장음표시 사용
151쪽
autem hactenus de hominis jejuni Salivae virtute Scorpionem 'interimendi adduximus, illud, juxta Johann. Rhod. EMenae
t. ad Scribon. Lang. ad g. ἔμ. pag. m. a . Demetrius Terillus
religioSe accipit de Ieiunio, quo Venerem ardor extinguitur; Et Johannes Pierius Hierogl Hic. Lib. I . cap. s. p. m. III. scribit: animadvertendum est, naturam ostendisse nobis, ieiuni hominis sputo serpentem necari posse,ex quo tacite submonuit, v nereas voluptates libidinisque ardorem ieiunio identidem extingui; nam haec sine Cerere dc Baccho omnino frigent. Hanc tamen salivae serpenteS enecandi Virtutem recentiores monimmerito in dubium vocant; inquit enim Justus Corinummius
Ienum, Plinium, Serapionemo inetam, Avicennam & plerosque antiquorum Philos horum, imo ex recentioribus Ulys.sem Aldrovandum, certistimum esse, persuasum habuisse,quod hominis ieiuni Saliva interficiat serpentes quod tameniamdudum compertum est fabulosum. Et Franciscus Redi probaturus, an hoc esset verum, inclusit sex Viperas electas in grandiorem statulam Sc per quindecim dies horis matutinis secundum ordinem,ab una ad alteram,omnibus curavit aperire gulam, dc procuravit, ut aliquot homines ieiuni illam implerent sputo, dc postea ipsis recludendo Os, per vim adegit, ut deglutirent illud,
dc omnes vixerunt, nec ab ullo morbo unquam fuerunt correptae, sed per dulcedinem novi & inusitati alimenti excitatae apis paruerunt quasi pulcriores, alaam Sc praeter morem fugitivari Et Aldrovandus adhuc scribit, quod Circumforanei statim, quando comprehenderent Serpentes, ipsoS Saliva adspergant, cujus virtute mansuescant & malignitatem veneni perdant; &in hoc voluit Franciscus Redi experimentum facere, dc confidimatus mansit, quod hoc parum Vel nihil veritati accedat, quia moriebantur Omnia animalia, quae mordebantur a Viperis simili modo praeparatis; & Viperae per humectationem cum S liva ne micam virtutis perdunt, sed per contemtum quasi ma-
152쪽
346 CAp. IV. DE SALIvA Usu NATu RALI gis superbae sectae vibrabant acutum & bipartitum fulgur lingvae. vid. Fr. Redi Obsera H. de Viperi in Experiment. natural p. m. asa. seqq. & M. N. C. Dec. I. An. I. ARRend. p. s.seq. ad mur g. 44. Non autem tantummodo SerpenteS & Natrices fia-
Mimalium gare creditur Saliva, sed etiam ad ejusmodi animalium ictiis& puncturas sanandas laudatur. Inquit enim Johannes Frid.
HelvetiuS Diribit. med. p. m. rou. tali medicamento omne Vendinum ex icthiis Viperiarum, serpentum, neparum, aranearum, apum, tabanorum atq; culicum attractum corrigi. Et iuxta
lorificos & inflammationes a virulentis bestiolis, cujusmodi sunt Crabroram, araneae, scarabaei, busones & similes, emcac,
hraclit om Hagedissen, Stangen ende Scorpionen te dooden; met Uvat gemeen Salpher vermenglit en een druppet Ol. Succipi is nymemende goot op alteri seny nige queisuyren. Vid. etiam Edit. German. p. m. sis. Contra JctuS serpentum Americanos plantam quandam masticatam adhibere legimus dans le Journal des lavanS Tom.s. p. m. G seq. LeSAmeriquainSOnt une plante, doni la vertu est mervellieuse; Cest qu'en lama hant & ens'en Dottant les mains Onpeut manter impune-ment toutes sortes de Serpens. dcc. Quod si1 Plinio,Gellio, Sol, no,aliisque credendum, immuniS a pestifero serpentum morsu Marsorum natio fuit, utpote quae non nisi Salivam eitIScemodi Vulneribus adhibuit; quam ingenitam Virtutem Petrus Amtonius Corsignanus medicis herbis, quibuS Marsi vescebantur, R ea regio inprimis abundat, adstrivit. vid. AEt. Erudit. Lips
mina in Apulia, quae VaritS Serpentum aliorumque reptilium signis seu notis hinc inde in toto Corpore a nativitate notata naturali quadam Serpentum & Tarantularum ictus sanandi
153쪽
Mgnico & suprRsTITI Oso. virtute praedita miti Scilicet salivam seu sputum suum in Cy thum vino plenum exspuit seu exscreaVit, vinumque postea eis grotanti inuno bibendum praebuit: ino ter vel quater iacto aegroti vel icti reconvaluere. Rusticus etiam in Apulia, dictus Lucius, a ViperiS aliisque venenatis animantibus demorsius saliva sua vulnus tangendo mox se ipsum sanavit. inin & Saliva aquae commista atque propinata contra febreS atque venena usus est; Imo armentis quoque morbosis& canibus rabiosis mspersa saliva salutem intulit; hacque virtute omnis eius familia, ipsis quoque fasciis adhuc involuti insentes polluerunt; uti ex Maidalchini. libello Italico, deligie, historie e stupori di Natura
g. 4s. Ad cognitionem bonitatis Scammonii a variis Auto G ad eoerim hus Saliua usurpari solet: Inter signa' scilicet probitatis, scam non .R-monium lingvae tactu lactescens resert Johannes Schroederus
Pharmacop. meae chym. Lib. ψ. Gag. - ρ. m. III. Vid. etiam Sam. Date Pharmacolog. pag. m. με. Est autem Scammonium Concretum quoddam gummeo - resinosum , Valdopere purgans, ex succo Plantae Scammoneae, quae vel Syriaca vel Italica est; iblud Syriacum praestantius habetur, hoc vero ob admixta limterogenea deterius deprehenditur, imo admixto succo Esulae vel Tithymali inspissato adulteratur. Quare vulgo, in selectu Scammonii, illud optimum censetur, quod praeter caetera bonitatis signa, scilicet quod purius & absque rebus admixtis liberum, splendidum & aliquantulum pellucidum sit, quod cito liquescat in aquili, quod friabile & flavi, si frangatur, sit coloris) etiam hoc habet, quod ad lingvae contactum laiftescat; uti praeter supra allegatum Schroederum & Dale iudicat te
vero, hanc Scammonii cum Saliva lactescentiam minime fidum esse bonitatis, sed potius adulterationis signum; siquidem sedundum Sim. Pauli mad partit. Bolan. C Cf. p. m. Io. Lactescentia etiam evenit Scammonio adulterato, quod ab adm,
154쪽
sto Tim 1ali vel Esulae succo laiftescente fieri potest vid. etiam Dioscorid. Lib. .. cap. ti'. fol. m. δερ. Deinde etiam non tantum a Saliva, sed ab alia quoque aqua simplici Scammonium lactescit, teste Experientia. .are potius exsuperius recensitis& aliis signis, item ex sapore judicanda eiuSdem probitas erit; quo enim magis est acre, eo minus est sincerum; sed certius pro indicio admixti succi ex Tithymalo est habendum. Id comfirmat etiam Georgius ErasmuS Oellingerus; laudatur, inquisenS, Scammonium nitidum, rarum, leve, colore quam simillimum taurino glutini, fungosum, tenuibus fistulis. Nonnulli addunt, ut linguae tactu albescat: Huic notae fidendum non est; hoc enim evenit adulterato, quod admisto fit Tithymali lacte. Haec autem nota longe certior est, nempe si ginstatu lingvam non urit, quemadmodum Tithymalus. M. macν. Oessiverian. p. Inter alia laudabilis Scammonii signa Casparus Hos annus requirit, ut sit Diabile, nec vehementer linguam exurat; Quod enim tale est, Succo Tith mali, Catapultae & similium adulteratum est. vist Casp. HosLmann de Medicament. O cinia. Lib. I. cap.3 .p. m. D. M. ubi plum. Correctionem Scammonii, ut abSque molestia purget, Omnemque suum odorem Sciaporem nauseabundum deponat, sequentem communicat Johannes Philippus ab Hectodi -- dic. Euporis. ωρ. L p. u. Ree. Glycyrrhin rata q. pl. coqv. in aqua pluviali. quousque sufficienti dulcedine aqua impriem in sit, quam a fecibus decanta, & cum hoc decocto Scammonium crudum leviter in moriario vitreo terito, quod illico lactesdit; lacteum liquorem separa per inclinationem, & n vam decocti quantitatem affunde, idque tertio & amplius affundendo & decantando repete, donec nil, nisi taces in fumdo remaneant, liquores post residentiam filiratos abiice, quod vero in filtro manet, levi calore resiccato. Dosis a gr. iij. ad
g. 46. Mercurium vivum seu currentem nomen a mobilitate festitum esse, cuilibet patet, siquidem ex minimis constat globulis,
155쪽
bialis, quibus copiose interspersus aether fluiditatem causatur, ut sine interrupta agitatione inter se assiduo volvaim tur & disiungantur, hinc etiam facillime aliorum corporum tactui cedunt. Corpuscula vero seu particulae, ex quibus Mercurius constat, exilissimae sunt, & aliis Corporibus adhaerere non possunt,' sed semper iterum, se invicem si tangunt, in unum globum se colligunc Hinc pro eiusdem fixatione, uti a nonnullis vocatur, seu extinctone vel mortificatione, alii pingvia, V. g axungiam humanam, porcinam &c. item butyrum, alii Terebinthinam, alii succum Citri, alii succum Rosarum, alii etiam salivam adhibere solent. Huic vero, Salivae, quidam Autores ob particulas acidas in illa latentes, uti supra diximus, hanc extinguendi vim adscribunt; alii autem rectius ob visciditatem , qua utplurimum praedita esse solet; quatenus juxta Joh. BOlin. Dissut. de Menstr. uniters anima illa Hydrargyri dicta extinctio non nisi eiusdem minimorum quaedam discontinuatio ac inviscatio observatur, & globuli eius minores trituratione divulsi a glutinositate Salivae detinentur, ut in massam magis continuam non adeo prompte abeant I unde etiam Mercurius reiterata trituratione fractis quasi hamu-- lis istis salivalibus ad pristinum fluorem se recipit. Eiusmodi autem Saliva jejuni hominis extinctus Mercurius ad varia Umguenta dc Emplastra pro VaritS scopis adhiberi solet. Quia tamen eorundem operatio potius a Mercurio quam a Saliva est expectanda, de iis hoc loco prolixiores esse nolumus. Videri interim potest Dan. Beckhen i a p. m. v. . Christ Franci Pau, lin. de Ta . Serit. a. p. m. IOh. hei Ene Ap. Chirurg. Lib. a.
g. o. orichalcum fulgidum instarque auri reddendi mo- ad O-hos dum uentem communicat Iohannes Baptista Birelli AHym. cum.
nov. Lib. Ia. eap. V. p. m. . scilicet conterit inmortario Salammoniacum cum Saliva jejuna, eaque invicem permiscet, ut fiat Linimentum molle, quo Vasa orichalcea perungit, eaque pru
156쪽
C Ap. IV. DE SALIVAE Usu NATURA Lit=, Miaia g. 48, inanium SaliVa sana ad Chylificationem conferat, e .isu is ex superioribuS patet, hoc loco saltem ex Joh. Tach. triplici
A. adducere libet, quod Saliva etiam aliis aegrotantibus non parum emolumenti afferre possit; siquidem Theophrastus Paracelsus, cum Basileae nobilem quehdam Canonicum adeploratae valetudinis hominem, restituere vellet, A canum suum, Laudanum dictum quo medicamenti genere in extrema tantum necessitate utebatur Saliva sua subegit, ' Drte ut fermentum aegri deficiens suo, quod adhuc sanum erat, erigeret. Huc pertinet etiam Observatio Josephi Ignatii Muschel de Moschau, de Cuna febrium intermittentium mediante Saliva; quidam scilicet accipiebat modicum panis seca- Iini recentis, salis communis & salivae hominis sani & jejuni, quantum satis erat ad formandas pitulas ; quas febricitanti s mendas porrigebat, atque ita febrem profligabat, hocque remedium felici eventu esse porrectum, se novisse addit Autor
allegatus M. N. C. Dec. III. M.f. FLONGa. p. s 7.seq. ubi salivae
virtutem antistbrilem explicat. Equi Saliva limpida post potum ex ore exstillans collecta & epota in Partu difficili praesentaneum auxilium esse dicitur. V. Eman. Κcenig Regn. anim
ad n α- g. 49. InserVit etiam Saliva Fermentationi, & quidem ra- inionem. tione particularum in ea latentium; mista enim passtae, hanc fermentat, succis vegetabilium missa eos facit servere & inspueritus inflammabiles mutari. Vid. Hermann. Boerhav. sistit. dic. p. m. rL &juxta Stephan. Blancarc Oper. med. Tom. I. Instunt. Medicin. cap. 7 p. m. au. farinam fermentare iacit; hinc pulmentum matris Saliva impraegnatum insenti recens nato admodum prodest atque iacilius in Ventriculo in chylum aetati huic& temperamento accommodatum abit, quam si alius hominis saliva humectaretur. Inter alia vero fermentationem imprimis notare licet in Potin genere, quod ex Milio grandi, Mala
mo, Brasillani sibi parant, dum hujus grana dentibia aut gimgivis
157쪽
MgDico & SUPERsTITIos O. Igivis paullatim atterunt horum vetulae, eaque Saliva imbuunt ac macerant, quae deinde reliquae massae fermentandae in Capulis congruis asservatae commiscent, ut mediante hoc semento potus acidulus atque inebrians prodeat. Simile quid obser-Vare quoque contingit in potu, quem Giuinae Incolae ex Casesavi radice sibi peculiarem habent, dum quoSdam eiuSdem l leolos a mulieribus ac pueris bene masticatos &cum Saliva in pastam redactos aliis, aqua maceratis, adjiciunt atque sic mixturam hanc in fermentationem concitant vid. Joh. Bolin. D Put. de Menstr. univers animal. g.s. Joh. Coemel. eberi Anchor. fisciuor, seu de Liquor.Hptis. p. m. o. Franc. Mercur. ab Hel- monti Observat. de Homin. Io. q. m. D. Henri Meibom. Dis'. de Cistificat. f. D. Martin. Lister de Humorib. cap. v. p. m. Us. M. N. C. Dec. II. An. 6. Os D. Schia. ρ so. Joh. Frid. Oritob. Hisor. Part. Dissiri. g. ro. p. ap. Chica est Vinum ex Malato, quo ine-hriantur Barbari. Tundunt & moliunt duabus petris Maizium admixta aquk inde sit massa quaedam. Foemina, quae molit, nimii per intervalla particulam & mandit, rursus abjicit in massam. Dicunt pro fermento id esse, & causam iucundae acedinis. Postea aqua coquunt & effusa in urceos biduo acetit gratissimus hic potus Indis, nec contemnunt Hispani. Salutaris hic potus, sicut & ipsum Maizium, Renum & Jecoris dolori, Calculi dc Urinae retentioni V. Ant. Colmener. de Ledesma
de Gocoiada Inda, a JM. Aurel. Severim ex Hsanico Idiomate in Latinum transtita p. M. Barbari Brasiliae Incolae etiam e radi
bus suae Mandyuccae liquorem potulentum conficiunt, quo supra modum delectantur. Has scilicet radices Vetulis quibusdam edentulis tradunt, quae ore emollitas aquam limpidam continenti exspuunt. Saliva earum pro fermento est, unde liquori oritur Zymosis, quae eum iucundum reddit dc tanta rum virium, ut non alio debacchentur istae genteS, quoties mactato captivo triumphanteS sestum agunt, vid. Henr. Mundius
de Aere vitae de Pot. cap. lo. p. 3 . Pari modo ex Oryga potum
sibi parant Incolae Insulae Formosae, vid. Petri perni diverte
158쪽
gut Neibin. via. etiam Jola Arnold. Montan. et sto Indianis, e sesandiichast in Iapansi. m. s. De eiusmodi potus genere ita scribit Gotan van Vree ych Tra t. de Groene Lee o p. m. III. De Indianen machen haren dranck van Vrucliten Onderaeaer- . de geWassen Patara genoemi; dest Vin aerd-appeten, seergaetum smaeh. De Ouden ven sonder tanden DeuWen die eerst klein in har mond, en spuigen het uit in een vat; en nadat liet 1O. of Ia. Dagen Oud is, mo gieten sy daar Water op t welta gekOockt Word, en nader hand Werkt het in sich selven ala bier; en dit is der Indianen dranck, die ook so stereis, dat men dar Wel dron n Van Word, Me men deselVe Wat . ιheneli ili drinkt. Deinde Praeparata in Pharmacopoliis & mpud Conditores, licet bene fermentata, ab admixto Salivae momento facillime exitium contrahunt; hinc etiam discipulis sedulo inculcatur, ut eiusmodi Salivae admixtionem praecaveant. Idem etiam eXperiuntur coqui δc coquar; nec minus Saliva vino per fermentationem jamjam depurato admista novam fermentationem inducere potest
g. so. Cum in morbiS contagiosis, febribus malignis & p lstilentialibus, imo in Peste ipsa absque dubio Miasmata ejusmodi
159쪽
modi mediante Saliva, si cumprimis nimis visiada fuerit, asstantibus atque medentibus lacillime communicari possint; quod inter alios confirmat JohanneSGotti. Botticher Tract. de
Pse cap. r. p. m. Ia. quandoque, inquiens, mi asmata venenata ore& naribus excepta, aut Saliva aut lympha sanguini communis cantur, sicque turbando Pestem excitant. Non immerito itaque haetenus Medici, pro praeservatione ab ejusmodi malis, Salivam per Medicamenta sublingualia ad os commotam, non deglutire, sed potius exspuere docent, utpote cujus visciditati Miasmata maligna dc pestilentialia facile implicari, probabile valde est, juxta Johann. Bolin. de ossis. Medis. dumis. Part. I. cap. ἔα p. m.3as. Arridet etiam Georgio Baglivo opinio putantium, morboS epidemicos & contagiosos mediante Saliva ac insecto aere conspurcata communicari; Cui pariter experientia suf- Dagatur. Nam in hujusmodi affectibus ex Contagione aegrotantes statim in principio conqueri incipiunt de Nausea, sapore linguae mutato &ad Vomitum propensione, primaque coni giosorum malorum symptomata circa Ventriculum & ΗΠ chondria,per anxietateS,VomituS,Cardialgias,Calores viscerum&c. manisestantur. inare illi,qui pestilentium seu Peste laboram lium curationi inserviunt, si velint esse a Contagio immunes, procurent, quanturis possunt, ut nunquam Salivam deglutiant, cum qua morbosi ac peregrini Sales infecti aeris intime mixti in Ventriculo vires suas explicant, & morbum, nisi valida fuerit ar-gri natura,necessario inducunt. v.Georg. Bagliiv. de Saliv. Natur. in Tract. de Fibri motris. p. m. r .seq. Eandem cautelam suadet etiam Conradus Barthold. Sesect. Diatet. Sessit. L. cap. Lp. m. 38. inquienS : Quibus ex ossicio vel ob Christianae Charitaris affectum cum aegrotantibus conversandum est, ii summo studio halitus eorundem declinent, quod ipsum, siquidem jejuni accedant, non ita facile evitari potest; deinde Dequenter exspuant ac nunquam Salivam deglutiant; ea enim in Cubiculo infirmi aut in aura infecta deglutita Ventriculum inficit, mox sanguinem ac sensim totum corpus; unde qui inficiun-U tur,
160쪽
W4 CAp. IV. Dz s, LIVAE Usu NATu RALImr, nausea corripiuntur & ad Vomitum stimulantur, licet ne hilum evomere queant. Imo quantum Encomtum eiusmodi Exspuitioni tribuat Jacobus Jonannes Wengestaus Dobretens-ki de Negroponte, in peculiari Schedula Pragae Anno I68o. ab
ipso edita, item M. N. C. Dec. I. Io. Obf. IIo. p. m& Theoph. Bonet. Medicis. septentriona fol. m. Mo. videri poterit; st tuit videlicet, dictus Autor, esse Salivam contra eiusmodi modi hos Praeservativum universale naturale, ut nimirum, si quis cubicula aegrotorum subintrans variam Mephitim experiatur,
salivam exspuat, hoc enim modo, si nunquam, dum in suspecto loco degit,salivam deglutiat, ab omni contagio, Gratia Dei adj, Vante, se praeservare posse. Verbo, sententia ejus definitiva pro Praeservativo universali haec est: Si quis cum aegris, qualicunque
demum morbo Mediis conversatur, nunquam, quamditi sub sphaera vicinitatis talium moratur, salivam deglutiat, sed Femper eandem exspuat. Item Moysius Tudecius AmusCantiis,mic. p. m. ra. eandem de hac in febribus malignis praeservatione cautelam tradit; notavdum, inquienS, Venit, cautos Med, cos esse oportere in harum febrium curatione; caveat igitur sibi Medicus ab halitu aegrotorum, ne Miasma Venenatum
in se attrahat, sed utatur Domini DobrZenSki remedio, in praeterita Contagione praescripto , nimirum eiectione sputi frequenti, quod mihi familiarissimum, detenta in ore particula Corticis Citri, quod egregie sputum promovet Scgratum halitum causat &c. Juxta Johann. Bapti Vertosthnig j
cesse est, ut Salivam nunquam deglutiat, sed eam perpetuo eX-spuat Medicus &.c. Cumque cum plurimis aliis Medicis recentioribus Istrandus de Diemer,coh suctum Tabaci temperatum , ceu notabile remedium prophylacticum contra Pestem laudaverit, nullam aliam ob causam id fecisse opinatur Henricus Soreta, quam ut Saliva in glandulis ac ductibus suis lentore lac motuS inertia contaminata lubricitatem nancisceretur ac ex- l