De quatuor linguis commentationis, pars prior quae De lingua Hebraica et, De lingua Saxonica

81쪽

ει De Lingua minui .

utcunque propius attendenti non ade5 rec6ndita, ut necesse sit istis immoraria plautus huc allusit fortasse, cum pessi- muni hominum genus, tum ab aliis nOt tum ab hac describit: Atque sese cum . 'frustrantur,frustari alias stolidi existi manti similem lusum Graeci nescio cuius, antiqui Comici, in voce

memini legere, qui nunc non occurrit:

eum videtur imitatus hic Ennius: Graecos certe, a quibus ad Latinos m navit hic usus . s. Iam ad sacra veniamus, quorum gratia sunt ista de paronomasia a nobis

hic dicta omnia.Opportune,an contra,

penes Lectorem judicium esto. Mihi. quidem ita videtur, insignem hunc esse sacri Texisis idiotismum, cujus plena perceptio 'qualis usu magis, quam praeceptis ullis comparatur, non solum obsturis sacrae Scripturae locis plurimis lucem afferre pollit; sed ad capiendum suavitatis & elegantiae fructum, qui multus in illis exuberat, sit apprime necessaria Atque hie primum se offert loquendi genus apud Hebraeos usitatissimum, cum ve bo cuilibet finito γ ibum infinitum ejusdem originis ad-

jungitur

82쪽

De Lingua hebraica.

jungitur, elegantiae causa: qualia, videndo vidi, &c. Scio Grammaticos Hebraeos ita vulgo tradere, id fieri ad maiorem certitudinem & evidentiam: quod quanquam saepe magis argutum,

quam solidum mihi videtur; ut si quis

id pariter asseveret, quoties dicunt Graeci Latinive, quod faciunt sepissime, pVgnare pugnam, gaudere gaudium, servitutem servire, furere furorem, d Arem dolere, & id genus alia, de pugnis, gaudiisve, maximis & certissi is, aut, alia aliqua ratione notabilibus ibi sese munem fieri; quod quamvis in multis exemplis experienti non male forte su cederet, non temere Samen persuad ret: ut tamen illis concedamus, at hoc illi non negabunt nobis, quod ita Hebraei certitudinem evidentiamve repe- . tendo verbo maluerint,quam alia ratione exprimere, non aliunde profectum esse, quam quod eorundem verborum repetitione gauderent , & repetendorum causas libenter amplecterentur.

Nec aliter judicandum de frequ*nt bus illis nominum tum substantivorum tum adjectivorum repetitionibuS, qua-le', geni gens faciebant; virgam vi Nam

accipe:

83쪽

De Lingua Hebraica

accipe: vir vir cum dictina rit: δε- cimam decimam parate : corde re corde 'generationi 2 generationi : justitia justitia: gladim gladius &co rum cum plures sint species & rationes, accurathplerasque sub Pleonasmi titulo exequi tur in Grammatica sua doctissimus B torsus; quem consulat Lector, qui de iis plura cupit. Nobis id sufficiat nicdixisse.tales este plerasque, ut puri puti sint Pleonasmi: quorum scilicet non alia ratio, quam genius linguae populi ve. mod autem de quibusdam dicitur,

ut de adiectivis distributivis, id ideo

fieri quod iis Hebraei careant ; nos dicumus, ideo carere eos talibus quod ista repetendis nomi nibus distribuendi ratio longe. videretur elegantior. In observandis autem & congere dis sacri Textus eiulmodi, quae elegantiae causa adhibentur, si ex emplo veterum quorundam Gramma ticorum subtilius. ista tractare liberer, ut non solum plures earum species comstitueremus, sed literarum interdum singularem rationem haberemus: non dubito multos repertum iri quibus ma- 'gis ridicula,quam grata futura esset

84쪽

De Lingna Hebraica.

ista nostri diligentia : qui aures scilicet ad has prisci aevi elegantis diuturnalemone & obsexv tione imbutas &4ttemperatas non habenis quas qui habent , haud dubium, quin passim.

quamcunque partem eXperiantur, magna eum voluptate deprehendant. Nos

igitur, quia quid pluribus, non quid aucis probare possimus, id hic quaerimus; ea potius proferemus, de quibus nulla dubitatio sit, quin verborum seu similitudo diverserum, seu Griuidem tepetitio studio adhibita sit. an

quam autem in tam obvia re aliena pera minime opus nobis est, credo tamen Lectorem, quod Isaaci Casauboni b. m. parentis nostri de bis iudicium fuerit, libenter cogniturum. Eri igitur ipsissima ejus verba, prompta ex Mus, quae peries nos sunt, Adversiastis. . Παρωνοθωω M. Amant Iudaei hanc figuram e maxime autem Isaias. vel M lege cap.XXIV. ac nota vers. 6. he γγ mistichium conflatum ex vocibus quinq; συα χοις. habet Pro

να Mi M. Talia multa di apud hunici

85쪽

, De Lingua Hebraica. D & apud alios prophetas. Ac viden- D dum an ab hoc fonte sit illud in hia

D storia Susannae, in vocibus inpli ' estpἱ νr & χίνο', Cui elegantiae D prope par & gemina est Isa.c.xxq. I 6.

planE ejusdem generis elegantia: V, D de XXXI. i. Sic apud Ieremiam υ cap. I. verss . II, & 12. par elegantia D in vocibus 'ipis virga amygdalim & pis Deus accelerans. & c.XLVIII. D v.2. in Chesbon,& Uri. Cap.V.ele gantissimu: rigCO EQUO, se t.

D expectabam iudicium, & ecce sca-υbies, ἀm iniquitas) Sequitur; pug riam rip g, justitiam expora ctabam & ecce clamorem.J ita ille ibi. sed&in editis ad Persium Coin mentariis istiusmodi quarum haec lingua ferax quanti faceret elegam tias, obiter his verbis testatum reli-υ quit; Ped huic loco ad Perii.

υ pappare minutum posces, &c. longe D simillimum est,quod apud vatem dia a vinum & vere sublimem Isaiam o D serva unus,capite tertio: nam sicut

86쪽

De Lingua Hebraica.

heic Persius, ut delicias exprimeret D molliculorum juvenum,ait illos pap-

D pare minutum poscere, id est, infama γ tium tenellorum mores imitari: MD Hebraeus scriptor, ut mulierum πυ-M φην ob oculos poneret, ait inter carax terat nam ad quorumi, verborum singularem cum parie , , phasi venustatem non adspirat lim guae Latinae egestas.. Graece dixeris M ad verbum, αν ν ά νω, '. hoc est,sic incedunt,quo-ν ties per vicos ingrediuntur, ut infam tium parvulorum imitentur inces

i, sum. id enim significat 'se, quod D pulcherrimum est verbum.J Hacte

Ad hujus autem loci,quam tantopore praedicat, elegantiam non tantum rutimperitioribus obiter consulamus pertinet istius verbi 'QU pulchritudo: sed etiam, tum eiusdem verbi mutato casu, ad indicandum operose quasi i cedentium fastidium, repetitio: tum duorum infinitivorum o ομιο λεὶον, ad assectatam earundem in gradiendoson inditatem tanto melius exprimen d e

87쪽

De Lingua Hebraica. Sed pergamus: Quid illa Ecclesiam initio, Hari m p ncN an Hari Hari nonne paria, ab

eodem sente & pari elegantia repetiata Dicat tamen aliquis fortasse, non tam ad aurium voluptatem repetita hic verba, quam ad exaggerandam rerum mundanarum, cujus nec finis nec mO-dus,continuato verbo vanitatem. Quid

ππο- vllo nisi hic quoque mysterium aliquod quod ego non capio ) latere pertendat aliquis. At illa Psalmi CXXII. v.7. CHEm Vn i pa N) an quisquam tam Boeot ca est aure,ut ista legens, tanta concinnitate non capiatur λ vel istis, II R gum XIV. 26. ngP UsNi ,bra , Im) quae talia sunt, ut in aliam linguam verti non possint, sine non suavissimae tantum concinnitatis iactura, sed etiam non sine obscuritatis offensione. Nemo enim legit He braica, quin statim ex tessellata ista structura, sensque quaesita gratia, in proverbii suspicionem, quod iterum in Deuteronomio alibique saepius o

curriti

88쪽

De Lingua Hebraica . 69

currit: incidat. quo semel comperto, nihil amplius difficultatis in verbis. Inversionibus autem nulla omnino proverbii vestigia vel indicia. Psalmo a tem CXLVII. Versus continui non rauciores quam quinque, pulcherrima alia qua allusione insignes singuli. Primus istorum; ua Da 'l Io ' a pri φ Versse a. in quo τω ri a prioris membri, respondetana in secundo. Hoc priamum. Secundo,secundi membri singulae voces quae tres sunt ab una litera incipiunt. Caetera Lectori relinquimus, ne nimis ipsius vel industriae diffidere, vel ingenio videamsir. Horum autem omnium exemplorum ea ratio est num fortasse aut alterum si excipias ut soli elegantiae & concinnitati comsaltum fuisse verborum, vel eorundem repetitione, vel diversorum similitudine, res ipsae fidem faciant. Huc etiam referri possunt paronomasiae, quae non

quaesitae, sed ex solo linguae genio cui

tamen sua constet ratio: suxisse videantur: quales istae Uri, irini Gen.xsa

elegantiam ipsa naturae ratio commemdat. Quis enim ista verb0rum simili-

F 3 tudine

89쪽

o De Lingua Hebraica.

tanta rerum ipsarum, quarum alterae alterarum vicem praestiterint, similitudi- ne declaranda non capiatur

Alterum genus facimus illas paronomasias quae proprie allusionum sibi nomen vindicant ex quibus praeter elegantiam aliquid vel acuminis vel po deris ipsi sententiae accedit; &, ut latissime dicamus, quae tales sunt, ut ab earum intelligentia plus minusve pe deat loci sententia, quasque Lectoris intellisere maxime intersit. Talia nomnulla iam habuimus; ut in iis, quae ex b. m. parentis Adversariis protulimus. sed in hoc toto genere primum locum iure meritoque sibi vindicant propriorum nominum impositiones vel histo- . ricae vel propheticae, prout scilicet ad aliquas vel praeterit rum vel futurarum rerum circumstantias respiciunt: tum vero ex impositis nominibus editat lo go post tempore praedictiones futurorum : cujus utriusque generis exemplis e statet Sacra Scriptura,ut in re tam nota& obvia inutili labori libenter parcam. Occultiora & rariora sunt illa, in

quibus per ignominiam levi allusione

mutata

90쪽

De Lingua Hebraica.

po pro in D. Ab eodem

fonte, quod Idola tam g dicuntur, allusione facta ad Dei nomen quasi diceres diri, non divi; aut tale quid. . Obscurioris allusionis, sed cujus observatio sententiam multum adjuvat, exemplum esto Proverb. XVui. I, 2. pha mu'n a Cpa mn, Da an ta Cres I r ulro : U' Quibus verbis verum ac genuinum sapientiae candidatum sapientisssemus Solomon certis notis P ne tu,& a sciolo scientiae ostentatore discernit. Ait igitur primo ingenti illum c piditate impelli. Et merito sane hoc primum ponit, quod in omni re persequenda praecipuum est, ut ardor adsit animi; qui omnes difficultates vincit, omnes labores iucundos reddit. Eo pertinet observatio Aristotelis, de qua

quoque in eandem sententiam Plato,