장음표시 사용
241쪽
' Veruhoe miq; constantiam retinuisse,praeclarius est quam optabilius. non incidisse. Nam in ea non incidere, corporis &Ea enim vir rerum externarum: sed ea pulcre tulisse, animi bo-ruN O PA- num est. Quin&inimici duas habent ansas,&sru-τIENTIA, mim ex eis capere licet,in assectus&perturbationes cuius laude nostras acrius inquirentibus, atque efficientibus ut qui careut, simus cautiores. Qua de re Plutarchus Chaeroneus Matrores integrum volumen scripsit. mihi quias
Inimici omergosum tamelior: Ego sum te eloquhntior. ergosum ta melior. At illa magis coharente ego sum te ritior mea ergo pecunia tua prasat. Ego sim te eloquentior,mea ergo dictio tua prastat. Tu vero nec po
Habsithia Homines studiosi plerioue faciendae & poliendaemu eloqiam orationi, librisque conscribendis student, ut iis di- tiaraeit,hed gu mest, nisi forte aliquis a puero in liberalibus Aonsa -- artibus accurate institutus, eam dicendi facultatem, quasi naturalem. dc non studio quaesitam sibi compararit. Quod ut contingat, id hominem philosophum laudi sibi ducere non vult: ut qui hunc finem sibi propositum no habeat, nec inde pendeat. Nam dictio quidem elegans si fuerit, suuna habet bonum: ecis cui proposita est dictionis elegantia poeta est, aut h. storicus 'is vero cuius virtus sita est invita rationi consentanea, quiq; finem illi conuenia entem propositum habet: quamuis alio disertior, eo se tamen esse melioren nullo iure dicet. Neque enim ipse dictio est, neque finis eius est dictio, ut ex ea formam suam consequatur, sicut ex arte sua quiuis artifex.Sed dicendum : Mea dictio est elegantior quam tua. Etsi autem id praecipue spectat,ut homi-nςm studiosum ab admiratione dictionis & styli
reuocet: tamen increpationis moderandae causa, locupletioris utitur exemplo.
242쪽
I Auat qui pia citot ne dicas lauisse male, sedcito.
Bibit qui piam inultu vini t ne dica. bibisse ma te, sed multum. Priu quam enim id decretum diiudicaris: vndescis, an male r Sic et D tibi veniet, ut alia visa certo comprehensa tenem,aliis assentiaris.
Iudicio nos de rebus solidiore esse vult, ut neque Vituperemus, neque laudemus facta cuiusquam ni- ζ' si scopo eius cognito, ad quem illa reseruntur. Ex eo perstin, in enim iudicium ea ferendum, quod&qui vel berat φη ς uo prodest,& qui alit nocet: dc qui furatur, interdum μ'
recte facit: de qui praebet, iniuste. Sunt igitur, in , quit,facta ipsa per se iudicanda, oc si quis cito lauat,
dicendum, cito eum lauare: nec tamen adiicienda qualitas, quassi recte aut secus faciat,donec eius consilium cognouerimus. Quid enim, si ob morbum, aut lucubrationes, curatione lauationis eguit Z Co silium autem dc finis in causa est, ut recte iecusve sit factum. Et hic exspectandus est, priusquam celeris lauatio bona malaue dicatur. Nam dc multum vini bibere licet, ob corporis temperiem, dc qualitatem aeris, ut ante caniculam, dc sub caniculam: dc ob lo cum pestilentem. Nisi autem ita secerimus. ut ipsa facta, uti sunt, iudicemus: dc dicamus celere aliquid, aut multum: qualitatem vero non adiiciam', ante consilium cognitum: fit, ut alia intelligamus hoc enim significat-- ηπῖκῶs λαμβώειν dc comprehendamus id quod apparet, cuiusmodi est celere dc multum, de aliis assentiamur: hoc est, iudicium iis nostrum interponamus, id savisum est laudando aut vituperando. Absurdum autem est cum aliud viteris,de alio ferre iudicium. Ac vult ille, nisi fallor, ne temere laudemus aut vituperemus: ac potius, ut iniuste vituperare recuse
imus: eoq; de hoc loquitur. Pertinet autem dc hoc ad iustitiam.
243쪽
N m te philosephum profitearis, nee apud
imperitos multum disputes depraeceptis: velut in con tuto, ne dic quo parito D edendom, sed ede vi ldecet: ac memento, etiam Socratem n detuns 'susulisse ostentationem. Conueniebatur ab iis qui se ab eo commendari vellent philosophis, atet, ipse ab cebat eos, adeo lenit r ferebat neg&ctumsui. Itanasi apud imperitos depracepto aliquo sermo inciderit maxima ex parte taceto. Magni enim periculi ere,satim euomere quod non concoxeris. Ruod si quis dixerit, te nihil scire, tuque commarus non fueris: tumscito, rem esse incoatam. Nam ct oues non faenum asti runt opilionibus, ac demonstrant, quantum comederint : se pasu intra se concoriso, extra ferunt i nam ct lac. Et tu igitur ne merba celeriter ostenda. imperitis: sed opera, qua verborum concoctionemθ-
Cum eo qui adhuc proficit loquens neq; enim cum perfecto philosopho, qui his admonitionibus non eget: cui non diceret, periculum esse ne statim euometer, quod non concoxisset quod iis qui adhuc proficiunt. gloriae cupiditas di ostentatio m lesta est, eos affectus multis argumentis repurgare studet, ut & hoc ipso. Quemadmodu falsum est, aes quod constetur adhuc, fatuam dicere: & foetum in utero conceptum, hominem: sic eum etiam qui adhuc proficit dicere philosophu, est falsum. Quod si quis cosideret, quanta res sit vita veri philosophi.& quantum is caeteris mortalibus antecellat: non modo falco id sed & impie dici videatur Qui se vero philosophum csse negat: numis, nec in ordine philosophi sese collocans , cuius docere munus est, docere instituet 8 At quo pacto, inquies,se is ex cebit, qui proficit Z si eucum idiotis loqui vetat. apud quo, non exercitationis, sed ostentationis ergo verba fiunt t
244쪽
COMMENTARIV s. aos ba fiunt 8 Quomodo ergo se illis accommodabit 8 Si
rei plaea praestiterit, quae vel bis docet. ncc inania verba cissarit. Finis enim est, non oratio, sed actio eorum quae dicuntur. Cum igitur in conuiuio lueris, noli dicere quomodo sit edendum, sed ede vii Cisero decet. Sic enim, si docendi se dederit occasio, vires omnis Lin& neruos tua habebit oratio. Cuiusmodi emna est vi turis in docere, quomodo sit edendum ' aut quomodo se' actione eootendae sint res aduersae, si legibus a te latis ipse non Atii. paruelis Non solum autem, inquit, ipse caueto ne tales sermones ordiaris: sed Jc si qui alii indocti de his disseruerint ne velis inter ineruditos haberi di ctor. Periculum enim erit,ne ea evomas, quae non concoxeris. Ut enim cibi concocti habitudinem crv. corporis alunt: sic di concocti sermones. animi ha rei ot unt , bitum nutriunt: equo post a. ut e stabili radice, πρη Πιυ frugi seri sermones emorescunt. Si quis vero habitu μ' nondum confirmato, sermones quos audiuit, praetulerit: reuera periculum est , ne evomat ea quae nondum concoxerit. Est enim vomitui ciborum simile, ea verba pro scire, quae audieris: sed non ex animo protuleris,ca doctrina confirmato. Quia vero soras prominens anim' bonis exemplis iuuatur: Socratem producit, quamuis persectum philoso- Sophissa S phum, adeo ut ab Apolline omnium sapientiis mus crati pra- pronuntiaretur,qui ostentationem a vita suo usque lati. adeo remouit, ut cum a vecordib. quibusdam contemneretur, qui ab eo se aliis praeceptoribus commendari volebant . eos abduceret ac si pii istis commendaret : sicut Hippocrate Apollodoti F. togatus Protagorae com mendauit: & in Theaeteto idem dieit, se multos iam Prodico tradidi se, multos aliis stilZ.nt sapientibus diuinis viris. Neq; vcro in eo um, inina uoinquit. ostentationcutiem Ouc bis, ne apud impcor ah imo fὰ8tos praecepta recites, illisue loquentibu tacea. scd , j. b, 2 aetiam , si quis te nihil scire dixerit, ne moideari . Eu , uia Hoc enim certius argumentum est externae gloriae contemtioni , quam si praecepta non recitaris. Nam ex hoc nondum constat, te indoctum videri aliis,
245쪽
S in quamuis id audieris , non moleste tuleris, ante imoleste ferre solitus: tum vero eam te rem auspicatum esse scito, ob quam multi illi sermones habiti fuerunt: & ipsum philosophiae studium susceptu,
Vt praestes ea, quae natura postulat, non dicas & au- ιdias. Nam si his auditis non mordebere: non verba iam erunt, Icd res: quippe popularis fame atq; infamiae contemtus. Quod si quando magistro quantum proscceris requirenti ostendendum fuerit: facta illi Oileiades, a concoctis orationibus & habita confiimato profecta, non autem verba. Neque enim oves gramen revomentes pallori ostendunt, quantum comederint . sed pascuis concoctis lanam serunt, A lac.
mafaciebat C I corpu frugaliter curare di iesi, na ob id tibi Diogeno. I placem: nec si aquam potas, ad quamuis occasionε te potare aquam di tita. Luodsi quando ad laborem
te vis exercere, in tuum, non in exterorum usum, ne
solum ampleriteres V quando vehementer sitieris, rigidam haustam exstuito, ac nemini dicito.
riis rationi- Multae sunt causa cur ab hominibus laudari nos ses ambi cupiamus. Nam alii facinorib. suis commemorantur. dis gloriam venantur, alii ob eloquentiam, alii ut doctores ossicioiu,alii propter frugalitatem dc tot Mendicin rantiam celebrari volunt. Prioribus igitur illis moressario sem dicina iam adhibita cum his nunc sermone habet, si tρυ- monens, ne&ipiis rugalitate sua glorietur, dc exemra te se ut. citatione. Communis est. n. haec oratio, ne quis in-Vt una atqdi solescat.neue magnum quiddam se consecutum amat a virtute bitretur: sed cogitet primum, quanto sint mendici inprε itu : nobis frugaliores,quantoq; tolerantioresZEt ut hocptre es tame habeamus aliqua laude dignum: quot alia bona noribi desunα habemus,quibus alii sint praediti Z Praeterea ob praerogatiuam aliquam superbire, ob hoc ipsum nocere, quod id quod iam magnum putes, non repurges,
246쪽
sircis COMMENTARIVS. zormec alia desideres,illo contentus. Atque etiam cave, inquit, per ostentationem illa facias: ut si aquam bibas, quouis modo in colloquiis sermonem eo deducas, ut per occasionem te dicas aquam bibere, dccum te ad laborem, ad continentiam, ad tolerantiam exerces,solus id sacito: nec spectari velis ab aliis, aut conspicia multis, ut ii quibus multi potenti res vim faciunt, qui, ut opem populi implorent, statuis conscensis quiri tantur,& multitudinem ci case congregant Non igitur per ostentationem, sed solus exercere: ut vehemeter sitiens, frigidam hau nam exspuas, ac ne post quidem cuiqua dicas quid feceris. Nam qui ostentationis ergo ista facit: primum totus foras prominet, & a seipso ad externa est effusus. Deinde bona frugalitatis & tolerantiae perdit, ad opinionem popularem illas reserendo. Exercitationes vero istae Sc toleratiae prosunt, quod consuefaciunt corpus & brutas eius affectiones, ne contra rationem insurgant, sed & duriora imperanti pareant. Itaque, tempore postulante vir tolerans. ob laborum assuetudinem, non cogitur amittere libertatem.
PLebeii sinim se nota ess, nunquam a seipso vel
damnum ex pectare, vel utilitatem: sed a rebimexternis. Philosophistatus expressa imago est. Omη. vitilitatem ct damnum a semetipso exste lare. Signa proficietis sunt,neminem reprehendere, neminem iam dare, neminem culpare, neminem accusare: nihil a seipso pradicare, quasi aliqui sit, aut aliquidsciat. Cum in aliqua re impeditus fuerit.aut prohibitu ,μ- ipsum accu lat. Si ab aliquo laudatu ecse ipse Aridet laudatorem. Si reprehenditur,non defendit se,si fritu infirmorum circuit, metuens ne statum i tam conue Iat,priusquam is confirmetur. Omne desiderium a se dependens habet : auersatione ad easti, qua natura σorum repugnant, qua nobis parent, transtulit: ap
petitione ad omnia remissa τtitur: sin solio , μαι
247쪽
indoctus habeatur,non curat. Denique, ut inimicum
se insidiatorem seipsum obseruat.
Posteaquam tandem ad finem admonitionum peruenit, conclusionem additurus, non esse in iis quae dicta sunt, resistendum, sed vita & moribus doctrinam exprimendam : neque ipsum dicere atq; audire, em statuendum, sed actionem dc opus: prim im nobis tres habitus tradit, quibus omnes homines comprehenduntur, quorum alii sunt indocti,alii his oppositi philosophi: alii, qui ec ab indoctis recedunt, dc ad philosophos accedunt, quos Proficientes siue Tirones vocat,& quibus superiora etiam dicta suerunt. Sed hos in his sermonibus diuisit in eos, qui incipiunt erudiri, dc in eos qui iam nonni Lil proieceiunt. Vnum quemque igitur horum trium habituum describit, cum dicit: indocti statum oc notam esse, nunquam bonum aut malum
a semetipso exspectare: sed ab aliis. Nam cum iri
nostra potestate sit ratio, a qua natura nostra pendet,& brutae affectiones, quibus brutis animantibus societate coniungimur: ratio quidem, Ut pro-ue biodicitur, communis omnibus est Mercurius. Lisi enim numero disserunt rationes quae in nobis sunt: ac sic species sunt unum quiddam, vidcad eadem bona contendant,eademque mala declinet, eademq; vera ducat omnes homines ratione duce,
ac vicissim falsa omnia. Itaque in quolibet homineratio instrumentum est dc regula diiudicandi boni& mali veri de falsi: formarumque incorporearum dc WBruti se- indivisibilium: dc semper eodem modo consimili-ψim O, m terque sese habentium sunt appetentes rationes, ius a ratio- veluti modestiae, iustitiae, sapientiae, quarum tota- ne aversi ni rum quaelibet est particeps, illa non imminuta par-hil habent ticipatione. Quae quod recta ratione iudicantur, nocon entiens, pugnant sed in omnibus consentiunt,cum sint eae- nihil cert se, dem. Bruti autem affectus, velut ira, cupiditas, nihil com- eorum qiae species: quanquams,eciei idem&in me unicabile. sint.
248쪽
COMMENTARIVS. aossint,& in terat meus animus alia desiderat, alia tuus. Sunt de cupiditates diuersae, earumque obiecta: diuersae quoque declinationes,& proprii cuiusque. Et ut eadem numeli appetant: sunt tamen illa corporea,& singularia,& diuisibilia,& unius participatione possunt minui: veluti pecuniae,corpora, aut praedia. Et ut honorem dicas, aut magistratum, eo
quod de haec singularia sunt: non potest quisquam
omnino cuiusquam totius esse particeps. minuuntur enim participatione. Quare diuersa de his iudicia sunt,&cuiusque peculiaria: pugnae item,seditiones&bella. Indoctu igitur est, qui relicta communi regula & bono communi, ipse sibi peculiare iudicium, & bonum proprium atque individuum S corporeum circumicripsit: quod genus in rebus externis est. Vbi autem appetitio&declinatio versatur, siue contra, siue secundum naturam: ibi bonum esse constat, dc malum. Bonum enim habetur quod appetitur, malum vero quod fugitur Philo- Philosorisophus autem relictis externarum rerum ci con- uva. cretarum cupiditatibus, easque prorsus alienas iudicans, ut iam a simulacris repurgatus, dc ab umbra rerum ad semetipsum, & ad id quod vere est conuersus, communes Lationis sormas, quae in ipso
insunt.amplectitur, di bonum in sese deprehendit. Malum enim in eo locum non habet. Sic igitur iis suae ex diametro pugnant, diffinitis: deinceps ea subiungit, quae sunt eius qui proficit, ad que omnis Tironusius disputatio superior pertinebat.Neque enim ad phi- proficiontis losophum seius enim ea dignitas est, ut iam non signa. instituatur&erudiatur: sed ipse instituat atq; erudiat. Ac ne philosophi quidem propriuest vito perare neminem, laudare neminem: sed id pro tempore magistrum ci correctorem decet Neque etiam inerud ito conueniunt ii sermones, nisi relicta inscitia se instituendum philosophiae tradiderit, & principium persectius admiserit. Compendio nos igitur
supra dictorum commonefaciuntea , quae nunc di- cuntur, itidemque pleraque verbis, ut illa nobis in
249쪽
c memoriam reuocata, ob breuitatem nunquam ex.
.ι. cidant. Esse autem cuiq: seipsum ut hoste obserua R ip F ' dum proptet ea dictu est,ut suspectum habeat suum nondum eonfirmatum habitum,& ut in mot' suos acerbius inquirere stude..1 : sicut in inimicorum delicta inquirimus, nihil illis ex amore concedentes: id quod pleriq; erga nos ipsos facere solemus, re erga amicos, in quibus castigandis&arguendis remissiores & leniores sumus.
SI quis int iligentia se explicandi facultate librorum Chrasippi gloriatur. se tibi die: Nisi obscure seri si set Chrisippi , nihil haberet ilia quo gloriar
tur. Ego vero quid cognoscere sudeo i Naturam, O hanc sequi. Quaero igitur, quis sit eius interpres ' Cum audiero Chr sippum esse: eum conuenio. Aiscripta non intelligo Luaro igitur enarratorem. Ac hactentas quidem nihilpractari. Cum autem enarratorem inuenero, reliquum erivri preceptis: id quo olam pra- clarum est. Sin is am enarrationem a iratus fuero:
quid altu nisi Grammaticu philosophi lato euasit eo
duntaxat excepto, quod pro Homero Chrysinu enarro Magis igitur, cum quis a me petierit ρ legis bicor sinum, erubesco: cum Dicta neques similιa me bis O, consentanea praestare.
Tribus habitibus qui exsistere in homine selent. distinctis,indocti, pbilosophi, & proficientis: citis quae piosicienti dicta suere,copendio repetitis: iam conclusionem addit, ct hoc ociis quae t quunt uxca 'ibus: actiones cas, quae cibis expositae sint, esse iv cipiendas. Finis enim orationis est actio,cu-Dὸmsh, tu etiam causa usurpata sinit oratio. In his enim venis . Verba rissi,na est summi oratori, sententia: Omnem or
IAὸ factis tiQnem, si facta desint, vanum atque inane aliquid inania. Vidcri. Est igitur, C quit, denuo considerandum.
250쪽
quidnam velit homo, suum bonum quaerens Z Vult autem suum bonum inuenire, & quaerit quae sua natura sit, de quid sibi sit faciendum aut patiendum Z Cuiusmodi est: qui vitam rationis capacem agit,corpore utitur ut instrumeto, ac debet eius vile persectioni suam appetitionem & dcclinationem accommodare. Cum igitur hoc quaero, Chrylippii de his scripsi de audio. Librum acceptum per me m- teli igere non possum. Quoaesito interprete intellexi quid dicat Chrysippus. Nec dum quicquam pi clarum est vel interpretis vel auditoris. Neq; . n. Chrysippus ea de rescripsit, ut esset qui interpretaretur, quiq; intelligeret: sed ut in vita scripta illa sequeremur. Si ergo seriptis illis usus fuero: bono eorum fruor. Sin admiror interpretem ob egregiam interpretatione: si intelligere atq; ipse etiam interpretari postum: denique si cstera omnia fuero consecutus,co excepto quod scriptis non utor: quid aliud nisi grammatic' sum sectus pro philosopho Z Vna enim Gramma ticae pars est, scriptorum enarratio. Illud autem inter me&grammaticum interes quod eoo pro Homero Chrysippum enarro. Atq; etiam simpliciter legentem Chrysippum,aut alteri petenti enarrantem, no parere praeceptis illius, reprehendendum est. AEgrotans enim, di remedia morbi scripta Medicuου I nueniens, merito profecto erubescat, si ea perspicue Irotans, neo dii tincteq; legat.atq; ali i setiam si opus sit declaret, si is medica- ipse autem morbi sui remediis non utatur. metis me
OVAE n I prvom ntur , ea tanquam leges ob se
tia, citra piaculum non violandas. Κωcquid autem de te rictum fuerit, id ne curato. Id enim non iam tui et I arbitrii.
Vna hirundo, ut prouerbio dicitur, non facit veri Ita si semel atq; iterum Chrysippi praeceptis paruino a