장음표시 사용
61쪽
r illari. autem in nobis est bruta illa pars, quae cum xii sext. deat, in solum iucundum est intenta, ut pueri. Pae dagogus vero est ratio, que componit & moderatur brutas in nobis appetitiones, easque ad utilitatem dirigit. Itaque ineruditi, qui puerilem in modum appetitum in vita inconsiderate sequuntur, multu peccant, quamuis ignari ob incuria, nec semetipsos accusiant. Qui vero erudiri incipiunt, hi paedagogum alacrem & excitatum iam habent, & puerum, obedire incipientem. Quamobrem etiamsi peccant, tamen quis peccati sit auctor sentiunt, eumque re non alium accusant. Eruditi autem dc paedagogum habent ibi ium,ec puero iam imperantem, & puerum castigatum, &ad suam perscctionem iam per duct una: eo quod paedagogo paret,cum eoque sentit. Haec enim pueri virtus est.
OB nullam alien m prastantiam esseraru animo. Si equussemet iactans diceret, sum puLcer ferendum esset. Tu vero tum insolenter glori yis, te pulcrum equum habere: scito, equo te bonosuperbire. Quid igitur es tuum t usus visorum. Ωuapropter eum in usu visorum ita moratu fueris, quemadmodum natu postular, tum essereris. tum enim ali ruo tuo bono ut aberis.
Docuit quemadmodum fieri possit, ut in calamitatibus aliunde ingruentibus tranquilli .s curi Malacres simus Nunc, quales nos in externis rebus. qua: expetendae videantur, praebere debeamus, tradit. Vocat autem eas aliena bona, ea ratione quam
Primum instituit,cum diceret, ea quae in nobis sita non essent, infirma, serua, impedita esse, dc aliena. e diu. nosque vetat Vllius externi boni specie efferri. Alalis. - autem, hoc est elatio, hic illi non leuitatem, LQblimes spiritus aut arrogantiam significat, ut in ma- Iam
62쪽
Iam tape partem ea voce uti solemus salioqui αnoni suaderet ut nostris di veris bonis efferremur sed ut mihi quidem videtur hic ei si mi ficat opinionem incrementi alicuius. ει quassieran ditatis, ob alicuius boni accessionem. Non i itur anquit, alienis bonis augeri nos atque excellere pii eandum est. Nam unumquodque bonum .mus bo-nmn est in quo est :& erus quod naturae congruenter assicit. non autem alterius. Quod igitur in equo bonum eit: id ipsius equi est boni ina, non nostrum. Sive enim animotus, siue ceser, siue tractabilis est, equi virtute habet: quae nostra virtus non est, eoq; nec bonum nostrum, neq; auget nos aut pei ficit. At dicat aliquis, nonne rei una & instrumentoria in vir -
xu. ad posscssores, & eos qui his utuntur. lesei fi let i solet illa quidem. Verum acetae Virtu, sub um ' bonum non facit,nisi ante fuerit. 4,omam ac la, ' ratione aciei & figurae alia virt' est alia subitauit oues 'artis. Ipsius asciae bonum est acies, de elegantia formae : eaque ad ministerium facit, atq; ad opus quod P pq citur. haec enim insti umenti virtus est. Ad fabri autem persectionem nihil consert. nam illius peculiare bonum in artis rationibus situm est. etiam ii opus externum peius consectum fuerit, siue ob materiam, siue ob instrumenta. siue ob aliquod aliud impedimentum. Quodnam i 'itur, inζuit m e
nostrum bonum est, quo sic assici debemu ,. Ias di nostro incremento& perse nes Prius rectat opi I
nionem m primis, nunc usum opinionum n, uiae 'di consentaneum id esse dixit: & quod illi e 1 ,
opinionem ,hic pM mn ν vistam appeliquit. Videntur enim atque existimantur a nobis res tales, aut tales,alias recte,alias perperam. Atque illud etiam ullis naturae congruenter uti fuerit,si res tales nobis elle videantur, quales ipse sunt: neque commisceantur inter sese & immutentur, ut luxuriam bonum, temperantiam malum existimemus. Re. Vise r vlinctillime autem is visorum usus naturae consenta n tu con neus dicitur,cum appetuntur bona, & declinantur sentan - . ., Di
63쪽
mala r non autem cum tantum intelligimus hoc. esse bonum, illud malum: sed cum dc id quod bonum visum est, appetimus, di malum declinamus. Neque enim agendi potestas nostra est, sed appetendiis undum naturam,&declinandi. Quid vero si
per usum visorum naturae conscia tan eum, etiam
illud innuit, opera quoque nostra consentire oportere cum rectis opinionibus di appetitionibus Z Ne temperantiam bonum tantummodo iudicemus, sed & temperanter vivamus: dciis muneribus fungamur, quae naturae, quae rectis opinionibus&ap- Alta b eu. petitionibus congruanti Ne iustitiam bonum qui-pido, Mesa- dem iudicemus, & Vtcunque expetamus, eo quod ou suadet: omne bonum expetendum videaturi interim vero mirio melio iniurii simus i id quod incontinentibus accidit, , probos, cum voluptatis appetitus boni appetitionem vin- Deteriora cit. Nam ratio obscure illa quidem, sed tamen cernit sequor. quid deceat, dc aliquantisper proeG pugnat,excita tis etiam appetitionibus dc declinationibus rectis, licet obscuris: sed brutis assectibus eam vincentibus dc distrahentibus, dc suis cupiditatibus viseruiat cogentibus Huius ca conditio est,ut ante dixi,
quae in Tragoedia describitur: Sciam licet quod aggredi parem nefas.
Tamen ira mentis omne consilium premit. Non igitur recte tantum sentiendum,&appei tendum dc declinandum est,scd etiam ossicia consentanea rectis opinionibus praestanda.Atque in his situs est visorum usus naturae consentaneus, quem nostrum esse bonum iudicandum est, nihil autem rerum externarum. Sicut enim fabri,quatenus faber, bonum est, artis rationibus congruens actio, quae in rebus externis cernitur: ita philosophi actio in cogitationibus vertitur. ε
O madmodum in nauigando in portum subducto nauigio, si aquatum exieris, obiter fortassis
etiam cochleolam colliges aut bulbum: animo autem in nau/ -
64쪽
in nauigium intento esse oportet, ac continentersolis to, ne gubernator vocet: ac tum icta omnia relinquere, Ut ne vinctu s tanquam oves in nauem coniiciaris:
ita etiam invita, si tibi vice cochlea aut bulbi, detur Uxorcula ct puer, nihil impediet. At si gubernatormocarit, curres ad navim, relictis illis omnibus, nesrespicies. Luo senex es caue unquam a naue rece- s longiud: ne quando vocatus deficias.
Breuiter& argute nos a specie bonorum exte norum auocauit, cum ostendissct omnia illa esse a .liena, & nullum eorum nostrum esse bonum. Ne quis autem existimet, eum nos pro istis de nuptiis &Procreatione liberorum & omnibus pol sessionibus atque usu rerum externarum prohibere: nunc ordine tradit,quibusnam ex illis,&quomodo uti liceat. Praecipit enim ea nos omnia ad Dei rerum o ' Menj addi mnium gubernatoris curam res erre oportere: & sic obo. his uti modeste. ut ab illo pendeamus, ac primum necess ria necessariis, sine quibus uiui non potest, Necessaria. quae aquatione significauit, cuiusmodi est victus, annictus, domicilium,quae dc quatenus homini frugi sunt satis. His igitur aliquid curae secundo loco tribuendum. Quae vero necessaria non sunt,sed ad Vitam agendam opportuna, ut uxor, liberi .ies fami- Commoda.liaris, & similia: quae obiter inquit ac tertio loco dantur a gubernatore uniuersi, cum per tempus dederit, accipienda sunt, animo semper in id quod principaliter appetendum est,intento. Delicias ve- s- ro, diuitias, principatus,& id genus alias rerum alie narum Occupationes, ut quae cum Vita rationi consentanea coniungi nequeant, ne obiter quidem admitti sinit. Haec enim ea sunt, quae supra penitus esse relinquenda monuit. Coniugium autem, pr creationem liberoi u,& similia, iis qui modo erudiri coeperint, in aliud differendi tempus auctor fuit, ut docti l nae initia confirmarentur. Iis vero qui iam aliquantum prosccerunt, ut his absque noxa uti
65쪽
queant: obiter his etiam frui concedit. Ac mihi
quidem exemplo peropportuno videtur esse vitii. Nam mare ob profunditatem . fluctuationem crobrasque & varaas mutationes, di quia suffocat eos qui id intrant,veteres etiam fabulatores generationis symbolum esse dixerunt. Nauigium autem s erit. quod animos ad ortum perducit siue id fatum. siue sors siue quid aliud est dicendum. Navis gubernator Deus. quidi uniuersa, ct animorum reditum ad ortum, sua prouidcntia eo quo decet & pro dignitate cuiusque,dir git & gubernat. Navis subductio. cst animorum in suum locum, nationem dc familiam Lei doctio: qua sit, ut alii in aliis locis, nationibus, familiis. &e diuersis parentibus nascantur. Exitus ad aquandum, est reium necessatiarum
occupatio . sine quibus propagari vita non potest. Quid est enim aqua iis qui orti sunt, ad victum de potum magis necessarium i Obiter autem cochleam aut bulbum tollere quid sit, ipse concinne explicauit: esse uxorem,& rcm familiarem. Ac taliasia rectore univositaris dentur, accipienda illa quidem esse. scd non quasi aut praecipita, aut Dostra bina. Nam principale nostrum bonum est, contentio dcconueisio ad nauis gubernatorem. Imo in his nec ut necessariis est elabolandum, sed ut re Deia ac cessiones, & degenda: vitae corii moditates accipienda sunt. Quod si gubernator ad Daliena reuocet, hoc est ad sese dc veram patriam unde venimus : Cui te, inquit ad navem. his omnibus,quae ad genei atione pertinent relictis. vocantem sequens, dc minime r spiciens, ne ab ipsa natura solutus, tu optest odio de voluntate ibi haereas. Nisi enim ultro atque alacer, inquit. secutus fueris, istis rebus omnibus relictis, vinctus in nauena pecudum instat coni: cieris : hoc est, inuitus, de tum teipsum, tum eos qui adsunt deplorans, vitam relinques, ut hormnes amentes Mouina praediti stoliditate solent. Eum autem qui obiter coniugio & procreationi liberum, rcbusque
smilibus operam daturus est: tempestiue id facete
66쪽
esecet,ut modo conuenienti rebus histe satiatus sine ulla mora hinc recedat, dc alacriter gubernatorem vocantem sequatur. Si Vero senex fueris, dc prope s/nimor, iam a fine absueris: nullo tali vinculo constringi' potitu quator, sed totus in reditum de discessum ex hac vita in- vita media tentus esto: ne cum tempus discedendi adiuerit, tanda. Vocatus sarcinis onustus deprehendaris, dc a vinculis retraharis, ac recens ductam uxorem dc infantes liberos lamenteris. Atque adeo senem discessum ex hac vita, quam diuturnam in ea mansionem,ma is
4 E postulet ea qua siui ita fieri ut tu visse it t.
ita velis ea fieri Sic omnia secunda tibi accident.
Quae res externae relinquendae, quae percipiendae nobis sint, disseruit: ac necessariis utendum necensai io, caetetis vero obiter: sed harum nullam praecipue expetendam , concesso ad hunc modum reruexternarum us i. Nunc regulas tradit,quibus obseruatis, rebus externis citra noxa & perturbationem, atque etiam cum delectatione queas perfrui. Ut autem sine molestia vivamus, nec ea quae fiunt i probemus: aut rerum naturam se ad voluntatem
nostram accommodare, aut nos ea quae rerum na-
tura nobis decreuerit,omnia probare necesse est. Aliter enim fieri nequit, ut bene agi nobiscum arbitremur. Neque vero aut fieri potest, aut semper no bis expedit, ut rerum uniuersitas omnibus optatis
nostris respondeat. Multa enim nobis placent, qua ipsis etiam nobis sunt inutilia: siue quod eorum naturam ignoramus, siue quod brutis affectibus interdum indulgemus. Nos igitur, si beati esse vo lumus, assuescere, ut iis quae ab uniuersitatς fiunt, Multa cacquiescamus necesse est. Verum hoc praeceptum qua mirib nonnullis durum, atque adeo ne fieri quidem posse ni esse nou videbitur, ut quisquam velit ea quae fiunt,ita fieri Vt iideatur,
fiunt. Quis enim sanae mentis homo probet VH approbaro,
67쪽
communia mala, quae ab uniuerso oriuntur: Vt terrae motus, diluuia,incendia, pestem, famem, interitum omnis generis animantium & frugum Z vel ea quae nefarie ab hominibus in homines perpetrantur: urbium excidia , captiuitates, caedes iniustas, latrocinia, direptiones, libidines, & tyrannicam violentiam usque ad impietatem adigentem, & ab eruditione & philosophia repellentem, omnisque virtutis & amicitiae & mutuae fidei, & tam scientiarum, qui vix multis aetatibus inuentae confirmataeque sv nt,tantam euersionem ut earum lota nomina memorentur,quam artium multarum,quae diuinitus iuuandi nostri causa datae sunt, ut medicinae, ut fabrilis, ut architecturae ac similium eam deprauationem, ut earum umbrae tantum &simulacra sint
reliquat Haec igitur & id genus alia, quae in nostram
aetatem redundarunt, non dico videre, eorumque
particeps esse, eaque fieri, sed vel audire quis velit, nisi homo malevolus & omnis honestatis inimicus 3 Huiusmodi dubitationes non hominum vulgo duntaxat, sed& eruditioribus obstrepentes, dinsoluendae sunt, si & Epicteti orationi sua debebit constare auctoritas.& rerum auctoris Dei reprehensione carere gubernatio. Vbi enim utilitatem, ibidem etiam pietatem collocamus : ut paulo post nos i pse docebit Epictetus. Aio igitur,si vere mala ea sunt, quae modo tragicis verbis dubitatrix praedicauit oratio,& talia mala, qualia nobis videntur: nec vir bonus is fuerit, qui delectetur malis: neque eum qui haec gubernat, non esse causam malorum, obtineri potest: aut si malorum auctor credatur, Vt
eum honoremus, aut amemus , aut colamus, fieri nequit, etiamsi infinitae rationes in medium asserantur. Quod uis enim animal ut ipse dicturus est
noxias res earumque causas fugit dc auersatur, utiles Vero earumque causas consectatur & admiratur.
Sin haec non esse mala quae fiunt, ut putamus, sed bona potius, ut quae ad magna bona conducant, orumque causa fiant, demonstratum fuerit: &si
68쪽
quid omnino mali insit iis quae fiunt, id non in ipsis inesse rebus , sed in appetitionibus &affectionibus
nostris: neque is malus erit, qui ea quae fiunt. ita fieri voluerit ut fiunt, neque gubernator harum rerum videbitur malorum auctor. Ista igitur in quibus ea fiunt, quae mala videntur, in ortus&interi tus loco constituta, partim corpora sunt, partim animae brutae, as fixae corporibus, nec sere quicquam seiunctum ab iis habentes, cum sint tantum vita corporum, &secundum illa unaque cum illis mouentur. Rationis vero participes per se movemur, seiunctae a corporibus, & sui iuris voluntate appetituque praeditae sunt,harum corpora motu pro illi Salieno agitata, omnemque naturam extrinsecus
habentia, praecipue quidem a coelicon iersionibus oriuntur, intercidunt, variasque mutationum vices subeunt. bin propiora & ipsam materiam spectes, a sese inuicem assiciuntur. Id enim est consequens, ea quae nascuntur & pereunt, ab aeternis constitui : & ab iis quae per sese mouentur, ea quae eientur aliunde: & ab iis quae continet,ea quae continentur. Estque hic ordo, hoc ius uniuersi,vt haec illa consequantur, cum in sese non habeant principium motionis,aut delectus: nec appetitio in eortista sit potestate: neque discrimen dignitatis eorum libera voluntate oriatur, sed e suis causis pendeat: sicut nec umbrae corporum suo arbitratu hoc aut illo modo conuertuntur aut assiciuntur, sed causa rum suarum statum sequuntur, ' temper eadem praeditae dignitate. Ac ne ipsis quidem quae mutantur corporibus, siue compositis siue simplicibus, malum est illa mutatio : primum quod eorum natura est talis, nec fieri potest ut aliter se habeant. Etenim nec rationis capacibus animis malum esset ignorantia, & brutis appetitionibus vita consentan ea, nisi ita nati essent ut & verum cognoscerent, &brutis appetitionibus imperarent, supraque illas velut eminerent. Deinde quod composita rebus contrariis constant, α inter sese pugnantibus quae Terra locus M tm ct ιώ-
69쪽
n alienis collocatae locis per morbos sibi mutuo limi infestae atque iniuriae : alias igitur ea quae ita
ipsis corrumpuntur excernentia, confirmantur: alias ad interitum tendentia, ipsa quidem a labore dceterumna Sc redundantia contrariorum, quae eis inest, liberantur, & singula quae in eis insunt inplicia, suis totis restituuntur, ut quasi repubescant, dc ab innata eis ex contrariis imbecillitate recreentur. i Eorum enim quodlibet agens aliquid in contrarium utiq; vicissim aliquid etiam ab eo patitur. Cum vero simplicia . contrariarum mutatione qualitatum in se mutuo conuertuntur: id fiunt denuo. quod ante suerunt. Nam aqua in aerem mutatur. unde prius facta erat: dc aer in ignem, unde fuerat . . Drtus. Neque in his scilicet quicquam est mali, et--προ- s iam si inde vel diluuia, vel conflagrationes, vel aliae vehementiores mutationes efficiantur, ob elemen-m torum uniuersi aequationem: siue etiam pestilentiae ἐρ- aut terraemotus composita corpora diremerint. Quod si haec etiam conducunt ob infinitam eius quod ortum habet reuolutionem, eo quod unius interitu, ortus est alterius : qui fieri potest, ut partis Parim sis, interitus sit malum, si toti conducit 3 Nam in singu- rotis.νuiso lis etiam cernitur animantibus ipsa natura cotem acta tuum. nere partem propter totum, cum fluxiones a partibus communibus corde, ventre, hepat e dc cerebro, in extremos pedes relegat, de manus , dc ad cutemper tubcra, lichenes, dc eius generis alia depellit, de abscessiis perniciosos in membris facit ob incolii. mitatem totius. Atque etiam ars medica naturae in hoc imitatrix, a postemata putrefacit, secat, urit. de intendit atque amputat partes totius ergo conseruandi. Neque quisquam tamen est, qui male ista fieri arguat. Itaque si per se sola essent corpora, nec Bruta anu eorum quae his accidunt quicquam ad humanos manatura animos pertineret: nihil prosecto in eorum muta- eouo sese- tionibus inesse mali crederetur. Sed quia etiam arii ruun:ari mae corporibus insunt: omnis ex eo querela nasciitur. u rum tamen brutae cum corporibus colia
70쪽
ra rent,et sq, vitam impertiunt.atq; in illis & cum illis
suam de naturam & vim & eis caciam habet. Ratio-el nis vero participes,& natura seiunctae .ac plane sepati rabiles a corporibus, tum per se mouentur, tumidi liberam voluntatem habςnt, & appetitiones atque i, affectus suo arbitratu moderantur, ut supra ostenti sum est. Brutas autem contra, siquidem ne vestitat, gium quidem proprii sui motus, nec internam ap- ast petitionem, aut qualemcunque motionem habent,ca sed plane corporum vita sunt perspicuum est, suam ii. quoque naturam una cum corporibus fato attit ea butam, & dignitatem pro earum ratione & cum teli illis allignatam, quae una cum eorum motionibus tiri assiciatur, habere, ut antea de umbra est dictum. n. Quod si stirpium vitae magis conuenit, quae eo ra- Anima brum: ir daces deorsum egerunt, ac sensu carent & motu, torum interita, cum appetitione dc concitatione animi coniuncto, sirpium O iii quae res brutis etiam contigerunt: pecudum ani- hominum iit mae, inter animas stirpium corporibus inhaerenti- animus is ti)s um, di eas quae secundum naturam absolutae ac per teriect
iis se mobiles iunt mediae, aliquod vestigium habent istis appetitionis & concitationis, intrinsecus in ipsisi;ii. excitatae, quae alias pro natura sui generis mouea- α. tur, ut cum leo moderatam in suo genere habet iii, iram, alias effervescat aut deficiat. itaque dignitabit tem quoque imparem, & vitam dissimi limam ha- Humani ami a bent a fato attributam: qua sic obtinent, ut aliunde nimi digni- i. a moueatur. Debent enim ea quae inter aliqua inter- ima liberta si iecta sunt,cum virisque extremis quandam habere ta volunta- ii assinitatem. Caeterii particeps rationis animus per iis p n ιι.
i. i se mobili ,& appetitionis atq; affectionis suae planei dominus, ea etiam est dignitate quam a libera vo- i i luntate consequitur: corpore autem utitur, dc ais ctus habet, qui ad ipsum reserantur. Is . cum nata' a rae . congruenter Vivens , pro instiumcnto utituri u corpo te, sciunctus ab eo,& supra id eminens: tum, i, noXM corporia impediunt animi actiones quae per V m M ii 3 corpus fiunt, nullis tamen ipsum animum assici- . , rent malis. Nam dolorem iis redc manere, da us