Examen thesium theologicarum Iacobi Capelli quas inscripsit de controversijs quae foederatum Belgium vexant & satiusne fuerit tolerari sententiam Arminij, quam damnari. Aucthore Minutio Aquilovicano Friesio

161쪽

r14. postulassent Tolerantiam nisi ad temptas,

usque dum Synodo legitima decisio tacta

esset. . Non petiissent minori iure, quam in Eirenico suo Paraeus tolerari suos LLu- theranis petit. Duo hic quaerit Capellus. i. An merita

positia Doctore mendari, postulari riserantia a Sinon, An postulanti jure eoueed possit'

Primum quod attinet Toleranιiam ab in, quit quifalsa iacent, vique postulara dιeιmus. Hic primum noto, ineptam eiie Disputationem, quando Status Controversiae in principio clar atq, expresse non ponitur. Id hic fit. Ita generaliter loquitur Capellus de Tolerantia, ut, quis Status Quaestionis si, intelligi nequeat. Quicquid generale est, id simile est confusio. Non distinguit, quos

errores, quae falsa intelligat , an omnium parem& eandem esse rationem velit a. Non determinat, quam aut qualem Tolerantiam intelligat An olerantiam, qua quis toleratur, ut Ecclesiae membrum maneat. An qua quis toleratur, ut Ecclesiam doceat, desquidem, An ita ut maneat in e dem communione, an ut ab ea separatus de disjunctus. Haec Disputatoris erat accurat proponere, iraeceptoris imprimis discipulis distincte examinanda Oster . . Non discriminat inter eos , qui falsa do-

162쪽

cent, quae ps falsa esse non ignorant, inter eos. qui falsa docent, quae tamen falsa esse ignorant. Denique inter eOS, qui non modo ignorant falsa esse, quae docens, sed qui ea credunt etiam verissima esse,

adeoque necessaria ut doceantur, ad aeternam salutem consequendam. Primos iniquo postulare, ut tolerentur, nemo dubitat a secundi terri generis Doctores

snique id postulares, quo jure dicit Capellus zoderinis, inquit, in Religione poti mumsessi genius, si qui fastisur etram Diauti Itane Capellera Ergone fallere re- iste tibi dici videtur ii, qui imprudenter

fallitura Quis credat , hoc ex Reformato cerebro proficisci Non recte sane fallere dicitur , nisi qui fallendi animum habet et quomodo itaque fallere dicetur, qui animum habet juvandi , succurrendi, iatvandi eum, quem in errore Ver- fari credito Atiales sunt, qui docent ea, quae credunt vera esse, etiamsi falsa sint, imprudenter fallantur. Et hujus .generis censendus est error omnium eorum, qui in Religione errant. Error enim, si voluntarius est, error amplius non est Scelus

est,imo sceleris atq, impietatis apex, studio alique sallere velle in negotio Religionis.

163쪽

Id enim tantundem est, atque operam dare vella, ut quis aeternum pereati At hoc de nullo errante, qua tali, praesumi unquam debet. Hoc si ualit , quae iniquitas , quae injustitia in eo est, si is,qui emat aut imprudenter fallitur, postulet, ut in docendo toleretur eum falsa doleat, inquies, re is finit, etiam imprudens. At falsa non do Cet, inquam judicio tuo, sed alieno, quod nihili facit. Itaque non fallit, nec fallere Vult, sed olficium suum facere , e alios juvare vult, ut aeternum ipsis bene sit. Quae Voluntas tanto aestimanda est iustio , quanto id, in quo eriat, existimat esse dignius, magisque necessarium vel utile quod doceatur. Et certe, si hoc Axioma valere debet, necessiim est ut fateatur Capellus , nemini unquam licere postulare ab alijs, ut toleretur in docendo ea,qus non conveniunt cum

ista Doctrina , quae semel recepta est , aut recepta esse creditur. Cum enim is, qui id

postulat , semper credatur falsa docere ab iis, qui contraiia ipsi docere sunt consecti, ipse autem sui ipsius Iudex esse non possit, neque magis censeri debeat vera docere, quia se vera docere sibi persuadet, quam is, qui falsa docet, cum is etiam sibi persuadeat se verissima doceres utique necessiime it, ut inique eum postulare dicamus, ut toleretur

164쪽

teretur in docendo. Hoc si semel concedatur, videat Capellus , an non veritatio- stium axiomate isto suo claudat, magnis multisque absurditatibus latam fenestrami aperiat. Certe , alia vox, alia oratio filii

eorum, qui olim se nielgio tolerarii stulabant,re ista unica conditione Regi Hi- spaniarum milliones aliouot auri offere bant , qui libris varijs tuebantur, Tolera ejusmodi divinis humanisque legibus

licitam adeoque utilen esse Reipublicae Christianae. Et dispar longe fuit etiam ora tio eorum, qui in Gallia olim tolerari petebant, postulatum illud suum usque adeo justum credebant, ni armis etiam illud con- Principem dc Dominum suum legit 21ium sibi adserere ausi fuerint. Neque est

quod hic Capellus dicat, se non loqui de

quavis Tolerantia, sed de ea, qua hi eadcm Ecςlesia communione est, qualem Mun-

quam Belgae aut Galli sibi concedi petie sunt. Esto, ita sit; manet tanaen eadem dise ficultas. Nam si idcirco inique postillat mendaci, cto Tolerantiam, quia Re- ligionis genius is est, ut qui fallitur, etiam fallata quomodo jure postulabit Toleran

tiam extra eam commtinionem PostuLibit enim . ut Hallare sibi ideat extra comini

j nionem: At hoc nunquam ipsi postularet

165쪽

cet Viden ut Tyrannidi sternatur plana uia, damnentur omnes , qui unquam postularunt tolerari se ab ij quibus diversa docebant Sed videamus, quid de Secundo membro dicat .

& quidem jure,quomodo verunt est, quod Thes. a. dicis non minus,hiversalitera Nunquam debet eoneordia quaeri eum hominibus

veritatu divinae Histendit Haec non conveniunt. Deinde fecundo, sic contra te argumentor Nemo potest alicui jure concedere,ut porro fallere ipsi alios liceat, imprimis hi rebus, ad fidem Sc pietatem Pectin-tibus Ratio Majoris duplex est. Primo, quia si non licet et , qui imprudenter fallit nisi perinjuste petere , ut porro sibi fallere liceat, multo minus licet et , quisit alium fallere , prudens sciensque conces Eres, ut porro ipsi fallere liceat. . . Quia alioqui concedi jure alicui posset, ut alis, quantum initi est, aeternum perdat, quod absurdum est. At qui concedit mendaciim hori docendi Tolerantiam, is concedat necesse est, ut alios, quantum in se est,perdat me enim est rem is in Religione genius, verba tua sunt, ut quifassitu , missastat conciliet haec

Capellus, si potest. Neque juvabit eum,si

dicat,

166쪽

dicat, Intentionem eius, qui concedit Tolerantiam,non esse,ut Doctor iste alios fallat; Intentio enim bona non sussicit ad hoc, ut jure aliquid fieri posse dicatur. a. Nec intentio eius,qui postulat tolerari, est fallere. Et si tamen hunc,non tantum injuste, sed perinjuste postulare dicis, ut fallere sibi li- Ceat, quae iatio est,cur illum jure concedere dicas, ut alios fallere ipsi liceatὶ At in litibus rene teu qui uejuresuo te dere, ocet semiat Uflibi per vim aut fraudem unquam eripi. At qui cedit alicui coactus, non recte dicitur jure concedere id, ad quod cogitur . Deinde negotium Religionisin salutis proximFnostri non est jus nostrum, quo nobis cedere licet sessus Dei &jxoximi nostri, quorum interest , ut nunquam a nobis concedaturid,quod unius gloria, alterius aeternae saluti per se obest ac nocet. Alioquin nec Deum glorificamus, nec proximum nostrum servamus, quantum in nobis est, sed per nos aliquo modo stat, quominus illius lotia .hujus salus pio- moveatur. In litibus alia plane ratio est in ijs culuique jus proprium versatur. De jure autem suo quisque cedere potest , non tantiun cum ius suum sibi ereptum iri video, sed etiam volens ac ponte sua. Ne

nio enim sibi ipsi in uriam facere creditura Et

167쪽

Et in litibus, qui de jure suo cedit,is tantum abest ut alteri,cum quo item exercet, inj riam faciat , ut contra cedendo ipsi benefi-eium non exiguum praester. In negoti Rettgιοηis errantes eo fide-i fissunt, ut seducti, veli seductores. At hac jam mutatur Status Quaestionis. Quaestio enim instituta fuit de tolerando Doctore me dacii. At Doctor mendacii non recte consideratur, vel ut seductus, vel ut seductor. Quyd si nihilominus id velit Capellus , ad rem tamen adhuc nihil dicit Pei inde enim est , sive Doctor aliquis consideretur ut seductiis, sive ut seductor Seductor enim non intelligitur a Capelli, qui seducendi intentionem habet, sed qui reipia, etsi imprudenter , alios seducit. Quid autem ad rem facit, sive is primus sit erroris auctor, sive I primo seductus et Seducti enim non raro seductoribus ipsis sunt pejores. Sed est, sequamur confusum disputatorem, de expediamus , quae sine ordine ullo dicta sunt.

nsiae tridub sputat in meι orem panem omn-μ. modo. Ita est. Utinam Capellus eum suis xioma hoc tam intelligeret practice nam theo retice Possunt, inquit, erra.tium eae sistes esse,ut merito cred eomassim imgia Mere. At i

168쪽

At Capelle, antea dixeras, e pom is Religiisone gemum hoc esse ut quifastitur, iamn tiQu'modo haec convςniunt Sedi esto; transeat etiam hoc cum carteris. Pol ut quit, errantium ea esse dotes, ulseres, ei minini oriturum errore vulgo bre M Tostrantiae damno.Qusis haec confusa evolvata Deseserantibus in genere loqui videtur , cum de

Doctore erroris quaestio sit. De errorum

qualitate ac discrimine nihil proisus definit. Deinde de Tolerantia loquitur, sed quam praecedit promissum de non modo nodocendo palam , sed ne propugnando quidem Doctrinam Age nos experiemur,an mentem ejus rimari possimus. Errantes, de quibus loquitur Capellus, vel erranter' rorem , qui cum fidei salute ipsorum errantium aliorumque aut consistere omnino non potest, ut saltem qui fidelis faluti ipsorum detrimentum adferre aptus natus est; vel errant errorem qui lethalis non est, aut qui nec errantis, nec alIoru, qui in euasedem errorem incidunt, saluti per se noxiiis est,id est, quo stant , fieri nihilominus io test,ut ij, qui ita errant, credant omniid, quod necessario credendum est , ut Deo de

Christo obediant atque ita salvi fiant. Si

errantes primum genus erroris errent,dicat

Capellus aristatuat,iure tolerari istos posse

169쪽

&concedi ipsis, ut errores istos, aut habere, aut docere permittantur , sive semper, sive aliquamdiu,inter eos, qui tum suae tum aliorum salutis sunt studiosissimi r Si amrmet, videat tum etiam atque etiam, utrum tolerari possit in communione Christi existerna is, quem certum est membrum Christi esse non posse , nec salvari posse cum Christo , quamdiu in errore isto manet. Quotquot cerae in externa communione Christi tolerantur,de iis,saltem judicio caritatis,statuendum est,quod sint veraChristi membra, ac proinde in statu gratiae ac sal tis posita. At de hs, qui istos errore errant, id statui non potest. Neque ver,caritatis noc prudentiae Christianae est,tolerantiet limites usque ad taliter errantes, nedum ad eos, qui errata ista lethalia docent, extendere. Si Capellus neget, se de istis errantibus loqui, sed de hs solis loqui se dicat, qui errant errores non lethales,id est,cum quibus fieri potest , ut quis sit verus Iesia Christi discipulus, spem vitae aeternae habeat,tum videat primo , quam inepta egerit, cum ita generaliter ac confuse de errantibus in genere loquutus est. Secundo, an non ineptius multo egerit, quod in dubium vocet magno molimine disputet de eo, an tolerari possint , qui errant errores,bns i lethales

170쪽

lethales, sive sint Doctoresvi Pastores,sive Discipuli QOves Quis enim pius aut pacis studiosus de eo disputeta Nec enim

periculum ullum verum, aut ad seductores, aut ad seductos, ex erroribus aut errorum istorem doctione, ut ita dicam, redire potest quando id tantum seri incuLatur; errorem, quem is errat, aut de quo quaestio est, fundamentalem non esse. Hoc enim

amulet, si Ecclesia serio fuerit instructa, cessat periculum seductionis Deinde,ipsa libertas periculi omnis remedium est: Cum contra, si errores omnes ac singulos etiam minutissimos, qui errores tibi videntur,cum rigore tollere satagas in errantes se veris legibus ac conditionibus animadvertas, peliculum non tollas, sed augeas: Fit en is decisionibus non necessari singenia acriuscula irritata , odia intus alant, quae non multo eo in apertas factiones exeundi, aut si severiter ac public reprimantur , in occulto virus litum disseminent , eruptura aliquando cum charitatis periculo ac damno. Nulli autem verilaus non necessariae, nec valde utilis , conservatio aequare potest acturam ac detrimentum charitatis. Sed forte de Erroribus agere se dicet Capellus nec praecii lethalibus, neque etiam u.