Examen thesium theologicarum Iacobi Capelli quas inscripsit de controversijs quae foederatum Belgium vexant & satiusne fuerit tolerari sententiam Arminij, quam damnari. Aucthore Minutio Aquilovicano Friesio

201쪽

an ambitiosa, in quibus victoria potius,MIm veritas quaeritur. Vnde fit , ut ex iis plus incommodi fere ac mali,quam fruchus percipiatur. Et fieri aliter vix potest, ubi semel ditatuta est animorum compages,

ruptum caritatis vinculum. Quis cum hisce tam ingentibus incommodis unius non necessariae veritatis conservandae spem conferendam esse putet Certe periculum

perdendae caritatis longe gravius pio cuique ideri deber, qu m est periculum perdendae non necessariae veritatis Caritas enim praecise necessaria est, ut salvemur: at puritas major ad salutem praecise necessaria non est. Secundo. Quia Tolerantiam eadem communione medium est multo tutius commodiusque, quo errori occurratur, dc veritati tum stabiliendae rum propagandae consulatur,v mTolerantia in com munione separata. hi enim Tolerantia in eadem communione habet locum, ibi se

nimi, quoad vinculum principale , manent conjunctissimi , ibi colloquia sunt blanda, familiaria, amici, fraterna, ibi non metuuntur litus periculosa: quia liberae , quia publicae sunt, utrimque credit ri, non obstatue opinioluim divergio, silvam sem-

-ere unluncin circa illam vexitatem,

aeri uni fides, spes&carvas Christiana

202쪽

dependent. Quod si omninδ fiatiue ex

collationibus graves oriantur rixat, aut i l commoda quaedam ingenua oritura, tuantur, formula concordiae tutius faciliusque reperiri potest integro adhuc squam rupto semel unionis vinculo. Quod si denique ne reperiri quidem possit concordiae formula propter ingeniorum aD sectuumque dissimilitudinem , aut quod

pars utraque conscientiae suae interessei ret , ut puritati Veritatis conservandae o primam operam nave nihilominus t men separati caetus fieri . poterunt, salva communione principali , quae circa veritatem necessariam est. Quid enim

obstaret Exemolo nobis est Ecclesia I dato. Multae ibi Synagogae dc diveris; multi cretus ac non levia inter eos dissi-diaci unum tamen templum eadem sapia ficia, ijdem ritus , idem culius. Quid impedit quo minus Christiani hoc exem-shuri sequantur Nullum majus peric um his est metuendum, quam istis. Nec aliud speciosius vehi habent Christiani, quo immania sua divortia tegant , quam Iudaei. Nam si eadem inter ipsos funda mentalis veritas viget, si eadem Religio, eadem sp es, eadem salus quid vetat, eos in eadem communione manere conjunctos,&ma interim

203쪽

rys. interim caelibus diueparari, pro judiciorum circa non necessariam veritatem varietate An pro veritatis non necessariae incolumitate ita in partes eundum , aut in partibus

consistendum est, tanquam si sidus, fides, Religio tota Christi indiscrimine praesenti versaretur,nisi id fiat An Christian Chri-

Dronter non necessariam veritatem

sentire credat secum in ea veritate, per qua Deo conjunctissimus est, perquam divinae gloriae haeres est, ter quam aeternum cae testis civitatis jus habet , eodemquo domicilio cum Deoin sanctis omnibus Angelis smetur manto satius facerent, si profiterentur unionem suam signo aliquo concoroa circa necessariam veritatem, uti separ toscaetus faciendo dissensionem suam profitentur circa veritatem non necessariam Utique non necessarum tantum,sedri val- hoc foret.Necessarium , ut animorum conjunctio isto signo , veluti glutine

aeqvisa plus augerentur Sententiarum discrimina, tanquam si ea circa ipsa ad salutem necessaria capita versarentur. Scio hanc rem dilhcilem esse iactes forte importunum esseaeonsilium hoc:tempore,quom tir PQ qui

204쪽

qui caeribus tantum separati sunt, interim circa Veritatem necessariam consentiunt, tam longὸ tam inimiciter a se dissident, tanquam si capitales hostes essent , qui in

mutuam internecionem conjurarunt. Scio etiam hanc rem non carere incommodis ac

dissicultatibus , quae sine dubio plerisque

graves videntur, inter quas haec etiam una est, qud hac via Caelibus imiumeris ostium latum panderetur atque ita Caetuum separatorum, nec modus , nec finis esset futurus. Sed ex altera parte scies, longe

plures dissicultates positas esse, si videlic et Christiani dissensionem suam profiteantur in non necessarijs, , cum in necessaria Veritate consentiant, consensionem suam nullo signo concordiae testari velint. multa inde, pleraque mala vide mus nasci, quae hodieque Christianos precipue turbant. Atque his omnibus occurri posset, meo judicio, si Christiani se mutuo in eadem communione tolerarent, omnibusque caritatis officij sibi invicem junisti manerentra quamdiu alter alterum errare non crEdit, nisi circa non necessariam veritatem. Hoc si fieret, ita me Deus amet , respirare inciperet nonnihil Christianus orbis, post tot tristes plagas, post tam immania vulnera, post tam diras

205쪽

is3. disti actiones, tam acerbas, tam pudendas, tam senestas secessiones dicam an factiones a Non audirentur tam futiles , tam inanes , tam noxiae veritati simul ac pietati lixes inter tam pacifici Magistri distipolos. Non personarent ambones , cathe-Mη,pulpitator factiosis concionibus; non complerentur compita trivia tox proc cibui dicterhi, tot infamibus scriptis, quibus , tanquam aculeatis mucronibus atque infestis unguibus , magis magisque in dies ducerpuntur ac distrahuntur inflicti vulneris Iabiaci Non impeterentur tam profanis, tam obstinatis , tam diris convithri probris ac contumelijs , qui errare creduntur, atque interim vitam sine labe s- ne macula ducunt Nec tam furiose erro- β omnes damnarentur , tanquam si omnium articulorum parvi aequalis esset necessitas In vitia, in peccata, in scelera acuerentur odia in peccatores, in profanos, in lirigiosos , rixosos, in pacis O res , iasque quos Deus ipse regno suo ex-chidit, linguae, calami nostri exercere tur os societate nostra indignos judicaremus,in horum insectatione reprehemspne,castigatione palmam alter alteri prae- .uptum iremus , ut obtinere possemus e

cunatum illud si divino piritu vi

opera

206쪽

neqvidβνdiam eoutrahat grex suus. Recte. curet id Pastor;sed videat, ne, dum errantes non tolerando sordes errorum 1 Grese suo arcere vult, odiorum aliorumque af etitum carnalium erroribus longe pejorum sordes animo eorum per factiosas secessiones suas injiciat auio, epere sinat Purget sordes, sed ne novis ac majoribus sordibus Verae sordes Gregis sunt peccata, non errores innoxii Dissensio talis non inficit gregem lethaliter sed odium dissentientium. Hoc vitium , hoc malum ante omnia curet ut a grege seo arceat ut a tem non erret Grex suus, doceat, instruat, erudiat, corrigat errantem , cum omni lenitate , qua secum agi cupit ostendat errorem , persuadeat veritatem, quantum

in ipso e F invitet , alliciat , trahat ad

se argumentorum rationum vi dissentientes e ne alienet aut exasperet eos importuna aut non necessaria separatione,

quamdiu in η pietatem, Dei timorem, Christi Spiritum locum habere videt Si

errantem ab errore suo liberare hac ratione curaverit , ossicium fecit. Si revera H errore liberavit , habet quod Deo gratia agat ,- proximo uio gratuletur t

207쪽

sin minus, nihil est, quod aut sibi, aut proximo suo metuat dummodo is Dei timens sit; dummodo , viiijsa peccatis, ab odio, alijsque pravis affectibus immunem eum p stet. Vti persuasa Veritas eum salvatura non fuisset ita non persuasa nihil ossiciet saluti ipsius : hoc pacto,snscientiae suae

paci communico uluerit. Atque hac quidem ratione responsioni primae Capellanae satisfactum abunde credo. Caeterarum responsionum, quae ex ea dependentri multis deinde hesibus deducuntur; infirmitas , imo vanitas nullo negotio ex his , quae jam di sta sunt, antis madverti potest. Dicam tamen pauca quaedam ad singulas , ut magis pateat veritas.

objectionem itaque secundam hoc pacto

format:

t postulamus , inquium, ut in eodem

Templo pugnantia doeeantur; edu euiquesuum assigneιβν temptita Quasii dicat Toleνantia itaque, ex mente mea,in diversis templi eonis

pellus Remonstrantibus tribuit. Nunquam postularunt illi, ut suum cuique templum adsignaretur: nunquam consuluerunt,ut id fieret. Schisma hoc sapiebat, a quo illi omnino

208쪽

nies adhorrebant,&quod ibio animo seper aversati sunt. Aliorum hoc fuit, seu Postu-llatum, seu Consilium in quidem non eo fine atque animo datum,ut sehisma sanciretur, sed ut schismati, quod Remonstrantium adversari moliebantur, clam grassari incitiebat, hac ratione occurreretur, incconicientij multorum,paciquevi tranquillitati publicet aliquatenusaeonsuleretur.occasio haec erat malviniani multi e plebei promiscua, seu proprio , seu alieno instin- stu, vel zelo,seu rerum novandarum studio

plerique enim erant non admodum phin secessionibus operam dare incipiebant, par lvo primlim successu sed crestentibus . uti fit, odij animisque , paulatim ita aucto ut

turmatim: agmine facto, si quemPastorem Remonstrantem suggestum viderent ascen ldere, templo excederent Macteos conflue rent, quos secum sentire dicebant. Nec hoc contenti, ut manifestius fieret schisma , in pagos, Vicos,agros Vicinos magna cum turda se conferebant, ut ibi suos Pastores, id est, studiosos juvene Madolescentes quosi

dam audaciores , eum in finem contra praeter omnem ordinem examinatos ablegatosque audirent; tanquam si aegr ipsis esset,quod ij,qui cum ipsissentiebant,aper- tiorem secessionem non facerent. Et haec

209쪽

faciebat, eum Pastores duos tresve sepenumero in civitatibus suis haberent, quos secusentire ipsi agnoscebant cum nulla adhuc Synodus habita esset,in qua controversiarudecisio facta erat; cumMagistratus edictum non uniun sectionibus ejusmodi intei posuissent, easque, quantum in ipsis erat, salva semper Tolerantia mutua, inhibuissent. Et eousque procedebat furor hic , ut loca, blica uthoritate Magistratuum obserata obsignaraque , per vim ab istis schismaticis e

fringerentur,armorumque omni genere instructi caetus,invitis Summis misqueMagistratibus agerentur,&,ut illustrissimo signo

aut raretur Secessio, Sacramenta seorsim celebrarentur. Haec cum viderent Proceres

in nervum aliquando eruptura,propositum aliquotie fuit in Consessu Ordinum , Annon isti factioni occurri posset, si suum cuique templum adsignareturiit ut quos quiserue vellemoctores Pastores audiret. Sed rustra. odio solius schismatis, quod Lerna plerumque malorum est,consilio huic locus non sui datus inter Proceres. At Remonstrantes ipsi nunqua petierunt, nunqua pΟ-stularunt, ut id fieret: Sed contra, Secessio ne ejusmodi, ut importunas,ut illicitas, ut factiosas, clam palam detestati sunt, suosisque Auditores serio semper monuerunt, ut

210쪽

Q sibi caverent, pacem sectarentur, concordiam, sine qua nemo videbit Domiis num Schismata ista esse opus carnis, quod Apostolus damnetri inter ea recenseat, qui nos excludunt ex Regno caelorum et Religionis .conscientiae caussa ista non fieri,

quando ij, qui Secessiones istas faciunt, Pastores suos habent , quos orthodoxos credunt,in quos audire possunt , quando volunt Haec aliaque in dies paene incurucabant, saepe ad ravimusque sed posito etiam , quod cum ista publiceis coram sole, invitis frustra renitentibus Mais gistratibus fieri viderent , quod, inquamsperijssent , ut tolerantia illa in ijsdem templis exerceretur, atque eo fine suum cuique adsignaretur templum , pacis lac commodationis ergo , usque ad Synodi tempus et Quid 2 An crimen aliquod in eo commisitan ab ipsis diceret Capellus

Postulasmas, inquit , ut impune vobis semma fuere siceret que nuta necessitate. Atqui schisma jam ab adversarijs ipsorum formatuerat impune, nulla necessitate nec precibus, nec rationibus, nec authoritates, nec cosilio, nec accomodationis ullogenerere

primi potuerat. AccesseratAurati Princeps&χxepio arq; authoritate sua schismaticoruanimos