus.
Modus pecunia corpG: est unicuique,ut ealcei pes. Si igitur in eo institeris,modii seruabis: sin pra-terieris, iam veluti per praceps teferri necesse erit. Vet, in ealceo, si ultra pedem progressu fueris, fit auratus calceus, deinde purpuremi, deinde interpunctus. Eius enim, quo semeltransierit modum, nusim eia
In rebus corporis,ut vestibus victu, possessioni . bus, pecuniis, duo haec sunt: eorum acquisitio, de usus. Prius igitur de usu locutus, eatenus iis utendum esse, quatenus ad nudam corporis curationem faciant, omne superuacuum quod ad gloriam antdelitias pertineat,remouendo : nunc de acquisitione eorum docet, dc huius quoq; modum dicit esse corpus. Nam dc acquilitionis modus est usus eo enim acquirimus, ut utamur & ipsius usus modus est corpus, eiusque necessitates. Perspicuum igitur, etiam
236쪽
etiam acquisitionis modum esse corpus. eiusque necessitates. Quare si quis ad eas necessitates respexerit, pellibus simplici b. erit contentus: quarum superiores foueant pedem dc muniant, Ioleae vero id praestent ne pede nudo calcentur noxia. Sin quis
id quod pes exigit excessi rit, & ad ornatum delitias
deflexerit, auratus sit calceus, inquit: deinde purpureus, post interpunctus. Tanta autem fuisse videtur apud Romanos in conficiendis calceis purpureis& interpunctis curiositas, Ut auratis etiam prae 'Im a iis ferrentur. Eadem est& rei familiaris ratio ac rerum C, ὸsi a colori necessariarum. Si quis enim mensuram ne' mor num- cevitatis transierit,eiusq; terminum: iam sine verr mi , quantainino vagabitur, alia aliis adiiciendo, donςς Vsa poeunia
tremas delitias dc vanitatem praeceps feratur. Per
haec enim fit quoddam quasi diuortium a regula. dc quae id sequitur, inexplebilis egestas,dc eius comes afflictatio. Nam si dece parauimus, volumus habere Lucantu: viginti: si haec quadraginta,& sic deinceps,nec ullus Semρerin- finis est prolabendi in vastum illud atque immen' ops, quicum sum pelagus insatiabilis cupiditatis Constat enim, que cupit. in singulis iis, quae ad usum corporis adhibentur, possessionem quae limites excedit, recidere in infinitum, ut iam & scopi & usus obliviscatur ad quem pertinet. qui corporis est curatio. Quare saepe ipsum corpus amittimus, dum ista sine modo cumulamus. Quid vero si calcei exemplum eo adhibuit, quod is nisi magnitudini pedis responderit,quamuis ornatu modum non excesserit,ispe nos allidet,
prosternet, denique in praecipitium ageti EX iis por- ro quae de usu dicta sunt, ea quoque distinguenda
sunt quae ad acquisitionem pertinent. Docent autem dc haec capita conuenientem modum in acquirendis &viendis rebus exicinis, nosque ad iustitiam deducunt.
r Vli res statim ab anno decimo quarto a virist domina vocantur. Proinde cum vident se nihil
237쪽
aliud habere muneris,nisivi cum miris concumbant :comerese incipiunt, ais in ornatu spem collocant omnem. Quare vera pretium ea, dare operam visentiant, sibi non ob aliud honorem haberi, nisiquod modestasse prabeant, se verecundas ac tempo
Etiam matrimonio iis qui vitam natur consentaneam sequuntur concessis, qua ratione his curan dae sint uxores, paucis ostendit: cum eaque id con- serr,quod vulgus hominum facere solet,corumqueris mariti delicta corrigit,& ad normam hanc reuocat.Pleriq, corrumpunt mortales, inquit, uxoribus a prima aetate adulana orti. tur, di honorem habent, easque dominas vocant. solius concubitus cansa. Quare non immerito illae ad hoc sese parantes, comuntur, &inornatu spem suam omnem collocant. Nec tam illae reprehendendae sunt quam mariti,qui eas propterea colunt.
Quare ab initio statim sic informandae consuefaciendaeque sunt, ut intelligant, se non alia ulla de causa a nobis honoratum iri, nisi quod sint ornatis modestisque moribus,re marito verecunde pareant di obsequundent. Quibus dotibus si qua mulier praedita fuerit, iam & ad tuendam rem familiarem. 6c ad educationem liberum, & ad mariti curationem, &ad vitae frugalitatem facile assuefiet: quae ossicia honestas matronas decent.
Ardi ingeniisignum MLin rebus corporis imm I rL. veluti exerceri diu,edere diu, potare diu, e care diu, ire diu. Nam hae quidem μιιὸ sunt obiter : cura autem omnis ad animum est transforenua
Quemadmodum ingenios homines in summis, persectis&exquisitis naturae suae rebus elaborant
238쪽
COMMENTARIVS. I s& immorantur: ita stupidi &hebetes in impersectis,extremis,generalibus A vulgo tritis versantur. Itaque si homo, cuius ab animo rationis compote natura pendet, qui corpore ut instrumento utitur, omissis naturalibus animi actionibus corpori immoretur: hebetis id ingenii signum est, ut&huius rei causa est obtusior acies animi. Quis enim artisex alicuius pretii, in curandis instrumentis terit tempus,arte quae his usura est neglecta 8 Neque veroo, lusi tantum ingenii signum est, occupari circa cor- .pus: sed immodici etiam eius amoris. Quibus enim gaudemus atque assicimur iis immoramur.Est igitur, inquit, occupatio corporis, accessio quaedam iudicanda: praecipua vero cura ei impendenda, quod corpore utitur. Haec enim iusta est nostri aduersus illud ossicii distributio.
CUM libi quispiam vel malefecerit, vel mam
dixerit: memento eum opinatum Use, id ex os
cio sibi Dis aciendum S dicendum. μῖ verosiori poterit, ut id sequatur ic e quod tibi iidetur, sed id quodsibi. Sui si male iudieat, damnum iraefacit
qui decipitur. Nam verum connexum si quis mendacium iudicet: non ipsum connexum ladetur, sedilis qui deceptu uerit. Sic igitur instructus, aquo feres Animo conuiciatorem. Nam ad singula dices, ita vi,
Et hoc praeceptum ad patientiam dc mansuetu' si Eres hadinem adhortatur,duplici argumento: Vno,quem' minessor- uis suam opinionem&iudicium sequi. Non igitur lassis, is noaegre ferendum, id eum sequi, quoa ipsi rectum Vi plane mali, deatur. Nam & tu & omnes homines idem faciunt, factu sud. Quis ergo sanus naturae communi succenseati Si Sad homi vero quia id quod neque honestum neque rectum nes callidi, est, recte se habere putauit,eo succenses: ea quoquc ct Ur nisi,
239쪽
ἐρηρο iud, indignatio absurda est, nam ille, non tu, damnum ς μm co facit Qui enim honestum putat quod est inhone-δεήςυ μ DG stum deceptus est. Deceptus vero damnum facit. ' I Qui ergo tibi male dicit aut facit, ipse est cui noc δεσιμ' rμυς tur , quamuis neque tu neque potentissimus quise Sed interim quam ei nocere posset. Externa enim incommoda patitur se quae habentur, corpori aut rebus externis incomperit aliqua modant. quare nec ipsi proprie incommodant. Opido iusius, si nionis autem error, animi deceptio, in quo natura nonsit Stoi- eius sita est,haec est quae ei noceat. Ei vero damnumcu adaman esse datum qui deceptus sit, & non ei de quo sit de
rinu . ceptus .euidenter exemplo connexi demonstiat: ve
lliti Si dies est. sol supra terram versatur. hoc si quis νιν si Duum pulex, non ipsum connexum damnum facit, b, Ea - ςui sua constat veritas: sed is qui falsum de eo sen-νγ-bifri,i. x x jς ς' iam qui secus ac decet, tibi conuiciatur Mis,.., δψx in lefacit, ipse est cui noceatur. Tibi vero ne nocitum quidem est, neq; mali quicquam datum, praesertim si in rebus quarum potestas in nobis sita est,uis di natura boni atque mali collocata est. Quare cogitans necesse esse, quenque id sequi quod ipsi videatur, & ipsum esse qui faciat damnum, non te: lenem te& magnanimum praebebis aduersus conuiciatorem, si te assue seceris ut in quolibet horum adiicias. Ita ei visum esse: ac id eum necessario sequi,quod ipsi videatur. Pugna
VNaquaque res dum habet ansia . unam tolerabilem,alteram intolerabilem. Si frater iniuri- amfecerit, non ea prehende, qua facit iniuriam: ea enim eius ansa non est tolerabilis. Sed illa polim, esse fratrem,esse una educatum. Sic prehendes eum, quaeu tolerabilis.
Omnes res quae sub ortum cadunt,quia constant rerum inter e contrariis, aliqua ex parte inter sese consentiunt IM- α conu
240쪽
ec conueniunt, ac tolerabiles sunt, aliqua ex parte dissent in nr,dc sunt intolerabiles. Velut, ignis qui est siccus&calidus, ratione caloris cum acre consentit, estque ei tolerabilis: quatenus vero siccus, eidem opponitur & repugnat. sic etiam frater. si laeserit iniuria. Et hic duas habet ansas,alteram rO- Ierabilem, qua est frater: alteram intolerabilem, qua est iniurius. Notum autem est, nos ea quae t Ierabilia sunt, leniter facile, placideque seire: in tolerabilia vero auersari, grauiterque de iniqui sani mis pati. Quamobrem ii semper bono & ma insueto esse animo, si acquiescere volumus quando res o- mnes duas illas habent ansas. tolerabilem unam,
alteram intolerabilem ea prehendemus eas, qua
sunt tolerabiles. Nam omnia plane sunt talia. diuitiae. paupertas,fanitas morbus,coniugium, vita caelebs, liberi. orbitas : caetera denique uniuersa quae invita versantur. Nam diuitiarii tolerabilis est ab an Diuisiridantia, intolerabilis vero occupatio&solicitudo. Paupertatis tolerabilis est trianquillitas Sc Otium, Paupertas. sed intolerabilis egestas. Sanitatis tolerabilis est Sanitas. vacuitas doloris, & expeditus membrorum usus: intolerabilis contumacia dc confidentia. Morbi to- Morbus.lerabilis est moderatio animorum, sed intolerabilis aerumna. In coniugio tolerabilis est procreatio li- Coniugium. berum,& obseruantia: intolerabilia vero multaru rerum indigentia,& rationis expers dilectio Orbi- Orbitas. tas expedita est, vacare sinit rebus pulcrioribus, nec de copiis post obitum relinquendis curare cogit: &quod meo iudicio maximum est,non necesse habet liberos interdum malos amare. Tum enim fit, ut improbitas ametur. Iam contumelia dc conuicium Conmcium.
tolerabilia ista habent, interdum quidem, quod ea
de rebus nostris cognoscimus quae prius ignorabamus: semper vero, quod nostra patientia prouocatur. Et quam maxime fugimus, assiictio corporis, Dolores tolerabilem habet animi exercitationem dc purga- poris. tionem. In quibus omnibus magnum inest bonum,ut sortiter tolerentur. Nam in ea incidisse,am .