De quatuor linguis commentationis, pars prior quae De lingua Hebraica et, De lingua Saxonica

71쪽

ix De Lingua Hebraica. gustinus recte ) ea sit indoles & scelic,

tas, ut res a Verbis, & verba a rebus ipsis secernere valeant. In sacra vero Scriptura interpretanda, tanto major . dissicultas ita vertere, ut imperitorum auribus consulas, quanto minor interpretibus libertas concessa est. Quamquam enim alias laudemus interpretem, qui verba potius appendat quod in vertendis Graecis de se profitetur

Cicero) quam annumeret: non tamen

id in sacris licitum, ubi vel minimis Dpicibus sua constant momenta; nec ulla verborum jactura sine aliquo, non illo quidem praecipuae fortasse sententiae, ted aliquo tamen rerum detrimento,

possit contingere. Quare si pietatem maxime fovet augetque jugis & assidua sacrae Scripturae lectio; lectionem autem quamcunque si quidem ex natura pendamus ista delectatio maxime alit accenditque; quanti ad pietatem momenti sit ejus linguae peritia, quis non vidit, cujus usus jucundam nobis

faciat sacri textus orationem ZEx pluribus autem sacri sermonis idiotismis, quorum in Vertendo, non

elegantiae tantum, sed etiam interdum

72쪽

De Lingua Hebraica.& sententiae detrimentum subimus, ibbet hic in uno genere, quod a nemine adhuc satis tractatum vidi, diutius in

morari. Paronomasia, Graecis ins-νο σόοι; quod quidam non satis attentii, ρωνοραιοεα scripsere:) satis notum nomen, nec res natura sua valde obscura:

sed a veteribus plerisque nimia subtilitatis aut diligentiae affectatione, dum novis figurarum nominibus & generiabus inveniendis artem se putant eloquentiae amplificare, tantis involuta tenebris. ut illos legentibus in tota re oratoria nihil spinosius aut implicitius. Quintilianus tum de aliis, qui ista ante ipsum tractaverant, tum nominatim de Cicerone queritur, cujus etiam in hoc argumento quaedam non intelligere se ingenue profitetur. Alii non minus, de uintiliano. Eustathius recentior, in hoc argumento nec ipse tam dilucidus

aut accuratus, quam verbosus: multiplicem certe confusionem illi obiiciunt viri docti, qui de linguae Graecae vetere

ct germana pronuntiatione commemtati sunt: non uno nomine illi irati. Sunt qui metia νομα nis a distinguant, ut Eustathius alicubi : qui ααρ-

73쪽

De Lingua Hebraica

a mete'um' , ut Donatus: qui παεινο-Geu' a προσονομαμα, ut Quinti, lianus. Author ad Herennium traductionem aliam facit ab agnominatione :

qui tamen agnominationis varias species aut potius rationes ostendit & e plicat. Quidam Hermogenis definitionem maxime probant, qui in χ-ν &-εινο- s, pro iisdem habens, definit,

ταυθὸν ηχουν ων ; alia pleraque, quorum apud Eustathium exempla sunt, ad ρο-

lyptoton referant. . Nos non id hic agimus ut has Gramaticorum lites componamus, aut accuratius expendamus. Sufficiat igitur monuisse, cum παρονομασόαι nomen a qui

busdam latius, ab aliis strictius accipiatur ; nobis laxiorem significationem hic placere, ut omnia illa quaesita drationis Ornamenta, in quibus vel idem verbum casu, aut significati0ne, qu0d

pant:) variatum : aut diversa verba sono syllabisve ita affinia, u; aliqua similitudinis species aurem seriat, sub hoc genere di n0mine comprehendamus, ornamenta vocamus, quia n0n

74쪽

De Lingua Hebraica.

omnis verborum similitudo in hunc censum reserenda, cum talia interdum ut Eustathius recte docet) casu comtingant, quae ut ipsis scriptoribus imprudentibus exciderunt, ita diligentius animadversa, putidum potius & ineptum,quam diligentem lectorem arguant. Peritus lector ista facile dijudic bit. Caeterum cum multae sint agnominationum species, ut apud Quintilianualiosq;videre est,nos omissis aliis omniabus alvisionibus, duas tantum diversas illarum seu species seu classes constituamus, ut, quae solis sunt in verbis, &orationis tantum concinnitati serviunt, ad primam: quae vero mutata significati0ne aliquod etiam seu pondus seu acumen sententiae conciliant, ad secumdam classem pertineant. Exemplis haec fient illustrior . Sed priusquam ad exempla veniamus, de re ipsa paucis praefabimur, non id nobis hic esse consilii, ut usum talium vel doceamus, vel commendemus. Ut ingeniorum iu runt, pro varietate faculorum, ita &aurium,discrimina. Fuit seculum, cum in laudibus sermonis essent, quae postea

inter vitia numerata : . sed nec uno e

75쪽

De Lingua Hebraica . . denique saeculo eadem de optima loquendi ratione omnes judicarunt, ut etiam illi agnoscunt,qui recte loquendi praecepta tradiderunt. Concursum vo calium & neglectam compositionem certum est affectasse plurimos: Gellius etiam inter elegantias Homericas numerat : quae tamen ab aliis aliter vulgo constitui, & si quid ejus generis laudatis scriptoribus acciderit, id excusandum ducere, nemo nescit. Atque ita inplerisque aliis, quae ad sermonem pertinent. QMid autem naturae maxime comsonum neque enim facit opinionum varietas, ut non aliquid verum sit : longa ac dissicilis disputatio. Nos suum cuique judicium liberum relinquemus,& ea tantum quae sunt hujus loci & de quibus non controvertitur,afferemu Ad primum genus pertinent ista Jβειν

quae Latini quoque imitati, pugnam

p e, gaudium gaudere, &c. diuere. Ata χαρονομεα αν ista ab Eustathio allisique diserte referuntur. Hac autem fi- pura veteres Atticos scriptores. primos elegantiarum magistros, valdὸ deles

76쪽

& Attica figura, vel Atticus idiotismus . vulgo audit. Has allusiones, sive potitis agnominationes mori mortem, vitHm Iul Scatrivioere, &c. Attici frequenter sedlati x.De Hist. sunt; ait Julius Scaliger, vir incompa- Anim.

rabilis, nisi Iosephum senuisset: qui

etiam ex A ristotele & Platone exem-

pla adducit. sed utcunque Attici fortasse mari me excoluerint, ab Homero tamen altior & verior Origo; qui sepe utitur; qualia sunt apud illum, ἀγωνἀγρῆ ν, λογχν λὲγ ν βουλην- quod uno ter aut quater occurrit libro Hερπακυρεἱ', aliaque innumera Et hactenus . saltem in confesso est apud omnes dem verbii in oratione eleganter repeti eum ex eo lante manet vulgare illud et quentiat magistrorum praeceptu i idem verbum in eadem sententia bis pone dum sit, nihil interponendum esse: ut omnia omnibus; multa multis ; homo homini: & id genus; quae passim occurrunt. cuius generis & illud, ωκὸς Matth.YXI. qi. Veteres Latinos scriptores eos intelligo qui Ciceronis aetate vetereSaudiebant) plurimum etiam hac figura delectatos esse, ex eorum, quae eXtant

77쪽

De Lingua Hebraica.. hodieque, reliquiis colligere est. Sed ut suspensum Lectorem, quem tamen non sine causa pluribus haec praefatos nos, spero postea judicaturum;) quam paucissimis absolvamus: Ex omni Latinorum scriptorum numero, de duobus istis,Plauto & Terentio, utri patina . eloquentiae tribuenda sit, magna d

dum inter doctos controversia, ad- .

huc sub iudice lis est : quin elegantissismus uterque scriptor sit, & quos puri& elegantis sermonis amatores nocturna diurnaque manu versandos sibi semper proposuerint, nulla controversia. Ut alias illorum laudes, quae, ut pretio suo aestimentur, ingenia minime vulgaria, sed & matura, Terentii pra cipue, judicia postulant,omittam; nul- la magis arte utrunque suam nobis elegantiam commendare, quam frequentibus par0n0masiis, aut nihil ego intelligo, aut certissime deprehendet, quissiquis animum paulo diligentius adrem, t rit. De Plauto mox videbimus. Hecyrae Terentianae Prologum magna arte scriptum esse notant antiqui, cum, bis iam exacta, tertio referretur

fabula. Ecce statim initio primi Pro-

78쪽

De Lingua Hebraica.

logi haec ut est data nova, Novum intervenitivitium. & INOX, - popuIus

studio stupidus. Et aliquot inde versis bus, iterum, bis in eodem versu: & qui proxime sequitur, cognostis noscite . Averbo orator, incipit secundus Prol gus ; cui succinit in secundo versu, vox exorator. Ibidem jure, qu0d proximo quoque repetitur. Haud multo post, Spe incerta certum laborem sustuli : &mox, studiose & studio, eodem versu. Paulo post, Ut in otio esset potius quam

in negotio. Et aliquot versibus intemiectis, vox calamitatem, ex proximo . repetita. Ita verba, locus, authoritas, maxime, pari ratione repetita in s quentibus. Extremo autem Prologo, qui sane totus non valde longus, )Ne eum circumventum inique iniqui irrideant, I fea causa casiam hanc susecipite. Alias praetereo sciens syllabarum allusiones magis obscuras, quae tamen ad suavitatem sermonis n0n pDrum conducunt; qualis observat haud raro vetus Interpres: cuius etiam in Andriam vera est de toto hoc genere

observatio, in ista, Nam inceptio est

mentism, haud amantium: Amabant

79쪽

- ω De Lingua Hebraica . veteres de proximo similia dicere : Et in Adelphos ad ista,dia tibi, Demea. nessemper omnia optata osserant: omnes omnia: antiqua nqui elegantia. Rurata. Quamcunque in Terentii partem Lector conjiciat oculos, nullam im nia quae talia non affatim suppeditet. Plautus vero, quanto antiquior T rentio, tanto istorum amantior & Ω- racior, ut cuivis facile ex ipsius lecti ne liqueat: qui non contentus duorum verborum similitudine,aut repetitione, ad tria haud raro, quasi impleturus Cratiarum numerum ; imo interdum S plura excurrit. Qualia apud illum sunt: His me amoenitate amoena, ubi observet obiter Lector, hoc ipsum, cujus repetitione suavitatem orationi conciliare studuit Plautus, purum p

tum esse Hebraicum. :) amoenus onerat

Aes. Et in eadem Fabula, Goa bonis benest beneficium, Gratia ea gravida'st bonis. Et in Amphitruone Opti- ut

mo optimam operam Δου, datam pulcre

Orator datus : iusta autem ab iniquis petere Upientia est. Tale & illud Apostoli. - ἐν πανlι -νlοτε-άίάρ ιαν. fecundi

80쪽

De Lingua Hebraica. Secundi generis, multa apud Eust thium aliosque ex Homero exempla, quae lector inde petere poterit. Nobis hoc venustissimum visum est, quod e

emplum vetus poeta Ennius suppeditat, jus apud A.Gellium tetrastichum extat,concinnum illud quidem ut Geblius judicat sed aliquanto obscurius, ut ad naturam migmatis quodamm ado accedat. Est autem illud his verbis: Nam qui lepide pustulat alterum frustari, diuem frestratur, stustra eum dicit frustra esse z.

Nam sis frustari quem frustra sem

ille estfrustra. Voculae unius mutatio planiorem so lasse sententiam fecerit: quae tamen

in uic que